درخت حوزه‌های تخصصی

اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
اخلاق اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۳۰۱ تا ۳۲۰ مورد از کل ۹٬۱۵۱ مورد.
۳۰۱.

برنامه ی درسی تربیت اخلاقی فضیلت گرایی اسلامی از منظر فارابی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و پژوهش های تربیتی سال ۱۶ پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۳۲) 21 - 38

کلیدواژه‌ها: برنامه درسی تربیت اخلاقی فارابی فضیلت گرایی اندیشمندان مسلمان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۶ تعداد دانلود : ۱۰۴
در دنیای امروز پرداختن به اخلاق و تربیت اخلاقی در قالب برنامه درسی مشخص ضروری است. این برنامه بر اساس نظرات اندیشمندان فضیلت گرای مسلمان می تواند مسیر مشخصی را پیش روی نظام های آموزشی قرار دهد. فارابی تلاش دارد تا بر اساس «فضیلت»، نظام اخلاقی اسلامی را شکل دهد. این پژوهش با روش استنتاجی، برنامه درسی تربیت اخلاقی را از منظر ایشان بیان می کند. نتایج تحقیق حکایت از آن دارد که هدف غایی در نگاه فارابی سعادت است و کسب فضایل، به عنوان هدف میانی برای دستیابی به هدف غایی بیان شده است. در بخش محتوای برنامه درسی چنین به دست آمد که فارابی محتوا را فضایلی می داند که در راستای سعادت باشند و گام هایی کاربردی برای شکل گیری فضایل بیان می کند. همچنین می توان روش های «فراهم کردن موقعیت های مشابه عمل»، «عمل وارونه»، «گفت وگوی برهانی، اقناعی و اکراهی»، «احتذاء» و «مقایسه لذت ها» را از آثار فارابی به دست آورد. در ارزیابی نیز فارابی محور اصلی را سنجش فضایل اخلاقی و ملکه شدن آنها می داند که این با سهولت در انجام عمل نیک و ترک عمل زشت، قابل ارزیابی است.
۳۰۲.

«نگاه تاجرانه به زندگی»، طرحی معرفتی- تربیتی براساس اندیشه علی صفایی حائری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تربیت اسلامی سال ۱۹ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۴۸ 143 - 166

کلیدواژه‌ها: تربیت اعتقادی معارف دین قرآن کریم زندگی تاجرانه انسان علی صفایی حائری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۹ تعداد دانلود : ۱۱۶
هدف: تربیت اعتقادی به «فرایند آموزش معارف (دین) با هدف شکل دهی به شناخت های اساسی زندگی انسان» توجه دارد. با توجه به اتکای این ساحت از تربیت به معارف دین اسلام، به نظر می رسد عمده تلاش های معرفتی شکل گرفته در اندیشه اسلامی با وجود برخورداری از یکسری قوت ها، اما از دو منظر نیازمند بازنگری اند؛ اول این که در چارچوب اندیشه محدود مانده و در درگیر کردن احساسات و عاطفه مخاطب ناتوان اند و در نتیجه، به تحول در رفتار منتهی نمی شوند؛ دوم اینکه صبغه وحیانی قابل توجهی ندارند و استناد آنها به متن وحی دشوار است. در این میان، استاد علی صفایی حائری در زمره اندیشمندانی است که به این مهم توجه داشته است. یکی از اقدامات وی، استفاده از نگاه قرآن به «زندگی تاجرانه انسان در دنیا» برای تبیین معارف بنیادی دین است. در این راستا هدف از این پژوهش، واکاوی آثار ایشان برای دستیابی به تصویر منسجم و یکپارچه ای از معارف اساسی دین، در پاسخ به دو نیاز یادشده است. روش: روش استفاده شده در این پژوهش، روش توصیفی تحلیلی است. یافته ها: برای این منظور، در طیّ ده گام، معارف اساسی از جمله «شناخت انسان و عظمت او»، «شناخت الله و عظمت و رحمت او»، «شناخت نقش انسان در هستی»، «شناخت ادامه حیات انسان (معاد)»، «شناخت وجود رسول و امام و جایگاه آنها در هدایت انسان» در قالب ادبیات تجارت تبیین شده است.
۳۰۳.

وضعیت جوان ایرانی در دهه پنجم انقلاب اسلامی: مطالعه آمارها و پیمایش ها براساس بیانیه گام دوم انقلاب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال ۳۲ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۶۳ 165 - 202

کلیدواژه‌ها: جوان ایرانی بیانیه گام دوم انقلاب دهه پنجم انقلاب اسلامی مقام معظم رهبری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳ تعداد دانلود : ۷۴
بیانیه گام دوم انقلاب به عنوان آغازگر «فرایند بزرگ و جهانی چهل سال دوم انقلاب اسلامی»، تأکیدی خاص بر جوانان با عبارت «محور تحقق نظام پیشرفته اسلامی»، خواستار کاربست همت های بلند و انگیزه های جوان و انقلابی در گام دوم انقلاب است. از این رو هدف اصلی مقاله در ابتدا این بود که وظایف جوانان دهه پنجم انقلاب اسلامی در این بیانیه با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی مشخص شود و پس از آن با استناد به آمارها و پیمایش ها، بتوان وضعیت جوان ایرانی را در هر کدام از آن شاخص های استخراج شده از این بیانیه بررسی نمود. یافته های پژوهش بیانگر این بود که با بررسی کیفی متن بیانیه گام دوم انقلاب، شش شاخص اصلی به عنوان وظایف و راهبرد عمل جوان ایرانی تحت عناوین: جهاد امیدآفرینی، جهاد علمی و پژوهش، دین داری، توجه به اخلاق و معنویت، جهاد پیشرفت، تعالی نظام و عدالت اجتماعی، بینش انقلابی و جهاد سیاسی مشخص شد و همچنین در ادامه نشان داده شد که در آمارها و پیمایش های موجود وضعیت در این شاخص ها به چه صورت بوده تا زمینه ی سیاست گذاری و برنامه ریزی تربیتی مطلوب را فراهم گردد.
۳۰۴.

موانع تربیت در بستر سوره مبارکه جمعه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اخلاق وحیانی سال ۱۴ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۳۲) 37 - 64

کلیدواژه‌ها: مبانی و مبادی تربیت منابع تربیت نظام تربیت وحیانی سوره جمعه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۶ تعداد دانلود : ۹۴
در سوره مبارک جمعه، نمای کلی نظام تربیت وحیانی به تصویر کشیده شده و شاخص های اصلی آن برشمرده شده است. در این سوره، مبانی و مبادی تربیتی، منابع تربیت، موانع تربیت و نتایج و آثار تربیت به عنوان مؤلفه های نظام تربیت وحیانی قابل تحلیل و ارزیابی است. این مقاله، موانع تربیت در نظام تربیت وحیانی را برپایه معارف سوره جمعه شناسانده و انطباق آن بر سیر ترتیبی آیات سوره را می نمایاند. بر اساس نتایج این پژوهش، مهمترین موانع تربیت را می توان در شش محور بر اساس آیات سوره جمعه بیان کرد. اولین محور، غفلت از مفهوم فضل خدا و آن حقیقتی است که در آیات قرآن به عنوان فضل مورد اشاره قرار گرفته است. محور دوم، غفلت از ارتباط صحیح با کتاب وحی است. محور سوم، غفلت نسبت به مفهوم ولی خدا و جایگاه اولیاء الهی است که نقش بسیار پررنگ و زیربنایی در فرآیند تربیت توحیدی به عهده دارد. محور چهارم، غفلت از حقیقت مرگ بوده که از مهمترین موانع تربیت محسوب می شود و محور پنجم از موانع تربیت، عدم توجه به موضوع ذکر و به صورت خاص ذکر خداوند است. محور نهایی از موانع تربیت نیز مسئله لهوگرایی بوده و که در معارف سوره جمعه در پیوند با مفهوم «ما عندالله» بیان شده و این پیوند، به عنوان یکی از نکات بی بدیل قرآن در حوزه موضوع تربیت و موانع آن قابل تحلیل است.
۳۰۵.

کژ کارکردهای اخلاقی جامعه با محوریت خشونت پنهان علیه زنان در رمان «تهران مخوف» اثر مشفق کاظمی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال ۱۴ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۴ (پیاپی ۵۶) 5 - 26

کلیدواژه‌ها: کژکارکردهای اخلاقی خشونت پنهان تهران مخوف مشفق کاظمی زن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۷ تعداد دانلود : ۱۶۹
زنان یکی از گروه های آسیب پذیر جامعه اند که در طول تاریخ بعضاً با تضییع حقوق گسترده و اعمال خشونت های وسیع مواجه شده اند. مسئله مهم در این میان، دیدگاه ها و نظریات متفاوتی است که سازمان ها، نهادها، شخصیّت های حقیقی و حقوقی، نویسندگان، هریک به نحوی سعی نمودند با تلاش های خود ماهیّت خشونت عیله زنان را ترسیم و با آن مبارزه نمایند. نویسندگان اساساً در قالب رمان های اجتماعی سعی نمودند وضعیّت زنان و خشونت های اعمال شده علیه آنان را تببین نمایند. این مقاله جستاری است در راستای بررسی رمان تهران مخوف نوشته مشفق کاظمی که نخستین رمان اجتماعی ایران می باشد. سؤال اصلی این مقاله عبارت است از: «مهمترین کژکاردهای اخلاقی اعمال شده علیه زنان با محوریت خشونت پنهان در رمان تهران مخوف شامل چه مؤلّفه هایی است؟» فرضیه یا دالّ مرکزی مقاله کنونی تأکیدی است بر این مسأله که مشفق کاظمی در این رمان با به تصویرکشیدن تهرانی مخوف بعد از کشمکش های عصر مشروطه و اوایل پهلوی اول، به نوعی سوگ نامه زنان ایرانی و جامعه ای مردسالار را در دو شاخص کلان خشونت های پنهان کلامی و غیرکلامی نشان می دهد. یافته های مقاله با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و بهره گیری از منابع مکتوب و مجازی نشان داد، کژکارکردهای اخلاقی علیه زن در رمان«تهران مخوف» شامل دو شاخص کلان خشونت های پنهان کلامی و غیرکلامی است. براین اساس، تحقیر، تهمت، توهین، تهدید، دروغ، طعنه و متلک ذیل خشونت های پنهان کلامی قرار می گیرند و نادیده انگاشتن شخصیت زن، حمایت از رسوم غلط ازدواج، حمایت از تعدّد زوجات، خشونت جنسی و ریاکاری وظاهرسازی از جمله خشونت های پنهان غیرکلامی هستند.
۳۰۶.

