درخت حوزه‌های تخصصی

در این مقاله که بخشی از پژوهشی وسیع دربارة میزان کارایی نظریة آمیختگی مفهومی در تبیین مؤلفة شناختی فرآیند ساخت معنا در قصه های عامیانه است، می کوشیم با توجه به مبانی نظریة «آمیختگی مفهومی»، پیوستگی معنایی را که یکی از مهم ترین عوامل ساخت معناست، در قصه ای از قصه های عامیانه ایرانی بررسی کنیم. دو پرسش اصلی این مقاله عبارت اند از این که آیا به استناد مبانی و قواعد نظریه آمیختگی مفهومی می توان پیوستگی معنایی در قصه ها را تحلیل کرد؟ و دیگر این که تا چه اندازه یافته های حاصل از این تحلیل قابل تعمیم هستند؟ فرض ما بر این است که با استفاده از چارچوب نظریة آمیختگی مفهومی- که توسط ژ. فوکونیه و م. ترنر(2002) مطرح شده است- می توان چگونگی ایجاد و حفظ پیوستگی معنایی متن را در قصه های عامیانه تبیین کرد. نتایج این بررسی نشان می دهد که کاربست نظریة آمیختگی مفهومی می تواند در تحلیل پیوستگی معنایی و تفسیر متن از منظر معنا شناسی شناختی راهگشا باشد؛ علاوه برآن که با استفاده از انگارة چهار فضایی مطرح شده در این نظریه می توان چگونگی تصویرسازی در ذهن مخاطب و پیوستگی معنایی این تصاویر را با هم نشان داد.

ایران سرزمین نیاکانی گروه های فرهنگی / زبانی چندی است که به زبان های اردو، بلوچی، کردی، عربی و ... گویش می کنند. ولی زبان رسمی آموزشگاه ها فارسی، یا زبان گروه پیشینه شمار (اکثریت) است، که زمینه ساز دشواری دو گانگی زبان خانه و آموزشگاه برای هزاران هزار کودکی می شود که زبان ماردی شان فارسی نیست. میزان در پایه مانی (مردودی) در میان این گروه ها بیشتر از گروه فارسی زبان است، همان گونه که در میزان آموزش گریزی (ترک تحصیل) هم آنها بر این گروه فزونی دارند. در راستای بازشناخت این دشواری، وزارت آموزش و پرورش کشور یک دوره آماده سازی یک ماهه برای کودکانی که زبان ماری شان فارسی نیست، برنامه ریزی کرده است که درست یک ماه پیش از آغاز پایه یکم برگزار می شود. افزون بر این در برخی از استانها دوره های یک ساله پیش دبستانی برگزار می شود که بی آن هیچ گونه برنامه ویژه ای برای نافارسی زبانان داشته باشند پذیرایی هر دو گروه می شوند.آماج پژوهشی کنونی این است که نیاز به پرداختن به این دشواری را برجسته کند و پی جوی راه کاری بخردانه برای از میان برداشتن آن از راه یکی از گونه های آموزش دو زبانه شود. تنها شمار چشم گیر دانش آموزانی که دچار این دشواری هستند، و پیامدهای زیان بار آن که گریبان گیر دانش آموزان دیگر زبان هستند، نشان دهنده ارزندگی آموزشی برای پرداختن به این دشواری است. از این رو دیدگاه سازایی گری پادآمیزانه (دیلکتیک کانستراکتیویزم) و پیشینه پژوهشی آموزش دو زبانه چارچوب نظریه پژوهش کنونی را پدید می آورند که در آن با به کارگیری داده های گردآوری شده با پرسش نامه دانش آموزی در «بررسی جهانی پیشرفت در خواندن» (پرلز) وابستگی گوناگونی در ارزه های خواندن به میزان هم سایی (تماس) با -زبان فارسی نشان داده می شود. چنین گوناگونی در ارزه های خواندن همراه با جایگاه بسیار پایین دانش آموزان ایرانی در این بررسی جهانی گویای نیاز به بازنگری بنیادی در سامانه آموزشی کشور و گشایش گره های شناسایی شده (دو گانگی زبان خانه و آموزشگاه) است.

پیوند مطالعات تحلیل گفتمان با زبانشناسی پیکره، زمینه های جدیدی را در مطالعات زبانی فراهم آورده است که قبلاً کمتر مورد توجه قرار می گرفت. یکی از این زمینه های جدید، مطالعه طنین معنایی حاصل از همنشینی های مکرر یک واژه با مجموعه ای از واژه های دیگر است. طنین معنایی به بار مثبت، منفی و یا خنثایی اشاره می کند که یک واژه به ظاهر خنثی پس از هم نشینی مکرر با کلمات مثبت، منفی یا خنثی به خود می گیرد. این مفهوم یکی از مفاهیم بسیار مهم در زبانشناسی پیکره است که اخیراً مورد علاقه زبان شناسان واقع و به آن پرداخته شده است. این مقاله، برای نخستین بار به معرفی طنین معنایی در زبان فارسی، بیان تعاریف و کاربردهای آن و نیز ارائه مثال هایی در یک پیکره از متون فارسی می پردازد. چارچوب نظری این پژوهش، مبتنی بر دیدگاه های سینکلر (1987) و بیل لو (1993) است. بر این اساس با جست و-جوی تعدادی از ترکیب های فعلی در محیط اینترنت، پیکره ای از جمله های فارسی حاوی این ترکیب ها به همراه همایند های آنها استخراج گردید. نتایج این بررسی به لحاظ آماری نشان می دهد که واژه ها و عبارت-های مترادف در زبان فارسی می توانند طنین معنایی متفاوتی داشته باشند.

تأثیر سوسور بر تفکر قرن بیستم و نیز روی کردهای نوین در مطالعه زبان، همواره مورد توجه متفکران بنام در حوزه علوم انسانی اجتماعی بوده است. از نظر آنان، زبان شناسی ساخت گرا، علم اصلی، فلسفه یا نوعی روش شناسی است که علوم انسانی و اجتماعی پیوسته انتظارش را می کشیده اند. با وجود صورت گرفتن مطالعات بسیار درباره پیشینه زبان شناسی نظری، برای برقراری پیوند میان حوزه های گوناگون زبان شناسی و بافت فلسفی ای که زمینه پیدایش آن ها را فراهم آورده، تلاش هایی اندک صورت گرفته است و این مسئله به وی ژه درباره پژوهش های انجام شده به زبان فارسی، مصداق می یابد. هدف از مطالعه حاضر، باز اندیشی در آرای سوسور درباره نشانه زبانی، روش خاص ساخت گرایی در مطالعه زبان و همچنین آشکار کردن خطوط فکری ای است که وی را از سویی، با خرد گرایان و از سوی دیگر، با روسو و هگل مرتبط می کند.

در این مقاله سعی بر این است که آشکار گردد‘ زبان آموزان فارسی زبان در یادگیری زبان انگلیسی در کدامیک از مهارت های شناختی و یادگیری حروف تعریف موفق ترند؛ همچنین معلوم گردد حروف تعریف در زبان شناسی مقابله ای می توانند شامل ایهام و یا معرفه و یا هر دو باشند. در این جهت یک پارامتر(Article Choice Parameter ) جهت انتخاب حرف تعریف پیشنهاد شده است که در آن تشخیص حروف تعریف دریک زبان بر اساس معرفه و یا ایهام میسر می شود. برای مشخص نمودن این موضوع‘ معرفه و ایهام در هر دو زبان انگلیسی و فارسی مورد مطالعه قرار گرفته و سپس با یکدیگر مقایسه شده اند. یافته ها نشان می دهد که مشکل اصلی زبان آموزان فارسی زبان‘ شناخت معرفه و ایهام درزبان انگلیسی است؛ که در مقایسه با شناخت حروف تعریف زبان آموز با مشکلات کمتری مواجه است. اصل اقتصادی بودن

امروزه مقاله نویسی علمی اهمیت خاصی پیدا کرده است و بهترین راه به اشتراک گذاشتن دستاوردهای علمی بنظر می رسد به شرط آنکه معیارهای تعیین شده مرتبط با زبان مقاله نویسی رعایت گردد. هدف از این تحقیق شناسایی انحرافات ساختاری چکیده های ترجمه شده مقالات پزشکی چاپ شده در مجلات فارسی زبان ایرانی و مقایسه آنها با چکیده هایی است که از ابتدا به زبان انگلیسی نوشته شده و در مجلات بین المللی پزشکی به چاپ رسیده اند. برای رسیدن به این هدف تعداد 64 چکیده (32 چکیده از مجلات ایرانی و 32 چکیده از مجلات بین المللی) بر اساس مدل پیشنهادی Swales مورد تجزیه و تحلیل و مقایسه قرار گرفت. بررسی دقیق تری هم بر اساس مدلCARS (Create A Research Space) پیشنهاد شده توسط Swales در قسمت مقدمه این چکیده ها انجام شد. توالی IMRC یعنی مقدمه، مواد و روش ها، یافته ها و نتیجه گیری(Introduction, Results, Methods, Conclusion) به عنوان قسمت های ساختاری جهت تجزیه و تحلیل در نظر گرفته شد. یافته ها نشان داد در حالی که چکیده های ترجمه شده همگی توالی IMRC را رعایت کرده اند، در چکیده های اصیل انگلیسی زبان این توالی کاملأ رعایت نشده است. در قسمت مقدمه چکیده ها، اختلاف معنی داری در نگارش بیان هدف تحقیق وجود داشت و در چکیده های ترجمه شده بیشتر به چشم می خورد (p<0.05). همچنین اختلاف معنی داری هم در به کارگیری قسمت مواد و روش کار بین دو گروه چکیده البته به نفع چکیده های ترجمه شده دیده شد (p<0.05). اما هر دو گروه در نگارش قسمت های یافته ها و نتیجه گیری یکسان عمل کرده اند. نتایج نشان داد که چکیده مقالات پزشکی ترجمه شده از فارسی به انگلیسی، در ارائه ساختار علمی و پایبندی به زبان مقاله نویسی موفق تر از چکیده های برگرفته از مقالات اصیل انگلیسی زبان بود.

تصاویر شعری، از عناصر اصلی شعر است و یکی از معیار های مهم نقد شعر نزد ناقدان ایرانی و عرب در همه دوره ها به شمار می­رود. در دوره معاصر، توجه به این جنبه از زیبایی­شناختی شعر از سوی ناقدان دو زبان مورد بحث، بیشتر شد؛ تا جایی که برخی ناقدان برجسته فارسی و عربی، آثاری مستقل را در این حوزه، تألیف کردند. کمال ابو دیب و دکتر محمد رضا شفیعی کدکنی، از جمله این ناقدان هستند که در آثار ارزنده خود، دیدگاه هایی جدید و روشن را در حوزه صور خیال، طرح کرده اند. بررسی آثار ابو دیب درباره صور خیال شعری، بیانگر نگاه کلی ناقد به این پدیده زیبایی شناختی است و پژوهش او در واقع، کاوشی در ساختار زبانی اثر ادبی، به شمار می رود. این ناقد بر دیدگاه عبد القاهر جرجانی- که تصاویر شعری را از عناصر اصلی، بلکه زنده و پویا در خلق اثر هنری می داند- صحه گذاشته و تأکید کرده است. وی هماهنگی میان سطح معنایی و روان شناختی را از عوامل پویایی و غنای صور شعری، به شمار آورده و آن را از دستاورد های عبد القاهر جرجانی دانسته است و با تکیه بر دستاورد های جرجانی در این شکل از نقد کوشیده است تا غنای میراث ادبی خود را در این حوزه، اثبات کند. اندیشه های شفیعی در کتاب صور خیال در شعر فارسی، ژرف اندیشی و نگاه نافذ او را به این جنبه از نقد شعر نشان می دهد. وی صور خیال را مجموعه ای از تصور های بیانی و مجازی دانسته و روش او در این حوزه از نقد،بر عکس شیوه ابو دیب، جزئی و تفصیلی است. این ناقد همچون ابو دیب، روش تطبیقی را انتخاب کرده و پس از شرح مسائل نظری در این حوزه، آنها را با نمونه های شعری، تطبیق داده است. نگاهی انتقادی همراه با بیان اندیشه های نقد جدید درباره تصاویر شعری و تألیف کتاب مستقل در این حوزه، ما را بر آن داشت تا به بررسی و مقایسه دیدگاه­های این دو ناقد در حوزه تصاویر شعری بپردازیم.

در زبان فارسی امروز واژگانی وجود دارد که ازفارسی باستان و اوستایی، با تحولاتی که از دو طریق زبان پهلوی اشکانی و پهلوی ساسانی یافته، به دو و گاهی سه صورت به زبان فارسی امروز رسیده اند که در فرهنگهای فارسی پس از اسلام، به سبب عدم شناخت و چگونگی تحول آنها، هر یک واژه ای مستقل به کار رفته اند و هیچ یک از فرهنگ نویسان اشاره ای به یک اصل داشتن آنها نکرده اند.....

ترجمه متون حقوقی به هر زبانی، نیاز به دقت و مهارت خاصی دارد. زبان، انتقال دهنده اطلاعات است و به کمک زبان فکر قانون گذار که در متن حقوقی بیان شده است، قابل استفاده برای عموم می شود. ترجمه ضعیف متون حقوقی باعث برداشت های متفاوت و چندگانه می شود. مفهوم متن حقوقی در نتیجه خواندن آن به دست می آید و خواننده است که متن را در ذهن خود تحلیل کرده و معنی آن را می فهمد. البته باید در نظر گرفت که همه خواننده ها از سطح یکسان درک و سواد برخوردار نیستند. به همین دلیل، هدف اصلی فن ترجمه متون حقوقی رسیدن به تفسیر یکسان این متون توسط خواننده و در عین حال، بدون وارد کردن کوچک ترین خللی در مفهوم قوانین است. حقوقی. در حال حاضر در نتیجه بررسی ترجمه های متون حقوقی از زبان فارسی به زبان روسی، به دو نوع اصلی اشکالات ترجمه بر می خوریم. نوع اول اشکالات زبانی: دستوری، لکسیکی، صرفی و نحوی و نوع دوم در فن ترجمه حقوقی است. در مواردی، ترجمه های ضعیف متون حقوقی به اختلاف نظر درباره ماهیت آن ها و مشکلات حقوقی منجر می شوند. آشنایی مترجم به فن ترجمه حقوقی، اصطلاحات و معادل های دقیق آن در هر دو زبان و گذراندن دوره های آموزشی، بی تردید موثر خواهد بود.

نشانه شناسی، به عنوان روش پژوهش در شناخت دلالت ها، در میانه قرن بیستم همراه با جنبش ساخت گرایی، به ویژه در فرانسه، اهمیت چشمگیری پیداکرد. نشانه شناسی اجتماعی نیز برپایه نشانه شناسی اولیه مطرح شده از جانب سوسور پدیدار گشته  و با تمرکز بر کارکرد نشانه ها، به بحث در مورد تولید معنا و چگونگی معنادارشدن نشانه ها می پردازد. از این منظر، تردیدی نیست که پدیده های اجتماعی به خودی خود و به تنهایی معنا پیدا نمی کنند، بلکه در درون شبکه ای از معانی جای می گیرند و دارای چارچوبی فرهنگی هستند. تئو ون لیوون مدیرگروه هنر و علوم در دانشگاه تکنولوژی سیدنی است. وی در دانشگاه هنر لندن و بسیاری از دانشگاه های دیگر نیز به تدریس اشتغال داشته است. ون لیوون یکی از صاحب نظران برجسته در زمینه تحلیل گفتمان و نشانه شناسی است که کتاب ها و مقالات باارزشی در این زمینه نوشته است (رک. مصاحبه با تئو ون لیوون، 2013).