درخت حوزه‌های تخصصی

ادبیات

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
ادبیات جهان ادبیات و مطالعات بین رشته ای انواع ادبی حوزه های ویژه سبکها و جریانهای ادبی علوم ادبی قالب های شعر کلیات گونه های نثر
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۵۱٬۰۲۱ تا ۵۱٬۰۴۰ مورد از کل ۵۲٬۹۰۷ مورد.
۵۱۰۲۱.

عطار و دیدار با شاهد قدسی (بررسی ساخت و محتوای برخی از غزل-روایت های دیوان عطار)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: شعرپژوهی سال چهاردهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۵۲) 111 - 136

کلیدواژه‌ها: عطار نیشابوری غزلیات دیدار با شاهد قدسی (منِ ملکوتی) معرفت شخصی و شهودی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۱ تعداد دانلود : ۲۰۱
عطار و دیدار با شاهد قدسی (بررسی ساخت و محتوای برخی از غزل-روایت های دیوان عطار )   احمد سنچولی *   چکیده عطار نیشابوری در بخش قابل توجهی از غزل های رندانه و شورانگیز خود، به موضوع دیدار با شاهد قدسی یا منِ برتر و ملکوتی خویش پرداخته است. او در این غزل ها، واقعه ای را به تصویر کشیده که به نوعی معرفت درونی، شهودی و کاملاً شخصی بی میانجی حسّ و عقل اشاره دارد؛ به همین سبب، از زبان، نگرش، سبک و سیاق خاصی برخوردارند و فردیت و خلاقیت شاعر در آن ها به خوبی نمایان است. عطار در این دسته از غزل ها که ساختاری داستان گونه و کاملاً روایی دارند و می توان آن ها را غزل-داستان نامید، راوی قصه های حوادث روحی خویش است؛حوادثی که بن مایه ی اصلی آن ها را زمینه ی معنایی داستان شیخ صنعان و حلاج رقم می زند. به دلیل غلبه ی احوال عاطفی و شهودی، شاعر به قطب استعاری زبان متوسل می شود و برای بیان منظور خویش از رمز و نماد بهره می گیرد. رؤیاگونگی، تناقض و ابهام سرشت ذاتی این غزل ها به حساب می آید و به همین دلیل، باب تأویل را به روی خویش می گشاید. همچنین غلبه ی وجه اخباری و عاطفی، لحن جدی و حسرت آمیز شاعر و نیز تناسب صورت و محتوا را می توان از دیگر مختصات این دسته از غزل ها برشمرد. واژه های کلیدی: دیدار با شاهد قدسی(منِ ملکوتی)، عطار نیشابوری، غزلیات، معرفت شخصی و شهودی.     * دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه زابل ah_sanchooli@uoz.ac.ir تاریخ دریافت مقاله: 11/7/1400             تاریخ پذیرش مقاله: 17/11/1400
۵۱۰۲۲.

دفاعیات عمار بصری از کلام مسیحیت در "البرهان"(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبیات تطبیقی سال چهاردهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۵۴ 357 - 374

کلیدواژه‌ها: عمار بصری کلام مسیحیت دفاعیات البرهان کلام اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۱ تعداد دانلود : ۱۶۰
عمار بصری نسطوری یکی از متکلمین برجسته مسیحی در دوره عباسیان و در حدود سال های 800 الی 850 میلادی در بغداد و شهر بصره می زیسته و برای تبلیغ و ترویج مسیحیت نسطوری فعالیت می کرده است. وی دارای دو اثر کلامی مهم است: یکی کتاب «البرهان علی سیاقه التدبیر الالهی» و دیگری کتاب «المسائل والأجوبه». وی در این دو کتاب با تفکر فلسفی و فکر دینی به شرح و بسط اندیشه های مسیحی می پردازد و در اصل دفاعیاتی را برای کلام مسیحیت فراهم آورده و پاسخ انتقادات مخالفان(به ویژه متکلمان اسلامی) را می دهد و در واقع با برهان و دلایل عقلی و نقلی در دفاع از باورها و اعتقادات مسیحیان می کوشد. کتاب «البرهان» در این خصوص به عنوان یکی از کهن ترین کتاب های دفاعیه مسیحیت شناخته شده و از این حیث کم نظیر است. وی در این اثر کلامی به دوازده مبحث اصلی به ویژه موارد انتقادی(همچون تثلیث، تجسّد، اتحاد، تحریف کتاب مقدس، به صلیب کشیدن عیسی مسیح و قربانی) به طرح و بررسی و پاسخ شبهات می پردازد.
۵۱۰۲۳.

