درخت حوزه‌های تخصصی

جغرافیا

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
جغرافیای انسانی جغرافیای طبیعی رشته های جغرافیای عمومی فنون جغرافیایی گروه های ویژه نقد و بررسی کتاب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴٬۷۲۱ تا ۴٬۷۴۰ مورد از کل ۳۴٬۸۶۳ مورد.
۴۷۲۱.

بررسی و تحلیل فرصت های کارآفرینانه در روستاها

نویسنده:
منبع: جغرافیا و روابط انسانی دوره ۶ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲۱ 23 - 40

کلیدواژه‌ها: کارآفرینی فرصت های کارآفرینی روستا توسعه روستایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۷ تعداد دانلود : ۲۲۵
جنگ واقعى کشورها در دهه های آینده نه بر سر انرژى خواهد بود و نه بر سر بازارها، بلکه جنگ واقعى براى سرمایه های انسانى است. از این رو، کشورها بیش از پیش به افرادى نیاز دارند که استعدادها و قابلیت هاى وجودی شان به گونه اى پرورش یافته باشد که از دانش، تخصص، مهارت و تفکر خلاق به خوبى برخوردار باشند. کارآفرینان درمسیر خود با دو فرآیند مهم یعنی کشف و بهره برداری از فرصت های کارآفرینانه درگیر هستند. در این راستا یکی از عوامل موثر در توسعه روستایی که توسعه ملی و شکوفایی اقتصادی را بدنبال دارد، کارافرینی است. در واقع کارآفرینی و تشخیص فرصت به یکدیگر گره خورده-اند و یکی از بخش های مهم در فرایند کارآفرینی، تشخیص فرصت است. ناتوانی افراد در تشخیص این فرصت ها، یکی از دلایل کاهش اشتغال در بخش کشاورزی بوده است این مهم در روستاها نیز که نیمی از جمعیت کشور را تشکیل داده ا ند می تواند نقش بسزایی داشته باشد چرا که سرمایه گذاری و ایجاد اشتغال و کارآفرینی در بخش های زراعی و غیر زراعی در روستاها، علاوه بر بهبود معیشت روستاییان و مقرون به صرفه بودن زندگی روستایی می تواند با ایجاد انگیزه برای عدم مهاجرت آنان به شهرها، موجب توسعه بخش کشاورزی، کاهش فشار اقتصادی ناشی از بیکاری فصلی در روستاها، آبادانی روستاها و شکوفایی اقتصادی کشور شود به عبارتی اولین گام در توسعه روستایی می تواند ایجاد کارآفرینی، تشخیص فرصت های کارآفرینانه در مناطق روستایی باشد. در نتیجه این مقاله که به صورت مروری تهیه شده تلاش دارد با تحلیل فرصت های کارآفرینی در روستا ها و چالش های موجود راهکارهایی ارائه نماید.
۴۷۲۲.

شبیه سازی عددی تغییرات آب و هوایی ایران با استفاده از الگوریتم شبکه های عصبی مصنوعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشهای تغییرات آب و هوایی سال چهارم تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۱۴) 43 - 64

کلیدواژه‌ها: شبیه سازی عددی تغییرات آب وهوایی ایران دما و بارش الگوریتم شبکه های عصبی مصنوعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۰ تعداد دانلود : ۲۶۳
هدف از این مطالعه شبیه سازی عددی و پیش بینی تغییرات آب وهوای ایران با تأکید بر دو پارامتر اقلیمی دما و بارش است. روش مورد استفاده این تحقیق الگوریتم شبکه های عصبی مصنوعی برای شبیه سازی متغیرهای دما و بارش 24 ساعته برحسب گام زمانی ماهانه در طی یک دوره 31 ساله نسبت به دوره پایه است. از تحلیل مانوا برای مقایسه میانگین تغییرات دما و بارش طی دوره مشاهده شده 2020-1990 و دوره شبیه سازی شده 2050-2020 استفاده شده است. نتایج مقایسه نشان می دهد، تفاوت معنی داری بین تغییرات دما و بارش 24 ساعته در ایستگاه های هواشناسی منتخب در ایران وجود دارد. مربع جزئی اتا محاسبه شده، تغییرات بارش و دمای ثبت شده به ترتیب برابر1/42 و 9/17 درصد، تغییرات بارش و دمای شبیه سازی شده نیز به ترتیب برابر6/41 و 1/18 درصد می باشد. بیشترین و کمترین بارش مشاهده شده در ماه های مارس و ژوئیه رخ داده است. شبیه سازی ها بیشترین و کمترین میزان بارش را برای ماه های مارس و اوت پیش بینی کردهاند. همچنین بیشترین و کمترین میانگین دمای مشاهده شده به ترتیب در ماه های ژوئیه و ژانویه رخ داده و شبیه سازی ها نیز این مقادیر را برای همین ماه ها پیش بینی کرده اند. نتایج مقایسه ایستگاه های هواشناسی منتخب طی دوره های مذکور نشان داد، بیشترین و کمترین مقادیر بارش مشاهده شده به ترتیب در ایستگاه های رشت ۹۵/۱۰۹و یزد ۳۶/۴ میلی متر ثبت شده و شبیه سازی ها نیز برای همین ایستگاه ها ۴۶/ ۱۱۲ و ۶۳/۵ میلی متر پیش بینی کرده اند. بیشترین و کمترین میانگین دمای مشاهداتی به ترتیب در ایستگاه های بندرعباس۹۹/۲۶ و اردبیل۳۶/۹درجه سانتی گراد ثبت شده و شبیه سازی ها نیز برای همین ایستگاه ها۱۰/۲۷و۴۵/۹ درجه سانتی گراد پیش بینی کرده اند.
۴۷۲۳.

بررسی شاخص های سرزندگیِ فضاهای شهری تحت تأثیر فرهنگ اجتماعی در محله خواجه خضر کرمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش جغرافیایی فضا سال ۱۳ بهار ۱۴۰۲ شماره ۴۷ 95 - 112

کلیدواژه‌ها: سرزندگی فرهنگ اجتماعی مصاحبه نیمه عمیق روش IHWP محله خواجه خضر کرمان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۳ تعداد دانلود : ۲۴۵
موضوع فضای شهری از جمله مباحث پرجاذبه ای است که بسیاری از اندیشمندان مسائل شهری به آن توجه داشته و ظرفی برای شکل گیری رفتار هستند. در خصوص جنبه های اجتماعی یک فضای شهری کارآمد از سوی اندیشمندان سخن بسیار رفته است. فرهنگ در زندگی روزمره مردم امری تأثیرگذار است و اهمیت آن را اساساً به جهت رابطه ای می دانند که با راهبردهای اجتماعی، پالایش ساخت اجتماعی، تولید کیفیت انسانی-عاطفی در جامعه، بیان زندگی فعال مردم، زندگی سالم شهری و مانند آن دارد. صاحب نظران بسیاری به فرهنگ از دریچه اجتماعی نگاه کرده و به بررسی سرزندگی به عنوان یک جنبه کیفی در فضای شهری محلات سنتی و همچنین تأثیر مضامین فرهنگ اجتماعی ساکنین در آن توجه نموده اند. پژوهش پیش رو به دنبال یافتن شاخص های تأثیرگذار فرهنگ اجتماعی در سرزندگی فضاهای شهری محله های قدیمی و استفاده از آن در محله های امروزی از طریق مدل زمینه ای و مدل IHWP است. روش پژوهش کمی-کیفی است. داده در این تحقیق با انتخاب 29 نفر از ساکنین محله به روش گلوله برفی و به وسیله مصاحبه نیمه ساختاریافته و پرسشنامه به دست آمده است. نتایج نشان می دهند فرهنگ اجتماعی در سرزندگی فضاهای شهری محله خواجه خضر کرمان تأثیرگذار بوده و چگونگی آن در یک مدل زمینه ای شامل مقوله های شرایطی، تعاملی، پیامدی به تصویر درآمده است. در شاخص سرزندگی و بقا، معیار وجود فضاهای مختلف برای تعاملات اجتماعی بین ساکنین و در شاخص هویت مندی و اشتراک دل بستگی ها، معیار اشتراک در هویت اجتماعی و شاخص پیوستگی اجتماعی، معیار انسجام و مشارکت در ساکنین و در شاخص ارتباطات جمعی، معیار آیین های مختلف جمعی و در شاخص کیفیت زندگی، معیار اعتماد و همدلی و در شاخص جامعه بانشاط، معیار انجام رسوم سنتی در فضاهای محله و در شاخص روحیه جمع پذیری، معیار انجام فعالیت های مشترک بالاترین تأثیرگذاری را در بحث سرزندگی در نمونه موردمطالعه داشته اند.
۴۷۲۴.

پهنه بندی خطر سیلاب تحت تاثیر تغییرات اقلیمی با استفاده از مدل هیدرولوژیکی SWAT در محیطGIS (مطالعه موردی: حوضه آبخیز قره سو، استان گلستان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشهای تغییرات آب و هوایی سال چهارم تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۱۴) 1 - 26

کلیدواژه‌ها: خطر سیلاب تغییرات اقلیم مدل SWAT GIS

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۹ تعداد دانلود : ۲۱۸
پژوهش حاضر با هدف پیش بینی پهنه سیل در شرایط تغییر اقلیم براساس سناریوهای پنجمین گزارش ارزیابی هیئت بین الدول تغیییر اقلیم در حوضه قره سو (استان گلستان (انجام شد. داده های روزانه شبیه سازی شده برای آینده را می توان به عنوان ورودی مدل های هیدرولوژیکی لحاظ کرده و نتایج آن را در برنامه های بلندمدت توسعه منابع آب منظور نمود. این تحقیق شامل دو فاز اقلیمی و هیدرولوژی است. در فاز اقلیمی، داده های روزانه دمای حداقل، حداکثر، بارش و ساعات آفتابی ایستگاه سینوپتیک هاشم آباد گرگان در دوره 2001–2020 با استفاده از مدل آماری LARS-WG شبیه سازی شد و پس از اطمینان از کارایی این مدل در شبیه سازی پارامترهای هواشناسی مذکور در حوضه آبخیز قره سو استان گلستان، جهت بررسی تاثیر پدیده تغییر اقلیم بر رواناب منطقه مورد مطالعه، داده های سه سناریوی A2 (سناریوی حداکثر)، A1B (سناریوی حد وسط) و B1 (سناریوی حداقل) مدل HadCM3 در دوره 2021-2050 با مدل آماری LARS-WG کوچک مقیاس گردید. در فاز هیدرولوژیکی، بارش- رواناب با استفاده از مدل هیدرولوژیکی SWAT شبیه سازی و پس از واسنجی (از ۱ ژانویه 2012 تا ۲۹ دسامبر 2016) و اعتبارسنجی این مدل (۳۰ دسامبر 2016 تا ۲۹ دسامبر 2018)، داده های دما و بارش خروجی مدل LARS-WG به مدل SWAT وارد شده و تغییرات رواناب تبعی تغییر اقلیم در دوره های آتی نسبت به دوره پایه محاسبه گردید. نتایج نشان داد که بر اساس برآورد مدل LARS-WG برای سناریوهای مورد بررسی در دوره های آتی میانگین دمای حوضه آبخیز قره سو به میزان  56/0 تا 4 درجه سلسیوس افزایش می یابد. مقدار بارش نیز در مقایسه با دوره پایه به میزان 10 تا 24 درصد کاهش نشان می دهد. در پایان نیز سیلاب حوضه مورد مطالعه با تلفیق نقشه متوسط رواناب تحت سناریو A2، فاصله از رودخانه و ضریب شکل حوضه با استفاده از روش  Fuzzy-AHPدر محیط GIS  پهنه بندی شده است. با توجه به پهنه بندی، 44 درصد در خطر زیاد و بسیار زیاد می باشد.
۴۷۲۵.

نقش جغرافیای انسانی در بحران افغانستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش سیاسی فضا دوره ۶ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۲۱) 45 - 68

کلیدواژه‌ها: Afghanistan Crisis human geography risks افغانستان بحران جغرافیای انسانی مخاطرات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۴ تعداد دانلود : ۱۳۴
جغرافیا یکی از مهمترین شاخصهای تعیین کننده ثبات یا بی ثباتی در کشورها است. در حقیقت جغرافیا بستر بسیاری از تحولات اجتماعی و سیاسی کشورها و حتی روابط میان آنها با همسایگانشان می باشد. افغانستان از نمونه های بارز اینگونه کشورها است. جغرافیای این کشور به لحاظ تاریخی بحران خیز است. در طول تاریخ همواره جنگ، ناامنی، بی ثباتی سیاسی، فقر و اختلافات داخلی دامن گیر این کشور بوده است. لذا نظر به اهمیت و جایگاه بحران ساز افغانستان، هدف پژوهش حاضر تبیین بنیادهای جغرافیای انسانی در بحران های این کشور است. این پژوهش تحلیلی- توصیفی، ترکیبی از نظریه هاگت و تئوری کوهن است. در این روش  به تبیین بسترها و زمینه های بحران ساز در افغانستان از منظر جغرافیای انسانی پرداخته شده است. روش جمع آوری داده های مورد نیاز این پژوهش، روش کتابخانه ای است. براساس یافته های پژوهش، تمام بحران های افغانستان از منظر جغرافیایی انسانی،  ناشی از ناهمگونی های انسانی و مداخلات ابرقدرت ها بوده که باعث شکننده گی، نا آرامی و بحران خیز ماندن این کشور شده است. اختلافات مرزی و رودخانه ای، حائل بودن بین قدرتها، محصور بودن در خشکی، قرار گرفتن در منطقه شکننده و تحت فشار، تعدد همسایگان، تغییر مسیر رودهای مرزی، قومیت گرایی، بنیاد گرایی افراطی و تروریسم، تعصبات زبانی و فرهنگی، مهاجرت و محرومیت، کم سوادی، جدایی طلبان دو طرف مرز و کشت و قاچاق مواد مخدر از مهم ترین عوامل بحران زا و اختلاف برانگیز جغرافیایی و جغرافیای انسانی افغانستان  هستند  که منشأ اختلافات با همسایگان را نیز تشکیل میدهد. عوامل مذکور از جمله علل پایدار جغرافیایی اند که نقش جبری در خلق بحرانها و اختلافات دارند. این عوامل مانع  همبستگی، تشکیل یک دولت ملی و شکل گیری هویت ملی در افغانستان شده اند.  
۴۷۲۶.

زمین ساخت فعال حوضه آبریز کلاردشت و عباس آباد بر اساس شاخص های ریخت سنجی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و مخاطرات محیطی زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴۸ 311 - 330

کلیدواژه‌ها: شاخص های ریخت سنجی زمین ساخت فعال مخاطرات محیطی حوضه آبریز کلاردشت و عباس آباد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۸ تعداد دانلود : ۱۳۰
شاخص های ریخت سنجی به عنوان ابزاری برای شناسایی و مشخص کردن بخش های تغییر شکل یافته به وسیله گسل های فعال مورداستفاده قرار می گیرند. تاکنون در گستره موردبررسی ارتباط بین زمین ساخت فعال و ریخت زمین ساخت موردمطالعه قرار نگرفته است. با تعیین فرآیندهای فعال در حوضه آبریز کلاردشت و عباس آباد و تمهیدات لازم، تا حدود زیادی می توان از خسارت های ناشی از بلایای طبیعی مانند سیل و زلزله در این منطقه جلوگیری کرد. بر همین اساس حوضه آبریز کلاردشت و عباس آباد با استفاده از شاخص های ناهنجاری سلسله مراتبی (∆a)، گرادیان طولی رود (SL)، شکل حوضه (Ff)، تراکم زهکشی (Dd) و برجستگی نسبی (Bh) در 18 حوضه زهکشی منطقه مشخص و بر اساس آن پهنه بندی شد. در امتداد گسل های شمال البرز، خزر و آذرک، حسن گیل و راندگی طالقان میزان این شاخص ها افزایش یافته و در نتیجه می توان استنباط کرد که زمین ساخت منطقه موردبررسی در اثر فعالیت این گسل ها فعال است. شاخص زمین ساخت فعال نسبی (Iat) منطقه از لحاظ سطح فعالیت زمین ساختی به چهار دسته بسیار بالا، بالا، متوسط و کم پهنه بندی شد. در حدود 5/66 درصد از منطقه تحت سیطره فعالیت گسل های اصلی منطقه است و هم چنین گسل های فرعی دیگری که در اثر حرکات زمین ساختی اخیر تشکیل شده اند، فعالیت زمین ساختی متوسط به بالایی را ارائه می دهند.
۴۷۲۷.

تحلیل سرمایه اجتماعی در سکونتگاه های روستایی شهرستان ملکشاهی ایلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اقتصاد فضا و توسعه روستایی سال ۱۲ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴ (پیاپی ۴۶) 65 - 84

کلیدواژه‌ها: سرمایه اجتماعی اعتماد انسجام مشارکت جامعه روستایی شهرستان ملکشاهی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۰ تعداد دانلود : ۱۷۴
سرمایه اجتماعی یکی از بنیان های توسعه روستایی بوده و نقش اساسی در توسعه اجتماعات روستایی دارد. به همین منظور تلاش شده است وضعیت سرمایه اجتماعی در روستاهای شهرستان ملکشاهی به عنوان پیش زمینه توسعه مورد تحلیل قرار گیرد. سرمایه اجتماعی در این پژوهش در سه بعد مشارکت اجتماعی، انسجام اجتماعی و اعتماد اجتماعی مورد سنجش و تحلیل قرار گرفته است. روش پژوهش پیمایش و جامعه آماری ساکنان روستاهای زیر 20 خانوار شهرستان ملکشاهی است. حجم نمونه برابر با 238 نفر از ساکنان روستاهای شهرستان ملکشاهی است که با جدول مورگان تعیین شده است. روش نمونه گیری نیز تصادفی است. یافته های پژوهش نشان داد که در بین ابعاد سرمایه اجتماعی، میزان انسجام اجتماعی نسبت به ابعاد مشارکت اجتماعی و اعتماد اجتماعی بالاتر است. رتبه بندی روستاهای مورد بررسی نشان داد که روستاهای وری علی نظر و گل گل علیا دارای بالاترین سرمایه اجتماعی و روستاهای درگه و پل شکسته نیز پایین ترین سرمایه اجتماعی را دارا هستند. وضعیت سرمایه اجتماعی به تفکیک دهستان نیز نشان داد که دهستان کبیرکوه دارای بالاترین میزان سرمایه اجتماعی و دهستان شوهان پایین ترین میزان سرمایه اجتماعی را دارد.
۴۷۲۸.

تحلیل آسیب پذیری ژئوسایت های شمال منطقه گرمسار وآرادان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحلیل فضایی مخاطرات محیطی سال ۱۰ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴ 145 - 162

کلیدواژه‌ها: ژئوتوریسم ژئوسایت تهدیدها حساسیت آسیب پذیری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۹ تعداد دانلود : ۱۱۱
تنوع زمین شناختی شاخه ای جدید از گردشگری به نام ژئوتوریسم را رقم زده است که در آن به بررسی مکانهایی پرداخته می شود که قابلیت جذب گردشگر را دارد و می تواند به توان جامعه ی محلی برای توسعه ی اقتصادی کمک کند . ژئوسایت ها همواره تحت تاثیر تهدیدها و آسیبهای انسانی و طبیعی بوده اند که بررسی آنها برای توسعه پایدار و حفاظت ،امری ضروری است . در این پژوهش با توجه به قابلیتهای زمین شناسی شمال محدوده ،ژئوسایتهای منطقه از نظر آسیب و تهدید مورد بررسی قرار گرفتند . به دلیل گسترش ژئوتوریسم ،تنوع زمین شناختی منطقه تحت تاثیر قرار گرفته است و ژئوسایتهایی که در معرض خطر هستند در مدیریت و حفاظت ،در اولویتند .در این پژوهش ژئوسایتها مورد شناسایی قرار گرفتند و عوامل تهدید کننده ی طبیعی و انسانی از طریق بازدیدهای میدانی برداشت شده است و در مرحله ی بعد شناسایی تهدیدها و آسیب ها صورت گرفته است که پهنه بندی ژئوسایتها با توجه به روش فازی انجام شده است و ژئوسایت ها براساس حساسیت اولویت بندی شدند.طبق نتایج حاصل شده عوامل تهدید به دو دسته ی طبیعی و انسانی دسته بندی شده است و تامین منابع ،جاده سازی غیر اصولی و نزدیکی به مراکز جمعیتی از جمله عوامل انسانی تهدیدکننده و عوامل مانند آبهای سطحی ،تغییرات دما و...از جمله عوامل تهدیدکننده ی طبیعی می باشد . ژئوسایتهای معدن نمک درخشان ،معدن نمک قائم ،معدن نمک توکل ،معدن نمک سالار ،حوضچه نمکی از جمله سایتهایی هستند که بیشترین میزان حساسیت را دارا هستند.
۴۷۲۹.

بررسی روابط هوش هیجانی و خودتفسیری و عینیت حسابرس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال ۱۳ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۵۱) 618 - 630

کلیدواژه‌ها: هوش هیجانی خودتفسیری حسابرس عینیت حسابرس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰ تعداد دانلود : ۷۲
هدف از مقاله حاضر به بررسی روابط هوش هیجانی بر رابطه بین خود تفسیری و عینیت حسابرس در راستای برنامه ریزی منطقه ای است. روش گردآوری داده ها بصورت کتابخانه ای و میدانی است. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است. جهت گردآوری داده ها به روش میدانی به مصاحبه با خبرگان و حسابداران و حسابرسان و با استفاده از ابزار پرسشنامه بود. جامعه آماری پژوهش کلیه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار در سال 1398 به تعداد 107 شرکت می باشند. به منظور تعیین حجم نمونه از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای بهره گرفته شده است. بر این اساس و با توجه به جدول کرجسی و مورگان تعداد 86 شرکت به عنوان نمونه انتخاب شده اند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS انجام گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که مقدار آلفای کرونباخ همه متغیرهای پژوهش بالای 7/0 بدست آمده است، بنابراین نشان دهنده این است که پرسشنامه از پایایی خوبی برخوردار بوده است. نتایج پژوهش نشان داد که بین خودتفسیری و عینیت حسابرسان و هوش هیجانی با عینیت حسابرسان رابطه مثبت و معناداری در سطح 95 وجود دارد. میزان همبستگی آنها به ترتیب (679/0=r). (256/0=r). (451/0=r). می باشد. همچنین نتایج نشان داد که بین متغیر خود تفسیری با عینیت حسابرسان و هوش هیجانی و هوش هیجانی بر عینیت حسابرسان تاثیر مثبت و معناداری در سطح 1/0 درصد وجود دارد. مقدار R2 به دست آمده به ترتیب46/0، 7/0، 23/0 می باشد
۴۷۳۰.

تحلیل فضایی - زمانی مهاجرت های معکوس (از شهر به روستا) در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های روستایی دوره ۱۴ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۵۵) 422 - 443

کلیدواژه‌ها: مهاجرت معکوس تحلیل فضایی - زمانی نواحی روستایی مراکز شهری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۲ تعداد دانلود : ۷۳
مهاجرت معکوس یکی از جریان های اصلی پیوندهای روستایی - شهری به حساب می آید. این جریان متأثر از برخی عوامل دافعه شهری مانند بالا بودن هزینه زندگی و آلودگی هوا و همچنین برخی عوامل جاذبه در نواحی روستایی مانند پایین بودن هزینه زندگی، شرایط مطلوب آب و هوایی و امکان گذران اوقات فراغت شکل می گیرد و اثرات متفاوتی را نیز هم در مبدأ و هم در مقصد مهاجرت به جا می گذارد. هدف از مقاله حاضر تحلیل وضعیت مهاجرت های معکوس هم در بعد فضایی و هم به لحاظ زمانی است. این تحقیق از نوع تحقیقات کاربردی و به لحاظ روش اکتشافی، توصیفی و تحلیلی است. داده های مورداستفاده در این پژوهش از مرکز آمار ایران تهیه شده و طی دو دوره زمانی 5 ساله 1390-1385 و 1395-1390 مورد تحلیل و مقایسه قرار گرفته است. تحلیل داده ها با استفاده از تکنیک های آمار فضایی در محیط نرم افزار Arc Map انجام شده است. یافته های پژوهش در سطح ملی نشان دهنده کاهش نسبی مهاجرت های معکوس طی دوره زمانی 5 سال 1390 تا 1395 است. در سطح استانی نیز 28 استان کشور دارای رشد منفی و کاهش نسبی مهاجرت های معکوس مواجه بوده و تنها 3 استان دارای رشد مثبت بوده اند. یافته های تحلیل فضایی در سطح شهرستان های کشور نیز نشان دهنده تمرکز فضایی تعداد بالای مهاجرت های معکوس در پیرامون دو کلان شهر تهران و مشهد است. همچنین محل تمرکز فضایی مقادیر بالای نسبت مهاجرت های معکوس به کل مهاجران واردشده به نواحی روستایی، منطبق با مناطق مرکزی و شمالی ایران است.
۴۷۳۱.

ارائه یک روش نوین برای ارزیابی و پایش جامع خشکسالی حوضه آبریز دریاچه ارومیه با استفاده از شاخص تلفیقی خشکسالی SDI(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی سال بیست و سوم بهار ۱۴۰۲ شماره ۶۸ ۲۵۷-۲۴۳

کلیدواژه‌ها: پایش خشکسالی MODIS تحلیل مولفه های اصلی SDI TRMM

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۹ تعداد دانلود : ۳۰۸
خشکسالی یک رویداد پیچیده است که در اثر به هم خوردن تعادل آب ایجاد شده و همواره بر بخش های کشاورزی، اکولوژیکی و اجتماعی-اقتصادی تأثیر گذار می باشد. اگرچه تا کنون، شاخص های خشکسالی به دست آمده از داده های سنجش از دور برای پایش خشکسالی کشاورزی یا هواشناسی مورد استفاده قرار گرفته اند، ولی شاخصی که بتواند به طور مناسبی بازتاب کننده اطلاعات جامع از خشکسالی از جنبه هواشناسی تا کشاورزی باشد، کمتر مورد استفاده قرار گرفته است. در تحقیق حاضر، به منظور پایش جامع خشکسالی حوضه آبریز دریاچه ارومیه از شاخص خشکسالی تلفیقی (SDI) به عنوان شاخص سنتز شده از شاخص وضعیت پوشش گیاهی (VCI)، شاخص وضعیت دمایی (TCI) و شاخص وضعیت بارش (PCI) بر اساس روش آنالیز مؤلفه اصلی (PCA) استفاده شده است. بدین منظور، ابتدا سری داده های ماهواره ای MOD13A3، MOD11A2 و TRMM3B43 طی دوره ی آماری 2001 تا 2012 دانلود شد. پس از پردازش اولیه، شاخص های خشکسالی با استفاده از داده های LST، NDVI و TRMM محاسبه و نقشه های شدت خشکسالی ماهانه تهیه شدند. به منظور اعتبارسنجی شاخص SDI، رابطه همبستگی این شاخص با شاخص SPI در بازه زمانی 3 ماهه طی فصل رشد بدست آمد. همچنین روابط همبستگی SDI با میزان عملکرد دیم دو گیاه گندم و جو بررسی شد. نتایج حاکی از وقوع خشکسالی در سال های 2008 و 2001 در حوضه آبریز دریاچه ارومیه می باشد. نتایج بررسی اعتبارسنجی بیانگر وجود همبستگی 80% میان دو شاخص SDI و SPI می باشد. همچنین نتایج این تحقیق نشان داد که شاخص SDI، به عنوان شاخص جامع پایش خشکسالی، بازتاب کننده اثرات خشکسالی بر کشاورزی می باشد.
۴۷۳۲.

حدود مسئولیت مدنی مؤسسات و انجمنهای رده بندی منطقه ای در ایران و انگلستان با نگاهی به رویه قضایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال ۱۳ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۵۰) 406 - 425

کلیدواژه‌ها: موسسات رده بندی حدود مسولیت مدنی جغرافیایی ایران منطقه جغرافیایی انگلستان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴ تعداد دانلود : ۴۵
انجمن های رده بندی با این هدف تاسیس می شوند تا خدماتی را به منظور تامین امنیت کشتی، جان و مال افراد و محیط زیست در دریا فراهم کنند. از همین روست که «مسئولیت مدنی» موسسات رده بندی اهمیت پیدا می کند. مقاله حاضر، که به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است، به یافته های زیر دست یافته است: سیستم قضایی در کشورانگلستان قائل به عدم مسئولیت مدنی است ؛ دوم اینکه در ایران رویه و قانون خاصی در این زمینه وجود ندارد اما با بررسی قراردادهای بین مؤسسات رده بندی و مالکین کشتی ها می توان به این نتیجه پی برد که در قرارداد هر دو طرف مسئولیتی را بر عهده می-گیرند و اما نکته حائز اهمیت که در این پژوهش مورد تدقیق و تاکید محقق بوده این است که موسسات رده بندی در تفاهم نامه های منعقده با سازندگان یا مالکان کشتی دقیقا این شرط را متذکر می شوند که حتی در فرض اثبات قصور ، غفلت و اشتباهات عوامل موسسه در وقوع حادثه ، موسسه نهایتا مبلغی تا محدوده دوبرابر حق الزحمه دریافتی بابت خدمات رده بندی را پرداخت مینماید ؛ و خسارات مازاد بر این مبلغ با وجود این شرط تحدیدی بدون جبران باقی می ماند .بر اساس مسئولیت قراردادی قطعا خسارات وارده پوشش داده نمی شود پس به پیشنهاد محقق بایستی مازاد بر خسارات قراردادی را با ماهیت مسئولیت مدنی به معنای اخص آن مطالبه کرد پس اقامه دعوی بر اساس ضمان قهری نیازمند اثبات ارکان آن می باشد .
۴۷۳۳.

مبانی نظری ماهیت سیاست کیفری وضع قانون کاهش مجازات حبس تعزیری در قانون مجازات اسلامی ایران در راستای برنامه ریزی منطقه ای(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال ۱۳ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴ (پیاپی ۵۳) 495 - 509

کلیدواژه‌ها: سیاست کیفری قانون کاهش مجازات حبس تعزیری قانون مجازات اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲ تعداد دانلود : ۶۲
قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب اردیبهشت 1399 و منتشر شده در اواخر خرداد از 11 تیر لازم الاجرا شده وبا توجه به اخف بودن این قانون عطف بماسبق نیز می شود. قانون کاهش مجازات حبس تعزیری راهی است به سوی کاهش جمعیت کیفری زندانها. این قانون در واقع انقلابی تقنینی در حوزه کاهش مجازات حبس ایجاد کرده است. اجرایی شدن این قانون ملازمه با کمتر شدن جمعیت زندانیان دارد. با اجرایی شدن این قانون اگر شخصی مرتکب جرمی شده که مجازات حبس داشته لکن در این قانون مشمول پرداخت جزای نقدی می شود در مورد این فرد همین قانون قابل اجرا خواهد بود حتی اگر پرونده وی منتهی به صدور حکم قطعی و لازم الاجرا هم شده باشد اجرای احکام می بایست پرونده را جهت اعمال این قانون برای صدور حکم جدید به دادگاه اعاده نماید مثال بارز این می تواند در مورد جرائم فحاشی ، توهین و افترا باشد که مجازات این جرایم مشمول تخفیف و تبدیل شده است. موضوع دیگری که در این قانون به آن تصریح شده است مربوط به جرایمی است که قبلاً غیر قابل گذشت بوده لیکن در حال حاضر قابل گذشت تلقی می شوند بدیهی است که این گونه پرونده ها نیز می تواند با اعلام گذشت شاکی خصوصی منجر به موقوف شدن اجرا شود.
۴۷۳۴.

ارائه الگوی مبلمان شهری در ارتقاء کیفیت زندگی منطقه 2 تهران با تأکید بر ابعاد فرهنگی- اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال ۱۳ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴ (پیاپی ۵۳) 532 - 548

کلیدواژه‌ها: مبلمان شهری طراحی شهری منطقه 2 شهر تهران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹ تعداد دانلود : ۷۴
مبلمان شهری ازجمله مؤلفه های مطرح در طراحی و برنامه ریزی شهری و به عنوان جزئی از کل شهر، تعریف کننده هویت و ساختار شهری و از اصلی ترین ابزارهای ارتباط مدیریت شهری با شهروندان است به نحوی که این طراحی مبلمان شهری بهینه نقشی مؤثر برافزایش کیفیت زندگی در حوزه های مطالعات شهری دارد. تأکید بر روی ابعاد مختلف مبلمان شهری در راستای ارتقا کیفیت زندگی بالأخص ابعاد فرهنگی-اجتماعی دارای اهمیت بسزایی است. لذا هدف پژوهش حاضر ارائه الگوی مبلمان شهری در ارتقاء کیفیت زندگی منطقه 2 تهران با تأکید بر ابعاد فرهنگی- اجتماعی است. روش تحقیق حاکم بر پژوهش از حیث هدف کاربردی و از حیث روش شناسی تحقیق مبتنی بر روش توصیفی-تحلیلی و مشاهدات میدانی می باشد. یافته های تحقیق با استفاده از نرم افزار Spss و آزمون های آماری متعدد بر اساس تحلیل عاملی، همبستگی و رگرسیون صورت گرفته است که نتایج این یافته ها حاکی از وجود ارتباط بین ابعاد فرهنگی و اجتماعی و تأثیر متقابل این دو بعد بر هم می باشد. نتایج تحقیق نشان داد که محیط های شهری مراکزی برای تجمع انسان ها و ایجاد تعاملات اجتماعی می باشند که امروزه مبلمان شهری عاملی مؤثر برای افزایش کیفیت زندگی است؛ به طوری که می تواند نتایج قابل قبولی به همراه داشته باشد و توجه به آن ها در بافت های شهری از اهمیت بسیار بالائی برخوردار است. لذا در راستای بالا بردن کیفیت زندگی محدوده توجه به مدیریتی یکپارچه با رویکرد مشارکت محوری لازم و ضروری است.
۴۷۳۵.

تاثیر عوامل موثر در گسست هویت مسکن معاصر شهر تبریز (مطالعه موردی محله ولیعصر)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال ۱۳ زمستان ۱۴۰۲ ویژنامه ۱ 159 - 170

کلیدواژه‌ها: هویت مسکن معاصر معماری گسست محله ولیعصر تبریز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳ تعداد دانلود : ۶۲
هویت شهری مجموعه ای از ارزشها است که اصطلاحات مختلف فرهنگی، اقتصادی یا سیاسی را در بر می گیرد و یک شهر را از بقیه جدا می کند. در این میان معماری و برنامه ریزی شهری نقش بسیار مهمی در حفظ هویت و فرهنگ یک جامعه دارد، در ایران با ورود مدرنیته به کشور، در شهر تبریز هم بدون توجه به هویت – فرهنگ، معماری تبریز را تحت تاثیر قرار داد باعث بروز بی هویتی در شهر و مسکن معاصر در شهر تبریز شده است. هدف تحقیق حاضر بررسی تاثیر دگرگونی بنیان های اندیشه ای در گسستگی هویت مسکن معاصر شهر تبریز است. تحقیق حاضر توصیفی – تحلیلی از نوع پیمایشی می باشد. جامعه آماری شامل همه متخصصین، اساتید متخصص در این زمینه بوده، حجم نمونه برابر 12 نفر از خبرگان و اساتید می باشد. پایایی برابر 585/0 بدست آمد. برای تجزیه تحلیل داده ها از روش معادلات ساختاری استفاده شد که ابتدا از طریق نرم افزار SPSS، داده ها را آنالیز و سپس برای تبیین مدل نهایی از نرم افزاز Smart PLS و AMOS استفاده شد. نتایج تحقیق نشان می دهد که بیشترین تاثیر بر گسست هویت مسکن معاصر از نظر دگرگونی بنیانهای اندیشه ای، به فراموشی سپردن و تخریب وسیع هر آنچه مربوط به گذشته با بار عامی 92/0 و تولید نمونه های شاخص در شرایط گلخانه ای اندیشه با بار عاملی 20/0 کمترین تاثیر گذاری را داشته اند. بنابراین بین دگرگونی اندیشه ای و گسست هویت معماری در مسکن معاصر ولیعصر تیبریز رابطه مستقیمی وجودارد.
۴۷۳۶.

مقدمه ای بر الگوی بهینه ساماندهی دستفروشان با تاکید بر ایجاد بازارچه های فصلی مشارکتی و اثرات آن در بهبود کیفیت محیطی و کالبدی زیست پذیری شهری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال ۱۳ زمستان ۱۴۰۲ ویژنامه ۱ 371 - 380

کلیدواژه‌ها: بازار کیفیت محیطی و کالبدی زیست پذیری شهری بازارچه های فصلی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱ تعداد دانلود : ۶۱
در حال حاضر بیش از 56 درصد مردم جهان(4.4 میلیارد نفر) در نواحی شهری زندگی می کنند ، این اکثریت با مشکلات متعدد اقتصادی در شهرها روبرو هستند . یکی از عواقب عدم برنامه ریزی های مناسب اقتصادی در شهرها ایجاد اشتغال غیر رسمی در شهرها است . دستفروشی از جمله مشاغل کاذب و غیر رسمی است که با گسترش شهرنشینی، و افزایش جاذبه های شهرنشینی بوجود آمده است. در این تحقیق که به صورت نظری انجام شده است ، با مطالعه سوابق پژوهش در حوزه اشغال غیر رسمی و اقتصاد و بازار شهر ، ارتباطی بین دستفروشی و کیفیت محیطی و کالبدی زیست پذیری شهری برقرار شده است . در این پژوهش اطلاعات و مطالب از طریق مطالعات کتابحانه ایی تهیه شد و روش عمده تحقیق ترکیب نظریات در حوزه اقتصاد ، و مفاهیمی نظیر زیست پذیری ، کیفیت محیطی و کالبدی و مشاغل غیر رسمی بویژه دستفروشی است . یکی از نتایج عمده این تحقیق تأثیرگذاری منفی بی چون و چرای مشاغل غیر رسمی بویژه دستفروشی بر کیفیت کالبدی و محیطی زیست پذیری شهری است . برای کاهش این تأثیرگذاری منفی رفتن به سمت دیدگاه های مشارکتی در بازار یکی از راه های درمان مناسب برای شهرها است .
۴۷۳۷.

تحلیل ژئوپلیتیکی فرآیند حضور چین در منطقه خاورمیانه در ابعاد اقتصادی و سیاسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال ۱۳ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴ (پیاپی ۵۳) 157 - 174

کلیدواژه‌ها: ژئوپلیتیک ژئواکونومی چین خاورمیانه حوزه خلیج فارس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۱ تعداد دانلود : ۷۹
کشور چین به عنوان قدرتی نوظهور که از ابتدای قرن 21 بیشتر توسط جهانیان شناخته شد در واقع از انتهای دهه 70 میلادی و با اصلاحات اساسی قدم در مسیر توسعه اقتصادی گذاشت. این کشورکه ابتدا محل سرمایه گذاری شرکت های غربی بود، حالا خود ابتکار عمل سرمایه گذاری در سایر مناطق جهان را در دست گرفته است و پروژه های بزرگی را در دست اجرا دارد که در دو موضوع انرژی و حمل و نقل بیشتر متمرکز هستند. چین هم اکنون با اقتصادی بزرگ و به عنوان بزرگترین کارخانه تولید کالا و با جمعیتی بیش از 1 میلیارد و 300 میلیون نفر به دنبال توسعه حضور خود در سایر مناطق جهان است. در این میان منطقه خاورمیانه با دارا بودن مزیت های فراوان از جمله انرژی و موقعیت جغرافیایی خاص و غیره یکی از مناطق مورد توجه کشور چین است. در این راستا نگارنده با روشی تحلیلی-توصیفی سعی دارد در مقاله حاضر باعنوان «تحلیل ژئوپلیتیکی فرآیند حضور چین در منطقه خاورمیانه در ابعاد اقتصادی و سیاسی» به پاسخ سوال اساسی ذیل دست یابد: حضور چین در منطقه خاورمیانه از منظر ژئوپلیتیکی چگونه است؟ در این مقاله این نتیجه حاصل شده است که روابط ژئوپلیتیکی چین و خاورمیانه بیشتر بر محور ژئواکونومی قرار دارد و در این راستا چین سعی نموده تا جای ممکن از ورود به مناقشات امنیتی-سیاسی در این منطقه بپرهیزد. داده-های این پژوهش به شیوه ای کتابخانه ای-اسنادی گردآوری شده است.
۴۷۳۸.

زمان و مکان روایی در رمان «عالَمٌ بِلاخرائط» جَبرا ابراهیم جَبرا و عبدالرحمن مُنیف و تبیین ابعاد ژئوپلیتیک آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال ۱۳ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۵۲) 656 - 664

کلیدواژه‌ها: زمان و مکان روایی عالم بلاخرائط جبرا ابراهیم جبرا ابعاد ژئوپلیتیک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸ تعداد دانلود : ۵۹
رمان معاصر عربی بر اساس تحولات اجتماعی و تأثیر پذیری از رمان نویسی غربی رویکردهای مختلفی را تجربه کرده است . ادبیات داستانی به ویژه با ظهور رویکردهای فکری جدید دچار تحولات بنیادین در سبک و محتوا شد. رمان عربی در این دوره، علاوه بر انعکاس وضعیت سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ملّت عرب توانست بسیاری از تکنیک های ساختاری داستان نویسی مدرن را نیز در خود بگنجاند. عبدالرحمن منیف از نویسندگان معاصر عرب است که در سیر تحول رمان نقشی چشمگیر داشته است . وی در آثار خود با تأکید بر واقع گرایی و با دید و فکری انتقادی، سعی در بیداری مردم و بیان افکار و آرای سیاسی خود دارد. جبرا ابراهیم جبرا داستان نویس، شاعر و مترجم و ناقد معاصر جهان عرب است که در آثار او نیز افکار و آراء سیاسی و اجتماعی فراوان به چشم می خورد، قهرمان اکثر داستان های او روشنفکری است که با روشنفکران دیگر گفتگو می کند و یا استاد دانشگاهی است که ابتدای گفتگو هایش را با مسائل روشنفکری آغاز می کند و در انتها به مسائل عمومی و جاری جامعه بر می گردد.
۴۷۳۹.

تحلیل الگوهای رفتاری-ادارکی در فضاهای شهری منطقه پنج تهران به کمک روش چیدمان فضا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جغرافیایی مناطق کوهستانی سال ۴ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ ۸۸-۶۹

کلیدواژه‌ها: چیدمان فضا الگوهای رفتاری - ادراکی منطقه پنج تهران فضاهای شهری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۴ تعداد دانلود : ۲۰۳
فضاهای شهری بخش هایی از بافت شهری هستند که عموم مردم به آن دسترسی فیزیکی و بصری دارند و بستری برای فعالیت های انسان و برقراری تعاملات اجتماعی محسوب می شود. استفاده گسترده از فضا برای فعالیت های اجتماعی نشان دهنده موفقیت فضاهای شهری است. الگوهای استفاده از فضا از جمله الگوهای مکث و حرکت کاربران از عوامل تعیین کننده کارایی این فضاها هستند. با توجه به اهمیت این موضوع، این پژوهش با هدف تحلیل الگوهای ادارکی- رفتاری کاربران در فضاهای عمومی منطقه پنج تهران با استفاده از روش چیدمان فضا انجام گرفت و جهت نیل به این هدف از نرم افزار Depth mapاستفاده شد. برای این منظور، مجموعه تحلیل های اهمیت ساختار و هم پیوندی در سطح منطقه پنج صورت گرفت و سه مولفه اتصال، یکپاچگی، عمق و میزان ارتباط آنها باهم باتوجه به مقیاس محدوده بررسی قرار گرفت. باتوجه به ساختار نسبتا شطرنجی محدوده مطالعاتی، معابر اصلی که نقش شریانی دارند، بیشترین پتانسیل را از جهت کیفیت اتصالی فضاها را دارا بودند. کمترین مقدار هم مربوط به مجموعه های مسکونی غرب منطقه بود. بیشترین میزان هم پیوندی مربوط به مرکز منطقه به سمت جنوب منطقه بود. بخش های غربی و شمالی منطقه عمق فضایی بیشتری داشتند. توپوگرافی مناطق شمالی بر فرم دسترسی ها تاثیر گذاشته و عمق فضایی بیشتر این نواحی را نسبت به مناطق جنوب منطقه سبب شده است. از دیگر نتایج این پژوهش، ارتباط نسبتا منطقی بین دو شاخص هم پیوندی و اتصال شاخص و درنتیجه میزان قابلیت ادراک این شاخص ها است (16/0=R2). یعنی عموماً با افزایش اتصال، هم پیوندی فضاهای منطقه پنج افزایش می یابد. بنابراین تحلیل همزمان این دو شاخص در فضاهای موردنظر منطقه 5 بیشترین قرابت را با تحلیل کیفیت های تأثیرگذار بر فضاهای عمومی دارند
۴۷۴۰.

بررسی آسیب پذیری و تحلیل فضایی ریسک خشکسالی بخش کشاورزی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مخاطرات محیط طبیعی سال دوازدهم تابستان ۱۴۰۲ شماره ۳۶ 79 - 98

کلیدواژه‌ها: خطر خشکسالی مؤلفه های فیزیکی مؤلفه های اقتصادی - اجتماعی منطق فازی روش AHP

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۲ تعداد دانلود : ۳۰۴
ماهیت خشکسالی چندبعدی و پویا است و در مطالعه خطر خشکسالی و آسیب پذیری، مدیریت ریسک خشکسالی نقش مهمی دارد. ایران با قرار گرفتن در عرض های میانه همواره با این پدیده هواشناختی مواجه است. ریسک خشکسالی به صورت تابعی از شاخص خطر و شاخص آسیب پذیری تعریف می گردد. در این مطالعه شاخص آسیب پذیری با مؤلفه های فیزیکی شامل ارتفاع، سیستم آب، کاربری اراضی و مؤلفه های اقتصادی-اجتماعی، نسبت تولید خالص به کل تولید خالص، تراکم جمعیت شاغل در بخش کشاورزی ، تراکم جمعیت ،نسبت اراضی دیم به کل اراضی و تعداد احشام (1000 رأس در کیلو مربع) با استفاده از توابع عضویت فازی و معیارهای در نظر گرفته شده، استانداردشده است و به هرکدام بر اساس روش AHP وزن خاصی داده شده است سپس همه نقشه ها با یکدیگر تلفیق و نقشه آسیب پذیری اراضی نسبت به خشکسالی به دست آمده است. بر اساس نتایج حاصله مناطق جنوبی، جنوب شرقی و مرکز جز مناطق نسبتاً کم آسیب پذیر نسبت به خشکسالی بوده و هر چه به سمت غرب ، شمال و شمال شرق کشور پیش می رویم بر میزان آسیب پذیری افزوده می گردد که می توان علل آن را تا حدودی زیادی متأثر از ویژگی های اقلیمی و فیزیکی این مناطق دانست. درنهایت نقشه خطر خشکسالی با نمایه SPI در بازه 12 ماه ترسیم و پس از وزن دهی و تبدیل به نقشه فازی با نقشه شاخص آسیب پذیری ترکیب شد. نقشه ریسک خشکسالی حاکی از سیطره وسیع ریسک نسبتاً زیاد خشکسالی در پهنه وسیعی از ایران است و با کمک این نقشه ها، می توان برنامه های خرد و یا کلان توسعه بخصوص در بخش کشاورزی را برای هر یک از نقاط کشور تدوین کرد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان