درخت حوزه‌های تخصصی

تغییر کاربری و پوشش اراضی متأثر از گسترش سریع شهرنشینی و رشد جمعیت در دهه های اخیر چالش های مانند انتشار کربن در مناطق پرجمعیت شهری به وجود آورده است. زیرساختهای سبز مانند کشاورزی شهری، نقش قابل توجهی جهت مقابله با چالش های مذکور و ارتقای تاب آوری اکولوژیکی شهری دارند. در این تحقیق نقشه های کاربری و پوشش اراضی محدوده کلان شهر تبریز به مساحت 63/660 کیلومترمربع برای سال های 1395 و 1402 با استفاده از تصاویر ماهواره سنتینل-2 در بستر سامانه تحت وب گوگل ارث انجین تهیه گردید. با استفاده از مدل InVEST ارزیابی و مدل سازی ذخیره کربن در محدوده موردمطالعه برای سال های مذکور انجام گردید. آشکارسازی هم زمان نقش کاربری های مختلف با تأکید بر کشاورزی شهری با استفاده از داده های دورسنجی و فناوری های نوین از نوآوری های تحقیق مذکور می باشد. نتایج نشان می دهد که منطقه توسعه یافته تبریز با افزایش مساحت ساخت وسازهای انسانی، اراضی بایر و فضاهای سبز و کاهش کشاورزی شهری، مراتع و پهنه های آبی در دوره 1402-1395 مواجه است. مدل InVEST مقدار محتوای کل کربن ذخیره شده در سراسر محدوده موردمطالعه را در سال 1395 و 1402 به ترتیب 43/2 و 27/2 میلیون تن پیش بینی می کند که نشان دهنده کاهش ذخیره کربن به دلیل تغییر کاربری می باشد. کاربری کشاورزی شهری در هر دو سال بیشترین میزان ذخیره کربن را به خود اختصاص داده و کاهش مساحت این کاربری عامل اصلی انتشار کربن شناسایی می شود. این پژوهش، اهمیت کشاورزی شهری را در افزایش تاب آوری اکولوژیکی و دستیابی به اهداف توسعه پایدار شهری با استفاده از داده های دورسنجی و فناوری های نوین آشکار می کند.

هدف از این مقاله بررسی تأثیر سیاست های تعدیل ساختاری بانک جهانی و صندوق بین المللی پول بر نابرابری اجتماعی می باشد. در این پژوهش پس از مرورپیشینه نظری و تجربی تحقیق، ابعاد متغیر های اصلی بدست آمده از چارچوب نظری با استفاده از معادلات ساختاری اثرسنجی شدند. روش تحقیق بصورت مقطعی در این زمان و در شهر اراک، روش دلفی که با ابزار پرسشنامه در واحدهای تولیدی اراک بعنوان واحد سنجش اثر سنجی شد. نتایج بدست آمده از آزمون مدلسازی متغیرهای پژوهش نشان داد متغیر خصوصی سازی 87 درصد بر رتبه اجتماعی نابرابری اجتماعی ؛ 75.1 درصد بر ذهنیت موضعی نابرابری اجتماعی ؛ 94.7 درصد بر سرمایه اجتماعی نابرابری اجتماعی و 77 درصد بر نقش اجتماعی نابرابری اجتماعی تأثیر داشته است. متغیر آزادسازی اقتصادی و ایجاد بازار آزاد ارزی 55.7 درصد بر رتبه اجتماعی نابرابری اجتماعی و 54.9 درصد بر سرمایه اجتماعی نابرابری اجتماعی و 59.4 درصد بر نقش اجتماعی نابرابری اجتماعی تأثیر داشته است اما تاثیرمعناداری بر ذهنیت موضعی ندارد. متغیر عدم پرداخت یارانه 54.1 درصد بر رتبه اجتماعی نابرابری اجتماعی ؛ 47.6 درصد بر ذهنیت موضعی نابرابری اجتماعی ؛ 52.9 درصد بر سرمایه های اجتماعی نابرابری اجتماعی و 51.2 درصد بر نقش اجتماعی نابرابری اجتماعی تأثیر داشته است.

به علت اهمیت خودرو در زندگی روزمره افراد در سرتاسر جهان، در نظام های حقوقی مختلف کوشیده شده است تا به آن به عنوان یک کالای صرف توجه نشود بلکه بدان به عنوان یک وسیله ارایه دهنده خدمات عمومی نگاه شود که با جان و ایمنی انسان ها در ارتباط است. از این رو، دولت ها شرکت های خودروساز و مونتاژکننده خودرو را در قلمروی سرزمینی خود با محدودیت های تقنینی بیشتری به صورت تدریجی مواجه ساخته اند. وضع و اعمال این محدودیت های تقنینی و تنظیمی اما مانع از آن نشده است که شرکت های مونتاژکننده خودرو دارای مسئولیت مدنی نباشد. حدود مسئولیت مدنی شرکت های مونتاژکننده همواره به موجب قراردادهای تنظیمی با شرکت های مادر تولیدکننده قطعات مشخص می گردد. در این زمینه، از آنجا که در نظام حقوقی ایران، قالب مشخصی برای قراردادها در این زمینه مشخص نشده است، طرفین به موجب اصل حاکمیت اراده می توانند حدود تعهدات و مسئولیت های یکدیگر را مشخص نمایند. این در حالی است که در نظام های حقوقی آمریکا و فرانسه به دلیل اهمیت حمایت از حقوق مصرف کنندگان، حدود تعهدات و مسئولیت های شرکت های مونتاژکننده خودرو به صورت تحمیلی مشخص شده و نوع مسئولیت مدنی نیز به صورت مطلق است.

مطالعات انجام شده نشان میدهد جلوگیری از ایجاد شکاف بیشتر بین طرف قوی برخوردار از وضعیت مسلط و طرف ضعیف کم برخوردار به عنوان آرمان عدالت طلبان، در نهایت منجر به تصویب دستورالعمل 13/93 اتحادیه اروپا شده، دولت های عضو هر یک مفهومی از بطلان مطلق، بطلان نسبی و یا حمایتی را که بر مبنای آن، بطلان یک شرط می تواند "منحصراً" به نفع طرف ضعیف رخ دهد، به عنوان ضمانت اجرای غیرمنصفانگی شروط قراردادی به رسمیت شناخته اند. از سوی دیگر پذیرش نظریه خلاف وجدان بودن در ایالات متحده امریکا به اتخاذ این اصل در قانون متحدالشکل تجاری در نیمه قرن بیستم باز می گردد که با هدف خلق اندام حقوقی واحد در سرتاسر امریکا بوجود آمده و صراحتا انتخاب ضمانت اجرا را به عنوان یک امر موضوعی به دادگاه محول کرده است. در حقوق ایران قابلیت های موجود در فقه و نیز تمسک قضات به اصول حقوقی و تکنیک های تفسیری می تواند کارگشا باشد که از جمله مهم ترین آنها استناد به نظم عمومی، لاضرر و سوء استفاده از وضعیت اضطرار می باشد لیکن دستاورد تحقیق حکایت از لزوم اقدام صریح قانونگذار دارد.

مناطق تحت حفاظت به عنوان یکی از عناصر حیاتی محیط زیست، نقشی اساسی در ذخیره آب، جلوگیری از فرسایش خاک و حفظ تنوع زیستی ایفا می کنند. با وجود سیاست های کیفری تقنینی محیط زیست موجود، شاهد تخریب و تصرف غیرقانونی این مناطق هستیم. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر مبانی حقوق محیط زیست، چالش های ماده 690 را در جلوگیری از دخل و تصرف مناطق تحت حفاظت را از دیدگاه انتقادی شناسایی و تحلیل می کند. جرم تخریب و تصرف در مناطق تحت حفاظت، به دلیل ماهیت چند بُعدی، از دیگر جرایم حتی از نظر زیست محیطی دارای ویژگی های متمایزی می باشد. بر اساس یافته های این مقاله، متناسب نبودن جرایم و مجازاتها عدم ضمانت اجرای کافی در جلوگیری از تجاوز به مناطق و یا واگذاری آنها توسط بخش دولتی و در نهایت عدم هماهنگی بین ذینفعان در این مناطق، به عنوان چالش اساسی در این زمینه شناخته می شود. بنابراین، تدوین سیاست های کیفری کارآمد و موثر به منظور حفظ این مناطق (اکوسیستم های حساس) باید به عنوان یک اولویت برای قانون گذاران، مورد توجه قرار گیرد.

پژوهش حاضر، نگاه انتقادی به سازوکارهای منطقه ای اجرای حقوق بشر در راستای توسعه روابط بین الملل داشته، رویکردهای دوگانه را ضمن نقد و بررسی آن، به چالش کشیده و درصدد ارائه طریق مناسب در خصوص مقابله یا نقض حقوق بشر راهکاری مقتضی آن برآمده است. چنانچه سازوکارهای منطقه اجرای حقوق بشر از شکل سنتی خود عبور کرده و مورد عنایت ویژه دولت ها قرار گیرد، این امید می رود تا در آینده بساط سوء استفاده از ابزارمندی مقوله حقوق بشر و نیز رویکردهای دوگانه نهادهای نظارتی و اجرایی حقوق بشر در سطح بین الملل برچیده شود. با این حال موضوع نقض حقوق بشر توسط دولت ها سبب شده تا در جهت حمایت از حقوق بشر، نگاه ها متوجه مکانیسم های فراملی شود. یکی از این مکانیسم ها، حقی است که به فردی که قربانی نقض حقوق بشر شده، حق اقامه شکایت می دهد تا در مراجع بین المللی به آن رسیدگی شود. این مهم در میثاق بین المللی مدنی و سیاسی مصوب سال ۱۹۶۶ و نیز کنوانسیون منع شکنجه مصوب سال ۱۹۸۴ مورد توجه واقع شده و در عین حال رو به گسترش است. برای اولین بار است که فردی که قربانی نقض حقوق بشر شده میتواند در نزد مراجع بین المللی دادخواهی کند که این مهم در منشور اروپایی حقوق بشر به عنوان یک حق، به رسمیت شناخته شده است.

ارزش های بومی در آموزش طراحی به دانشجویان کمک می کنند تا شناخت صحیحی از نیازها، ارزش ها و باورهای جامعه محلی داشته باشند. از میان ارزش های بومی، یکی از الزامات مهم برای هر منطقه در راستای توسعه پایدار، مؤلفه محیط زیست است. آموزش در زمینه طراحی معماری با رعایت مسائل زیست محیطی کمک می کند تا دانشجویان نیازهای واقعی زیست محیطی انسان معاصر را درک کنند و بتوانند به خوبی با چالش های محیطی مواجه شده، رویکردهای بهینه ای را برای طراحی پیدا کنند. لذا هدف از این پ ژوهش شناخت و بکارگیری ارزش های بومی به ویژه ارزش های زیست محیطی در آموزش طراحی معماری است. روش تحقیق پژوهش تجربی با رویکرد تحلیلی – توصیفی با بهره گیری از تحلیل محتوای کیفی می باشد. جامعه آماری این تحقیق اساتید معماری دانشگاه های کشور و دانشجویان طراحی معماری دانشگاه سراسری تبریز هستند که بر اساس رویکرد کوکران در حدود 62 نفر از دانشجویان طرح معماری 3 مقطع کارشناسی و نیز 13 نفر از اساتید این حوزه بر اساس روش نمونه گیری در دسترس، به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند. یافته های تحقیق بر اساس ارزیابی پرسشنامه اساتید و دانشجویان و سنجش میزان بهره گیری از ارزش های بومی در طرح های دانشجویان، نشان می دهد ارزش های فرهنگی- اجتماعی دارای بالاترین جایگاه در بین ارزش های بومی، ارزش های زیست محیطی در جایگاه دوم، ارزش های کالبدی و عملکردی در رده سوم و ارزش های اقتصادی پائین ترین جایگاه را از آن خودکرده اند. نتایج در بخش مؤلفه های زیست محیطی نیز نشان می دهد زیرمولفه سازگاری با محیط و آسایش اقلیمی بیشترین رتبه را به خود اختصاص داده است و خودبسندگی و استفاده از مصالح بومی کمترین رتبه را دارد.

به نظر می رسد مطالعه و بررسی لندفرم های توپوگرافیکی و الگوی سیستم شبکه ی زهکشی، بر اساس شاخص های ژئومورفیک، می تواند وضعیت عملکرد تکتونیک فعال را ارزیابی کند. با این وجود، ساختار اولیه ی زمین، نوع سنگ و عوامل محلی تعیین کننده ی میکروکلیما مورد توجه قرار نگیرند. ضریب عدم تقارن (AF) برای اندازه گیری عدم تقارن حوضه زهکشی استفاده می شود. این پژوهش با هدف ارزیابی فعالیت زمین ساختی ناحیه گلپایگان با استفاده از شاخص عدم تقارن حوضه زهکشی انجام شده است. گستره ی این پژوهش در ناحیه ی گلپایگان و در زون ساختاری سنندج-سیرجان قرار دارد. نتایج به دست آمده از پژوهش نشان می دهد حوضه های قودجان، شاه عنایت، هزار جریب غربی، چهل خانه، وانشان غربی و وانشان در رده 1 تکتونیکی طبقه بندی شده و بقیه حوضه در رده های 2 (متوسط) تا رده 3 ( فعالیت نسبی تکتونیکی پائین) را نشان می دهند. مقادیر محاسبه شده شاخص تقارن توپوگرافی عرضی با مقادیر محاسبه شده شاخص عدم تقارن همخوانی خوبی دارد و مقادیر مربوط به شاخص عدم تقارن به خوبی مقادیر تقارن توپوگرافی عرضی را تأیید می کند.

هدف از انجام پژوهش حاضر چالش های برنامه ریزی درسی جغرافیا در جهان در حال تغییر از دیدگاه  معلمان بود. روش پژوهش حاضر روش کیفی با ابزار مصاحبه نیمه ساختار یافته است. در این تحقیق از مصاحبه هجدهم به بعد نظرات افراد تکراری بود. لذا فرایند مصاحبه با نفر بیستم پایان یافت. طول مدت هر مصاحبه حدود 2۵ دقیقه بود. روش نمونه گیری پژوهش حاضر  نیز استفاده از روش نمونه گیری هدفمند بود. ملاک انتخاب مشارکت کنندگان سابقه ی بالای پنج سال در متوسطه دوم داشتن رشته و مدرک مرتبط با جغرافیا، تخصص و حوزه کاری افراد بود. به همین جهت از دبیران هر سه پایه ی دهم یازدهم و دوازدهم تجربی استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده های کیفی بر اساس راهنمای ارائه شده توسط اشتراوس و کوربین که شامل سه مرحله اصلی: کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی است، صورت پذیرفت. درنهایت مقوله ها در قالب16 مقوله اصلی در دل ابعاد شش گانه مدل پارادایمی به صورت مقوله اصلی: اصلی عوامل اثر گذار بر برنامه ریزی درسی جغرافیا، موجبات علّی(6 مقوله)، راهبرد(3مقوله)، ویژگی های زمینه ای(3مقوله)، شرایط محیطی(2 مقوله)، پیامد(2 مقوله) جای گرفتند.مهمترین چالش ها از دیدگاه معلمان شامل از مهمترین چالش های برنامه ریزی درسی جغرافیا بر نظام آموزشی، چالش های یاددهی-یادگیری،چالش های برنامه درسی ملی، چالش های ارزشیابی، چالش های فناوری اطلاعات و ارتباطات، چالش های تغییر بود.

انتخاب مناسب ترین مکان احداث یک بنگاه اقتصادی در هر منطقه، نیازمند شناخت شاخص های مؤثر در حوزه های مختلف می باشد. اهمیت این مسئله بالاخص در مناطقی که با محدودیت منابع و امکانات و افزایش تقاضا به سبب رشد جمعیت روبه رو هستند، بیشتر بروز می کند. کالاهای صنعتی از جمله خودرو و سوخت آنها از این دست می باشد، در این میان اقبال به سوختهای خاص مانند CNG، به سبب تولید بالای خودروهای دوگانه سوز، سازگاری بیشتر با محیط زیست، قیمت مناسب، ضرورت جایگزینی گاز با سوخت های فسیلی مایع و ...، توجه به انتخاب مکان مناسب جهت عرضه این کالای استراتژیک و بالتبع شناسایی عوامل مؤثر در مکان یابی را دو چندان می کند که این مهم در پژوهش حاضر، برای منطقه چهار محال و بختیاری، در سال 1400 ، به روش پرسشنامه ای و AHPو با نرم افزارهای SPSS و Expert Choice صورت گرفته است.نتایج حاصل از تحقیق، گویای این است که شاخص های اثرگذار در این راستا شاخص اقتصادی مکان - تولید (شبکه ارتباطی)، کاربری اراضی، فاصله از ایستگاههای آتش نشانی، فاصله از جایگاههای سوخت بنزین، فاصله از جایگاه سوخت گازوئیل، جایگاههای سوخت CNG، شیب، فاصله از خیابان های پرترافیک، فاصله از مکان های مستعد آتش سوزی، در مکان یابی توزیع جایگاههای سوخت CNG استان چهارمحال و بختیاری، از عوامل اثر گذار بوده و به ترتیب در اولویت بالاتری قرار دارند.

مسکن به عنوان یک عنصر تعیین کننده در سازمان اجتماعی فضا، در شکل گیری هویت فردی، روابط اجتماعی و اهداف جمعی افراد نقش موثری دارد. امروزه شهرهای ایران با  فقر مسکن درابعاد اقتصادی، کالبدی و اجتماعی روبرو هستند که هریک از این ابعاد نیز دارای شاخص های متفاوتی با هم می باشند. در مناطقی که گروه های کم درآمد و اقشار آسیب پذیر جامعه ساکن هستند وضعیت نامناسب است. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی تحلیلی می باشد. جهت تنظیم مبانی نظری منابع  اسنادی مورد مطالعه قرار گرفت  و داده های خام پژوهش از بلوک های آماری شهر بیجار در دو  سال 1385 و 1395 مرکز آمار ایران استخراج شده است. با روش تحلیل عاملی در محیط نرم افزار SPSS برای دوره 1385، ده شاخص به 2 عامل و برای دوره 1395، شش شاخص به دو عامل تقسیم شده اند. همچنین با تولید نقشه پهنه بندی از طریق GIS مشخص شد که که پهنه های فقر مسکن در دوره 1385 در قسمت های مرکزی محله بلوار، قسمت جنوب غربی محله بادامستان و فرحی و قسمت جنوبی شهر محله سراب را شامل می شود و در دوره 1395 در بیشتر نواحی شهر از جمله: محله الماسیه، قسمت شرقی محله یارمجه و جنوب شرقی ریگ سیاه را شامل می شود. در مقابل پهنه های رفاه مسکن در سال 1385 قسمت های شرقی محله یارمجه، شمال شرقی محله تخت سفلی و تخت علیا، قسمت غربی محله مهدیه و شمال غربی محله حلوایی را شامل می شود و در سال 1395 که در قسمت های شمال شرقی محله تخت سفلی و تخت علیا و شمال غربی محله حلوایی مشاهده می شود. با توجه به درصد تغییرات طی 10 سال می توان نتیجه گرفت که وضعیت مسکن بهبود نیافته است.

مقدمه: مشارکت شهروندان در روند تصمیم گیری شهری یکی از عناصراصلی توسعه همه جانبه شهری بوده که نقش مهمی در ایجاد تعادل شهری ایفا نماید . هدف: هدف پژوهش حاضر ارزیابی شاخص های مؤثر در مشارکت شهروندان در امور شهری با رویکرد مدلسازی است. روش شناسی تحقیق: پژوهش حاضر از نظر هدف گذاری کاربردی و از نظر روش شناسی به صورت توصیفی- تحلیلی است. که از نظرات 30 نفر از متخصصین این موضوع با استفاده از روش دلفی شناسایی شده است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات 6 عامل به عنوان عوامل تأثیرگذار قوی مشارکت شهروندان در امور شهری از مدلسازی تفسیری - ساختاری ISM و سپس با نرم افزار میک مک و نرم افزار SPSS بهره گرفته شده است. قلمرو جغرافیایی پژوهش: محدوده مورد مطالعه شهر کرمانشاه است. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که میزان اثرگذاری شاخص شفافیت نسبت به سایر عوامل تأثیرگذاری بیشتری داشته است. همچنین نتایج نشان داد که شاخص های شفافیت، پاسخگویی، کارایی و مشارکت مندی و شاخص های عینی جز متغیرهای پیوندی هست که از قدرت نفوذ و وابستگی بالایی برخوردارند ولی شاخص شفافیت و پاسخگویی به سمت عوامل کلیدی سوق دارند و در مرز بین شاخص های پیوندی و کلیدی قرار دارند که از قدرت نفوذ بالا و وابستگی پایینی برخوردارند و بیشترین تاثیر بر امور شهری می گذارد و همچنین شاخص های ذهنی از قدرت نفوذ ضعیف، ولی وابستگی بالایی برخوردار است و بیشترین تأثیر را از عوامل کلیدی و پیوندی می پذیرد. و در نهایت به ارائه پیشنهادها برای توسعه مشارکت شهروندان در امور شهری در شهر کرمانشاه پرداخته شده است. نتایج: نتایج پژوهش نشان داد از بین شاخص های تاثیر گذار بر مشارکت شهروندان در امور شهری شاخص شفافیت و پاسخگویی بالاترین امتیاز را به خود اختصاص داده اند و شاخص عینی دارای وضیعت نامطلوبی می باشد. به همین منظور مسئولین و برنامه ریزان شهری باید توجه ویژه ای به شاخص های عینی داشته باشند.

مقدمه: با توجه به موضوع مورد پژوهش که شهر خلاق و نقش آن در توسعه گردشگری شهر همدان است، هدف این پژوهش، بررسی شاخص های شهر خلاق در وضعیت کنونی گردشگری و آینده گردشگری در شهر همدان می باشد.هدف: هدف این پژوهش، بررسی شاخص های شهر خلاق در وضعیت کنونی گردشگری و آینده گردشگری در شهر همدان می باشد.روش شناسی پژوهش: در این پژوهش ابتدا مهم ترین شاخص های موثر در ایجاد شهر خلاق به منظور جذب گردشگر از طریق مطالعه سوابق در این زمینه، نمونه های اجرا شده، نیازها و ترجیحات گروه استفاده کننده تعیین شده و سپس مورد تحلیل و ارزیابی قرار می گیرند و بهترین ایده های قابل تعمیم در شرایط تحقیق تعیین می شوند. نوع پژوهش با توجه به ماهیت کاربردی و براساس روش تحلیلی- پیمایشی بوده است. جامعه آماری پژوهش را مدیران و کارشناسان شهری و متخصصین گردشگری شهر همدان، گردشگران و مردم شهر همدان تشکیل داده اند.قلمرو جغرافیایی پژوهش: این پژوهش بر روی شهر همدان و شاخص های خلاق آن در زمان حال صورت گرفته است.یافته ها: یافته های تحقیق نشان می دهد همدان با توجه به شاخص های یونسکو و سازمانهای بین المللی و تحلیل دیدگاه های متخصصان می تواند به عنوان یک مقصد گردشگری خلاق مطرح گردد. با بررسی تواناییها و محدودیتهای کشور در حوزه ی گردشگری و با توجه به روند تکامل گردشگری و بخش هایی از گردشگران بین المللی که از لحاظ فرهنگی و اقتصادی برای ما مطلوب و سودآور محسوب می شوند، در حال حاضر می توان، گردشگری فرهنگی خلاق را مطلوبترین نوع گردشگری و گردشگران خلاق را بازار هدف مناسبی برای کشور به شمارآورد.نتایج: نتایج نشان داد شاخص های مشارکت بانوان در فعالیت های اجتماعی بافت تاریخی شهر همدان، اهمیت مراکز خدماتی دان ش بنی ان، حوادث، رویدادها، وقایع تاریخی شهرهمدان، لزوم استفاده از فناوری های ن وین و دانش بنیان و حمایت از کارآفرینان شهری و مشارکت مردم در فعالیت های اجتماعی از مهم ترین شاخص ها در تحقق پذیری رویکرد شهر خلاق در باف ت ت اریخی شهر همدان می باشند.

زمینه و هدف: توزیع فضایی خدمات و امکانات شهری، به ویژه در حوزه بهداشت و سلامت، از موضوعات کلیدی در برنامه ریزی شهری است. داروخانه ها به عنوان واحدهایی با نقش مهم در تأمین دارو و خدمات سلامت، باید از نظر مکانی به گونه ای توزیع شوند که عدالت فضایی و دسترسی عادلانه برای همه شهروندان فراهم شود. ازاین رو، ارزیابی کیفی و کمی کاربری ها در ساختار فضایی شهر و بررسی تناسب مکانی آن ها در پهنه های مشخص، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. شهر اردبیل در سال های اخیر با رشد سریع جمعیت و توسعه فیزیکی روبه رو بوده است که این موضوع، لزوم گسترش و توزیع مناسب خدمات دارویی را دوچندان کرده است. هدف این پژوهش بررسی الگوی پراکنش، وضعیت توزیع و جایگزینی فضایی داروخانه ها در سطح نواحی شهر اردبیل با استفاده از قابلیت ها و ابزارهای مربوطه در ArcGIS می باشد. روش شناسی: این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی است و داده های مورد نیاز از طریق روش های اسنادی و میدانی گردآوری شده اند. جامعه آماری شامل کلیه داروخانه های فعال در سطح شهر اردبیل است. با توجه به عملکرد فرامحله ای داروخانه ها، تحلیل ها در مقیاس نواحی شهری انجام گرفته است. برای بررسی الگوی فضایی توزیع و پراکندگی داروخانه ها، از چندین قابلیت تحلیلی در محیط ArcGIS استفاده شده است؛ از جمله تحلیل لکه های داغ (Getis-Ord Gi) برای شناسایی خوشه های معنادار آماری*، شاخص خودهمبستگی فضایی موران (Moran’s I) برای سنجش میزان وابستگی مکانی، و تحلیل میانگین نزدیک ترین همسایگی  برای تشخیص نوع الگوی خوشه ای یا پراکنده در توزیع مکانی داروخانه ها. داده های مکانی با استفاده از GPS برداشت و از طریق Google Earth به محیط ArcGIS منتقل شده اند. ترکیب هم زمان این ابزارهای تحلیلی همراه با دقت بالای داده های مکانی، نوآوری اصلی این پژوهش در مقایسه با مطالعات پیشین به شمار می رود. یافته ها و نتیجه گیری: به لحاظ تعداد، ناحیه ۲-۱ با ۵۷ داروخانه به عنوان کانون اصلی تجمع داروخانه ها در اردبیل شناخته می شود، درحالی که نواحی ۲-۳، ۲-۴ و ۱-۵ هر یک تنها دارای یک داروخانه هستند. نتایج تحلیل لکه های داغ (Hot Spot) نشان دهنده مقادیر بالای Z و موقعیت لکه داغ در ناحیه ۲-۱ با سطح اطمینان ۹۹٪ است، درحالی که سایر نواحی چنین وضعیتی ندارند. شاخص موران (0.0808) نشان دهنده پراکنش تصادفی داروخانه ها در سطح نواحی شهر است. با این حال، نسبت میانگین نزدیک ترین همسایگی (0.49) گویای الگوی خوشه ای در توزیع فضایی داروخانه ها در سطح شهر اردبیل است. نتایج پژوهش نشان می دهد توزیع داروخانه ها در اردبیل از تمرکز فضایی در برخی نواحی، به ویژه ناحیه ۲-۱، برخوردار است که منجر به نابرابری در دسترسی شده است. نواحی مرکزی به دلیل نزدیکی به مراکز درمانی، خدمات بیشتری ارائه می دهند، درحالی که مناطق حاشیه ای با کمبود مواجه اند. الگوی خوشه ای پراکنش داروخانه ها، کارایی خدمات را در برخی نقاط افزایش داده، اما عدالت فضایی را کاهش داده است. این پژوهش بر لزوم بازنگری در سیاست گذاری مکانی داروخانه ها و توزیع متعادل تر آن ها برای بهبود دسترسی و افزایش کارایی نظام سلامت شهری تأکید دارد.

با توجه به اینکه وجود انواع مخاطرات در بستر جغرافیایی امری نسبی است، نیاز است شهرها سطح تاب آوری خود را در برابر بحران ها و فجایع احتمالی ارتقاء دهند. از طرفی تاب آور بودن شهرها در برابر مخاطرات طبیعی به یکی از مباحث مهم در برنامه ریزی و مدیریت شهری تبدیل شده است. از این رو، هدف اصلی پژوهش حاضر، شناسایی ابعاد و مولفه های عوامل موثر بر تاب آوری شهرهای ساحلی جنوب شرق کشور در برابر مخاطرات ناشی از طوفان های حاره ای (سونامی) و سیل و همچنین، بررسی وضعیت شهر ساحلی کنارک از نظر عوامل موثر بر تاب آوری است. پژوهش حاضر از نظر هدف از نوع توسعه ای- کاربردی و از نظر ماهیت از نوع تحقیقات آمیخته اکتشافی است. در مرحله کیفی، از روش مصاحبه نیمه ساختاریافته با خبرگان و تکنیک تحلیل مضمون (تم) برای شناسایی ابعاد و مولفه ها استفاده شد. بدین منظور، با 15 نفر از خبرگان در زمینه مدیریت شهری که به صورت هدفمند با روش گلوله برفی انتخاب شدند، مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام پذیرفت. در مرحله کمی نیز به منظور اعتبارسنجی، از روش تحلیل عاملی تاییدی و نرم افزار Smart PLS استفاده گردید. بدین منظور، 380 پرسشنامه تکمیل شده از کارشناسان محلی شهر کنارک که با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شده بودند، گردآوری شد و در تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS استفاده گردید. به منظور فضایی-مکانی نمودن برداشت های میدانی و داده های حاصل از پرسشنامه که براساس آدرس و به تفکیک محلات شهر کنارک جمع آوری شده بودند، در نرم افزار GIS کدگذاری ها انجام گرفت و در نهایت تمامی متغیرها به صورت فضایی و در قالب نقشه ترسیم شدند. براساس یافته های مرحله کیفی، چهار بعد کالبدی-زیرساختی، اجتماعی، اقتصادی و نهادی و 12 مولفه برای تاب آوری شهرهای ساحلی شناسایی شد. همچنین، یافته های تحلیل عاملی تاییدی نشان داد که ابعاد و مولفه های شناسایی شده مورد تایید است. نهایتا، یافته های سنجش وضعیت شهر کنارک نشان داد در ارزیابی میزان تاب آوری محلات کنارک در برابر مخاطرات طبیعی، محلات نظرآباد، سورگ، بلوچان، به ترتیب وضعیت بسیار نامطلوبی دارند و محلات زرگران، کلک بازار و ساحلی مرکزی دارای وضعیت نسبتاً مطلوب تری می باشند.  

در سالیان اخیر، مطالعه فنولوژی محصولات زراعی با استفاده از داده های ماهواره ای گسترش فراوانی یافته است. امروزه داده های سنجنده OLI از ماهواره لندست 8 با تفکیک مکانی 30 متر، تشخیص مراحل فنولوژی گیاهان را در مقیاس محلی فراهم کرده است. در این پژوهش، از شاخص های سنجش از دور NDVI، EVI، Greenness و Brightness حاصل از سنجنده OLI و شاخص GCC حاصل از تصاویر دوربین دیجیتال، برای برآورد مراحل فنولوژی گیاه کلزا و از فیلتر ساویتزکی- گولی برای برطرف کردن داده های پرت و تولید منحنی های هموار سری های زمانی شاخص های گیاهی استفاده شد. نتایج نشان داد که منحنی های حاصل از شاخص های NDVI, EVI, GCC هر چهار مرحله فنولوژی سنجش از دور( سبزینگی، رکود، بلوغ و پیری) را به خوبی نمایش می دهند اما شاخص Greenness، مرحله رکود را به خوبی نمایش نمی دهد. منحنی حاصل از شاخص Brightness رفتاری عکس با دیگر منحنی ها از خود نشان می دهد. بر اساس آزمون همبستگی پیرسون داده های شاخص GCC با داده های شاخص NDVI و Brightness همبستگی دارند. برای برآورد شروع فصل و پایان فصل از روش های آستانه نسبی، نرخ تغییر و مشتق اول استفاده شد و نتایج نشان داد که روش مشتق اول و آستانه نسبی به ترتیب با میانگین اختلاف 18 و 19 روز در برآورد شروع فصل و روش نرخ تغییر با میانگین اختلاف 8 روز در برآورد پایان فصل بهترین عملکرد را دارند. همچنین شاخص Brightness با میانگین اختلاف 16 روز و شاخص EVI با میانگین اختلاف 7 روز به ترتیب در برآورد شروع فصل و پایان فصل بهترین عملکرد را دارند.

رویکرد بازآفرینی شهری و شناخت متغیرهای تأثیرگذار در آن، می تواند به نوبه خود، باعث توسعه ی ی گردشگری شهری شود، هدف از این پژوهش شناسایی و بررسی تأثیر مؤلفه ها و ابعاد اصلی بازآفرینی (کالبدی، زیست محیطی، اجتماعی،اقتصادی) بر هفت محور گردشگری شهر ایلام است؛ که از نظر هدف کاربردی و از نظر روش شناسی پژوهش، توصیفی- تحلیلی متکی بر مطالعات کتابخانه ای و میدانی انجام پذیرفته است. جامعه ی آماری اول 100 نفر متخصص و کارشناس از میان مدیران و فعالان بخش گردشگری و مدیریت شهری هستند، تعداد 30 نفر به عنوان حجم نمونه به وسیله ی پرسشنامه ی هدفمند و از طریق روش گلوله ی برفی انتخاب شدند. جامعه ی آماری دوم کلیه ی شهروندان و گردشگران شهر ایلام هستند،که به وسیله ی فرمول کوکران تعداد 376 نفر به صورت تصادفی و به وسیله ی پرسشنامه ی محقق ساخته، به عنوان جامعه ی نمونه انتخاب و مورد ارزیابی قرار گرفتند. از دو نرم افزار Spsss و SmartPLS برای سنجش و بررسی داده ها از طریق روش های آماری مختلف همچون معادلات ساختاری و تحلیل واریانس یک طرفه استفاده شد. نتایج نشان دهنده، اهمیت و اولویت بیشتر دو بعد کالبدی و بعد اقتصادی؛ به ترتیب از نقطه نظر جامعه ی نمونه ی اول و جامعه ی نمونه ی دوم است، همچنین محور گردشگری عتبات عالیات جایگاه بهتری نسبت به 6 محور دیگر گردشگری در شهر ایلام دارد. از این رو با توجه به ناکارآمدی محورهای گردشگری شهر ایلام، می توان گفت بازآفرینی شهری، تلاشی در راستای رونق اقتصاد شهر ایلام و فراهم آوردن شرایطی برای حضور و مشارکت شهروندان ایلامی و گردشگران است و به عنوان ابزاری مؤثر، پایداری و تقویت کلان سطح گردشگری شهر ایلام را به همراه خواهد داشت.

مکان های مقدس، صرف نظر از ویژگی های قدوسی و معنویتی که دارند، نمایشگاهی از هنر و نمادی از تمدن و فرهنگ اند که گردشگران مذهبی را به خود جذب می کنند. هجرت امام رضا(ع) به ایران یکی، به عنوان بزرگترین رویداد مذهبی، مسیری معنوی و مذهبی را بوجود آورده است که قابلیت بازشناسی به عنوان محور گردشگری مذهبی شناخته می شود. کارکردها و ساختارهای شئون زندگی معنوی (اجتماعی و فرهنگی) و مادی (اقتصادی و فضایی) شهر برخواسته از همین سرشت مذهبی – فرهنگی است. بازدید از این مکان ها با انگیزه های مختلف انجام می شود. هدف اصلی در این پژوهش بررسی مسیر حرکت امام رضا(ع) و توسعه صنعت گردشگری بوده است. این تحقیق با روش توصیفی و تحلیلی با ابزار مطالعه ی اسنادی انجام گردید. یافته های تحقیق نشان داد که طبق آمار، در شهر مشهد نزدیک بیش از ۳۰۰ واحد اقامتی مجاز فعالیت دارند که حدود 70 درصد از کل مراکز اقامتی ایران را دربر می گیرد.در ایران با نگاهی به برنامه های پنج ساله توسعه و برنامه ریزی های انجام شده از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنای دستی و گردشگری، نشان می دهد که توس عه گردشگری در مقص دهای م ذهبی همیش ه در اولوی ت برنام ه های توس عه گردشگری قرار داشته اند که نشان از اهمیت خاص این مقاصد است. با توجه به مسیر حرکت امام رضا(ع) می توان گفت که صنعت گردشگری مذهبی یکی از راهکارهای معرفی هرچه بهتر ت اریخ، فرهن گ و ارزش های اعتقادی و هم زیستی مسالمت آمیز ادیان در بین کشورها است. به علاوه بقاع متبرکه و اماکن مذهبی علاوه بر قداست و معنویت منحصر به فرد خود، بی انگر آداب و رسوم، باورها و اعتقادات و اندیشه های مردم است.

افزایش مخاطرات طبیعی و انسانی به ویژه در کشورهای در حال توسعه سبب توجه بیشتر به مفاهیمی از جمله آسیب پذیری و تاب آوری شده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تاب آوری شهر بندرعباس در ابعاد و مؤلفه های زیست-محیطی و ارائه راهبرد مدیریت شهری انجام شده است. جامعه و نمونه آماری پژوهش شامل خبرگان مسائل برنامه ریزی شهری است که به صورت نمونه های هدفمند انتخاب و مورد پرسشگری قرار گرفته اند (تعداد20 نفر). فرایند انجام این پژوهش شامل: ارزیابی، تحلیل و برآورد وضعیت تاب آوری شهر بندرعباس؛ اولویت بندی شاخص ها و مؤلفه های زیست محیطی؛ ارائه راهبرد توسط خبرگان جهت بهبود تاب آوری شهر بندرعباس می باشد. اکثر پژوهش های در ایران در بعد آسیب پذیری اجتماعی و اقتصادی انجام گرفته است اما در مطالعه حاضر ارتباط تاب آوری اکوسیستمی و شاخص های زیست محیطی مورد بررسی قرار گرفته است. ارزیابی تاب آوری شهری در این پژوهش می تواند، روشی نو در مدیریت شهری محسوب شود. نتایج بررسی نشان می دهد: وضعیت تاب آوری شهری بندرعباس با مقدار محاسبه شده 29/3 مطلوب و در وضعیت مناسبی در مقابل بحران های زیست محیطی قرار دارد. در نهایت از آزمون فریدمن جهت رتبه بندی شاخص ها و مؤلفه های زیست محیطی شهر بندرعباس استفاده شده است و راهبردهای مدیریت شهری با استفاده از نظر خبرگان جهت بهبود تاب آوری شهر بندرعباس ارائه گردیده است.

در پژوهش حاضر تاثیر جریانات فضایی بر تحولات سکونتگاه های روستایی پیراشهری اراک مورد ارزیابی قرار گرفته است. داده ها از طریق کارهای میدانی و پرسشنامه از دهیاران و اهالی روستاها تهیه شد. برای ارزیابی و رتبه بندی جریان های فضایی موثر بر تحولات سکونتگاه های روستایی از سه آزمون تحلیل واریانس یک طرفه، توکی و فریدمن استفاده شد. نتایج نشان می دهد که جریان های فضایی اثرات مثبت و منفی زیادی بر تحولات سکونتگاه های روستایی داشته اند. یکی از بارزترین اثرات مثبت در ارتباط با بهبود کیفیت مساکن روستاها بوده است. بالاترین میانگین رتبه کارشناسان مربوط به شاخص های مسکونی می باشد. توسعه سیستم حمل و نقل و شبکه ارتباطی را نیز می توان جزو مهم ترین مولفه های اثرگذار مثبت بر تحولات سکونتگاه های روستایی به حساب آورد. این امر باعث تقویت یا شکل گیری کارکردهای جدید مانند خدماتی، تفریحی، توریستی، کارگاهی، صنعتی و خوابگاهی در شمار زیادی از روستاهای پیراشهری گردیده است. ابعاد منفی جریان های فضایی عمدتا در بخش کشاورزی روستاها نمود یافته است. در طی سه دهه گذشته درصد زیادی از اراضی کشاورزی روستاها به دلیل توسعه فضایی کلان شهر اراک و روستاهای پیرامون تخریب شده و به کاربری های ساخته شده تبدیل گردیده اند. قانون ارث و تقسیم زمین و افزایش ویلاهای ساکنان غیربومی در رتبه های بعدی (از نظر شهروندان) قرار دارند. دو متغیر مذکور بیش از همه، بخش کشاورزی روستاها را تحت تاثیر قرار داده و باعث تضعیف مضاعف کارکردهای کشاورزی روستاها شده اند.