کاربست الگوی وینه و داربلنه در ترجمه ی قرآن کریم (بررسی موردی ترجمه های نعمت الله صالحی نجف آبادی، محمدعلی کوشا و کریم زمانی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ترجمه قرآن و حدیث دوره ۹ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱۸ ۲۴۳-۲۰۴

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم الگوی ترجمه ی وینه و داربلنه صالحی نجف آبادی کریم زمانی محمدعلی کوشا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۱ تعداد دانلود : ۲۶۴
طی سالیان اخیر نظریه های ترجمه با هدف نظام مندیِ نقد ترجمه در قالب یک چارچوب مدون جهت ارزیابی ترجمه های قرآن استفاده شده اند. نظریه پردازان ترجمه نیز با دیدگاه های متفاوت و گاه مشابه توانسته اند در این عرصه مؤثر واقع شوند. از این میان ژان پل وینه و ژان داربلنه در سال 1958 کتابی با عنوان «سبک شناسی تطبیقی فرانسه و انگلیسی» منتشر کردند که بعدها به منبع مهمی برای ترجمه پژوهان تبدیل شد. وینه و داربلنه در این اثر به معرفی تکنیک هایی پرداختند که هر مترجمی ناگزیر از آنها بهره می برد. پژوهش حاضر پس از تبیین این تکنیک ها و زیرشاخه های آن ها، با روش توصیفی تحلیلی و مقابله ای به کیفیت کاربست آنها در ترجمه های سه مترجم قرآن کریم (صالحی، زمانی و کوشا) می پردازد و هدف از آن، تبیین چگونگی و میزان کاربرد الگوی ترجمه وینه و داربلنه در ترجمه های مورد بررسی است. یافته های پژوهش در پنج جزء پایانی قرآن کریم نشان می دهد؛ مترجمان با توجه به قداست متن قرآن و ویژگی های زبانی خاص آن، از ترجمه تحت اللفظی -که یکی از مؤلفه های ترجمه مستقیم است- بیش از سایر مؤلفه ها بهره برده اند. از سوی دیگر، تکنیک جابجایی (تغییر صورت) – به عنوان یکی از مؤلفه های ترجمه غیرمستقیم- به سبب تفاوت ساختار دستوری دو زبان عربی و فارسی، پس از ترجمه تحت اللفظی بیشترین بسامد را دارد؛ تکنیک غیرمستقیمِ همانندسازی نیز به سبب اشتراکات فرهنگی میان دو زبان و نیز ممنوعیت دخل و تصرف بیش از حد در قرآن، نسبت به سایر مؤلفه ها، بسامد کمتری دارد. از میان مترجمان یادشده، زمانی و کوشا بیش از صالحی، از روش های ترجمه غیرمستقیم بهره برده اند.
۵۱۰۲۴.

L’étude descriptive des stratégies rédactionnelles utilisées par les étudiants iraniens de FLE(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: Revue des Études de la Langue Française, Volume ۱۵, Issue ۱, ۲۰۲۳ 49 - 64

کلیدواژه‌ها: Etudiants iraniens FLE processus d'écriture production écrite stratégies rédactionnelles

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۱ تعداد دانلود : ۱۵۱
La production écrite, en tant que l'une des principales composantes de la compétence langagière a toujours attiré l'attention des chercheurs en didactique du français langue étrangère. Etant donné la tendance actuelle à centrer les pratiques de cours sur l'apprenant, l'objectif de cette recherche est de décrire les stratégies rédactionnelles utilisées par les étudiants de FLE en Iran et la manière dont ces stratégies évoluent avec l'âge, le niveau d'étude et le genre de ces étudiants, afin d'aider les enseignants iraniens du milieu universitaire à mieux adapter leur cours à leur public. Pour mener à bien cette étude de nature descriptive, nous avons utilisé un questionnaire auto-administré distribué auprès de 123 étudiants de différents niveaux. Le résultat des analyses effectuées à l'aide du logiciel SPSS montre que les étudiants iraniens ont tendance à concentrer l'essentiel des efforts sur la phase d'écriture au détriment de la planification et de la révision. En effet, les stratégies de planification ou de pré-écriture sont moyennement utilisées, alors que les stratégies d'écriture sont plus souvent déployées (moyenne des réponses 3.6 = parfois/souvent) et les stratégies de révision rarement. Nous n'avons trouvé aucune différence significative entre les hommes et les femmes participants à notre enquête. Par contre, il s'avère que l'âge et le niveau d'étude influencent la fréquence de l'utilisation de certaines stratégies de façon significative.  
۵۱۰۲۵.

مفاهیم عربی و قرآنی در قصاید ناصرخسرو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبیات تطبیقی سال هشتم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۳۰ 113 - 127

کلیدواژه‌ها: قرآن ناصرخسرو آیه حدیث

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۱ تعداد دانلود : ۱۴۸
به سبب انس مسلمانان با قرآن کریم و قرائت و احکام قرآن، تأثیر مفاهیم قرآنی را در شعر شاعران وآثار نویسندگان به طور مستقیم و غیر مستقیم به شیوه های گوناگون تلمیح، اقتباس، و اشاره می توان مشاهده کرد. موضوعی که در آثار شاعران و نویسندگان قرن های چهارم و پنجم فزونی می یابد و اوج این تأثیرپذیری در آثار ناصرخسرو نمایان است. جلوه های آیات قرآنی بکار رفته را در اشعار ناصرخسرو نیز با شاهد و مثال مورد بررسی واقع شده است. ژرفا و گستره و فراوانی نفوذ آیات و عبارات قرآنی در ذهن و زبان او در تار و پود اشعارش دیده می شود، و بدین ترتیب وی تسلط خود را در فهم معانی قرآن مجید آشکار می سازد، و عمل به احکام آن را در اشعار دیوان خود مد نظر قرار داده است. او معتقد است که باید باطن قرآن را بر ظاهر آن ترجیح داد.
۵۱۰۲۶.

تطبیق «بوف کور» و «ال الا» بر اساس نظریه گریماس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبیات تطبیقی سال هشتم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۳۱ 92 - 73

کلیدواژه‌ها: بوف کور ال الا هدایت سرانو بینامتنیت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۱ تعداد دانلود : ۱۴۲
بررسی دو اثر در کنار هم، اغلب می تواند زمینه درک بیش تر آن ها را فراهم کند. به ویژه که از یک آبشخور باشند ولی متفاوت جلوه کنند. به نظر نویسنده دو اثر «بوف کور» (هدایت) و «ال الا»(سرانو) در عین بهره مندی از یک جلوه (نسبتاً) مشترک، طوری به زاویه خویش می روند که گویی دو مقوله جدا از هم هستند! «بوف کور» بیش تر شرح آنچه گذشت است، ولی «ال الا» منجر به اتفاق و اتحاد روحی و معرفتی می شود. با یکی انفراد و افتراق، با یکی اتحاد و یکی شدن! پیچیدگی این آثار در وصف شخصیت ها و فضا باعث شد با نگاهی به اصل روایت با منطق مورد نظر گریماس پرداخته شود تا ضمن تشریح بیش تر روشن شود آیا در دل چنین آثاری(که مملو از تکرار و ابهام است) می توان به دنبال نظام خاصی بود؟ و اینکه وجود جلوه های مختلف یک فرد در عین تضاد چه اندازه می تواند به اتحاد و یکی شدن نزدیک شود؟
۵۱۰۲۷.

تحلیل اندیشه های آزادی خواهانه و نوگرایانه محمود طرزی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادبیات پایداری سال ۱۶ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۳۰ 1 - 42

کلیدواژه‌ها: آزادی خواهی علم پروری وطن دوستی نوگرایی محمود طرزی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۱ تعداد دانلود : ۱۳۴
محمود طرزی نویسنده و شاعر آزادی خواه، نوگرا، بیدارگر، هدفمند، متعهد، منتقد، وطن پرست و از مخالفان سرسخت استعمار بوده است که افکار آزادی خواهانه او تأثیر بسیاری در بیداری جامعه افغانستان داشته است. نظر به تنوّع مفاهیم آزادی خواهی و نوبودن اندیشه ها و باورهایی که وی در این زمینه مطرح می کند، در این پژوهش کوشش شده است تا اندیشه های آزادی خواهانه و نوگرایانه محمود طرزی مورد بررسی قرار گیرد و نگاه تازه و متفاوت او به برخی از موضوعات این حوزه از جمله وطن تبیین شود. این پژوهش با تحلیل و بررسی آثار منظوم، منثور، اشعار و مقاله های که بیشتر در شماره های متعدد روزنامه سراج الاخبار به جا مانده به روش توصیفی تحلیلی انجام شده است. نتیجه این بررسی نشان می دهد طرزی با سرودن اشعار و روزنامه نگاری، سعی در استقلال طلبی، آزادی خواهی، بیداری اجتماعی، نوگرایی ادبی، علم پروری و میهن پرستی داشته است. مهم ترین اندیشه های آزادی خواهانه طرزی عبارت است از: میهن دوستی، استقلال طلبی، اصالت گرایی و بازگشت به خویشتن، ستم ستیزی و طرد بیگانه، نکوهش حاکمان جور و مقابله با استبداد، سلحشوری و روحیه جنگاوری، تحریض به شکیبایی و توانمندسازی دفاعی، نکوهش کاهلی و تن آسانی، دعوت به بصیرت و بینش، غفلت ستیزی و مبارزه با جهل و نادانی، اعتراض به وضع موجود و راهنمایی به وضع مطلوب، آگاهی بخشی، نوگرایی و علم پروری، اتفاق و وحدت، طرد قبیله گرایی و شعوبی گری. در این میان اندیشه های نوآورانه بسیاری ملاحظه می شود که از بین آنها می توان به نگاه تازه طرزی به وطن و الگوپذیری مثبت از غیر اشاره کرد.
۵۱۰۲۸.

بررسی نحوه انعکاس مولفه های متنی و بصری تمثیل «کشتی شیعه» در نگاره «ستایش رسول علیه السلام» در دیباچه شاهنامه های دوره آل اینجو

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبیات شیعی سال ۱ بهار ۱۴۰۲ شماره ۴ 169 - 209

کلیدواژه‌ها: حضرت محمد (ص) علی (ع) حدیث سفینه شاهنامه های کوچک تمثیل کشتی شیعه آل اینجو نگاره«ستایش رسول (ع)»

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۱ تعداد دانلود : ۲۲۱
اهمیت ویژه«شاهنامه»از منظر «دین ومذهب»،دردیباچه آن باشعری تحت عنوان«گفتاراندرستایش پیغمبر» می باشدکه فردوسی به بیان صریح اعتقادات مذهبی خودنسبت به اهل بیت(ع)می پردازدودرستایش پیامبر(ص)وامام علی(ع)به مضمون حدیث نبّوی«سفینه»،اشاره می کندوباطرح موضوع«کشتی شیعه»،مقام وجایگاه اهل بیت(ع)نزدشیعیان ولزوم اطاعت وتبعیت ازایشان را اثبات می نماید.فردوسی دراین شعرعلی(ع)را«وصیّ»پیامبر(ص)می نامدواین امرازسویی موجب می شودکه بسیاری از نسخه برداران شیعی یاسنّی«شاهنامه»،باکاستن یاافزودن ابیاتی براین بخش به نوعی درشدت یاضعف عقایدفردوسی برخوانندگانش تأثیرگذارندوازسویی دیگر،برخی ازهنرمندان این وصف راپسندیده وآن راتحت عنوان«تمثیل کشتی شیعه» به تصویرکشیده اند؛مانندنگاره«ستایش رسول علیه السلامِ»«شاهنامه»های کوچک دوره آل اینجو که احتمالاباپشتیبانی شیخ ابواسحاق ازکتاب آرایی«شاهنامه»وتاکیدبرنگارگری درمکتب شیرازبرمحورمعیارهای ایرانی وارتقای آنها تولیدشدند.از آنجایی که این نگاره جزواولین نگاره هایی است که مضمون«تمثیل کشتی شیعه»را به نمایش گذاشته است،این پژوهش به شیوه ترسیم این نگاره وتعلق آن به مکتب نگارگری آل اینجو می پردازدوهدف اصلی آن مطالعه ومطابقت این نگاره بادیباچه شاهنامه، درامروصایت امام علی(ع)می باشدوبدین منظورمولفه های متنی وبصری آن موردشناسایی واقع می شودتاتغییراتی که موکدات شعراصلی فردوسی دراین نگاره انجام شده، مشخص گردد.این تحقیق درپی پاسخگویی به این سوالات است که چه تفاوت هایی میان متن این نگاره باشعر«گفتاراندرستایش پیغمبر»وجودداردوآیااین تحولات درمولفه های بصری نگاره نیزمشاهده می گردد؟آیاارتباط معناداری میان مولفه های متنی وبصری این نگاره وجودداردوتاچه میزان مولفه های برون متنی برعناصرساختاری نگاره موثر بوده اند؟بنابراین روش پژوهش براساس ماهیت توصیفی تحلیلی بارویکردتفسیری وتطبیقی انجام شده واطلاعات آن از طریق مطالعات کتابخانه ای گردآوری شده است.نتایج نشان می دهدکه متن این نگاره باشعراصلی دیباچه تفاوت هایی داردومولفه های بصری آن نیز با متن نگاره متفاوتند. ظاهراکاتب یاحامی این نگاره تصمیم گرفته که نام خلفای اولین راازمتن حذف نماید،اما برخی ازخاطرات باقیمانده ازوجود آنها ممکن است برنگارگرتاثیرگذاشته ووی اصول ذاتی متن رابه جای خود موضوع«کشتی در دریا»رعایت کرده است وازسوی دیگر،وی به آن اصول ایمانی که درپس روایت متن آشکارشده، پایبند بوده وبر برتری علی(ع)برسایر خلفای اولین تاکید کرده وحقوق انتصاب الهی ایشان به عنوان خلیفه پیامبر(ص)را تقویت نموده است.
۵۱۰۲۹.

تأثیر تشیع بر تحولات شعر خانقاهی در دوره معاصر(از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه فرهنگ و ادبیات آیینی دوره ۲ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: عرفان خانقاهی شعر خانقاهی مکتب ابن عربی منقبت سرایی مرثیه سرایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۰ تعداد دانلود : ۱۸۳
رسمیت یافتن مذهب تشیع از دوره صفوی زمینه ساز تحولات بسیاری در جامعه ایرانی شد. شعر و ادبیات و عرفان و تصوف نیز از این تحولات، برکنار نماندند. در این میان شعر خانقاهی در دوره معاصر از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی نقطه اوج تحولاتی است که اندیشه تشیع در تصوف خانقاهی، و ناگزیر در شعر تصوف خانقاهی معاصر پدید آورد.رسمیت یافتن مذهب تشیع از مهمترین عواملی بود که موجب افول تصوف خانقاهی و نیز تغییر مذهب تصوف خانقاهی از تسنن به تشیع در دوره معاصر شد. افول تصوف خانقاهی، رکود شعر خانقاهی در دوره معاصر را به دنبال داشت و تغییر مذهب تصوف خانقاهی دو تأثیر مهم بر مضامین شعر خانقاهی در دوره معاصر داشت. یاد کرد توأم با غلو مضامین شیعی که از ادوار قبل و پیش از رسمیت یافتن مذهب تشیع، متأثر از مکتب ابن عربی به شعر خانقاهی راه یافته بود و ورود مضامین شیعی جدید که در دوره مورد بحث ما و با رسمیت یافتن مذهب تشیع به شعر خانقاهی راه یافت. مسأله «ولایت» مهمترین نمونه مضامین بخش اول است که در شعر خانقاهی معاصر به دفعات به عنوان یک اصل طریقتی ذکر می شود. مسأله «مدح و مرثیه» امامان شیعه (ع) به ویژه امام علی (ع) و امام حسین (ع) مهمترین نمونه های مضامین بخش دوم هستند که در شعر خانقاهی معاصر به دفعات و به عنوان یک اصل طریقتی طرح می شوند و دو مضمون جدید «مدح و مرثیه طریقتی» و «مقتل سرائی عرفانی» را در تاریخ شعر خانقاهی فارسی خلق می کنند.
۵۱۰۳۰.

