فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱٬۰۸۱ تا ۱٬۱۰۰ مورد از کل ۴٬۴۹۷ مورد.
منبع:
هنرهای زیبا - هنرهای تجسمی دوره ۱۷ تابستان ۱۳۹۱ شماره ۵۰
69 - 80
حوزههای تخصصی:
تزئینات در هنرهای اسلامی به طور کلی به سه قسم گیاهی، هندسی و کتیبه ای قابل تقسیم است. تزئینات هندسی را در ایران گره چینی یا گره سازی می نامند. در این مقاله به بررسی، کشف و توصیف ساختار هندسی گره چینی و مقایسه نظم موجود در آن با نظم موجود در ساختار های طبیعی بر مبنای روش تحقیق توصیفی پرداخته شده است و این فرضیه را مطرح می سازد که علت تشابه میان برخی اجزای معماری سنتی با بعضی ساختارهای طبیعی، تقلید عینی از طبیعت نیست، بلکه رجوع و وقوف معماران سنتی به قدر و هندسه و اصولی است که مبنای شکل گیری مخلوقات عالم نیز می باشند. به جهت اثبات فرضیه تحقیق ابتدا به بررسی ادبیات و پیشینه تحقیق پرداخته شده و در این راستا تاریخچه گره چینی، انواع گره چینی و روش های ترسیم گره و شیوه های گسترش هندسی گره چینی را مورد بررسی قرار گرفته و در نهایت نیز به مقایسه نظم شبه تناوبی موجود در گره های خود متشابه (شاه گره) با نظم شبه تناوبی شبه بلور ها پرداخته شده است. و در این مقایسه، نمونه موردی گره های خود متشابه، شاه گره ایوان غربی مسجد جامع اصفهان و نمونه موردی شبه بلور ها، ساختار شبه بلور عنصر سیلیکون در نظر گرفته شده است.
بررسی تطبیقی رسم الخط شاهنامه رشیدا با شیوه خوشنویسی عبدالرشید دیلمی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
نگره بهار ۱۳۹۱ شماره ۲۱
حوزههای تخصصی:
به یاد کودکی! در تصاویر کتاب های درسی
حوزههای تخصصی:
بررسی نقش جریان های فکری و حکومتی در رویکرد ملی گرایانه نقاشی نوگرای ایران در دوران پهلوی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
تحولات سیاسی، فکری، جهت گیری ها و برنامه ریزی های فرهنگی نقشی مهم در نوگرایی و ایجاد جریان های مهم نقاشی نوگرای ایران در دوران پهلوی دارد. این مقاله بر اساس مباحث و تحلیل هایی که ارایه می دهد نشان خواهد داد که سه رویکرد چپ گرایانه، ملی گرایانه و اسلام گرایانه در کنار اقدامات حکومتی، همچون پارادایم های حاکم بر نهادهای مختلف اجتماعی، به ویژه نهاد سیاست و فرهنگ، تحولات نقاشی معاصر ایران را در دوران پهلوی، در فاصله زمانی 1310 تا 1357، تحت تأثیر خود قرار داده است. این تاثیرگذاری در مقاطع و موقعیت های مختلف از ابتدا تا آخر دوران پهلوی، بسته به وضعیت و عملکرد سیاستمداران بر اساس اهداف فرهنگی حکومت و تعامل و تقابل آن با رویکردهای فکری نخبگان فرهنگی و با توجه به نفوذ مدرنیسم به شکل های نسبتا متفاوتی ازنوگرایی در قالب تئوری های جامعه گرایانه ی چپ تا بومی گرایی در هنر منجر شد. برخلاف تحقیقات صورت گرفته در خصوص نقاشی نوگرای ایران که غالباً تحولات درون متنی نقاشی معاصر را براساس عملکرد نوجویانه هنرمندان در تقابل با سنت و گرایش متکی به شیوه کمال الملک مدنظر قرار داده اند، این نوشتار با محوریت دادن به تحولات سیاسی و فکری و اجتماعی تأثیر تحولات برون متنی بر جریان کلی نقاشی ایران با رویکرد ملی گرایانه را محور مطالعه قرار می دهد.
مطالعه ای بر نقوش هندسی تزیینات معماری در مساجد گناباد، ملک زوزن و فریومد(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
هنرهای زیبا - هنرهای تجسمی دوره ۱۷ پاییز ۱۳۹۱ شماره ۳
13 - 22
حوزههای تخصصی:
معماری خراسان در اوایل دوران اسلامی، به تبعیت از ویژگی های کلی مساجد اسلامی، از سادگی در ساخت پیروی می-کرد. در دوران های بعدی، به خصوص در دوره ی سلجوقی، کاربرد تزیینات معماری گسترش یافت و سپس در دوران کوتاه خوارزمشاهیان در خراسان، مساجد دو ایوانی ساخته شدند که تزیینات معماری از ویژگی های برجسته ی آنها بود. این پژوهش به بررسی روش های ترسیم نقوش هندسی در سه مسجد دو ایوانی گناباد، ملک زوزن و فریومد پرداخته و با تطبیق دادن با روش ها و ابزارهای معرفی شده در رساله ی بوزجانی، "فی مایحتاج الیه العمال و الصناع من الاشکال الهندسیه"، که از معتبرترین منابع در زمینه ی هندسه ی عملی در دوران اسلامی است، شیوه های احتمالی ترسیم نمونه ها را با کاربرد ابزارهای رایج زمان، که یک خط-کش ساده و پرگار بود، شرح داده است. نتایج حاصل بیانگر این امر است که این نقوش بر اساس زیرساخت هایی هندسی و ترسیم-های دقیق ترسیم شده که معماران با دانش هندسی خود و به کمک ابزارهای رایج دوران رسم می کردند. هم چنین می توان چنین نتیجه گرفت که تزیینات معماری از مهم ترین موارد تحقق هندسه در حوزه ی کاربردی، و سندی بر دست یافته های علمی دوران هستند؛ و در این میان تعاملات میان ریاضیدانان و هنرمندان و معماران هرچه بیشتر بارز می شود.
نقوشِ موجوداتِ ترکیبی در هنر سفالگری دوران اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
هنرهای زیبا - هنرهای تجسمی دوره ۱۷ زمستان ۱۳۹۱ شماره ۴
45 - 54
حوزههای تخصصی:
تحقیق پیشِ رو، به بررسی و تحلیل موجوداتِ ترکیبیِ هارپی، اسفنکس و گریفون در هنر سفالگری دوران اسلامی ایران می پردازد که علیرغم تعداد محدود، جزءِ زیباترین و اسرار آمیزترین نقوشِ سفالینه های اسلامی محسوب می شوند. مهم ترین اهداف این تحقیق عبارتند از: شناخت مفاهیم و منشاءِ کاربرد نقوش مزبور بعلاوه قرون رواج و انواع سفالینه های حاوی آنها در هنر سفالگری دوران اسلامی ایران. لازم به ذکر است که تاکنون در رابطه با کاربرد این نقوش در هنرهای مختلف اسلامی، نظریه های گوناگونی مطرح شده است، اما اغلب آنها مصادیق مستدل و مستندی را در این زمینه ارائه نکرده اند. بدیهی است که اطلاعات مستخرج از نمونه های بکار رفته در هنر سفالگری دوران اسلامی ایران، می تواند تاحدود زیادی راهگشای بسیاری از ابهاماتِ موجود در این زمینه باشد. از همین رو، ابعاد مختلف تکنیکی و مفهومی کاربرد نقوش موجودات ترکیبیِ مزبور در تعدادی از سفالینه های دوران اسلامی ایران، بصورت مستند مورد بحث و تحلیل قرار گرفته است. بنابر مهم ترین یافته تحقیق، عامل واحدی را نمی توان بعنوان تنها عاملِ کاربرد این نقوش ذکر کرد بلکه مجموعه ای از عوامل و منابعِ شناخته و ناشناخته در کاربرد آنها دخیل بوده اند که مهم ترین منابع شناخته شده آنها مفاهیم بلندِ عرفان اسلامی در قالب انسان-پرنده، بعلاوه برخی صورت های فلکی و اساطیر ایران باستان می باشد.
بازشناسی تشابهات معماری بودایی با مقابر و عودسوزهای مفرغیِ سده های آغازین اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
هنرهای زیبا - هنرهای تجسمی دوره ۱۷ زمستان ۱۳۹۱ شماره ۴
55 - 66
حوزههای تخصصی:
مطالعه ی تعاملات متقابل آثار هنریِ مرتبط با آیین های مختلف، یکی از مهم ترین مصادیق مطالعات تطبیقی جهت دستیابی به اطلاعات تازه در خصوص تکوین و تحول این آثار در سرزمین های مختلف است. مصادیق چنین مطالعاتی نشان می دهند که چگونه جریان های هنری در پی تکوین و توسعه ی آیین ها در جوامع، پدید آمده و گسترش می یابند و تا چه حد موجب کمیت و کیفیت های جدید هنری می گردند. تشابهات زیاد، فرم ها و نقوش معماری بودایی با آثار فلزی اسلامی، خصوصاً عودسوزهای سده های آغازین و همچنین معماری مقابر اولیه ی اسلامی، یکی از همین تعاملات متقابل است. مقاله ی پیش رو کوشیده است تا به روش کتابخانه ای و به شیوه ی تاریخی-اسنادی و تحلیل محتوا و ارائه ی نمونه هایی مستند، و همچنین با بازشناسی این عناصر و مصادیق آن، احتمال وجود نمونه هایی از تأثیرات عناصر هنری وابسته به آیین بودا را بر روی هنر مناطق اسلامی، شناسایی و معرفی نماید. حاصل این بررسی، روشن کننده ی این حقیقت است که عناصر به کار رفته در بدنه ی این عودسوزها تا حد زیادی برگرفته از نمادهای بودایی است. البته ریشه ی نقوشی همچون شیر، گل لوتوس و ... را باید در هنر پیش از اسلام (هخامنشی و ساسانی) که به نحوی از انحا مورد تقلید هند واقع شده است جست.
تبیین ویژگی های هویتی آموزش عالی هنر با تاکید بر متغیرهای فرهنگی در ایران امروز(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
هویت که شخصیت هر جامعه ای را تشکیل می دهد، ارزش های فرهنگی است که توسط قشر تحصیل کرده و دانشگاهی صیانت شده و در مسیر انتقال به نسل های آینده با تحولات و نیازهای روز جامعه همگام می گردد. این وظیفه ی نظام های تربیتی، بخصوص آموزش عالی است که برای ارتقاء و انتقال مناسب هویت فرهنگی به تدوین مناسب ترین سیاست های راهبردی اقدام نمایند. نظام آموزش عالی در رشته های هنری به تناسب محتوای موضوعی و مفهومی که با فرهنگ جامعه و همچنین ارتباط با ارزش های بومی، ملی و آیینی دارد، در این میان از اهمیت و حساسیت بیشتری برخوردار است. این پژوهش که به لحاظ هدف، تحقیقی بنیادی است، در تحلیل نظام های آموزش عالی رشته های هنری، ابتدا با روش کتابخانه ای، به تاریخچه ، مفاهیم بنیادی و چارچوب هایی که می باید در امر آموزش، تعلیم و تربیت مدنظر قرارگیرد، پرداخته و سپس در مطالعه ای پیمایشی ویژگی های هویتی این نظام و تاثیر متغیرهای فرهنگی معاصر را در برنامه های آموزشی این رشته ها مورد بررسی قرار داده است. در نتیجه ؛ برنامه های آموزشی و سرفصل های مصوب در رشته های هنر نیازمند بازبینی، تصحیح و سازگاری با تغییرات و تحولات معاصر بوده و در شرایط موجود با نیازهای جامعه، انتظار دانشجو و آرمان های ایران اسلامی همگامی نداشته، کیفیت لازم را برای حفظ و انتقال هویت فرهنگی ندارد.
نماد ها در آثار «ژازه طباطبایی» (با تاکید بر سه نماد: شیروخورشید، اسب و مرغ آدم )(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
هنرهای زیبا - هنرهای تجسمی دوره ۱۷ پاییز ۱۳۹۱ شماره ۳
41 - 48
حوزههای تخصصی:
در دوران معاصر و به دلیل دگرگونی های فراوان در آفرینش های هنری، تعداد اندکی از هنرمندان هستند که به بازتولید برخی از نمادهای خاص اهتمام دارند. از مهم ترین این هنرمندان، ژازه طباطبایی نقاش و مجسمه ساز است که به شیوه خاص خود برخی از نمادهای مهم و کهن ایرانی را بازمی آفریند؛ مانند شیروخورشید، اسب و مرغ آدم ها و غیره . در این مقاله چگونگی بهره گیری ژازه از این نمادها بررسی می-شود؛ این نمادها همان نشان و محتوای سابق را بیان نمی کند، بلکه به گونه ای طنزآمیز نمایان و در این خلال برخی مفاهیم سابق به هجو گرفته می شود. یعنی ژازه مطابق با زمانه خویش و فرهنگ معاصر و البته نوع نگاه ویژه خود نمادها را به کار می گیرد و آنچه مشخص است این که در همه نمادها و نشانه های آثار ژازه ردپای تانیث و زنانگی فرم و محتوا غالب است؛ البته به عنوان عنصری از دست رفته که به زبان نمادین هنرمند با این نگاه که جای خالی آن در عصر ما احساس می شود بیان می گردد. نمادهای آثار ژازه عمدتاً در قالب دو هنرِ نقاشی و حجم سازی رخ می نماید؛ در نقاشی های او نگاه زنانه را به وضوح بیشتری می توان دریافت اما در آثار حجمی او گونه ای شوخی و به هجوگرفتن نمادهای سابق مشاهده می شود.
حضور معلمان در دومین دوسالانة بین المللی خوشنویسی ایران
حوزههای تخصصی:
شناخت مولفه های پست مدرنیستی در مجسمه های جُرج سگال(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
هنرهای زیبا - هنرهای تجسمی دوره ۱۷ بهار ۱۳۹۱ شماره ۴۹
65 - 70
حوزههای تخصصی:
در آثار بعضی از مجسمه سازان معاصر، به مولفه هایی بر می خوریم که بسیاری از منتقدان و صاحب نظران دنیای هنر آنها را به عنوان مشخصه های جنبش پست مدرنیسم می شناسند. مولفه هایی همچون تکثرگرایی برای نمایش بی حد و مرز قومیت ها و ملیت ها، گرایش به واقعیت و به ویژه واقعیت های اجتماعی، قالب گیری از پیکره ی انسان برای نزدیکی هرچه بیشتر به واقعیت، نمایش آثار در محیط و مکان های عمومی به دور از موزه ها و گالری های هنری برای ارتباط بیشتر و بهتر با مخاطب و درک بهتر مفهوم و ایده ی اثر و... . یکی از این مجسمه سازان جرج سگال است. ظهور این مولفه ها در آثار سگال نه تنها جایگاه وی را به عنوان یکی از آغازگران جریان پست مدرنیسم در مجسمه سازی تثبیت کردند، بلکه به گونه ای او را در خلق آثاری شاخص برای بیان ایده ها و مفاهیم اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و... مد نظرش یاری رساندند. این مقاله سعی دارد، با شناخت این مولفه ها در شیوه ها، ایده ها و زمینه های نمایش آثار وی به معرفی سهم و جایگاه این هنرمند به عنوان یکی از هنرمندان آغازگر جریان پست مدرنیسم در مجسمه سازی معاصر بپردازد.
کهن الگوی شیر در ایران، میانرودان و مصر باستان(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
هنرهای زیبا - هنرهای تجسمی دوره ۱۷ بهار ۱۳۹۱ شماره ۴۹
83 - 93
حوزههای تخصصی:
این نوشتار تلاش دارد با نگاهی بر اساطیر و باورها و نیز نقشمایه های به جای مانده بر روی آثار هنری، کهن الگوی شیر را در هنر ایران، میانرودان و مصر تا آغاز دوران هخامنشی (هنگامه یکی شدن این فرهنگ ها) پیگیری کند، و در این راه با پژوهشی کتابخانه ای و موزه ای، به پی جویی تطبیقی و تحلیلی ارتباط میان این فرهنگ ها بپردازد. شیر در اندیشه مردمان خاور باستان همواره نماد شهریاری و دلاوری است. نماد سلطنت و نشانه شجاعت. در آثار هنری کنار پادشاهان ایستاده و تندیسش بر گور دلیرمردان می نشیند. سریر ایزدبانوان بر دوشش و تخت شاهان بر پنجه اش استوارند. شیر بر در نیایشگاه ها به نگاهبانی می ایستد و نقشش کنده شده بر سنگ، چون نیرویی محافظ به گردن آویخته می شود. شیر از مهم ترین بن مایه ها در آیین مهر و نماد رده چهارم این دین است. شیر آسمانی نشان تابستان است و سرشتی آتشین دارد. در اخترشناسی برج شیر خانه خورشید است و این دو چنان در هم می آمیزند که نقش شیر و خورشید به نماد شاهنشاهی ایران بدل می گردد. در کنار بررسی اندیشه دیگر پژوهشگران، شیر گاو شکن را نشانه سپیده دم یا نوروز می دانیم.
لذت نگارش شاهنامة فردوسی
حوزههای تخصصی:
پژوهشی در «اجازه نامه» یا «اذن نامه» در قلمرو هنر خوشنویسی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
هنرهای زیبا - هنرهای تجسمی دوره ۱۷ تابستان ۱۳۹۱ شماره ۵۰
43 - 50
حوزههای تخصصی:
این مقاله به رسم اجازه ستانی و اجازه دهی در آموزش سنتی خوشنویسی می پردازد. شیوه ی درخواست «اجازه» توسط شاگرد پس از اتمام آموزش ها در خوشنویسی به عنوان آزمون صلاحیت شاگرد تلقی می شود که شاگرد تمام آموخته های خود را، با زبردستی در مرقعی فراهم می آورد، تا استاد به فراغت او از تحصیل در فن شریف خوشنویسی رأی بدهد. این نوشتار ابتدا به حکمت کسب «اجازه» پرداخته، آنگاه در بار? روال کسب اجازه و ورود شاگرد به صنف بحث می کند. ضرورت ستاندن اجازه برای شاگردی که سال ها فراگیری خوشنویسی را از مبتدی تا استادی با دقت سپری کرده، برای احراز پیشه خطاطی بسیار مهم است. اهمیت آن هنگامی دوچندان می شود که در یابد پس از ستاندن «اجازه» باید در پاسداشت استاد خود به عنوان مروج شیو? هنری سلسله ی استادان پیشین کوشا باشد. سنت «اجازه» دهی در علوم انسانی، صنوف جوانمردان و مصنفان پیشه های کتاب آرایی مرسوم بوده است. شاگرد با ستاندن اجازه، اجازه ی همکار شدن با استاد خود را می یابد و تجربه اندوزی را آغاز می کند. حکمت سپردن اجازه به شاگرد جامعه ی هنری، منش استاد اجازه دهنده و شاگرد مشتاق را تحت تأثیر می نهد و در آخرین حلقه ی آموزش یعنی سپردن«اجازه» سنت پایدار حرمت استاد را در نظام آموزش استاد شاگردی گوشزد می کند.
خطوط شریف علماى عظام در نسخة مشیخه(معرفى اجمالى نسخة خطى شمارة ٥٠٤٧ کتابخانة مرکزى دانشگاه تهران)
حوزههای تخصصی:
پژوهشی بر توپی های گچی ته آجری با رویکرد به مسجد جامع یزد(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
هنرهای زیبا - هنرهای تجسمی دوره ۱۷ زمستان ۱۳۹۱ شماره ۴
67 - 74
حوزههای تخصصی:
مسجد جامع یزد را می توان درخشان ترین بنای این شهر نامید.?این مسجد تغییرات زیادی را در طول تاریخ، متناسب با زمان خود شاهد بوده است. در بررسی این مسجد مانند دیگر بناهای اسلامی با تزیینات متنوعی روبرو هستیم، از جمله توپی گچی ته آجری. توپی ها از آن دسته تزییناتی هستند که از ترکیب گچ وآجر بوجود می آیند و همراه با آجر چینی فضای داخلی بناهای اسلامی، به ویژه دوره سلجوقی و ایلخانی بکار می رفته اند.?جنس مصالح، تنوع نقش و شیوه اجرای توپی ها، از جمله سوالاتی هستند که در نگاه اول ذهنیت هر مخاطبی را بر می انگیزند و هدف کلی این مقاله یافتن پاسخی بر این سوالات می باشد. در این مقاله تلاش شده است پس از برشمردن سابقه تاریخی، پیشینه و روش اجرای توپی در بناهای اسلامی به عنوان آرایه ای مستقل از تزئیناتی همچون گچبری و آجرکاری، ویژگی های تزئینی و تصویری این نوع تزئین در مسجد جامع یزد نیز مورد مطالعه قرار گیرد.در این بین، مواد بکار رفته در توپی ها، تناسب این نوع تزیین با محل اجرای آنها در این بنا و جایگاه نقوش حک شده بر آنها به عنوان عامل بصری تأثیرگذار، هم از نظر مفهومی و هم از نظر بصری در قالب تصویر، مورد بررسی قرار گرفته است.