مطالب مرتبط با کلیدواژه

شهرهای ساحلی


۱.

سنجش کیفیت زندگی درشهرهای ساحلی با استفاده از مدل DEMATEL نمونه موردی: شهر ساحلی نور(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: کیفیت زندگی شهرهای ساحلی DEMATEL شهر ساحلی نور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۲ تعداد دانلود : ۳۸۸
رشد شهری در قرن حاضر سهم جمعیت شهرنشین را به شدت افزایش داده و شهرنشینی را به شیوه غالب زندگی تبد یل کرده است.اگرچه شهر و شهرنشینی خودیکی از مهم ترین شاخص های رفاه و توسعه اجتماعی و اقتصادی محسوب می شوند، رشد شتابان آن می تواند سرانه برخورداری از بسیاری امکانات اجتماعی واقتصادی را کاهش دهد و از این طریق پیامد های آن به صورت کاهش سطح کیفیت زند گی در عرصه های مختلف شهری نمایان شود ؛ لذا مقوله کیفیت زند گی شهری از جمله نخستین محورهای مطالعاتی بوده که همراه با رشد شهری، به تد ریج ازسال1930 میلای موردتوجه متخصصان مسائل شهری قرار گرفته است. در این بین شهرهای ساحلی با توجه به موقعیت و جایگاه شان و دسترسی آسان به منابع دریایی ونقش های کلیدی و واکنشهای متقابل اجتماعی اقتصادی و سیاسی بر کیفیت زندگی ساکنان شهری اثرگذار بوده اند.هدف از این تحقیق سنجش کیفیت زندگی در شهرهای ساحلی می باشد. روش تحقیق بصورت توصیفی- تحلیلی است.بدین منظور از مدل تصمیم گیری براساس مقیاسات زوجی(DEMATEL) استفاده شده است. نتایج بدست آمده نشان داد با توجه به حد متوسط گویه ها در تمامی شاخص ها صرفنظر از حمل ونقل وترافیک گویه های تبیین کننده سطح معناداری بالاتر از 01/0 را نشان می دهد. این بدان معناست که اثربخشی کیفیت زندگی درشهرهای ساحلی نور بر سطح خانوارهای نمونه بیش از حد متوسط ارزیابی شده است. همچنین نتایج بدست آمده ازتکنیک (DEMATEL) نشان دادکه؛ شاخص های اشتغال(14.87)،سلامت روح وروان(13.20) و امنیت و آسایش(4.13) و بهداشت و مسکن(0.33) بطور قطع تاثیرگذار ترین شاخص های در سنجش کیفیت زندگی شهرساحلی نور بوده اند.
۲.

بررسی عوامل مؤثر بر مکان گزینی هتل ها و بازتاب های فضایی آن در منطقه شهری (مورد شناسی: شهر بندرانزلی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مکان گزینی الگوی فضایی هتل گردشگری شهری شهرهای ساحلی شهر بندر انزلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۶ تعداد دانلود : ۳۴۲
مناطق ساحلی از پربارترین و پویاترین نقاط و بستر فعالیت های عظیم گردشگری شهری در جهان به شمار می روند. منابع ارزشمند و متنوع، این مناطق را به یکی از حساس ترین و ارزشمندترین مناطق موردتوجه سرمایه گذاران گردشگری تبدیل کرده است؛ به گونه ای که در این مناطق، سرمایه گذاری در ساخت محیط های انسان ساخت به خصوص در زمینه خدمات گردشگری به سرعت رشد کرده است. در سه دهه اخیر رشد خدمات اقامت گردشگران به ویژه هتل ها به گونه بوده است که فضای شهرهای ساحلی را دچار مسائل رقابتی مکانی- فضایی گسترده ای کرده است. در دهه های اخیر، در کشور ایران این مسأله در مناطق شمالی نمود بیشتری داشته است و رقابت سرمایه داران در مکان گزینی هتل ها چالش های فضایی-مکانی را به همراه داشته؛ به صورتی که عوامل شخصی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و... بر این مسأله مؤثر واقع شده است. به همین منظور در این مقاله به بررسی عوامل مؤثر بر مکان گزینی هتل های شهر ساحلی بندر انزلی و بازتاب های فضای آن ها با استفاده از مدل جدید چند متغیره گرافیکی CO-PLOT و GIS پرداخته شده است. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی که اطلاعات موردنیاز این تحقیق از طریق پرسشنامه و مصاحبه از جامعه آماری مالکان هتل ها شامل سرمایه گذاران، شرکا، مدیران و سرپرستان هتل های شهر ساحلی انزلی جمع آوری شده است؛ در مرحله اول عوامل مؤثر در گزینش مکانی هتل ها و رتبه بندی این عوامل درجهت شناسایی مدل تجربی چند متغیره با ارائه نقشه گراف به کمک نرم افزار CO-PLOT مورد بررسی قرار گرفته است و در مرحله بعد با کمک مدل های مکان مرکزی الگوی فضایی پراکنش انواع هتل های شهر انزلی با تحلیل اولویت های عوامل مؤثر چند متغیره -مدل تجربی- در نرم افزار GIS ارزیابی شده است. نتایج تحقیق نشان داده است که از بین مدل های نظری مکان مرکزی و مدل های تجربی چند متغیره مکان گزینی هتل ها روابط خاصی وجود دارد. به گونه ای که تحت تأثیر عوامل چند متغیره تجربی مؤثر بر مکان گزینی هتل ها –مانند عامل اقتصادی، دسترسی، قوانین و مقررات، خصوصیات فیزیکی سایت، ویژگی اجتماعی و فرهنگی، همسایگی و هم جواری، عوامل    مستقل- الگوهای پراکنش فضای خطی، متمرکز و شعاعی در زون های مختلف شهر ساحلی بندر انزلی شکل گرفته است.
۳.

ارزیابی تغییرات فضایی- زمانی شکل شهرهای ساحلی استان خوزستان با به کارگیری سنجه های سیمای سرزمین(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تغییرات زمانی - فضایی سنجه های سیمای سرزمین نرم افزار Fragstats شهرهای ساحلی کاربری اراضی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۳ تعداد دانلود : ۲۵۸
امروزه گسترش شهرها و روستاها سبب تسلط بیشتر انسان بر محیط زیست شده است، این امر سبب وقوع تغییرات محیطی بسیاری شده است. هدف از این پژوهش بررسی تغییر زمانی و فضایی چهار شهر ساحلی استان خوزستان (بندر امام خمینی (ره)، بندر ماهشهر، آبادان و خرمشهر) با به کارگیری سنجه های آمایش سرزمین طی دوره 20 ساله 2018-1998 برای تعیین دقیق الگوی مکانی –زمانی تغییرات می باشد. روش تحقیق حاضر کمی بوده و منطق حاکم بر آن استقرایی است. برای استخراج نقشه پوشش اراضی داده ها از طریق تصاویر ماهواره ای حاصل از ماهواره لندست متعلق به دوسال 2018 و 1998 که توسط سنجنده های OLI و MSS5 برداشت شده است، تصاویر در چهار طبقه اصلی مسکونی (شهر)، مناطق دارای پوشش گیاهی، زمین های مرطوب (رودخانه) و بایر دسته بندی شدند. پس از تهیه نقشه های پوشش سرزمین از نرم اف زار Fragstats و TerrSat جهت استخراج سنجه های سیمای س رزمین در دو س طح ک لاس و س یما اس تفاده ش د. نتایج تحقیق نشان می دهد که شهر آبادان در سیمای سرزمین دارای الگوی Aggregation, Attrition و Dissection در شهر بندر امام خمینی (ره) Aggregation, Attrition خرمشهر دارای Creation, Attrition و Dissection و در بندر ماهشهر سه شاخص Creation, Attrition و Aggregation مشاهده می شود. همچنین در هر چهار شهر مورد بر مساحت مناطق مسکونی در بازه زمانی افزوده شده است.
۴.

بررسی اثر نرخ ارز بر اقتصاد شهرهای تجارت محور اقتصاد ایران مطالعه موردی شش شهر ساحلی: کیش، قشم، چابهار، انزلی، اروند و ارس(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: شهرهای تجارت محور صادرات و واردات شهرهای ساحلی منحنی جی الگوی خود رگرسیونی با وقفه توزیعی برای داده های پانل (PANEL ARDL)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۳ تعداد دانلود : ۳۶۵
اقتصاددانان معتقدند تجارت آزاد با صادرات کالاهای تولید داخل و واردات کالاهای موردنیاز از خارج، رفاه کشورها را افزایش می دهد؛ بنابراین، بهبود تجارت، یکی از اهداف عمده اقتصادی در کشورها است و مناطق آزاد نیز در راستای توسعه صادرات و واردات، کسب درآمدهای ارزی، برقراری ارتباط سیستماتیک میان اقتصاد ملی با اقتصاد جهانی تأسیس شده اند. این پژوهش به دنبال آن است تا تأثیر نرخ ارز به عنوان متغیر مؤثر بر تجارت بینالمللی را در قالب منحنی جی بر تجارت شهرهای تجارت محور اقتصاد ایران بررسی کند؛ بنابراین، این اثر برای شش شهر ساحلی کیش، قشم، چابهار، انزلی، اروند و ارس در بازه زمانی 1396-1384 و به کمک الگوی خود رگرسیونی با وقفه توزیعی برای داده های پانل (PANEL ARDL) برآورد شده است. نتایج نشان می دهند اثر نرخ ارز بر صادرات در کوتاهمدت معنی دار نیست و در بلندمدت (58.02) معنادار است؛ اما این اثر برای واردات در کوتاه مدت (05/565) مثبت و معنادار و در بلندمدت (1/381) به دست آمده است. بنابراین، هرچند در کوتاه مدت و بلندمدت اثر نرخ ارز بر صادرات، واردات و تراز تجاری این شهرها مثبت است، در بلندمدت نسبت به کوتاه مدت، اثر نرخ ارز بر صادرات و تراز تجاری، قوی تر و بر واردات ضعیف تر می شود. این شواهد وجود منحنی جی را در تجارت شش شهر ساحلی تجارت محور ایران در بلندمدت تأیید می کند؛ ازاین رو، واقعی سازی نرخ ارز می تواند نه در کوتاه مدت، اما درنهایت در بلندمدت صادرات را تشویق کند و از وابستگی به واردات بکاهد و درنتیجه، تجارت شهری را بهبود دهد؛ بنابراین، یافته های این پژوهش کمک مناسبی به تصمیم گیران و سیاستگذاران اقتصادی کشور برای مدیریت تجارت شهرهای ساحلی می کند. طبقه بندی JEL: E6، F31، G15 و F32.
۵.

بررسی عوامل موثر بر بهبود تاب آوری زیست محیطی شهرهای ساحلی (مطالعه ی موردی: شهرهای ساحلی استان بوشهر)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تاب آوری زیست محیطی شهرهای ساحلی استان بوشهر تحلیل عاملی تحلیل سلسله مراتبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۸ تعداد دانلود : ۲۸۲
شهرهای ساحلی در سراسر جهان به طور فزاینده تحت تأثیر انواع مخاطرات طبیعی و غیرطبیعی قرار دارند که به منظور کاهش آسیب پذیری آن ها در برابر این مخاطرات، بهبود تاب آوری در ابعاد مختلف نقش اساسی دارد. بُعد زیست محیطی تاب آوری با تأکید بر پایداری نظام اکولوژیکی شهرها به بهبود پایداری آن ها در برابر مخاطرات مختلف زیست محیطی می پردازد. این پژوهش بر اساس هدف از نوع کاربردی و به منظور بررسی عوامل مرتبط با بهبود تاب آوری زیست محیطی شهرهای ساحلی در دو مرحله انجام شده است. محدوده ی موردمطالعه شامل شهرهای ساحلی استان بوشهر است که نقش کارکردی به عنوان مرکز شهرستان دارند. جامعه آماری در مرحله اول عبارت اند از کارشناسان مدیریت شهری و فعالان محیط زیست و در مرحله دوم شامل متخصصان تاب آوری شهری است. به منظور تعیین عوامل مرتبط با بهبود تاب آوری زیست محیطی شهرهای ساحلی، از روش تحلیل عاملی و به منظور تعیین وزن هر یک از این عوامل و ارزیابی تاب آوری زیست محیطی محدوده موردمطالعه از روش تحلیل سلسله مراتبی استفاده شده است. بر اساس نتایج تحلیل عاملی، عوامل مؤثر پس از نام گذاری عبارت اند از "کنترل آلودگی"، "حفاظت از منابع موجود"، "جمعیت و دسترسی به خدمات" و "فعالیت گروه های داوطلب" که مقادیر ویژه به ترتیب برابر5.23، 3.08، 2.07 و 1.50 است. بر اساس نتایج حاصل از AHP، عامل "کنترل آلودگی ها" نسبت به سایر عوامل بیشترین اهمیت را دارد و از میان شهرهای ساحلی بررسی شده، شهر بوشهر با وزن برابر 420/0 بیشترین و شهر عسلویه با وزن برابر 068/0 کمترین سطح تاب آوری زیست محیطی رادارند.
۶.

تحلیل رضایتمندی شهروندان از فضای نوار ساحلی در شهرهای بندرگاهی (مطالعه موردی: شهر بوشهر)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سواحل خلیج فارس شهرهای ساحلی فضای تفریحی نوار ساحلی شهر بوشهر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۰ تعداد دانلود : ۱۹۲
سواحل یکی از ارکان هویت بخش به شهرهای بندرگاهی هستند که بازتاب ارزش های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی آن شهر به شمار می آیند. اگرچه بخشی از نوار ساحلی شهرها کارکردهای غیرشهری دارند، همچنان محدوده های وسیعی از آن ها را می توان به مثابه فضای شهری دانست. از همین رو، پژوهش توصیفی-تحلیلی حاضر با هدف تحلیل رضایتمندی شهروندان از فضاهای نوار ساحلی شهرها، به استخراج نظرات کاربران این فضاها در شهر بوشهر پرداخته و مبتنی بر مطالعات اسنادی و مشاهدات میدانی از طریق پرسش نامه است. جامعه هدف پژوهش، ساکنان شهر بوشهر است که 100 نفر از آن ها به روش نمونه گیری هدفمند بررسی شدند. در ادامه، داده ها در نرم افزار SPSS وارد شدند و تحلیل آن ها به کمک مدل تحلیل عاملی اکتشافی و مدل رگرسیون چندمتغیره خطی صورت گرفت. نتایج تحلیل نشان می دهد پنج عامل سرزندگی، آسایش محیطی، پایداری اکولوژیکی، حضورپذیری و نفوذپذیری به ترتیب بیشترین تأثیر را بر سطح رضایتمندی مردم از فضای نوار ساحلی دارند. همچنین نتایج تفصیلی تر نشان می دهد از میان چهار محدوده مورد مطالعه، نوار ساحلی جفره بالاترین امتیاز و نوار ساحلی نفتکش کمترین امتیاز را کسب کرده اند. با توجه به امتیاز عوامل مختلف، اولویت مداخله برای نوار ساحلی جفره به عامل پایداری اکولوژیکی، نوار ساحلی ریشهر به عامل آسایش محیطی و نوارهای ساحلی لیان و نفتکش به عامل سرزندگی مربوط هستند که براساس آن ها راهبردهایی پیشنهاد شده است.
۷.

ارزیابی تغییرات کاربری اراضی در شهرهای ساحلی استان خوزستان با استفاده از GIS و RS(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تغییرات فضایی - زمانی کاربری اراضی نرم افزار TerrSat شهرهای ساحلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۰ تعداد دانلود : ۱۵۱
امروزه گسترش جوامع انسانی و تسلط بیشتر بر محیط زیست، سبب شده تا تغییرات محیطی سریعتر و گستردهتر از قبل به وقوع بپیوندد. سرعت و تنوع این تغییرو تحول در محیط های شهری بیش از سایر مناطق است. هدف از این پژوهش بررسی تغییر زمانی و فضایی کاربری های چهار شهر ساحلی استان خوزستان (بندر امام خمینی(ره)، بندر ماهشهر، آبادان و خرمشهر) با به کارگیری سنجه های آمایش سرزمین طی دوره 20 ساله 1397-1377 برای تعیین دقیق الگوی مکانی –زمانی تغییرات می باشد. روش تحقیق حاضر کمی بوده و منطق حاکم بر آن استقرایی است. برای استخراج نقشه پوشش اراضی داده ها از طریق تصاویر ماهواره ای حاصل از ماهواره لندست متعلق به سال های 1397و 1377 میلادی که توسط سنجنده های OLIو MSS5 برداشت شده است، تصاویر در چهار طبقه اصلی مسکونی (شهر)، مناطق دارای پوشش گیاهی، زمین های مرطوب(رودخانه) و بایر دسته بندی شدند. پس از تهیه نقشه های پوشش سرزمین از نرم اف زار TerrSat جهت تجزیه و تحلیل تغییرات کاربری اراضی اس تفاده ش د و در نهایت با استفاده از زنجیره مارکوف به پیش بینی روند توسعه شهری در مناطق مورد مطالعه پرداخته شد. نتایج تحقیق نشان می دهد که شهر های آبادان و خرمشهر کاربری پوشش گیاهی بیشترین تغییر را داشته است در حالی که در دو شهر بندر امام خمینی(ره ) و ماهشهر بیشترین تغییرات مربوط به کاربری بایر بوده است.. همچنین در هر چهار شهر مورد بر مساحت مناطق مسکونی در بازه زمانی افزوده شده است.
۸.

جامعه محلی و توسعه گردشگری دریایی (نگرش جامعه میزبان نسبت به توسعه گردشگری دریایی در استان مازندران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: گردشگری جامعه محور نگرش جامعه محلی پذیرش اجتماعی گردشگری دریایی شهرهای ساحلی استان مازندران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۶ تعداد دانلود : ۱۶۶
گردشگری دریایی در سال های اخیر یکی از شاخه های پرطرفدار گردشگری در سطوح بین المللی محسوب می شود که بخش زیادی از اقتصاد گردشگری را به خود اختصاص داده است. موضوع اصلی این تحقیق نگرش جامعه محلی نسبت به توسعه گردشگری دریایی در استان مازندران است. در این تحقیق، با توجه به فضای مفهومی گردشگری دریایی، نگرش جامعه میزبان از سه بعد اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی نسبت به توسعه گردشگری دریایی مورد توجه قرار گرفت. به لحاظ روش شناسی، تحقیق در زمره تحقیقات پیمایشی است که با استفاده از ابزار پرسشنامه، اقدام به جمع آوری داده ها شده است. جامعه آماری کلیه ساکنان شهرهای ساحلی استان مازندران که 397 نفر از آنان به عنوان نمونه آماری تعیین و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده مورد مطالعه قرار گرفتند. اعتبار ابزار، اعتبار صوری و پایایی نیز با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ (ظرفیت تحمل 0/752) مورد تأیید واقع شده است. یافته ها نشان داد میانگین نگرش جامعه محلی نسبت به توسعه گردشگری دریایی(از نمره 5)، در بعد اقتصادی 2/67، در بعد اجتماعی  2/34 و نهایتا، در بعد محیط زیستی به میزان 2/11 بوده است. نتایج حاصل از آزمون فرضیات نیز نشان داد که به طور کلی، نگرش جامعه محلی نسبت به توسعه گردشگری در حد پایین می باشد. با توجه به این که حمایت اجتماعی جامعه محلی از توسعه گردشگری دریایی، لازمه توسعه و موفقیت طرح های توسعه ای می باشد، پیشنهاد می شود که سیاست گذران و برنامه ریزان محلی، قبل از اقدام توسعه ای و اجرای برنامه های توسعه گردشگری، نسبت به جلب توجه مردم محلی و ایجاد نگرش نسبت به توسعه گردشگری دریایی اقدام نمایند .
۹.

بررسی نقش ژئوتوریسم در توسعه پایدار فرهنگی شهرهای ساحلی؛ مورد مطالعه: شهرستان های نوشهر و چالوس(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ژئوتوریسم توسعه پایدار فرهنگی شهرهای ساحلی شهرستان های نوشهر و چالوس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۲ تعداد دانلود : ۷۶
در سال های اخیر ژئوتوریسم به عنوان واژه نو و بدیع نقش و اهمیت ویژه ای در توسعه صنعت گردشگری کشورها داشته است. در این میان کشور ایران علی رغم برخوداری از پتانسیل های بسیار قابل توجه تاکنون نتوانسته است، آن چنان که باید و شاید بهره گیری لازم را از این صنعت داشته باشد. از این رو در سال های اخیر شناخت جاذبه ها و توانمندی های ژئوتوریستی همگام با افزایش انگیزه گردشگران برای بازدید از مناظر طبیعی مورد توجه مسئولان و مدیران قرار گرفته است. با توجه به این که حضور گردشگران با فرهنگ و عقاید مختلف از سراسر کشور در سواحل دریای خزر باعث ایجاد تعاملات اجتماعی و مبادلات فرهنگی با مردم ساکن در این نواحی می شود، در طی سال های اخیر تأثیر گردشگران بر فرهنگ، آداب و رسوم، سنن، گویش و شیوه زندگی و معیشت و به طور خلاصه مظاهر فرهنگی و معنوی مردم این مناطق بسیار قابل توجه بوده است. از این رو این مقاله پتانسیل ها و توانمندی های ژئوتوریستی برای ارائه راهکارهای اساسی برای دستیابی به توسعه پایدار فرهنگی در شهرستان های نوشهر و چالوس را ارزیابی می کند. روش تحقیق مطالعه حاضر توصیفی- تحلیلی و از نوع زمینه یابی (اکتشافی) است و از روش های مطالعه کتابخانه ای و بررسی متون و محتوی مطالب و نیز روش های میدانی نظیر پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که با توجه به قابلیت ها و پتانسیل های موجود در محدوده مورد مطالعه، این شهرستان ها می توانند در راستای ملاحظات توسعه پایدار فرهنگی به عنوان قطب های ژئوتوریستی در کشور مطرح گردند.
۱۰.

بررسی توسعه کالبدی- فضایی شهرهای ساحلی با تأکید بر توسعه پایدار. مطالعه موردی: شهر بندر ترکمن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: توسعه کالبدی فضایی شهرهای ساحلی توسعه پایدار شهر بندرترکمن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۵ تعداد دانلود : ۱۰۴
توسعه ی کالبدی فضایی روندی متحول برای پاسخگویی به نیازها و خواست های شهروندان است که در برگیرنده فضاهای کالبدی جهت کارکردها و فعالیتهای نوین می باشد. هدف این پژوهش از یک سو بررسی روند توسعه ی کالبدی فضایی شهر بندرترکمن در ادوار مختلف و از دیگر سو بررسی رابطه ی بین ظرفیت های محیطی ساحل با میزان توسعه ی کالبدی فضایی شهر می باشد. به منظور دستیابی به هدف مذکور از دو روش تحلیل مکانی جهت بررسی روند توسعه و نیز روش پیمایشی استفاده گردید. جامعه ی آماری این تحقیق شهروندان و مسئولان و کارشناسان بوده اند که با استفاده از فرمول کوکران 250 نفر تعیین شده و نمونه ها نیز به صورت تصادفی ساده انتخاب شده-اند. در همین راستا در گام نخست؛ ابتدا به بررسی روند توسعه ی شهر در ادوار مختلف زمانی با استفاده از نقشه های تهیه شده، سپس به بررسی رابطه ی بین میزان سرانه و تراکم جمعیت و همچنین به تحلیل شکل و چگونگی توسعه ی شهر با استفاده از مدل کمی آنتروپی پرداخته شد که نتایج حاصل از این تکنیک نشان می دهد؛ در بخش تحلیل مکانی، توسعه ی کالبدی فضایی شهر طی دوره های مختلف زمانی از گسترش موزون و برنامه ریزی شده برخوردار نبوده و رشد شهری بی قواره (اسپرال) بوده است و علت آن را می توان در مهاجرت بی رویه روستاییان به شهر پس از یکجانشین کردن ترکنمن ها جستجو نمود. در گام بعدی با استفاده از آمارهای توصیفی و استنباطی، نقش ظرفیت های محیطی ساحل در توسعه ی کالبدی فضایی شهر به وسیله ی نرم افزار Spss مورد سنجش قرار گرفت، همچنین نتایج حاصل از تحلیل همبستگی نشان می دهد که اگرچه بین ظرفیت های محیطی ساحل با توسعه ی کالبدی فضایی شهر رابطه ی 99درصدی و معنادار وجود دارد، اما متأسفانه عملکرد مدیران و مسئولان شهری در استفاده از توان های محیط ساحل مثبت تلقی نمی گردد و توزیع امکانات و خدمات در نواحی مختلف شهری عادلانه نبوده و محلات مختلف در برخورداری از امکانات و خدمات شهری تفاوت 99 درصدی و معناداری را نشان می دهند.
۱۱.

بررسی و تحلیل نقش شهر کنارک در توسعه روستاهای پیرامونی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: شهرهای ساحلی توسعه توسعه ناحیه ای روستاهای پیرامونی شهر کنارک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۹ تعداد دانلود : ۱۰۴
پژوهش حاضر به بررسی و تحلیل نقش شهر ساحلی کنارک در توسعه روستاهای پیرامونی آن می پردازد. این پژوهش از نظر هدف «کاربردی» و از نظر شیوه اجرا «توصیفی- تحلیلی» است. جامعه آماری پژوهش 20 روستای حوزه پیرامونی کنارک با جمعیت بالای 10000 نفر بوده است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 382 نفر محاسبه شده است. ابزار گردآوری اطلاعات به دو صورت کتابخانه ای و میدانی بوده است. جهت جمع آوری داده های میدانی از پرسش نامه محقق ساخته استفاده شد که به صورت تصادفی ساده در بین پاسخگویان توزیع شده است. داده های مورد نیاز در قالب 4 شاخص و 24 زیرشاخص جمع آوری گردید. جهت تحلیل یافته های استنباطی از آزمون تی تک نمونه ای، رگرسیون چند متغیره و آزمون تحلیل مسیر و جهت تعیین سطح توسعه یافتگی روستاهای پیرامونی شهر کنارک از روش تحلیل سلسله مراتبی فازی و مدل تاپسیس فازی استفاده شده است. نتایج آزمون تی تک نمونه ای نشان می دهد که شاخص اقتصادی با میانگین 910/2 پایین تر از حد مطلوب و شاخص فرهنگی با میانگین 233/3، شاخص اجتماعی با میانگین 059/3 و شاخص زیربنایی و ارتباطی با میانگین 071/3 بالاتر از حد مطلوب قرار دارند. نتایج تحلیل مسیر بیانگر آن است که شاخص اقتصادی با اثر کلی 742/0 و شاخص زیربنایی- ارتباطی با اثر کلی 621/0 به ترتیب بیشترین تأثیر را بر توسعه روستاهای پیرامونی داشته و شاخص فرهنگی با اثر کلی 199/0 کم ترین تأثیر را داشته است همچنین نتایج آزمون رگرسیون نشان می دهد، بر اساس سطح معنادری به دست آمده (000/0 Sig=)، بین کارکردهای شهر ساحلی کنارک و توسعه روستاهای پیرامونی آن رابطه معنی داری برقرار است. به عبارتی می توان چنین بیان کرد که اثرات شهر ساحلی کنارک بر توسعه روستایی چشمگیر است. لذا پیشنهاد می گردد با گسترش و رونق گردشگری ساحلی در این خطه علاوه بر افزایش اشتغال در شهر کنارک و روستاهای اطراف به بهبود زیرساخت های روستاهای این ناحیه نیز کمک کرد.
۱۲.

تبیین نقش ساحل در دگرگونی سازمان فضایی شهرهای ساحلی در بستر تحولات تاریخی (مطالعه موردی: شهر محمودآباد)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سازمان فضایی پویایی فضایی عناصر فضایی شهرهای ساحلی شهر محمودآباد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۱ تعداد دانلود : ۱۰۲
طی دهه های اخیر شهر ساحلی محمودآباد با توجه به رشد کالبدی شتابان و جمعیت پذیری سریع، با چالش ها و مسائل متعددی از جمله تغییر سازمان فضایی شهر در بستر سوءاستفاده های اقتصادی و سازمان یابی فضایی نامتناسب با نیازهای مردمان بومی و کاهش ظرفیت های اکولوژیکی مواجه شده است. برای این منظور در این پژوهش سعی شده است تحولات فضایی این شهر از حیث تحولات شهرنشینی چند دهه اخیر مورد بررسی قرار گیرد؛ بنابراین هدف پژوهش شناخت عناصر سازمان فضایی شهر محمودآباد در مقاطع مختلف تاریخی و تحلیل پویایی فضایی آن است. مقاله پیش رو با هدف فوق، ابتدا با شیوه تحلیلی به مرور ساختارمند انگاره های اندیشمندان و تجربه های پژوهشی مرتبط پرداخته است و در گام بعدی قابلیت کاربست عامل های به دست آمده را  به عنوان معیارهایی برای داوری سازمان فضای شهری محمودآباد در دوره های مختلف زمانی، از طریق روش مرور اسنادی و تفسیر عکس های هوایی مدنظر قرار داده است. داده های پژوهش از اسناد موجود شامل سفرنامه ها، کتاب ها، اسناد توسعه شهری، مصاحبه ها و تصاویر هوایی جمع آوری شده است. بازه زمانی پژوهش از دهه 1250 تا 1400 ه.ش بوده است. نتایج حاصل حاکی از آن است که شهر محمودآباد طی دوره های مختلف، تحت تأثیر نظام های سیاسی حاکم و رشد جمعیت و همچنین روندهای مهاجرت و تقاضای زمین و مسکن قرار گرفته است. مطالعه روند تغییر سازمان فضایی شهر نشان داد که سازمان فضایی شهر محمودآباد از یک سازمان فضایی بسیار ساده و ارگانیک به سازمانی پیچیده با غلبه عناصر مشخص گردشگری، تفریحی و اداری- خدماتی تبدیل شده است؛ بنابراین در سازمان یابی فضایی شهرهای ساحلی از جمله شهر مورد مطالعه، شکل گیری پهنه های گردشگری با غلبه شهرک های ساحلی، پهنه های اقامتی - تفریحی موقتی و پهنه های ارتفاعی با کارکرد تفریحی - فراغتی موقت  به عنوان امر مسلط فضایی است.
۱۳.

تحلیل فضایی تاب آوری کالبدی با تأکید بر بازآفرینی شهری؛ مطالعه موردی: شهرهای ساحلی استان مازندران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تاب آوری بازآفرینی شهرهای ساحلی مازندران تکنینک آیداس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۲ تعداد دانلود : ۹۸
پژوهش حاضر با هدف تحلیل فضایی تاب آوری کالبدی با تأکید بر بازآفرینی شهری در شهرهای ساحلی غرب استان مازندران انجام شده است. این پژوهش از نظر ماهیت توصیفی- تحلیلی، به لحاظ هدف کاربردی می باشد. شیوه گردآوری داده های تحقیق، مبتنی بر روش کتابخانه ای و شیوه پیمایش میدانی (ابزار پرسشنامه) بوده است. جامعه آماری، 382 نفر از خانوارهای شهرهای نور، نوشهر، تنکابن، چالوس و رامسر می باشند. بدین منظور، از آزمون آماری تی یک طرفه، روش تصمیم گیری چندمعیاره ایداس و آزمون رگرسیون چندمتغیره استفاده شده است. یافته های نهایی تحقیق با توجه به نتیجه کلی آزمون تی یک طرفه برای تاب آوری کالبدی مبین تاب آوری ضعیف شهرهای ساحلی غرب استان مازندران در شرایط پیک سفر و وضعیت مطلوب پیش زمینه های تحقق بازآفرینی شهری در این شهرها است. براساس نتایج تکنیک ایداس از پنج شهر مورد مطالعه سه شهر در گروه های ضعیف یعنی «وضعیت تاب آوری پایین و عدم تاب آوری» قرار دارند. نتایج این تکنیک همچنین از وضعیت نامساعد بازآفرینی شهری در سه شهر نمونه حکایت دارد. نتایج رگرسیون چندمتغیره نیز بیانگر تأثیر معناداری بازآفرینی شهری در ارتقای تاب آوری کالبدی شهرهای ساحلی غرب استان مازندران است. به این ترتیب با توجه به تاب آوری کالبدی پایین شهرهای نمونه و همچنین فراهم بودن زمینه های لازم جهت تحقق بازآفرینی شهری در این شهرها، در صورت تأمین هرچه بیش تر پیش زمینه های تحقق بازآفرینی یکپارچه شهری و اجرای پروژه های آن، می توان ارتقای سطح تاب آوری این شهرها را انتظار داشت.
۱۴.

راهبردهای ارتقاء ظرفیت گردشگری شهرهای ساحلی، مطالعه موردی: شهر بوشهر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: گردشگری شهری شهرهای ساحلی رضایتمندی گردشگران شاخص های گردشگری بوشهر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۶ تعداد دانلود : ۶۹
شهرهای ساحلی به سبب هم جواری با دریا و ظرفیت هایی که از این منظر کسب می نمایند، همواره به عنوان یکی از مقاصد اصلی گردشگری مطرح بوده اند. بااین وجود، بسیاری از این شهرها به ویژه در ایران، در بالفعل نمودن استعدادهای خود توفیق چندانی نداشته اند. همین مسئله سبب گردید پژوهش حاضر برای دستیابی به راهبردهای ارتقاء ظرفیت گردشگری شهرهای ساحلی به تحلیل رضایتمندی گردشگران بپردازد. روش پژوهش، تحلیلی توصیفی و مبتنی بر مطالعات اسنادی و پیمایش میدانی است. شاخص های تحلیل رضایتمندی گردشگران از منابع داخلی و خارجی استخراج شده و با ابزار پرسشنامه از گردشگران حاضر در شهر بوشهر در بازه زمانی پاییز سال 1399 مورد پرسش قرارگرفته است. در ادامه، داده های پرسشنامه ها در نرم افزار SPSS واردشده و با مدل های تحلیل عاملی اکتشافی و رگرسیون چندمتغیره خطی مورد تحلیل قرارگرفته اند. یافته ها نشان می دهد که 40 شاخص موردبررسی در پژوهش حاضر در قالب 9 عامل دسته بندی می شوند که از میان آن ها 6 عامل «مطبوعیت محیط شهر»، «خدمات اسکان و تغذیه»، «دسترسی به جاذبه ها»، «تنوع جاذبه ها»، «جذابیت محیط شهر» و «تجربه خوشایند حضور در شهر» با سطح معناداری بالای 95 درصد بر سطح رضایتمندی گردشگران نقش کلیدی داشته اند. همچنین در خصوص شهر بوشهر از میان 40 شاخص موردبررسی، شاخص های «در دسترس بودن و کیفیت سرویس های بهداشتی در سطح شهر و اماکن گردشگری»، «امکان مشاهده تنوع گونه های آبزیان، مرجان های دریایی و ... برای گردشگران» و «امکانات و خدمات تفریحی [آبی] مخصوص بانوان و کودکان» کمترین میزان رضایتمندی و در مقابل شاخص های «نحوه برخورد و مهمان نوازی مردم»، «سطح امنیت و ایمنی برای گردشگران به ویژه زنان و کودکان» و «سهولت دسترسی به ساحل و لبه آب» بیشترین میزان رضایتمندی را در میان گردشگران کسب نموده اند. لذا در پایان مقاله، از برآیند ارزیابی شاخص ها و عوامل همراه با نارضایتی، اقدام به تدوین راهبردهای پیشنهادی برای ارتقای گردشگری شهر بوشهر شده است.  
۱۵.

تبیین اصول و مبانی طراحی منظرین شهرهای ساحلی در راستای افزایش حس تعلق به مکان؛ نمونه موردی: ساحل شهر بوشهر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: منظر طراحی منظر حس مکان حس تعلق به مکان شهرهای ساحلی بوشهر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۴ تعداد دانلود : ۹۵
مطابق آمارهای موجود حدود کمتر از نیمی از جمعیت جهان در فاصله ۲۰۰ کیلومتری از خط ساحلی زندگی کرده که مطابق پیش بینی ها این تا سال ۲۰۲۵ این رقم با رشد دوبرابری مواجه خواهد شد. از سویی دیگر، ارتقاء کیفیت بصری و اکولوژیکی محیط و منظر و ارتقاء حس تعلق به مکان در سازمان فضایی می تواند تسهیل گر کیفیت مطلوب محیطی و تعریف الگوی منحصر به فردی از هویت برای سواحل شهری باشد؛ براین اساس در این مقاله به بررسی معیارها و اصول طراحی منظر شهرهای ساحلی در راستای ارتقا حس تعلق به مکان پرداخته شده است. روش تحقیق این پژوهش، «توصیفی- تحلیلی» و روش «فراتحلیل» بوده است که از روش تحقیق «پیمایشی» با ابزار «پرسشنامه» برای تدوین معیارهای طراحی منظر موردنظر کاربران در راستای برانگیزش حس تعلق به مکان در آن ها استفاده شده است. «جامعه آماری» شامل کاربران نوار ساحلی در شهر بوشهر بوده که بر اساس «فرمول کوکران» تعداد ۳۸۹ نفر و روش تصادفی ساده انتخاب شده اند و به منظور سنجش پایایی سوالات پرسشنامه از نرم افزار Spss۲۵ و تکنیک ضریب «آلفای کرونباخ» استفاده شده است. یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد که مولفه های تاثیرگذار طراحی منظر شهرهای ساحلی در راستای افزایش حس تعلق به مکان عباتند از: عوامل محیطی، موقعیت مکان، تنوع فضایی، ایمنی، زیبایی بصری و نفوذپذیری. همچنین نتایج تحقیق نشان از آن دارد که حس تعلق به مکان استفاده کنندگان ساحل در بعد شناختی (هویتی) و عاطفی (دلبستگی) در سطح بالایی قرار دارد. بعد رفتاری (وابستگی) نسبت به بعد شناختی و عاطفی در سطح پایین تر قرار دارد و نشان می دهد ساحل در برآورده کردن نیازهای آن ها موفق عمل نکرده که عدم تجهیز خط ساحلی برای شکل گیری فعالیت های تفریحی و مرتبط با آب، عدم وجود بسترهای مناسب جهت استقرار خانواده، تداخل حرکت سواره و پیاده، تهدیدات ناشی از فرسودگی و تخریب بافت تاریخی بوشهر در این امر موثر می باشند.
۱۶.

ارزیابی عوامل مؤثر بر مدیریت یکپارچه پسماند جامد شهری مطالعه ی موردی: شهرهای ساحلی استان بوشهر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مدیریت یکپارچه پسماند جامد- استان بوشهر شهرهای ساحلی تحلیل عاملی اکتشافی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶ تعداد دانلود : ۶۱
با توجه به روند روزافزون شهرنشینی و تمرکز سرمایه های مختلف اقتصادی در مناطق ساحلی منجر به پیامدهای منفی متعدد شده است. مدیریت پسماند جامد شهری به عنوان یکی از این پیامدها و تحت تأثیر عوامل متعدد به چالش پیچیده ای برای مدیران و تصمیم گیران این شهرها تبدیل شده است که با توجه به تأثیرگذاری پسماند تولیدشده بر ابعاد مختلف اکوسیستم حاکم بر مناطق ساحلی، نیاز است تا به طورجدی به منظور حفاظت از منابع موجود و دستیابی به توسعه ی پایدار شهرهای ساحلی به آن پرداخته شود. این پژوهش باهدف تعیین عوامل مؤثر بر مدیریت جامع پسماند جامد شهرهای ساحلی به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است. جامعه آماری شامل کارشناسان، متخصصان و فعالان مدیریت پسماند شهرداری ها و تشکل های مردم نهاد مراکز شهرستان های ساحلی استان بوشهر است. به منظور تجزیه وتحلیل نتایج از تحلیل عاملی اکتشافی، روش تحلیل سلسله مراتبی و GIS استفاده شده است. بر اساس نتایج تحلیل عاملی متغیرهای موردبررسی به 6 عامل محدود شدند که در ادامه و بر اساس نتایج تحلیل سلسله مراتبی، عوامل "نهادی و مدیریتی" و "ویژگی های طبیعی مناطق ساحلی" به ترتیب با اوزان 387/0 و 248/0 نسبت به سایر عوامل بیشترین اهمیت دارند. همچنین بر اساس نتایج، شهر ساحلی بوشهر با توجه به دارا بودن زیرساخت های لازم و انجام نسبی عملیات مدیریت جامع پسماند، در مقایسه با سایر شهرهای ساحلی با وزن 302/0 وضعیت مناسب تری دارد. در پایان و بر اساس نتایج، پیشنهادهای به منظور پیاده سازی کارآمد مدیریت یکپارچه پسماند جامد در این مناطق ارائه شده است.
۱۷.

تبیین الگوی ساختارهای جدید در محیط های تاریخی شهر های ساحلی خلیج فارس(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: محیط تاریخی ساختار جدید مداخله الگوی معماری شهرهای ساحلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲ تعداد دانلود : ۴۴
محیط تاریخی به مثابه یک اندامواره زنده است که همراه بخشی از بناهای آن در اثر عملکرد عوامل مخل طبیعی و انسانی در طی مرور زمان دچار تخریب، فرسودگی می شود. بر اساس قاعده حاکم، بافت شهری نیز با زایش و استقرار بناهای جدید روبرو خواهد بود. ساختارهای جدید در هر محیط تاریخی به حکم پویایی محیط زنده رشد می یابند و باید به آن به چشم یک واقعیت مرتبط با زمان و پاسخگویی به نیازهای مردم به آن نگریسته شود. با دقت در مفهوم و رویکرد دوران جدید نسبت به دوران گذشته باید اذعان نمود که مقوله ای به عنوان ساختارهای جدید در محیط های تاریخی امری نو تلقی می شود. این مسئله از آنجا ناشی می شود که پدیده ای به نام محیط تاریخی نیز به نوبه خود امری نوظهور است. چراکه اساساً نگاه تاریخی به اشیاء از شاخصه های تفکر مدرن است. این نوع نگرش براساس قطع تعلق از گذشته، سنت، تاریخ و اختصاص آثار تاریخی به گذشته شکل گرفته و نتیجه بدیهی آن در روند رشد و نمو ساختار شهری، جدا شدن شکلی و محتوایی ساخت و سازها و ساختارهای جدید از محیط های تاریخی خواهد بود. مقاله ی حاضر در پی دست یافتن به استراتژی ها، اصول و مبانی مداخله، جهت استفاده طراحان به منظور طراحی ساختارهای جدید در زمینه های تاریخی است. دستورالعمل های پیشنهادی ثابت نیستند، اما جامع اند، به طوری که می توانند در موقعیت های متنوعی استفاده شوند و با ویژگی های خاصِ شرایط گوناگون و ارزش های نهفته در هر زمینه ی تاریخی منطبق گردند. بدین منظور ابتدا جهت دستیابی به رویکردهای جهانی به این موضوع، توافق نامه های بین المللی ای که توانسته اند اصول پذیرفته شده ای را در سطح بین المللی معرفی نمایند مورد بررسی قرار می گیرند؛ در ادامه با بررسی استراتژی های طراحی، اصول و در پایان رویکردهای طراحی در محیط تاریخی ارائه گردیده است. لذا مبانی نظری مورد نظر در خصوص ساختارهای جدید در زمینه تاریخی و عوامل مورد توجه در طراحی مطرح می شود که علاوه بر داشتن نقشی شهری، به دلیل جنس طراحی خود و احترام به زمینه تاریخی سبب ارتقاء و احیاء محیط و بافت تاریخی خواهد گشت.