مصطفی جواد وإسهاماته العلمیه اللغویه فى العراق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات الادب المعاصر سال یازدهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴۴ 127 - 146

کلیدواژه‌ها: مصطفی جواد الإسهامات العلمیه النهضه الثقافیه المصطلحات العلمیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۱ تعداد دانلود : ۱۵۴
یعتبر مصطفی جواد رائداً للنهضه الثقافیه والعلمیه ومؤسساً لمنهج التحقیق العلمی المعاصر، أحد علماء اللغه العربیه البارزین فی القرن العشرین. خدم اللغه العربیه وأحاط بمساحتها الواسعه الأطراف، ذاع اسمه فی المحافل العلمیه واللغویه والأدبیه لیس لغویاً فحسب، بل مؤرخاً ومحققاً، وأدیباً، وشاعراً ومحدثاً یشار إلیه. فهو باطلاعه الواسع واستقلاله الفکری ومعرفته الکبیره بمصادر الثقافه العربیه، اشتهر بعنایته الفائقه بدقائق الأمور وتصحیح ما تعارف علیه الناس من خطأ بمنهج علمی موضوعی. خلف مصطفی جواد آثاراً ومؤلفات مختلفه فی شتی المیادین ومئات المقالات والدراسات فی علم المخطوطات والتاریخ والنقد اللغوی وغیرها من المجالات العلمیه والأدبیه، وفضلاً عن هذا فقد اشتهر بین عامه الناس ببرنامجه التلفازی والإذاعی الشهیر(قُل ولا تقل) لأکثر من عشرین عاماً. مما حصلنا علیه فی هذا المقال انه اعتقد بالإجتهاد فی باب النحو والصرف، وحاول کسر قیود الجمود وتقدیس القدیم بما لا ضروره فیه، واستدل علی ذلک بدلائل مأخوذه من صلب قواعد النحو العربی متأثراً بالقرآن الکریم والحدیث الشریف، ثم الشعر الجاهلی، والمولد.
۵۱۰۳۱.

نقد و بررسی پژوهش های میان رشته ای جامعه شناسی و ادبیات بررسی موردی کتاب «اجتماعیات در ادبیات» نوشته علی محمد سجادی

نویسنده:
منبع: اجتماعیات در ادب فارسی سال ۲ بهار ۱۴۰۲ شماره ۲ 69 - 78

کلیدواژه‌ها: جامعه شناسی ادبیات مبانی نظری اجتماعیات در ادبیات علی محمد سجادی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۰ تعداد دانلود : ۱۹۵
مجموعه ی کتاب هایی که در دهه های اخیر در حوزه ی اجتماعیات در ادبیات تألیف و چاپ شده، می تواند بر گرایش پژوهشگران هر دو حوزه ی ادبیات و جامعه شناسی بر پژوهش های میان رشته ای دلالت داشته و آن را مرکزیتی بر نگرش های نو و پیشرو دانست. لذا مخاطب در مواجهه با این آثار، مترصد مشاهده و کشف روش ها، نظریات و داده های به روز و پیشتاز است که به نتایجی دیگرگونه در حوزه ی ادبیات و جامعه شناسی ختم شود. در این میان، کتاب اجتماعیات در ادبیات اثر علی محمد سجادی به عنوان یکی از پژوهش های دوره ی میانی در این حوزه، بیش از آنکه متأثر از مبانی تحلیلی و روشمندی باشد، در موقعیت استیلای مؤلف بر متن، محل ارجاع برخی پژوهش های دانشگاهی شده است.این مقاله سعی داردبا روشی توصیفی تحلیل، مبانی فصل بندی، زیر عنوان ها، روش منطقی در ارائه محتوا وساختار منطقی در تدوین اثر را مورد بررسی قرار دهد.نتایج حاصل از این بررسی خواهد گفت که این اثر، به واسطه ی نگاه سنتی به موضوعی نو و فقدان بهره مندی از نظریه ی معیار و بالتبع روش تحقیق علمی در جمع آوری، دسته بندی و نتیجه گیری از داده ها،اساساً نمی تواند محل اعتبار در این گونه پژوهش ها بوده و بیش از هر چیز به یک متن تعلیمی با رویکردی اسنادی مبدل شده است.
۵۱۰۳۲.

ملامح التجدید فی منهجیه کتاب «الدر المصون فی علوم الکتاب المکنون» لِلسمین الحلبی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات الادب المعاصر سال یازدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۴۲ 49 - 68

کلیدواژه‌ها: الدر المصون منهجیه البلاغه النحو السمین الحلبی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۰ تعداد دانلود : ۱۴۹
«الدر المصون فی علوم الکتاب المکنون» کتاب فی علوم القرآن، وهو فی نفس الوقت یعد تفسیراً للقرآن، یشتمل فی إعراب الآیات القرآنیه، وعلم القراءات، والنحو واللغه، والشعر، والبلاغه، وغیرها من العلوم، من تألیف السمین الحلبی . إنَّ الحلبی یوظّف فی هذا الکتاب من أسلوب قیّم فی مادّته ومنهجه الذی حظی بالثناء والتقدیر من جانب علماء النحو والبلاغه، ونهلوا منه وتتلمّذوا علیه ویساعد هذا الأثر الممتاز فی فهم معانی القرآن ومحاوله کشف أسراره ودقائقه غایه یجب أن یصبو إلیها الإنسان. وتکمن أهمیّه هذا البحث فی أنَّه سیظهر التقنیّات الجدیده فی إیراد المفاهیم النحویه والبلاغیه بین تفسیر السُوَر القرآنیه مثل توظیف المصطلحات "لیس یجید، حسن، قوی" و أیضاً مسأله العدول النحوی، وثنائیه وظیفه الإعراب بین الجملات العربیه وما أتی به من جدید فیها. واعتمدنا فی هذه المقاله بمنهج الوصفی- التحلیلی.
۵۱۰۳۳.

گنج در مغازه (جستاری در معنی شناسی تاریخی)

نویسنده:
منبع: ادبیات تطبیقی جیرفت تابستان ۱۳۸۷ شماره ۶ 144 - 152

کلیدواژه‌ها: گنج کنز خزن معنی شناسی تاریخی معنی شناسی سنجشی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۰ تعداد دانلود : ۱۶۷
برپایه معنی شناسی تاریخی سنجشی. سرگذشت د«وام واژه » ها را  نیز _مانند واژه های ناب و نژاده در زبان _ می توان کاوید و بررسید و به دست داد. بدین سان. چگونگی راه بردن واژه از زبانی به زبان یا زبان های دیگر اشکار خواهد شد و دگوگونی های که واژه درگشت وگذار خویش یافته است. پدیدار یکی از وام واژه های ایرانی در زبان های تازی و اروپای که سرگذشتی شگفت داشته، واژه «گنج» است. در این جستار، سرگذشت معنی شناختی آن به دست داده شده است. 
۵۱۰۳۴.

دراسه نقدیه تلقی الضوء علی شعر الجواهری حول حزب البعث(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات الادب المعاصر سال یازدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۴۲ 95 - 111

کلیدواژه‌ها: شعر الجواهری البعث المدح العلاقه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۰ تعداد دانلود : ۱۴۹
تناولت هذه الدراسه النقدیه لشعر محمد مهدی الجواهری حول حزب البعث الکافر الذی عاش فی زمن مخاض الحوادث والتطورات السیاسیه التی مرت علی العراق بدءً من ثوره العشرین وانتهاءً بحزب البعث. وبحکم العلاقه الوطیده بین الجواهری وقاده البعث فالمدح والتمجید لهم کانت من مضامین شعره فلا یغیب عن أی قضیه تخص البعث دون أن یلتفت إلیها أو یشیر بها أو یدافع عنها فالجواهری وإن کان شیعیاً ومن عائله عریقه فی العلم والأدب والدین لکنه نسی شعبه وهمومهم وظلم هذا الحزب الکافر. فالتمجید والمدح للبعثیین فی الشعر الجواهری یعود إلی الطبیعه المزاجیه العنیفه التی تمتاز بها شخصیته. فلذلک لمسنا الحاجه الماسه لتناول شعره ولاسیما إنَّ الدراسات التی تناولت الجواهری وشعره تفتقد الموضوعیه فکثیراً ما کتب عنه فی العالم العربی والاسلامی یبرز فیه إنحیاز وتقلید فالمدیح تلی المدیح وتمجید فی غیر موضعه، صحیح إنَّ الجواهری شاعر کبیر ولکن له عثرات لا تغتفر ولو قلنا أکثر قصائده فی تمجید الملوک والرؤساء ربما کان لکسب الشهره والتملق والأموال ککثیراً من الشعراء ما ظلمناه.
۵۱۰۳۵.

بررسی مکانیسم دفاعی روانی گریز در رما ن های غزاله علیزاده با تکیه بر رمان «خانه ادریسی ها» و «شب های تهران» بر اساس نظریه زیگموند فروید(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: جستارنامه ادبیات تطبیقی سال ۷ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲۶ 28 - 55

کلیدواژه‌ها: روان شناسی مکانیسم های دفاعی روانی مکانیسم گریز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۰ تعداد دانلود : ۱۰۹
مکانیسم های دفاعی، واکنش های روان آدمی در برابر تنش هایی است که روح و روان او را تحت تأثیر قرار می دهند و او را تا مرز از هم پاشیدگی پیش می برند. از نگاه فروید، مکانیسم های دفاعی، به طور ناخودآگاه، منجر به بروز تمایلات و رفتارهایی می شوند که فرد را در برابر تنیدگی ها محافظت می کنند. مکانیسم "گریز" از زمره سازوکارهایی ست که به هنگام فشار روحی فراوان، در رفتار فرد بروز می کند و او را از صحنه های آزاردهنده دور می کند. افراد برای فراموشی اضطراب، خشم و ناکامی، به شیوه ناخودآگاه از مشکل پیش آمده می گریزند و در این گریز، تا حدودی آرامش و تعادل از دست داده خود را باز می یابند. هر چند در این گریز، می توان انتظار پیامدهای منفی را نیز داشت اما روان آدمی، گاه ناگزیر، از این انتخاب است. تأمل در آثار داستانی غزاله علیزاده نشان می دهد که او نسبت به رفتارها و واکنش های افراد در مواجهه با مشکلات، توجه خاصی دارد و مکانیسم های دفاعی را در بروز برخی از رفتارهای قهرمانان آثارش دخیل می داند. این نوشتار با بررسی رفتارهایی از جنس "گریز" با تکیه بر دانش روان شناسی، به تحلیل این رفتارها پرداخته و به ریشه یابی "گریز"هایی اقدام کرده که به گونه ایی، واکنش به اضطرابی بوده اند که بر روان شخصیت ها در طول زندگی وارد شده اند. نتایج حاصل از این بررسی نشان می دهد که بیش تر زنان آثار غزاله علیزاده و گاه برخی از مردان، در مواجهه با ناکامی ها و اضطراب ها، به دنبال پناهگاهی هستند که تلخی اضطراب را به فراموشی سپارند.
۵۱۰۳۶.

جستاری بینارشته ای در بازیابی رگه های بِه دینیِ عصر ساسانی در داراب نامه طرسوسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کاوش نامه ادبیات تطبیقی سال ۱۳ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۵۰ 91 - 111

کلیدواژه‌ها: عصر ساسانی به دینی باورها و عقاید مذهب داراب نامه طرسوسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۰ تعداد دانلود : ۱۸۰
نوشتار پیش رو در راستای پژوهش های تطبیقی و مطالعات بینارشته ای در سه ساحت ادبیات، تاریخ و الهیات مجموعه ای از باورها و اساطیر مزدیسنی در اواخر دوره ساسانی و دوره آغازین اسلامی را در قالب کتاب داراب نامه طرسوسی بررسی کرده است. در این جستار که به روش توصیفی – اسنادی به انجام رسیده، فرض پژوهشگران این است که به دلیل وجود رگه های حماسی و اساطیریِ انکارناشدنی این قصه، به تبع عناصر و بُن مایه های حماسی و اساطیری ملی، سامی و اسلامی در آن دیده می شود. در این قصه عناصر زرتشتی، بِه دینی مزدیسنی ساسانی، زروانیسم، عناصر مانوی، سامی و اسلامی حضوری پررنگ دارد. پرسش های جستار حاضر این است که چه عناصر و باورهایی در آیین بِه دینی مزدیسنی ساسانی وجود داشته و درواقع این آیین در کتاب مورد پژوهش شامل چه عناصری است؟ اهمیت و ضرورت پژوهش در بازشناسی باورها و اعتقادات ایرانیان دوره میانه و دوره ساسانی است تا مراحل تکامل و دگرگونی و حتی آمیزش آن را با دیگر عناصر اعتقادیِ التقاطی، هم سو یا مخالف گزارش کند. درحقیقت از این راه و به مدد منابعی غیر تاریخی، همچون قصه های عامه، می توانیم تاریخ رشد تمدن و فرهنگ ایران را بازکاویم. یافته ها نشان داد که تلفیقی از آیین های اوستایی، مانوی- مندایی و اسلامی در این قصه دید می شود. این مزج اعتقادی و آیینی در داراب نامه در مقوله هایی همچون عناصر زرتشتی و حماسی- ملی مانند جزا و پاداش و همیستگان، تیشتر، کیومرث و جمشید و تهمورث دیوبند، ارزیز و مس گداخته، کوه قاف و البرز، یأجوج و مأجوج و قلعه دیوهره وجود دارد، در بخش عناصر پسازرتشتی مواردی همچون عناصر آیین مانی، آیین مندایی و صابئین، عناصر سامی و عناصر اسلامی وجود دارد که هرکدام شامل مؤلّفه هایی بود که خود این مؤلّفه ها نشان دهنده اشتراک و همسانی مظروف با اختلاف در ظرف آنان است. 
۵۱۰۳۷.

پرند و پلاس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبیات تطبیقی سال ششم تابستان ۱۳۹۱ شماره ۲۲ 1 - 8
حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۲ تعداد دانلود : ۱۱۷
در این جستار زبان پارسی؛ از دید سرشت و ساختار با دیگز زبان ها سنجیده شده است. . به برهان و دانشورانه نابی و نعزی؛سودگی وسادگی ، پویایی و پیشرفتگی  زبان شناختی آن آشکارو بازنموده آمده است و در پس آن از آسیب ها و گزندهایی که آمیختگی زبان پارسی با دیگر زبان ها بدین زبان می توانند رسانید. سخن رفته است  
۵۱۰۳۸.

التحلیل الأدبی عن القصص الخیالیه فی الآثار المختاره من الأربعینیات وتأثیرها فی أدب الطفل الإیرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات الادب المعاصر سال یازدهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۴۱ 121 - 136

کلیدواژه‌ها: القصه أدب الطفل الشعر الحیوانات الأربعینیات القالب الشعری والنثری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۰ تعداد دانلود : ۱۷۱
قصه الحیوانات من أهم الطرق التی تخلق الإشتیاق والأمیال النفسیه فی مخاطبها کی یتابع حوادث القصص وتزید الفضایل والرذائل الأخلاقیه والنتائج الحاصله منها. فتنقلها إلی قارئها والدلیل علی ذلک أنّ هذه القصص خیالیه لأن فی هذه القصص توجد الشخصیات الحقیقیه وهی الوحوش والطیور وغیرها. وفی القصص الخیالیه قد ألفت کتب کثیره وأوجدوا تحقیقاتٍ ثمینه وحتی الآن هذه التحقیقات بابها مفتوحه ولکن لم یتوجهوا کثیراً إلی مظاهر الطفل فی ایران وکلما وجّهوا فی تحقیقاتهم تأثیر القصص بصوره کلاسیکیه فی ایران، وتوجهوا إلی قصص قدیمه مثل «کلیله ودمنه» وبعض آثار عطار الشاعر الإیرانی. تمکنّا فی هذا المقال أن نبحث باختصار حول قصص الحیوان خاصه فی الآثار المختاره للطفل الإیرانی فی الأربعینیات والخمسینیات والستینات والسبعینات ویبحث عن طریقه استعمالها والتحلیل النفسی حولها، ونتیجه هذه التحقیقات فی أدب الطفل للأربعینیات فی ایران توقضنا بأن نتوجه إلی الأشکال المتفاوته فی الأثار الشعریه والقصصیه النثریه فی الأربعینیات الأخیره للطفل فی ایران.
۵۱۰۳۹.

نبراتُ الحزن فی شعر صلاح عبدالصبور وحسین منزوی(دراسه مقارنه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات الادب المعاصر سال هفتم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۲۸ 109 - 130

کلیدواژه‌ها: شعر حسین منزوی شعر صلاح عبدالصبور دوافع الحزن الدوافع الذاتیه الدوافع السیاسیه والاجتماعیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۰ تعداد دانلود : ۱۳۶
یُعدُّ الحزن مَعلماً بارزاً فی أشعار منزوی و عبدالصبور وله دوافع ذاتیه وسیاسیه. رغم المزید من القواسم المشترکه التی نستقصیها بین الشاعرین ثمّه فوارق بینهما ومن أبرزها أنّ دور الدوافع الذاتیه المثیره للحزن فی نفس منزوی أکبر وأشدّ من البواعث السیاسیه. زدْ علی ذلک أنّ الحزن فی کثیر من الأحیان یؤدّی إلی بروز حاله من التشاؤم فی نفس منزوی ؛ وعلی نقیض ما نجده فی منزوی فإنّ الحزن لدی عبدالصبور بات فی الأغلب حصیله المشاکل والخطوب الناجمه عن القضایا السیاسیه والاجتماعیه. ثمّ إنّ الحزن لدیه لم یرتقِ إلی مستوی التشاؤم بل تظلّ ملامح التفاؤل طاغیه علی شعره. علی أیه حال فإنّ أشعار الشاعرین جاءت صوره مختزله عن حیاه الإنسان الیوم بکلّ ما تنطوی علیه من آلامٍ وآمال. یهدف هذا المقال إلی دراسه ظاهره الحزن فی شعر عبدالصبور و منزوی وذلک بالاعتماد علی المنهج التحلیلی والتوصیفی المتّبع للمدرسه الأمریکیه.
۵۱۰۴۰.

تحلیل موضوعی و سبکی کتاب النّقض

نویسنده:
منبع: کاوش نامه زبان و ادبیات فارسی سال دوم بهار و تابستان ۱۳۸۰ شماره ۲ 51 - 76

کلیدواژه‌ها: کتاب النقض نزاع های مذهبی رد و نقض فضایلی مناقبی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۰ تعداد دانلود : ۱۵۲
در قرن ششم - یکی از دوران های مناقشات مذهبی – شهاب الدّین تواریخی کتابی در ردّ شیعه نوشت به نام «بعض فضائح الروافض». عبدالجلیل قزوینی رازی، کتاب « النّقض» را در ردّ این کتاب نوشته است. کتاب النّقض یکی از آثار منثور معتبر قرن ششم است که دیدگاه های شیعه اثنی عشری را در زمینه های مورد اختلاف تشیّع و تسنّن بیان کرده و اطلاعات فراوانی در زمینه های اجتماعی، تاریخی، اعتقادی، رجال شیعه و مراکز تعلیم و تبلیغ این مذهب و امثال این به دست می دهد و روش نقض نویسی را نیز در این کتاب می توان ملاحظه کرد. از نظر زبانی و سبکی، کتاب النّقض در زمره نثرهای ساده قرن ششم - که مرحله تکامل یافته نثرهای دوره سامانی است - قرار دارد و ویژگی های عمومی آن نثرها را در آن می توان یافت. اما از ویژگی های پرکاربرد در کتاب می توان از این نمونه ها نام برد: به کار بردن واژه «الّا» به جای جز و بجز، «وا» به جای «با» مصدر تام بعد از فعل های «باید» و «شاید» و «خواهد» و «یارد» و «تواند»، آوردن «ها» به جای جزء صرفی «ب» در آغاز افعال، به کار بردن لفظ «اجرا» به جای فعل های «گفتن» و «راندن» لفظ، به کار بردن عبارت های فعلی که با حرف اضافه «به» شروع می شود، فراوانی عناصر عربی و به کار بردن سجع و جناس و تشبیه و استعاره و کنایه و ضرب المثل های فارسی و عربی و داستان و تمثیل در جای جای کتاب. تفصیل ویژگی ها همراه با پاره ای بحث های تحلیلی، موضوع این گفتار است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان