مریم حسین آبادی

رسمیت یافتن مذهب تشیع از دوره صفوی زمینه ساز تحولات بسیاری در جامعه ایرانی شد. شعر و ادبیات و عرفان و تصوف نیز از این تحولات، برکنار نماندند. در این میان شعر خانقاهی در دوره معاصر از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی نقطه اوج تحولاتی است که اندیشه تشیع در تصوف خانقاهی، و ناگزیر در شعر تصوف خانقاهی معاصر پدید آورد.رسمیت یافتن مذهب تشیع از مهمترین عواملی بود که موجب افول تصوف خانقاهی و نیز تغییر مذهب تصوف خانقاهی از تسنن به تشیع در دوره معاصر شد. افول تصوف خانقاهی، رکود شعر خانقاهی در دوره معاصر را به دنبال داشت و تغییر مذهب تصوف خانقاهی دو تأثیر مهم بر مضامین شعر خانقاهی در دوره معاصر داشت. یاد کرد توأم با غلو مضامین شیعی که از ادوار قبل و پیش از رسمیت یافتن مذهب تشیع، متأثر از مکتب ابن عربی به شعر خانقاهی راه یافته بود و ورود مضامین شیعی جدید که در دوره مورد بحث ما و با رسمیت یافتن مذهب تشیع به شعر خانقاهی راه یافت. مسأله «ولایت» مهمترین نمونه مضامین بخش اول است که در شعر خانقاهی معاصر به دفعات به عنوان یک اصل طریقتی ذکر می شود. مسأله «مدح و مرثیه» امامان شیعه (ع) به ویژه امام علی (ع) و امام حسین (ع) مهمترین نمونه های مضامین بخش دوم هستند که در شعر خانقاهی معاصر به دفعات و به عنوان یک اصل طریقتی طرح می شوند و دو مضمون جدید «مدح و مرثیه طریقتی» و «مقتل سرائی عرفانی» را در تاریخ شعر خانقاهی فارسی خلق می کنند.

شعر عرفانی کلاسیک فارسی از ابیات پراکنده بایزید و حلاج و ابوسعید گرفته تا منظومه های منسجم سنایی و عطار و مولوی در بیان مبانی و معارف عرفان و تصوف مثل دیگر انواع ادبی در بخش های زبان، صورت و مضمون ویژگی هایی دارد که به تدریج و بر اثر عوامل متعدد به سنت های مستمر آن مبدل شده اند. شعر عرفانی فارسی در دنیای مدرنِ مادیِ معاصر برخلاف انتظار، هم در جریان سنت گرا و هم در جریان نوگرا، تداوم یافت و در بیان مبانی و مضامین عرفانی از سنت های شعر عرفانی کلاسیک فارسی تأثیر پذیرفت. سنت های محتوایی شعر عرفانی کلاسیک اعم از مبانی معرفتی و مبانی مشی عملی صوفیه، در شعر عرفانی معاصر از دوره مشروطه تا انقلاب اسلامی نیز بخش عمده ای از محتوا را به خود اختصاص داده اند و گاه در بیان، با کمترین تغییر در قیاس با آنچه قدمای عرفا گفته اند، تکرار شده و استمرار یافته اند. سنت های زبانی شعر عرفانی کلاسیک اعم از کلمات، ترکیبات و تصاویر در شعر عرفانی معاصر از دوره مشروطه تا انقلاب اسلامی نیز به دفعات و غالباً بعینه تکرار شده و استمرار یافته اند.

هرکتابی در هر رشته علمی و به هر زبانی، متقدم یا متأخّر، جای نقد و بررسی دارد. چرا که قطعاً نقاط ضعف و قوتی دارد و نقد در اصل چیزی جز نمایاندن نقاط ضعف و قوت نیست، کتاب های بلاغت به زبان فارسی نیز از این اصل مستثنی نیستند. «معالم البلاغه» یکی از کتاب های مطرح و مرجع بلاغت در زبان فارسی است که در مقایسه با منابع مشابه نقاط قوت متعددی دارد و البته در بعضی مباحث خالی از نقاط ضعف نیست. از جمله در مبحث کنایه. در این نوشتار پس از معرفی آرایه کنایه، مبحث کنایه در «معالم البلاغه» با توجه به منابع فارسی متقدم مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. دقت در تعریف ها، تقسیم بندی ها و شواهد مثال ارائه شده در این مبحث نشان می دهد «معالم البلاغه» نیز مانند منابع بلاغی فارسی قبل از خود همچنان تحت سیطره منابع بلاغت عربی است. روش تحقیق در این نوشتار کتابخانه ای و از نوع نقد و تحلیلی است به این ترتیب که بخش های مختلف مبحث کنایه در «معالم البلاغه» پس از معرفی، به لحاظ میزان فارسی سازی و تناسب با اقتضائات و امکانات زبان فارسی و مخاطب فارسی زبان، نقد و تحلیل شده است.

زمینه: تحقیقات نشان از کاربرد نسخه فارسی استفاده از پورنوگرافی برای کاربران شبکه های اجتماعی دارد. آیا این مقیاس از درستی آزمایی و قابلیت اعتماد کافی برخوردار است؟ هدف: هدف از انجام این پژوهش، بررسی درستی آزمایی و قابلیت اعتماد نسخه فارسی مقیاس استفاده مشکل زا از پورنوگرافی در میان کاربران سایت های شبکه های اجتماعی بود. روش: این پژوهش از نوع توصیفی - پیمایشی بود که به صورت پیمایش آنلاین در میان کاربران شبکه های اجتماعی مجازی از مهر تا آذر 1397 اجرا شد. روش نمونه گیری از نوع در دسترس و داوطلبانه و حجم نمونه برابر 408 نفر بود. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش عبارت بودند از پرسشنامه استفاده از پورنوگرافی (کارول و همکاران، 2018) و مقیاس استفاده مشکل زا از پورنوگرافی(بوث و همکاران، 2018). داده ها با استفاده تحلیل عامل تأییدی و آزمون آلفای کرونباخ مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها: ضرایب به دست آمده برای مؤلفه های برجستگی، تغییر خلق، تعارض، تحمل، عود، محرومیت و کل مقیاس به ترتیب0/71 ، 0/80، 0/68، 0/84، 0/88، 0/80 و 0/94 قرار گرفتند که حاکی از قابلیت اعتماد مطلوب مقیاس است. نتایج تحلیل عاملی تأییدی نیز رابطه معناداری بین متغیرهای آشکار (سؤالات) و سازه های نهفته (عامل ها) را تأیید کرد و نشان داد که ساختار شش عاملی از برازش مطلوبی در نمونه ها برخوردارند (0/92= GFI ، 0/88 = AGFI ، 0/96 = CFI ، 0/06 = RMSEA ). نتیجه گیری: نسخه فارسی مقیاس استفاده مشکل زا از پورنوگرافی در میان کاربران سایت های شبکه های اجتماعی از درستی آزمایی و قابلیت اعتماد مطلوبی برخوردار است و استفاده از این ابزار در تحقیقات آینده قایل اعتماد است.

زمینه و هدف : اختلال فزون کنشی جنسی (Hypersexual disorder یا HD)، به تلاش های ناموفق متعدد افراد برای کنترل یا کاهش مدت زمان صرف شده، درگیر شدن در تخیلات، تمایلات و رفتارهای جنسی تعریف می شود که در پاسخ به حالات خلقی ملال آور یا رویدادهای استرس زا می باشد. پژوهش حاضر با هدف پیش بینی اختلال HD در دانشجویان بر اساس الگوی پنج عاملی شخصیت (Five-factor model of personality یا FFM) انجام شد. مواد و روش ها: این مطالعه از نوع توصیفی بود که در آن 320 دانشجوی پسر دانشگاه شهید مدنی آذربایجان در سال تحصیلی 96-1395 به شیوه نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای بر اساس دانشکده و کلاس انتخاب شدند و پرسش نامه رفتار فزون کنشی جنسی (Hypersexual Behavior Inventory یا HBI) و سیاهه شخصیتی NEO (NEO Personality Inventory) را تکمیل نمودند. داده ها با استفاده از آمار توصیفی (میانگین و انحراف معیار)، آزمون همبستگی Pearson و تحلیل Multiple linear regression مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: ارتباط منفی و معنی داری بین HD با ابعاد توافق جویی (01/0 > P، 29/0- = P) و وظیفه شناسی (05/0 > P، 12/0 = P) وجود داشت، اما این اختلال با بعد روان نژندگرایی (01/0 > P، 46/0 = P) رابطه مثبت و معنی داری را نشان داد. الگوی FFM، اختلال HD دانشجویان را با توان مطلوبی پیش بینی کرد ( 2 R: 9/23 درصد). همچنین، ابعاد شخصیتی توافق جویی و روان نژندگرایی قادر به پیش بینی واریانس HD در دانشجویان بود. نتیجه گیری: نتایج به دست آمده، ضرورت توجه به ابعاد شخصیتی توافق جویی و روان نژندگرایی را در اختلال HD دانشجویان نشان می دهد.