روش های اعتمادسازی انبیا (علیهم السلام) در تربیت اخلاقی متربی از منظر قرآن(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: مطالعات اخلاق کاربردی سال ۱۴ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۷۷) 9 - 40

کلیدواژه‌ها: اعتمادسازی تربیت تربیت اخلاقی روش های تربیتی پیامبران الهی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵ تعداد دانلود : ۴۲
مقبولیت مربّی و اعتماد متربّی به وی از مهم ترین عوامل زمینه ساز تربیت اخلاقی است که بدون آن هر گونه تلاش تربیتی، مثمرثمر نخواهد بود. پیامبران الهی با اشراف به این مهم، در اجرای مهمترین هدف رسالت خویش؛ یعنی تربیت اخلاقی، از روش های مختلفی جهت اعتمادسازی مخاطبان خود بهره برده اند که شناخت و الگوگیری از این روش ها ازاین حیث که تحت ارشاد الهی به انجام رسیده و اثرگذاری آنها تضمین شده است، برای مربیان، والدین و داعیه داران امر تربیت بسیار حایز اهمیت است. پژوهش پیش رو باهدف بررسی روش های اعتمادسازی انبیا (علیهم السلام) در عرصه تربیت اخلاقی از منظر قرآن نگاشته شده است. این پژوهش از حیث هدف، اکتشافی و به لحاظ روش، کیفی و دارای رویکردی استقرایی است. به منظور تجزیه وتحلیل داده ها، تکنیک تحلیل مضمون به کار گرفته شده است. نتایج نشان می دهد که پیامبران در راستای اعتمادسازی از روش های شناختی؛ نظیر: زیست مشترک با متربّی، زیست اخلاقی مربّی مرتبط با بُعد شناختی و از روش های عاطفی همچون ایجاد پنداریه سنخیت برای متربّی و درک ایشان، خالص نمودن دعوت خویش از هر گونه شائبیه مادی، زیست اخلاقی مربّی مرتبط با بعد عاطفی و از روش های رفتاری نظیر تطابق بین گفتار و رفتار، زیست اخلاقی مربی مرتبط با بعد رفتاری و اصلاح رابطه باخدا استفاده می نمودند.
۳۰۷.

ساز و کار تأثیرگذاری توحید افعالی بر اخلاق و رفتار(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت اخلاقی سال ۱۵ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۳۵) 73 - 87

کلیدواژه‌ها: ایمان توحید افعالی اسناد خودگروی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۵ تعداد دانلود : ۱۳۵
ایمان حالتی قلبی و روانی است که در اثر دانستن یک مفهوم و گرایش به آن حاصل می شود. ایمان به مثابه یک نگرش، آثار شگرفی در وجود آدمی ایجاد می کند، به گونه ای که عالمان و اندیشمندان درصدد بیان این چگونگی برآمده اند و نظریاتی در این رابطه بیان کرده اند. یکی از تحلیل های مشهور در رابطه ایمان و آثار آن عبارت است از تأثیر بینش بر گرایش و به تبع آن بر کنش، که قابل انطباق با هرگونه ایمانی است. این پژوهش که با روش «تحلیلی استنباطی» سامان یافته، با توجه به آثار فراوانی که اعتقاد به توحید افعالی دارد، این سازوکار و چگونگی آن را تبیین کرده و با استفاده از دو مؤلفه «اسناد» که از مصطلحات روان شناسی اجتماعی است و «خودگروی» که از مصطلحات فلسفه اخلاق است، چگونگی اثرگذاری توحید افعالی بر اخلاق و رفتار را تحلیل و بررسی کرده است. نتیجه این تحلیل نشان می دهد که ایمان به توحید افعالی خداوند از طریق اصلاح «اسنادها» و نفی «خودگروی» از انسان، بر اخلاق و رفتار فرد تأثیر می گذارد.
۳۰۸.

الزام پذیری فقهی امور اخلاقی از حیث حکم اولی در نظام فقهی امامیه(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اخلاق پژوهی سال ۷ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۲۴) 27 - 44

کلیدواژه‌ها: الزام فقهی لزوم اخلاقی نیّت در اخلاق خلف وعده

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳ تعداد دانلود : ۵۳
اخلاق از مؤلفه های بسیار مهم در شکل دهی و انسجام فرهنگی جامعه است؛ تا آنجا که رسول اکرم (ص) از جمله رسالت های مهم خود را کامل نمودن مکارم اخلاق برشمرده است. در این پژوهش، با هدف دستیابی به جزء کوچکی از نظام ارزشی اخلاقی از فقه اسلامی، به بررسی امکان الزام پذیری امور اخلاقی، تحت ضوابط فقهی و اصولی امامیه پرداخته شد و با روش توصیفی و تحلیلی - پس از سنخ شناسی الزامات فقهی و اخلاقی -اتهام نسبیت گرایی اخلاقی به اندیشمندان مسلمان، نقد و رد شده است. در ادامه، فرایند الزام پذیری فقهی امور اخلاقی از حیث حکم اولی واکاوی شد و با تطبیق مسئله بر «خُلف وعده» به عنوان یک نمونه از امور اخلاقی که قابلیت پذیرش الزام فقهی را داراست؛ روشن شد که فقه امامیه این قابلیت را دارد که به برخی از امور اخلاقی الزام کند و در راستای این الزام، «نیّت» مانع نخواهد بود.  
۳۰۹.

تأثیر فرهنگ ایرانی در استقرار مسیحیت در ارمنستان با ملاحظاتی دربار چند اصطلاح آیینی کلیسای ارمنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال ۱۵ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۵۷) 49 - 70

کلیدواژه‌ها: مسیحیت ارمنستان اصطلاحات آیینی زبان های ایرانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۹ تعداد دانلود : ۹۲
در سال 301 میلادی در نیتجه تلاش های «گریگور روشنگر»، نخستین «اسقف اعظم» (Catholicos) کلیسای حوّاری ارمنی (Armenian Apostolic Church)، مسیحیت دین رسمی ارمنستان اعلام شد. ولی باید توجّه داشت که مسیحیت مدت ها پیش از این تاریخ یعنی در اوایل قرن نخست میلادی توسط «تادئوس رسول» (Apostle Thaddeus) و در قرن دوم به وسیله «بارتولمیوس رسول» (Apostle Bartholomew) تبلیغ می شد. اگرچه این دو رسول، پیروان متعدّدی داشتند، ولی هنوز آیین مسیحیت در ارمنستان از طرف عموم مردم پذیرفته نشده بود. قدیسه هایی مانند «هریپسیمه» (Hripsime)، «گایانه» (Gayane) و شاگردانشان نیز که در تبلیغ مسیحیت می کوشیدند، به دستور پادشاه سنگسار شدند، زیرا از دین مرسوم زمانه رویگردان شده بودند. مسیحیت در سرزمین های شمال قفقاز نیز، بیشتر به وسیله مبلّغان ارمنی و گرجی گسترش یافت، امّا از سده های نهم تا دوازدهم میلادی، به تدریج تمامی این سرزمین های مسیحی به اسلام گرویدند و آثار مسیحی در این منطقه از میان رفت. برای مثال، نخستین اشاره به رواج مسیحیت به وسیله کلیسای حوّاری ارمنی در داغستان به قرن چهارم میلادی بازمی گردد؛ در یکی از نسخه های «دربند نامه» به پذیرش مسیحیت از سوی ساکنان دربند در سال 355 میلادی اشاره شده است. نگارندگان مقاله حاضر، به بررسی چند اصطلاح آیینی کلیسای ارمنی مانند «صلیب»، «معبد» و «محراب» پرداخته و نشان داده اند که تمامی این اصطلاحات برگرفته از زبان های ایرانی اند و حتی ردّپای آنها در زبان های شمال قفقاز نیز دیده می شود.
۳۱۰.

کاربست ارزش های اخلاقی در معماری مهد کودک بر اساس آموزه های اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال ۱۵ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۵۷) 71 - 90

کلیدواژه‌ها: معماری اخلاق مهدکودک آموزه های اسلامی اخلاق اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۹ تعداد دانلود : ۸۱
اخلاق دانش چگونه زیستن است. ارزش های اخلاقی یکی از عوامل بسیار مهم در روند شکل گیری معماری اسلامی هستند. معماری عرصه ایی برای بروز و ظهور زندگی فردی، اجتماعی و نمود ارزش های اخلاقی است. توجه به ارزش های اخلاقی وجودی انسان و جامعه، از نیازهای اساسی شکل گیری محیط و زندگی انسان است. با توجه به تاثیرات محیط به عنوان یکی از عوامل موثر بر تربیت اخلاقی کودک، نیازمند شناخت دقیق از ویژگی های موثر بر تربیت اخلاقی کودک می باشیم تا بر این اساس بتوانیم محیطی طراحی کنیم که به رشد اخلاقی کودک کمک کند و در واقع تربیت اخلاقی کودک را به دنبال داشته باشد. در اینجا این سوال مطرح است که آموزه های اسلامی چه راهبرد و راهکارهایی را در خصوص محیطی مناسب تربیت اخلاقی کودک ارایه داده است؟ و ویژگی های یک مهد کودک مناسب برای تربیت اخلاقی کودک براساس آموزه های اسلامی چیست؟ بر همین اساس هدف این پژوهش ارایه اصول و الگویی برای طراحی مهد کودک براساس آموزه های اخلاقی می باشد. در این پژوهش سعی گردیده است با استناد به آموزه های اسلامی و با روش استدلال منطقی و تفسیر و تحلیل آن ها، مولفه ها محیطی و معماری مکانی مناسب برای تربیت اخلاقی کودک استنتاج و ارایه گردیده است.
۳۱۱.

سناریوهای آینده نگر در مبانی اخلاق اسلامی: روش های علمی در پاسخگویی به چالش ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال ۱۵ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۵۷) 111 - 124

کلیدواژه‌ها: اخلاق اسلامی سناریوهای آینده آینده پژوهی دینی آینده نگری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۳ تعداد دانلود : ۸۷
اخلاق اسلامی به عنوان یک سیستم ارزشی و راهنمای زندگی برای مسلمانان، بر پایه تعالیم قرآن و سنت پیامبر اسلام (ص) استوار است. در حال حاضر، با توجه به تغییرات سریع در جوامع مختلف و پدیدار شدن مسائل جدید، نیاز به آینده نگری در حوزه اخلاق اسلامی برجسته شده است. در حوزه مبانی اخلاق اسلامی، استفاده از روش های علمی مانند سناریوهای آینده نگری برای پاسخگویی به چالش ها و تحولات آینده بسیار مهم است. با استفاده از این روش، می توان به وسیله تصور و پیش بینی ممکن های آینده، تحلیل اثرات احتمالی آن ها و ارائه راهکارهای منطقی، به شکل هوشمندانه و علمی به چالش های اخلاقی پاسخ داد.روش های مورد استفاده در آینده نگری اخلاق اسلامی شامل تحقیقات علمی، تفسیر قرآن و سنت، مشورت با عالمان دین و فعالان اجتماعی و همچنین برگزاری کارگاه ها و همایش های متخصصان است. با استفاده از روش های علمی و دقت در تحقیقات، مبانی قرآن و سنت به خوبی بررسی و تفسیر می شوند. همچنین، مشورت با عالمان دین و فعالان اجتماعی که در حوزه اخلاق اسلامی تخصص دارند، می تواند به دست یابی به راهکارهای مناسب برای آینده نگری کمک کند. با وجود روش های متعدد، چالش های زیادی در آینده نگری اخلاق اسلامی وجود دارد. لذا در این مقاله قصد داریم با شناسایی سناریوهای آینده نگر در مبانی اخلاق اسلامی: روش های علمی در پاسخگویی به چالش ها، گامی روشن را برای آیندگان هموار سازیم.
۳۱۲.

حکمت متعالیه در آیینه الشواهد الربوبیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال ۱۵ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۵۸) 5 - 21

کلیدواژه‌ها: حکمت متعالیه شواهد ربوبیه مشهد شاهد ملاصدرا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۷ تعداد دانلود : ۸۴
کتاب الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه که به قلم مؤسس حکمت متعالیه صدرالدین محمد بن ابراهیم شیرازی به رشته تحریر درآورده شده است، در واقع عصاره اى افکار فلسفی و بخصوص کتاب مطولش به نام الاسفار الاربعه همان حکیم و چکیدهای آرا فلسفی-عرفانی مکتب حکمت متعالیه می باشد که آثار این فیلسوف و افکار فلسفی-عرفانی-دینی اش، در همه دنیا، اعم از شرق و غرب معروف و تاثیرگزار است. اما بر اساس محتوی و مطالبی که کتاب شواهد با عناوین چون مشهد، شاهد، اشرق و... پوشش می دهد به نظر می رسد که نظر نهایی مؤسس حکمت متعالیه و آرا فلسفی اش را در در بر می گیرد. این کتاب با محتواى پر از حکمت و معرفت عقلى و دینى و عرفانی، از قدیم الایام در مدارس و حوزه هاى علمیه، کتاب درسى و مرجع اهل حکمت و عرفان بوده است. این أثر فلسفی که بر اساس استدلال های حکمت صدرایی به موضوعات فلسفی پرداخته است، در توسعه یافتن حکمت گامی بزرگ بوده، لذا شروح و تعلیقات زیادی بر آن نوشته شده و برای آگاه شدن از استدلال و براهین فلسفی این حکمت، حکمای ماهر و حاذق، به آن مراجعه کرده و هرکس به نوبه خود و به مقدار استعدادش از آن بهرمند شده است.
۳۱۳.

عمل نیک و اهمیت آن در نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال ۱۵ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۵۸) 81 - 98

کلیدواژه‌ها: عمل نیک نهج البلاغه امیر مومنان (ع)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۵ تعداد دانلود : ۱۰۳
در این مقاله در صددیم تا واژه عمل و اهمیت عمل نیک را از منظر امیر مومنان (ع) با تکیه بر خطبه ها، نامه ها و جملات قصار آن حضرت در کتاب ارزشمند نهج ابلاغه مورد بررسی قرار داده، آثار اعمال نیک و موانع آن را بیان نماییم؛ در نهج البلاغه امام علی (ع) اعمال نیک با واژه هایی چون الاحسان، المعروف، البر، الخیر و خود کلمه عمل و نیز تقوی به کار رفته است. از منظر امیر مومنان (ع) تقوی و عدم خواری و حقارت، محو بدی ها، تسخیر قلوب، از جمله آثار مثبت اعمال نیک و بخل و منت گذاشتن و پاداش نیکوکار ندادن و ... هم از موانع انجام اعمال نیک محسوب می گردند. در مقاله حاضر به مباحث موضوعی عمل نیک و همچنین اهمیت آن در نهج البلاغه با روش توصیفی تحلیلی پرداخته شده و به ابهامات و سوالات متعدد در این زمینه پاسخ داده شده است.
۳۱۴.

تأثیر زمان اجرا بر تعهد در حقوق ایران و اسناد بین المللی با تأکید بر اخلاق و مصالح اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال ۱۵ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۵۸) 173 - 198

کلیدواژه‌ها: تعهد زمان اجرا زمان معین نقض تعهد بطلان انحلال اسناد بین المللی اخلاق مصالح اجتماعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۲ تعداد دانلود : ۹۳
روابط قراردادی میان اشخاص تحت حاکمیت قوانین و شریعت و متن قرارداد و عرف است و بر اساس این منابع اختلافات طرفین حل و فصل می گردد. اخلاق در قراردادها از دو جنبه قابل بررسی است. اول اخلاق به عنوان یک منبع حقوقی که مورد استناد قاضی در صدور رای واقع گردد و دوم اخلاق توسط هر یک از طرفین در روابط قراردادی که باید مورد عمل قرار گیرد. اگرچه زمان اجرا از ارکان و اسباب اساسی تشکیل تعهد نیست، همانگونه که فقدان آن از موانع محسوب نمی گردد و تعهد با این اوصاف صحیح است، لیکن مسأله این است که حقوقدانان، مجهول، مردد، نامعلوم، مبهم ماندن زمان اجرا، حتی تفویض اختیار زمان اجرا به متعهد را به استناد بند 2 ماده 233 و ماده 401 ق.م به دلیل سرایت «جهل به عوضین» و ایجاد «غرر» باطل می دانند. در حالیکه، مواد فوق نه تنها با احراز قصد و تشخیص موضوع تعهد دلالت بر بطلان ندارند، بلکه در کنار سایر عوامل و ابزارهای احراز زمان اجرا، می توان زمان اجرای تعهد را معیّن کرد و انحلال تعهد را باید صرفاً محدود به عامل خارجی دانست. همانگونه که اسناد بین المللی مورد بحث (کنوانسیون بیع بین المللی کالا، اصول حقوق قرارداد اروپا، اصول قراردادهای تجاری بین المللی و طرح چهارچوب مشترک مرجع) چنین است. پژوهش حاضر با استدلالات جدید ضمن بررسی نقش زمان در تعهد، از تأثیر فقدان آن در تعهد بحث می نماید و در پی اثبات این مسئله است که زمان اجرای قابل احراز از تعهد و زمان اجرای قابل احراز به کمک تفسیرِ نوین، آثاری همانند آثار زمان اجرای معیّن بر تعهد داشته باشد که در این شرایط، تعهد استوار بوده و در صورت نقض تعهد، متعهدله می تواند به متعهد برای هریک از طرق جبران خسارت متوسل شود، مگر عاملِ خارجیِ سنگین در حین اجرای تعهد حادث گردد که در این شرایط یا حیات تعهد خاتمه می یابد و یا برخلاف نظر حقوق دانان، با حسن نیّت و رفتار منصفانه توجیه می گردد و تعهد تعدیل می شود.
۳۱۵.

روش های تربیت عرفانی مبتنی بر دیدگاه های انسان شناختی علامه حسن زاده آملی در ابعاد شناختی، گرایشی وعملی با تاکید بر دوره نوجوانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال ۳۲ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۶۴ 155 - 187

کلیدواژه‌ها: تربیت عرفانی دیدگاه های انسان شناختی علامه حسن زاده آملی دوره نوجوانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۲ تعداد دانلود : ۱۱۴
عُرفا عرفان را علمی می دانند که یقینی ترین راه دستیابی به حقیقت و عالی ترین نوع تربیت معنوی است. تربیت عرفانی از نظر علامه حسن زاده، تربیتی انسان ساز و در حقیقت عروج نفس به معرفت حق تعالى، و اعتلاى آن به تخلّق به اخلاق ربوبى و تأدّب به آداب الهى است. این تحقیق در پی تبیین روش های تربیت عرفانی ویژه دانش آموزان نوجوان است. در این پژوهش با کمک تکنیک اسنادی و تحلیل مفهومی، مبانی نوع یک، مبانی نوع دو و مبانی نوع سوم مبتنی بر دیدگاه های انسان شناختی علامه حسن زاده مشخص شده اند؛ اهداف و اصول تربیت عرفانی پس از تعیین گزاره های واقع نگر دوره نوجوانی و بر اساس روش استنتاجی تعیین شدند و با استفاده از قیاس عملی، روش ها در سه بعد شناختی، گرایش و عملی مشخص شده اند: روش های تربیت عرفانی در بعد شناختی: -روش تزکیه علمی عملی- روش تحصیل علم نافع- روش دعا و مناجات- روش تفکر و ذکر دائم- روش احتجاج و استدلال- روش الگوگرایی. روش های تربیت عرفانی در بعد گرایشی:- روش ادراک ذوقی- روش تسخیر طبیعت خویش- روش مخالفت با هوای نفس- روش مشارطه، مراقبه، محاسبه- روش محبت ورزیدن ومعاشقه با خداوند. روش های تربیت عرفانی در بعد عملی:- روش کنترل ورودی ها و خروجی های انسان- روش تلقین افکار و نیّات خوب (مثبت اندیشی)- روش ممارست بر انجام فرایض و ترک محرمات- روش مخالفت با بدگمانی- روش شکرگذاری-روش الگوگرایی.
۳۱۶.

تحلیل محتوای مؤلفه های خودمراقبتی در کتاب های درسیِ تفکر و سبک زندگی دوره متوسطه اول(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم تربیتی از دیدگاه اسلام سال ۱۲ بهار ۱۴۰۳ شماره ۲۴ 37 - 67

کلیدواژه‌ها: تحلیل محتوا کتاب های درسی تفکر و سبک زندگی خودمراقبتی دوره متوسطه اول

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۲ تعداد دانلود : ۲۰۱
هدف از پژوهش حاضر، تحلیل محتوای کتب درسی دوره متوسطه اول ازنظر میزان توجه به مؤلفه های خودمراقبتی در آن ها بوده است. بدین منظور، از روشی ازنوع تحلیل محتوای کمّی استفاده شد و جامعه پژوهش، شامل محتوای کتب درسی تفکر و سبک زندگی دوره متوسطه اول (پایه های هفتم و هشتم) در سال تحصیلی 1401-1402 بوده است. جهت گردآوری اطلاعات از تکنیک های تحلیل محتوا (فهرست وارسی) استفاده و فرم اولیه این چک لیست از ادبیات و مبانی نظری پژوهش تهیه شد. جهت اعتباربخشی، چک لیست تهیه شده دراختیار استادان راهنما و مشاور و همچنین پنج نفر از صاحب نظران این حوزه قرار گرفت و پس از اِعمال نظرات آن ها فهرست وارسی تحلیل محتوا تدوین نهایی شد. واحد تحلیل و بررسی در این پژوهش، همه اجزای کتاب تفکر و سبک زندگی دوره متوسطه اول (مشتمل بر محتوا، تصاویر، فعالیت و پرسش ها) و واحد ثبت، یک مضمون بود. در این پژوهش، از روش آنتروپی شانون جهت وزن دهی به داده ها استفاده شد؛ بدین صورت که داده ها بهنجار شدند و ضریب اهمیت و بار اطلاعاتی و انحراف معیار هر مؤلفه محاسبه شد. یافته های پژوهش نشان می دهد در کتاب های تفکر و سبک زندگی پایه های هفتم و هشتم، به میزانی اندک به مؤلفه های خودمراقبتی توجه شده است. ازمیان مؤلفه های موردمطالعه، بیشترین فراوانی، مربوط به مؤلفه های جسمی (رعایت کردن پوشش مناسب و براساس فصول سال)، عاطفی (عامل مهربانانه با خود و دیگران) و روانی (احساس اعتمادبه نفس کافی) بوده است. کمترین فراوانی هم به مؤلفه های خودمراقبتی معنوی مربوط می شود و به اکثر زیرمؤلفه های آن ها (مانند تلاوت و شنیدن آیات قرآن و شرکت کردن در مراسم و مناسک دینی، انجام دادن کار های خیر، کمک به نیازمندان و شکرگزاری درقبال نعمت های الهی) توجهی نشده است. پیشنهاد می شود با گنجاندن مؤلفه های خودمراقبتی در کتاب های آموزشی و نگاه متوازن به آن ها در کتب دوره متوسطه اول، به خصوص در کتاب های تفکر و سبک زندگی، آموزش دهی مهارت های خودمراقبتی به دانش آموزان ارتقا یابد.
۳۱۷.

مفهوم کاوی و مرزشناسی «تربیت انقلابی»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم تربیتی از دیدگاه اسلام سال ۱۲ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲۵ 55 - 77

کلیدواژه‌ها: تربیت اسلامی تربیت مهدوی تربیت سیاسی تربیت جهادی تربیت بسیجی تربیت انقلابی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۹ تعداد دانلود : ۱۴۵
در میان جمعیت های وفادار به انقلاب اسلامی ایران سبک های تربیتی متعددی دیده می شود که وجه اشتراک آن ها در الگویی از تربیت مبتنی بر انقلاب اسلامی است که به «تربیت انقلابی» موسوم است. نوشتار حاضر درصدد است با روش تحلیل مفهومی به مفهوم شناسی و مرزشناسی این نوع تربیت بپردازد. برای این منظور ابتدا گونه ها و معانی تربیت انقلابی صورت بندی شد و درادامه باهدف ارائه تعریفی هنجاری از «تربیت انقلابی» و «انسان انقلابی»، عناصر معنایی «انقلابی گری» مورد تحلیل قرار گرفت. سپس مرز مفهومی تربیت انقلابی با مفاهیم مشابه در گفتمان خودی یعنی تربیت مهدوی، تربیت جهادی، تربیت بسیجی و نیز گفتمان های رقیب مرزشناسی شد. پس از بررسی ها و تحلیل معانی و اقسام تربیت انقلابی و نیز بررسی عناصر معنایی آن در گفتمان انقلاب اسلامی، در تعریف تربیت انقلابی، بر فرایند یاری رسانی به متربی برای مبارزه عدالت خواهانه و عقلانی با حاکمیت غیرالهی و پذیرش و التزام به ربوبیت تشریعی الهی همراه با تأیید، مشارکت، نظارت و انتقاد در حکومت اسلامی تأکید شد. همچنین مفهوم تربیت انقلابی در گفتمان های دیگر مانند پست مدرن، نومارکسیستی و رویکردهای انتقادی با این مفهوم در گفتمان انقلاب اسلامی، به لحاظ زیربنایی و روبنایی تمایز دارد.
۳۱۸.

تحلیل و ارزیابی نسبت های اخلاق و حقوق(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اخلاق پژوهی سال ۷ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۲۳) 5 - 26

کلیدواژه‌ها: حقوق اخلاق ارتباط اخلاق و حقوق قوانین اخلاقی قانون برتری اخلاق بر حقوق

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹ تعداد دانلود : ۴۶
اخلاق و حقوق، دو دانش اجتماعی اند که از جمله اهداف مشترک آنها سالم سازی جامعه است. هر دو مبتنی بر اختیار و اراده انسان اند، اما در ابعاد ساختاری و محتوایی مانند موضوع، قلمرو، هدف و ضمانت اجرا تفاوت هایی با هم دارند. این پژوهش با بررسی شباهت ها و تفاوت های اخلاق و حقوق در موارد مختلف، به نظریه تمایز و وابستگی دست یافته است و بر این اصل تأکید دارد که قوانین حقوقی، به عنوان نهادی تأثیرگذار در ارتقا و سلامت جامعه، به اصول اخلاقی نیازمندند. روش تحقیق توصیفی۔تحلیلی بوده و در مواردی از دیدگاه های اجتهادی صاحب نظران هر دو حوزه استفاده شده است. مهم ترین یافته پژوهش این است که شرط سلامت و ضمانت قوانین حقوقی آن است که اخلاق یا به عنوان محتوای حقوق در نظر گرفته شود، یا هدفی از اهداف قوانین باشد، و یا به مثابه بُعدی از ابعاد قوانین لحاظ شود؛ همان گونه که اخلاق حسنه در جایگاه محدودگر قوانین جاری کشور مورد توجه قرار گرفته است.  
۳۱۹.

مثلث سازی در روابط زوجین( علل غیر اخلاقی آن و راهکارهای اخلاقی جلوگیری از آن)(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: مطالعات اخلاق کاربردی سال ۱۴ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۴ (پیاپی ۷۸) 154 - 188

کلیدواژه‌ها: اخلاق مثلث سازی آیات و روایات دخالت والدین فرزندان حذف مثلث

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶ تعداد دانلود : ۲۲
پژوهش حاضر به بررسی نقش اخلاق رفتاری در جلوگیری از مثلث سازی در روابط زناشویی می پردازد. مثلث سازی، به معنای دخالت افراد خارجی در زندگی مشترک، می تواند به بروز اختلافات و تنش های جدی منجر شود که در نهایت به آسیب به بنیان خانواده ها می انجامد. با تکیه بر آموزه های اخلاقی، این تحقیق به شناسایی علل و راهکارهایی می پردازد که زوجین را قادر می سازد تا با تقویت این رفتارها، حریم خصوصی خود را حفظ کرده و از نفوذ ناخواسته دیگران جلوگیری نمایند. این تحقیق به روش توصیفی و تحلیلی است ودر پاسخ به این پرسش است: علل غیر اخلاقی ایجاد مثلث سازی در روابط زوجین و راهکارهای اخلاقی جلوگیری از آن چیست؟ و بر آن است که با ارائه راهکارهایی عملی و مبتنی بر اصول اخلاقی، به زوجین کمک کند تا از بروز مثلث سازی جلوگیری کرده و فضای مثبت و پایداری را در زندگی زناشویی خود ایجاد کنند. در نهایت، این تحقیق نتیجه گیری می کند که با توجه به آموزه های اخلاقی، زوجین می توانند به طور مؤثری بر چالش های ناشی از دخالت های بیرونی غلبه کرده و یک زندگی زناشویی سالم و پایدار را تجربه کنند.
۳۲۰.

تدوین برنامه آموزشی ارتقای بلوغ عاطفی مبتنی بر آموزه های اسلامی و ارزیابی اثربخشی آن بر هوش اخلاقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی سال ۹ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۳۱) 89 - 108

کلیدواژه‌ها: بلوغ عاطفی آموزه های اسلامی هوش اخلاقی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۷ تعداد دانلود : ۱۱۷
هدف: پژوهش حاضر با هدف تدوین برنامه آموزشی ارتقای بلوغ عاطفی مبتنی بر آموزه های اسلامی و ارزیابی اثربخشی آن بر هوش اخلاقی انجام شد. روش: روش پژوهش، ترکیبی اکتشافی (کیفی و کمّی) است. و در بخش کیفی، تحلیل مضمون به روش قیاسی و در قسمت کمّی نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه گواه و دوره پیگیری دوماهه است. میزان شاخص روایی محتوا بسته آموزشی توسط متخصصین تعیین و توافق تخصصی معادل 88/0 به دست آمد که نشان دهنده توافق مطلوب است. حجم نمونه از بین دانش آموزان دختر و پسر دوره متوسطه دوم شهر اصفهان، 80 نفر (40 نفر پسر و 40 نفر دختر) به روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای، انتخاب و به صورت تصادفی به گروه کنترل و آزمایش در دختران و پسران (هر گروه ۲۰ نفر) تقسیم شدند. گروه های آزمایش در 10 جلسه 90 دقیقه ای، بسته آموزشی را دریافت کردند و گروه کنترل آموزشی دریافت نکرد. ابزار پژوهش، پرسش نامه هوش اخلاقی لینک و کیل (۲۰05) بود. برای تحلیل داده ها از آزمون تحلیل واریانس با اندازه های مکرر استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد بسته آموزشی، بر افزایش هوش اخلاقی و ابعاد آن (درست کاری، مسئولیت، دل سوزی، بخشش) در مرحله پس آزمون و پیگیری، تأثیر معناداری داشت (05/0>P). نتیجه گیری: یافته های این پژوهش در مجموع اثربخشی بسته آموزشی ارتقای بلوغ عاطفی مبتنی بر آموزه های اسلامی بر هوش اخلاقی دانش آموزان متوسطه دوم را تأیید کرد تا موضوع تعلیم و تربیت اسلامی در آنان درونی شود.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان