درخت حوزه‌های تخصصی

حدیث و علوم حدیث

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
حدیث علوم حدیث
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۳۲۱ تا ۳۴۰ مورد از کل ۵٬۵۶۴ مورد.
۳۲۱.

دراسة الفرضيات العلمية للجيولوجيا في کلام الأمير(ع) وملاءمتها لعلوم الأرض(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه ۶ خریف و شتاء ۱۴۰۱ (۱۴۴۳ق) العدد ۳ (المتوالی ۱۱) 67 - 76

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه علوم الأرض خطبه الشبح الصفائح التکتونیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۹ تعداد دانلود : ۱۲۷
یعتبر نهج البلاغه کنزاً ثمیناً فی مجال معرفه الله، وهو عباره عن إجابات علمیه دقیقه للإمام علی (ع) عن مجاهیل العالم التی حدثت للعقل البشری. و هی الموسوعه التی تحتوی علی کنوز جمیع العلوم، حیث یجیب الإمام بالعلم على الشکوک المثاره، استناداً إلى کلام الوحی والرسول الکریم (ص) مستشهداً بالوثائق العلمیه. من فروع العلم ما یسمّى الیوم بالجیولوجیا الذی یقوم على دراسه کوکب الأرض ویناقش تعقیدات نشأه الأرض وفروع الجیولوجیا. لقد طرح علماء علوم الأرض فی عصرنا الحالی الطروحات المختلفه؛ والذین قدموا البراهین على هذه الطروحات العلمیه من خلال الوثائق المستمده من الأجهزه الحدیثه والأدوات المتخصصه. وذلک عندما أوضح الإمام علی (ع) هذه المواضیع ببلاغه بلیغه فی عده أجزاء من خطب نهج البلاغه مستعیناً بالقرآن وعلمه الإلهی. فی هذا المقال، ومن خلال دراسه الطروحات العلمیه للجیولوجیا ومطابقه قطعیتها مع علاقات السبب والمسبّب فی کلام الأمیر (ع)، تمّ تحقُّقِ الإیمان بمکانه الإمام المعصوم (ع)، ونتیجه لذلک، وبزیاده البصیره والمعرفه، یمکن للمرء أن یؤمن بقدره الخالق، وخَلقِهِ الحکیم، ونظامه المتماسک المهیمن علی الکون، ویحصل علی التوحید الواعی، وهذا هو الکمال والسعاده القصوى للإنسان.
۳۲۲.

بررسی حدیث «الخلافه بعدی ثلاثون» از منظر فریقین(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال نهم بهار و تابستان ۱۴۰۱شماره ۱۶ 31 - 50

کلیدواژه‌ها: خلافه النبوه خلافه الملک الملک العضوض تربیع الخلفا خامس الخلفاء

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۷۵ تعداد دانلود : ۲۴۴
حدیث «الخلافه بعدی ثلاثون سنه» با تعدد نقل و مضمون واحد در منابع اهل سنّت مورد قبول واقع شده و در کتب کلامی، تفسیری، حدیثی و تاریخی طرح شده و مستند برخی از اعتقادات اهل سنّت از جمله مشروعیت و تربیع خلفا قرار گرفته است. سوال این است که آیا این حدیث می تواند مستند قابل قبولی برای اهل سنّت در بحث امامت باشد؟ با استفاده از قواعد مقبول فریقین در بررسی سندی و دلالی این حدیث مخدوش است؛ هرچند امامیه به صورت موردی در مناظرات به عنوان عنصر جدل از آن بهره جسته اند. این حدیث با اعتقادات اهل سنت ناسازگار است؛ مانند محدودنمودن مدت زمان خلافت به سی سال و عدم مشروعیت خلفای بعد از امیرالمومنین علی بن ابی طالبg و نیز تعارض با احادیث امامان دوازده گانه که مورد اتفاق فریقین است. نویسندگان اهل سنت برای حل این ناسازگاری ها به چاره جویی برخواسته اند و مباحثی مانند جعل دو دوره برای خلافت یعنی تا سی سال خلافه النبوه و بعد از آن خلافه الملک را بیان کرده اند. 
۳۲۳.

نقد انگاره ادراج زهری در حدیث فدک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال چهاردهم پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲۸ 39 - 56

کلیدواژه‌ها: حضرت زهرا (س) فدک ادراج زهری روایات غضب ابوبکر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۲ تعداد دانلود : ۳۱۸
از حقایق مسلّم تاریخ اسلام، غصب فدک و غضب حضرت زهرا B بر ابوبکر و سخن نگفتن آن حضرت با وی تا زمان شهادت است. اما دیرزمانی نیست که شبهه ای با عنوان ادراج زهری در روایات مربوط به این غضب، از سوی برخی عالمان سلفی مطرح شده است که روایات غضب آن حضرت بر ابوبکر را از ادراجات زهری دانسته، آن ها را مردود اعلام می کنند. نوشتار حاضر به روش کتابخانه ای و با رویکردی تحلیلی در پی ارزیابی و پاسخ به این شبهه نگاشته شده است. یافته ها از آن حکایت می کند که برخلاف ادعاهای مطرح شده، عبارات غضب و هجران از ادراجات زُهری نیست و در غالب متون این روایات، ناقل ماجرای غضب و هجران، عایشه است و خبری از ادراج نیست. علاوه بر آن، ماجرای سخن نگفتن حضرت زهرا B و غضب ایشان بر ابوبکر از طریق غیر زهری نیز نقل شده است. اضافه بر آن عالمان اهل سنت ادراج در حدیث را عملی حرام و سبب ساقط شدن راوی از عدالت می دانند. همچنین این حدیث را از جمله احادیث دارای ادراج ذکر نکرده بلکه به محتوای آن اعتراف و سعی در توجیه غضب آن حضرت بر ابوبکر کرده اند.
۳۲۴.

فروق شناسی ساختارهای مصدری با تکیه بر نهج البلاغه (مطالعه موردیِ مصدر اصلی و میمی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۷ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۱۰۴) 67 - 91

کلیدواژه‌ها: فروق لغوی واژه شناسی نهج البلاغه ترادف اوزان مصدر در عربی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۱ تعداد دانلود : ۱۱۴
در زبان عربی به فراوانی مشاهده می کنیم که برای یک فعل، بیش از یک مصدر ذکر شده است. بر خلاف تلقی رایج، در بسیاری از حالات، این مصادر مترادف نیستند و در واقع، بازتاب دهنده معانی مختلف فعل اند. نیز اغلب تصور می شود بین مصدر اصلی و مصدر میمی تفاوتی وجود ندارد، در حالی که معنای این دو مصدر همانند ساختارشان متفاوت است. بر خلاف مصدر اصلی که بر «حدث» صِرف دلالت می کند، مصدر میمی غالبا حامل معنای «ذات» است. در این نوشتار با تکیه بر شواهدی از نهج البلاغه، ظرافتهای معناییِ پاره ای از این مصادر، به شیوه تحلیلی توصیفی، و با رویکردی فروق شناسانه بررسی شده است. از آنجا که در این قبیل مطالعات، واژگان هم حوزه در کنار هم بررسی می شوند مرزبندی معنایی واژه ها کاملاً معلوم می شود. لذا در واژه شناسیِ متونی چون نهج البلاغه که از دقت و حساسیت بالایی برخوردار است اهمیت شایان دارند.
۳۲۵.

شیوه استخراج اصل ثابت رفتاری از سیره و گفتار معصومین علیهم السلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۷ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۱۰۶) 212 - 230

کلیدواژه‌ها: رفتار معصوم اصل ثابت شیوه استخراج اصل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۲ تعداد دانلود : ۱۳۱
کتاب های تاریخی، منابع حدیثی و نیز کتاب های تراجم و برخی منابع رجالی از مصادر شناخت رفتار معصومین علیهم السلام هستند. اما علیرغم وجود گزارش های فراوان از سیره معصومان علیهم السلام ، کاربرد برخی سیره های رفتاری در زمان حاضر با چالش روبروست. مسئله اصلی چگونگی دستیابی به اصول ثابت در رفتار معصومین علیهم السلام است به گونه ای که برای همه زمان ها ومکان ها به کار آید. برای پاسخ به این مسئله ، از شیوه گردآوری روایات و تحلیل آن ها بهره برده ایم. یافته های پژوهش نشان می دهد که امکان دست یابی به اصول ثابت نزد همه پژوهشیان میسر نیست ولی با تاکید بر برخی معیارها ، می توان شیوه ای برای استخراج اصول ثابت رفتاری به دست آورد. تصریح معصومان به اصل بودن برخی رفتارها ، فراوانی رفتاردر طول مدت حضور معصومین ، اصول ثابت رفتاری در قرآن و سر انجام تبیین متن چهار معیاری است که بر پایه آن ها به اصول ثابت رفتاری معصوم دست می یازیم به گونه ای که می توان در هر زمان و مکانی ، رفتار پسندیده در عصر معصوم را بازآفرینی کرد.
۳۲۶.

واکاوی سیر تحول تاریخی روایات نماز زنان مبتنی بر تحلیل متن و اسناد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۷ بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۱۰۳) 112 - 120

کلیدواژه‌ها: زنان روایات همدلانه روایات غیرهمدلانه مسجد خانه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۸ تعداد دانلود : ۸۷
روایات زنان در دوران تکوین و تشریع فقه، روندی قهقرایی را پیموده است. این روند از نیمه قرن اول هجری با آزادی عمل زنان آغاز گردیده، ولی در طی قرون بعدی، به تدریج روند سخت گیرانه ای را برای حضور زنان پیموده است. حضور زنان در مسجد - که سمبل حرکت های اجتماعی عصر پیامبر۹ بوده است و در طی سالیان اولیه رایج بود - در قرون بعدی منع گردید تا آنجا که فتاوای بسیاری در خانه نشینی زنان رایج شد و به عنوان روایت در جامعه فقهی قرون اولیه ا سلام در میان شیعه و سنی نشر گردید. سپس عالمان اخلاق و بزرگان اندیشه های احیای دینی آن ها را مبنای عمل متدینانه و اخلاق مدارانه جامعه قرار دادند تا آنجا که زنان را به طور کامل از جامعه حذف کردند و بنای خانه نشینی پایدار ایشان را پایه ریزی نمودند. در این مقاله روند شکل گیری این روایات را از احادیث موافق حضور زنان (روایات همدلانه) تا روایات مخالف حضور ایشان (روایات غیر همدلانه) بررسی سندی و متنی نموده ایم و تأثیر این روایات را در اندیشه عالمان مسلمان پی گیری نموده ایم.  
۳۲۷.

شخصیت حدیثی رجالی سکونی در منابع فریقین با تأکید بر میراث حدیثی او

نویسنده:
منبع: پژوهش های رجالی سال پنجم ۱۴۰۱ شماره ۵ 111-154

کلیدواژه‌ها: اسماعیل بن ابی زیاد سکونی قاضی موصل وثاقت سکونی مذهب سکونی میراث سکونی تفسیر سکونی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۳ تعداد دانلود : ۲۱۳
اسماعیل بن ابی زیاد سکونی، از اصحاب امام صادق است که تعداد فراوان روایات او، سبب شده شناخت شخصیتش برای فقیهان شیعه بسیار مهم تلقی شود؛ اما کمبود اطلاعات از او، وضعیت را دشوار کرده است. تعیین عناوین سکونی در منابع شیعه و عامه و بررسی مشایخ، روایان و روایات مشترک، روشن کرد که سکونی در موصل عهده دار منصب قضاوت بوده است. از نظر وثاقت، روایات سکونی بدون اشکال، قابل اعتماد است و متقدمان شیعه در این زمینه اختلافی ندارند؛ اگرچه بین عامه اتفاق وجود دارد که سکونی ضعیف است. اما در مورد مذهب او بین رجالیان شیعه اختلاف بیشتری دیده می شود. این اختلاف در تعیین باور متقدمان، به ویژه شیخ طوسی نیز پیش آمده است؛ بررسی ها نشان داد شرایط سیاسی دوره سکونی و اختلاف او با هارون الرشید، سبب مخفی ماندن گزارش های تاریخی در مورد او شده است؛ بنابراین بهترین راه برای آگاهی از شخصیت رجالی-حدیثی او بازخوانی میراث حدیثی اش شناخته شد. تفسیری که به او منتسب است و روایات وی در منابع شیعی، مهم ترین آثار او محسوب می شوند؛ بررسی این دو اثر و سایر شواهد، نشان داد با توجه به مسئله تقیه، قرائن شیعه بودن او قوی تر از قرائن عامی بودنش است.
۳۲۸.

اعتبارسنجی سندی احادیث پزشکی خصال شیخ صدوق(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال نهم بهار و تابستان ۱۴۰۱شماره ۱۶ 65 - 88

کلیدواژه‌ها: اعتبارسنجی سندی احادیث پزشکی روایات طبی الخصال

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۴ تعداد دانلود : ۲۲۹
بازگرایش به سخنان طبی اهل بیتb در عصر مُدرن امروز و هم پوشانی برخی آموزه های ایشان با عناوین علوم تجربی، به ویژه مفاهیم پزشکی، ضرورت پرداختن به اعتبار روایات طبی را ایجاد می کند. کتاب های متعدد شیخ صدوقe یکی از منابع رجوع به احادیث طبی بوده که در این میان، کتاب الخصال ایشان محور بررسی این مقاله قرار گرفت. نگاشته پیشِ رو به بررسی و اعتبارسنجی سندی 23 روایت پزشکیِ جلد اول این کتاب پرداخته است. مقاله حاضر که به روش کیفی، توصیفی، تحلیلی، نقلی و آماری صورت گرفته، به بیش از 5/78٪ «راوی ثقه» در زنجیره اسناد احادیث مربوطه و 87٪ «روایات مسند» و 48٪ «روایات موثق و صحیح» دست یافته و قابل پذیرش محدّثان دانسته است که نتیجه آن، برخورداری قوت سندی و رجالی 23 روایت طبی کتاب الخصال خواهد بود. 
۳۲۹.

نسخه شناسی «کتاب الحجّ» معاویه بن عمار در پرتوی بخش هایی تازه یاب از آن

نویسنده:
منبع: پژوهش های رجالی سال پنجم ۱۴۰۱ شماره ۵ 69-110

کلیدواژه‌ها: معاویه بن عمار نسخه شناسی نوادر اشعری فقه الرضا (ع)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۴ تعداد دانلود : ۲۳۲
معاویه بن عمار از روات معتمد امامیه است که در طریق روایات فراوانی قرار دارد. کتب متعددی به وی منسوب است؛ از جمله کتاب الحج او مورد توجه محدثان امامی است. به نظر می رسد بخش هایی از کتاب نوادر اشعری و نیز نسخه فقه رضوی موجود نزد علامه مجلسی، در اصل، خود کتاب معاویه بن عمار یا برگرفته از آن بوده است. نوشتار پیش رو، با مقایسه میان متن عبارات، با روایات مصادر شیعه از معاویه بن عمار، و دقت در دیگر قرائن، روشن می نماید که تمام آنچه در کتاب الحج آمده است عین روایت نیست؛ بلکه گاهی برداشت معاویه بن عمار از روایات است که در قالب فتاوای او نمود یافته است؛ همچنین بسیاری از روایات او که در ظاهر توهم نقل مباشری از امام دارد، برگرفته از روایات مشایخ اوست.
۳۳۰.

شیوه های گفتاری امربه معروف و نهی از منکر از منظر احادیث

نویسنده:
منبع: مطالعات حدیث پژوهی سال هفتم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱۳ 72 - 90

کلیدواژه‌ها: امربه معروف نهی از منکر شیوه گفتاری تغافل موعظه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۲ تعداد دانلود : ۲۷۱
یکی از مهم ترین فرایض و واجبات اسلامی، امربه معروف و نهی از منکر است که حفظ دین و جامعه با تمام ابعادش بستگی به آن دارد؛ و این دو وظیفه ضامن اجرای سایر وظایف فردی و اجتماعی، فرهنگی و سیاسی و عبادی است، اهمیت و جایگاه آن، در قرآن کریم، کلمات پیامبر اکرم (ص) و ائمه معصومین (ع) و بزرگان دین با تأکید مضاعف ذکر شده است. وجوب امربه معروف و نهی از منکر، از ضروریات است و مستند وجوب، ادله اربعه (قرآن، سنت، اجماع و عقل) هستند. این فریضه، علاوه بر شرایط عامه تکلیف، شرایط مخصوص به خود دارد که از شرایط ویژه محسوب می شوند و همچنین دارای مراتب است که بین آن رعایت ترتیب واجب است، یافته های تحقیق حاضر که به شیوه توصیفی – تحلیلی و مطالعات کتابخانه ای صورت گرفته حاکی از آن است که امربه معروف و نهی از منکر، شیوه های متعددی دارد مانند شیوه های گفتاری، رفتاری، نوشتاری و هنری که در موارد مختلف، انتخاب بهترین شیوه ها و استفاده صحیح از آن، موجب حاکمیت و پاسداری ارزش های اسلامی و تأثیرگذاری بیشتر امربه معروف و نهی از منکر می شود شیوه های گفتاری شامل مستقیم و غیرمستقیم بودند و برخی از شیوه های غیرمستقیم عبارت بودند از: تغافل، تلقین، اعطای بینش، افشاگری، تبیین آثار، موعظه، ترغیب و ترهیب، انذار و تبشیر، وعده و وعید، تحریک عواطف.
۳۳۱.

فرآیند تمییز مشترکات و توحید مختلفات و تطبیق آن بر تعبیرهای به کار رفته برای ابوالمفضل شیبانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۷ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۱۰۴) 139 - 159

کلیدواژه‌ها: ابوالمفضل شیبانی تصحیف توجه به نَسَب راویان سنت اختصارگویی در نَسَب راویان تمییز مشترکات توحید مختلفات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۰ تعداد دانلود : ۹۸
ابوالمفضل شیبانی از محدثان فعالی است که نام وی در انبوهی از سندهای احادیث فریقین آمده است. یکی از مسئله های مهم در رابطه با وی، مسئله "تمییز مشترکات" و "توحید مختلفات" است؛ زیرا تعبیرهای بسیار گوناگونی برای نام بردن از او به کار رفته است، به گونه ای که اگر دقت نشود، بخشی از آنها مجهول می مانند و به اتحاد آنها با ابوالمفضل پی برده نخواهد شد. در این مقاله، با واکاوی نام و نَسَبِ ابوالمفضل، توجه به سنّت اختصارگویی در ذکر نَسَبِ اشخاص، توجه به راوی و مروی عنه و تحلیل تصحیف های انجام شده در نام وی، شمار قابل توجهی از این تعبیرها از جهالت به درآمده اند و هم زمان، محدثانی که شباهت های بسیاری با ابوالمفضل داشته و ممکن است با وی اشتباه گرفته شوند، مشخص شده اند و قرینه هایی برای تشخیص آنها بیان شده است.
۳۳۲.

تحلیل مؤلفه ای رفق از دیدگاه لغت شناسان، اندیشمندان و منابع اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۷ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۱۰۵) 167 - 193

کلیدواژه‌ها: رفق مفهوم شناسی دین پژوهی انعطاف پذیری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۱ تعداد دانلود : ۱۱۷
پژوهش کنونی با هدف بررسی مفهوم رفق از دیدگاه لغت شناسان، اندیشمندان و منابع اسلامی انجام شده است. روش پژوهش ترکیبی از فقه اللغوی، همراه فقه القرآنی و فقه الحدیثی است؛ درباره یافته ها می توان گفت که لغت دانان رفق را نرمی و لطافت در امور می دانند که سبب تسهیل و آسا ن گیری می گردد و حسن انجام عمل را در پی دارد. تعریف کارشناسان محورهای حالت روانی(مانند لین)، موضوع رفق (همه اقوال و افعال) و نتیجه رفق ( مانند تأنی) شامل می شود. در تعریف اسلامی رفق به محورهای «لین و نرم خویی» به عنوان ویژگی روانی، «تسهیل و آسان گیری» و «رسیدن به مطلوب» به عنوان کارکرد و «امور اجتماعی و فردی» به عنوان موضوع و نیز «کرامت نفس» و «صلاح و مصلحت» پرداخته شد.نتیجه آن که رفق ترکیبی از کرامت، انعطاف پذیری و آسان گیری در امور است. سایر تعبیرها در لغت، اصطلاح و متون دینی زیر مجموعه این سه هستند. لذا به علاقمندان این حوزه توصیه می گردد تا از این تعریف برای فعالیت-های پژوهشی، آموزشی و درمانی بهره گیرند.
۳۳۳.

تحلیل علائم ظهور از منظر روایات زیدیه

نویسنده:
منبع: مطالعات حدیث پژوهی سال هفتم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱۳ 109 - 126

کلیدواژه‌ها: علائم ظهور زیدیه علائم حتمی علائم غیر حتمی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۷ تعداد دانلود : ۲۷۹
در تحلیل علائم ظهور با تأکید بر فرقه زیدیه که به روش تحلیلی توصیفی نگاشته شده نتایج حاصله حاکی از آن است که با توجه به کثرت روایات در ارتباط با سفیانی و ذکر آنها در منابع امامیه و صحیح السند بودن برخی از آنها، امکان رد تمام احادیث این باب وجود ندارد لذا می توان با پذیرش اصل اخبار سفیانی، درباره جزئیات مربوط به آن قائل به توقف شد، «خسف بیداء» به معنای فرو رفتن در زمین که بعد از اعلام ظهور توسط امام مهدی (عج) سفیانی سپاه خود را به دنبال ایشان می فرستد و آنها در سرزمین بیدا «بین مکه و مدینه» در زمین فرو رفته و همه سپاهش نابود می شوند، خروج یمانی اجمالاً از علائم حتمی ظهور است، هر چند جزئیات و چگونگی قیام وی روشن نیست. قتل نفس زکیه می تواند به عنوان یک پیش گویی درباره ظهور صحیح باشد، احادیث مربوط صیحه آسمانی در حد تواتر است؛ و در تحلیل علائم غیر حتمی ظهور از دیدگاه زیدیه دانسته شد مراد از روایات رایات سود، خروج و انقلاب ابومسلم خراسانی علیه بنی امیه می باشد، به همین جهت از علائم قبل از ظهور که مدت زمان زیادی از رخ دادن آن سپری شده به حساب می آید و زیاد شدن فسادها و آلودگی ها در میان مردم، در واقع، نوعی از فراگیر شدن ظلم و جور روی زمین است. جنگ های خونین، در همان واقعه ی خروج سفیانی و آشوب های آن زمان است و حادثه ای جداگانه ای نیست. این احتمال نیز وجود دارد که منظور از این روایات، درهم کوبیدن مستکبران و دشمنان حق و عدالت باشد که در زمان ظهور و به دست مهدی (ع) انجام می شود، بنابراین از وقایع دوران ظهور است، نه نشانه ظهور؛ منظور از طلوع خورشید از مغرب، کنایه از ظهور حضرت مهدی (ع) است؛ همان گونه که خورشید، پس از غروب، طلوع می نماید، حضرت مهدی (ع) نیز، پس از سپری شدن عصر غیبت، ظهور می کند.
۳۳۴.

دراسه مکونات ووظائف لغه العیون غیر اللفظیه فی خطب نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الخامسه ربیع و صیف ۱۴۰۱ (۱۴۴۳ق) العدد ۲ (المتوالی ۱۰) 119 - 130

کلیدواژه‌ها: الإمام علی (ع) نهج البلاغه الفتنه البشریه أمثله على الفتنه أعمال الشغب فی العهد العلوی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۷ تعداد دانلود : ۱۹۲
یعتبر التواصل غیر اللفظی أو لغه الجسد من أهم قنوات المراسله فی حیاه الإنسان وهی من المصادر الأولى لتصورات الناس لبعضهم البعض، ویتم تبادل نسبه کبیره من مفاهیم الاتصال فی التفاعلات الفردیه والعامه من خلال الوقفات والنظرات والإیماءات وتعبیرات الوجه وما إلى ذلک. من بین العناصر المختلفه للغه الجسد، یعتبر سلوک العین أکثر عناصر الاتصال تعبیراً فی الاتصال غیر اللفظی وله وضوح خاص مقارنه بالأعضاء الآخری. ومن النصوص التی تستحق الدراسه بلغه الجسد غیر اللفظیه، خطب نهج البلاغه. قد استفاد الإمام علی(ع) من التواصل غیر اللفظی فی کثیر من خطبه. ومن العلاقات غیر اللفظیه التی یتم التعبیر عنها على نطاق واسع فی خطب نهج البلاغه، هی العلاقات غیر اللفظیه للعیون. تحاول هذه المقاله تحلیل خطب نهج البلاغه من منظور وظائف الاتصال غیر اللفظی بالمنهج الوصفی-التحلیلی ومن منظور الدراسات البینیه. تظهر نتائج البحث أن أهم أنواع وظائف العین فی خطب نهج البلاغه تشمل: غض البصر وشخوص البصر(التحدیق) والنظره الخفیه والنظره الخائنه والنظره السعیده والنظره الحسیره والنظره الدامعه والنظره الخاشعه والنظره الخائفه والنظره الرامزه والنظره الغاضبه والنظره القلقه. الرساله الرئیسیه التی یمکن تلقیها من انعکاس الوظائف غیر اللفظیه للعیون فی خطب نهج البلاغه تتعلق بالمفاهیم العاطفیه والمشاعر الداخلیه، بما فی ذلک البکاء، والخوف، والذعر، والإحراج، والعار، والتواضع، والفرح والغضب والعار وهناک الکثیر من هذه الرسائل.
۳۳۵.

بازشناسی روایاتِ منسوب به طبری در دلائل الإمامه(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: حدیث و اندیشه بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۳۳ 90 - 130

کلیدواژه‌ها: دلائل الامامه ابوجعفر محمد بن جریر طبری تفویض غلو معجزات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۱ تعداد دانلود : ۲۱۲
کتابِ دلائل الإمامه، از جمله کتاب هایی است که درباره فضائل و کراماتِ معصومین ع نگاشته شده و تأثیر قابل توجهی در منابعِ پس از خود داشته است. یک دسته از روایاتِ این کتاب، با نام ابو جعفر محمد بن جریر طبری آغاز شده و به همین دلیل برخی این کتاب را به محمد بن جریر بن رستم طبری امامی نسبت داده اند. با توجه به مشایخ نامبرده در این اسانیدِ به نظر می رسد مقصود از طبری در آن ها، همان محمد بن جریر بن یزید طبری، تاریخ نگار و مفسّر مشهور اهل سنّت است. احتمالاً نقل این معجزات شگفت، با رویکردی جدلی به طبری نسبت داده شده است. حضور نامِ برخی دیگر از رجال عامه در این اسانید، مؤید این رویکرد است. قرائنی مانندِ زمان پریشی، درهم ریختگی طبقات، ناشناس و منفرد بودن بیشتر افراد نام برده، و عدم تناسب متن روایات با شخصیت راویان، اصالت این اسانید را با اشکال جدّی مواجه می سازد. از سوی دیگر متن بسیاری از این روایات نیز با داده های تاریخی یا گزاره های عقلی و اعتقادی در تضادّ است یا نشانه هایی ادبی بر ساختگی بودن آن یافت می شود.
۳۳۶.

تحلیل انتقادی روش فقه الحدیثی سیوطی در تنویر الحوالک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال چهاردهم پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲۸ 197 - 224

کلیدواژه‌ها: موطأ تنویر الحوالک مالک بن انس سیوطی فقه الحدیث فهم حدیث

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۴ تعداد دانلود : ۲۴۶
  تنویر الحوالک شرح مختصر سیوطی بر موطأ مالک است. سیوطی به طور عمده در این اثر به شرح و بسط مفهوم متن احادیث پرداخته است؛ ازاین رو می توان نوشته مذکور را مجموعه ای فقه الحدیثی به حساب آورد. شناخت فقه الحدیث ثمره سایر علوم حدیث بوده و آگاهی از شیوه پیشینیان به خصوص شارحان جامع نگاری همچون سیوطی در فهم احادیث می تواند به تصحیح یا تعمیق فهم ما بینجامد. لذا این جستار درصدد است با استفاده از روش توصیفی تحلیلی به واکاوی انتقادی روش فقه الحدیثی سیوطی در تنویر الحوالک بپردازد. به رغم آنکه سیوطی تلاش کرده تا روایات موطأ را در زمره روایات صحیح جلوه دهد، توجه به اوضاع نابسامان نقل و نگارش حدیث و شکل گیری روایات جعلی فراوان در زمانه مالک و تجدیدنظرهای مکرر وی، نمایانگر آن است که حتی آخرین نسخه موطأ نیز انتخاب نهایی و قطعی مالک نبوده است. اشتمال موطأ بر روایات موقوف و مقطوع و عنایت به عدم حجیت آراء و فتاوای صحابه و تابعین، دلیل دیگری بر بطلان دیدگاه سیوطی است. وی پس از طرح مباحث سندی، از طرق گوناگون به شرح احادیث پرداخته است. طرح مباحث بلاغی و توجه به مفاهیم حقیقت و مجاز و دوری از تجسیم و ظاهری گری، جمع میان احادیث متعارض تا حد امکان و اندک شمردن مصادیق وقوع نسخ، عدم رعایت انصاف در تبیین مسائل کلامی مانند مسئله ارث گذاشتن انبیا و بهره نیافتن کافی و وافی از آیات قرآن در شرح احادیث از جمله محاسن و معایب روش فقه الحدیثی سیوطی است.
۳۳۷.

واکاوی مبانی رجالی شیخ انصاری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۷ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۱۰۶) 171 - 189

کلیدواژه‌ها: رجال مبانی رجالی شیخ انصاری توثیق

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۲ تعداد دانلود : ۱۰۷
دانش رجال، بر پاره ای از قواعد و اصول بنا شده که هر حدیث پژوهی پیش از ورود به ارزیابی اسناد روایات (نقد سندی) باید موضع خود را نسبت به آن ها مشخص کند. شیخ انصاری در تراث فقهی و اصولی خود بر طبق مبانی خود روایاتی را به لحاظ سند ارزیابی نموده است. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی به مبانی رجالی شیخ انصاری پرداخته و به این نتیجه رسیده است که: شیخ انصاری در مقام عمل نشان داده که یک فقیه و حدیث پژوه به علم رجال نیاز دارد. ایشان به وثاقت اصحاب اجماع باور دارد و مبنای مشایخ ثقات را پذیرفته و روایت قمی ها از راوی را دلیل بر وثاقت وی می داند. شیخ انصاری کثرت نقل بزرگان از راوی، ترحّم و ترضّی، نقل شیخ مفید از راوی را دلیل بر توثیق راوی دانسته و بر این باور است که اگر راوی از مشایخ صدوق باشد، ثقه است.
۳۳۸.

کارکردهای تربیتی شکر از منظر قرآن و صحیفه سجادیه(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال نهم بهار و تابستان ۱۴۰۱شماره ۱۶ 207 - 224

کلیدواژه‌ها: بهره های تربیتی سپاسگزاری افزایش نعمت دوام نعمت شکر در قرآن شکر در دعا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۳۲ تعداد دانلود : ۳۶۰
«شکر» از مفاهیم پربار قرآنی و حدیثی و از اهداف تربیتی و صفات معنوی بوده و روحیه سپاسگزاری از بارزترین ویژگی های انسان در مسیر خودسازی و رسیدن به کمال است. به فرموده قرآن کریم خداوند متعال شکور بوده و بندگانی که در مسیر طاعت او قدم برمی دارند مورد لطف و موهبت خود قرار داده و تشکر می کند. در این کتاب الهی به اهمیت شکر و کارکردهای آن پرداخته شده که الگوی مناسبی برای بهره گیری انسان هاست. از طرف دیگر در کلام اهل بیتb نیز درباره این واژه و کارکردهای آن بسیار توجه شده و مورد تأکید قرار گرفته است. امام سجادg در دعاهای متعدد به مباحث مربوط به شکر و کارکردهای آن پرداخته که به عنوان اسوه عملی و نمونه عینی به حساب می آید. از آنجا که کارکردهای تربیتی شکر در دعاهای امام سجادg می تواند مبیّن، مفسّر و تفصیل دهنده الگوی ارائه شده در قرآن باشد ضرورت دارد این گزاره اخلاقی و معنوی از منظر کتاب خدا و صحیفه سجادیه بررسی گردد. ازاین رو مقاله پیشِ رو به دیدگاه های قرآن و صحیفه سجادیه درباره کارکردهای تربیتی شکر پرداخته و به روش توصیفی تحلیلی مباحث خود را ارائه داده است. برخی از یافته های پژوهش حاضر عبارت اند از: نیل به مقام رضا، پیشگیری از عذاب ها و بلاها، استحقاق ثواب اخروی، دستیابی به رستگاری و... .
۳۳۹.

تحليل الاستعارات المفاهيمية لنهج البلاغة في مجال الهوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه ۶ خریف و شتاء ۱۴۰۱ (۱۴۴۳ق) العدد ۳ (المتوالی ۱۱) 95 - 106

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه الهوی اللغویات المعرفیه الاستعاره المفاهیمیه الأنطولوجیه الاستعاره المفاهیمیه البنیویه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۶ تعداد دانلود : ۱۲۷
إن نظریه الاستعاره المفاهیمیه فی اللسانیات المعرفیه لیست مجرد کلام أدبی ومتمیز، بل هی فهم لمفهوم مجرد من خلال مفهوم عینی وملموس،ولها خصائص تفصِّلُها عن الاستعاره التقلیدیه، منها أنّ جذورها فی التفکیر والإدراک ولیس فی الأدب واللغه،وللتعبیر عنها وفهمها لا حاجه إلى قدره خاصه غیر التفکیر،وأن التشابه لیس شرطًا فیها کما هو الحال فی الاستعاره التقلیدیه. بناءً على ذلک، کان الهدف من هذا البحث هو فهم وإدراک أحد الأسباب المرکزیه لارتکاب الذنوب والرذائل واتباع الهوی فی نهج البلاغه،وذلک باستخدام المنهج الوصفی - التحلیلی والاعتماد على النظریه الاستعاره المفاهیمیه. یسعى هذا البحث للإجابه على هذین السؤالین: ما هو نوع الاستعاره المفاهیمیه التی استخدمها الإمام علی علیه السلام لتصویر الهوی؟ وما هی السمات التی أُخِذَت بعین الاعتبار فی المبدأ لتقدیم المقصد؟ لتحقیق هذا الغرض،تم استخلاص الجملات المتعلقه بالهوی وتحلیلها باستخدام نظریه الاستعاره المفاهیمیه وفی النهایه تم تقدیم مفهوم الکلام. أهم نتائج البحث هی کما یلی: فی هذا المقال فإن المفاهیم المبدئیه المتعلقه بالاستعاره الانطولوجیه لتصور هوی النفس، إما أنه مظنون أو منافس أو یلبس زی إنسان یجب حرمانه من کثیر من ملذاته.والاستعاره المفاهیمیه للأتقیاء یُصَوَّرُ کشخص میت أو کحصان متمرد، وفی هذه الأثناء تکون استعاره الوجود أکثر شیوعا. کما أن المفاهیم المبدئیه فی الاستعاره البنیویه للوصول إلى المجال المفاهیمی للمقصد، أی هوی النفس، إما أنه شجار دائم أو بناء منزل على حافه الهاویه أو یتم تصوره على أنه دلو. وفی هذا الکلام لم نجد مباشره المفاهیم المبدئیه فیما یتعلق بالاستعاره الاتجاهیه لتصور هوی النفس،لکن کاتبه المقال وجدت استعارات اتجاهیه تتماشى من ناحیه المعنی والمفهوم مع محاربه النفس،مثل قبول الإسلام، والإیمان، والعمل الصالح
۳۴۰.

خلوت گزینیِ انتخابی در آموزه های قرآن، حدیث و روا ن شناسی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال نهم بهار و تابستان ۱۴۰۱شماره ۱۶ 271 - 292

کلیدواژه‌ها: خلوت گزینی انتخابی احساس تنهایی روان شناسی در قرآن و حدیث

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶۱ تعداد دانلود : ۲۷۴
خلوت گزینی به معنای انقطاع از خلق و اشتغال به خود می باشد که در نهاد انسان با مقایسه و ارزیابی تعاملش با دیگران صورت می پذیرد؛ ازاین رو زمانی که فرد روابط خانوادگی و اجتماعی خاصی نداشته باشد، خلوت را برگزیده است. روان شناسان موضوع خلوت گزینی را در دو نوع مثبت و منفی جای داده اند. شکل مثبت خلوت گزینی که به صورت انتخابی صورت می پذیرد، در آموزه های قرآن، حدیث و روان شناسی از فواید بسیاری برخوردار است. جستار پیشِ رو با روش توصیفی- تطبیقی، نظرات برخی روان شناسان را بر اساس آموزه های قرآن و حدیث، مورد ارزیابی قرار داده است. مطابق یافته های این پژوهه، برای خلوت گزینیِ انتخابی شش فایده توصیف شده است که عبارت اند از: خودآگاهی عمیق تر، ارتباطی ژرف تر با خداوند، تأمّل در طبیعت، یادگیری و سرعت بیشتر برای انجام امور، افزایش خلّاقیت و احساس آزادی کامل تر. با بررسی صورت گرفته می توان هم راستا و هم جهتی برخی نظرات روان شناسی و آموزه های قرآن و حدیث را تأیید نمود و بر عدم تهافت، بلکه هم سویی و مکمّل یکدیگر بودن آنها تأکید ورزید. گفتنی است در آیات و روایات معصومانb آثار اخروی خلوت گزینی تبیین شده و زمان، اعمال، برنامه و محتواهای خاصی برای آن، ذکر گردیده که در روان شناسی معاصر، کمتر به آن پرداخته شده است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان