فهم بین فرهنگی

اندیشه­های فلسفی و زبان­شناختی گادامر و ریکور در هرمنوتیک فلسفی پیرامون چگونگی تحقق فهم، بسیار مهم هستند. مفاهیم «آمیزش افق­ها» از گادامر و «فهم خود از طریق دیگری» از ریکور مهم ترین مسائل مطرح شده در این حوزه به شمار می روند. این دو مفهوم فلسفی در پی دستیابی به فهم بین­فرهنگی هستند. از سوی دیگر، استراتژی­ها و رویکرد­های دوگانه­باورانة ترجمه در قالب دوگانه­باوری بومی­سازی/ بیگانه­سازی ونوتی و نظریاتی مشابه آن نتوانسته اند راه را برای تفاهم بین فرهنگ­ها هموار کنند. این مقاله می کوشد با تکیه بر آرای یاد شدة گادامر و ریکور این معضل دوگانه باورانة نظریة ترجمه را رفع کند. با تکیه بر این نظر گادامر که هر فهمی در زبان رخ می­دهد و این نظر ریکور که بشر با وجود تنوع های گوناگون وحدتی خاص دارد، ترجمه به عنوان پدیده­ای زبان شناختی و فرهنگی بازاندیشی می­شود که می تواند در نزدیکی فرهنگی و زبانی انسان­ها و دستیابی به گونه­ای از وحدت بین­فرهنگی تأثیری بسزا داشته باشد. در نتیجه، این پژوهش بر آن است که در مقابل رویکرد دوگانه­باورانة بومی­گرایی- بیگانه­سازی به ترجمه، ترجمه را از زاویة دید هرمنوتیک فلسفی به مثابه نوعی فهم بین­فرهنگی معرفی کند و رویکرد نوینی را دربارة پدیدة ترجمه پیشنهاد کند که همزمان توجه به دو فرهنگ دخیل در فرایند ترجمه و پاسداشت و احترام فرهنگ دیگری را لحاظ می­کند.

در طول تاریخ تمدن اسلامی عوامل متفاوت و متعددی در گسترش همگرایی یا واگرایی کشورهای اسلامی نقش آفرین بوده و این موضوع به یکی از عوامل اصلی تعیین کننده ی سرنوشت تمدن اسلامی تبدیل شده است. گسترش مراودات علمی میان کشورهای اسلامی از یک سو و همکاری میان کشورهای اسلامی و غیراسلامی از سوی دیگر بر چگونگی شکوفایی علمی و فناورانه در حوزه ی تمدن اسلامی تأثیرگذار بوده است. در این مقاله تلاش شده است از منظر آینده نگری و با نگاه کلان به روندهای تاریخی، موضوع چگونگی تحقق آینده ی مطلوب تمدن اسلامی بر پایه ی گسترش مراودات علمی بین المللی مورد بحث و بررسی قرار گیرد. ادعای اصلی مطرح شده در این اثر آن است که همکاری های علمی بین المللی زمینه ی مناسبی برای دستیابی به فهم میان فرهنگی را در فضای تعامل کشورهای اسلامی با یکدیگر مهیا می سازد. این شیوه ی فهم و شناخت بر تعمیق و گسترش روابط میان کشورهای اسلامی تأثیرگذار بوده و این موضوع تعیین بخش چگونگی دستیابی به سرنوشت مطلوب تمدن اسلامی است. روش های استفاده شده در این اثر عبارتند از: بهره مندی از کلان نگری تاریخی(Macro Historian) به منظور بررسی کلان روندهای تاریخی همکاری های علمی در تمدن اسلامی، تحلیل روند به منظور بررسی وضعیت کنونی همکاری های علمی کشورهای اسلامی و سناریونگاری به منظور ارائه ی تصویری از آینده های بدیل پیش روی تمدن اسلامی در سایه ی همکاری های علمی بین المللی. نتایج اصلی حاصل از این مطالعه عبارتند از: وجود مزیت های نسبی بسیار برای گسترش و تعمیق همکاری های علمی بین المللی میان کشورهای اسلامی؛ واگرایی شدید میان کشورهای اسلامی در عرصه ی همکاری های علمی بین المللی؛ غرب گرایی و داشتن اسطوره ی غرب مدینه ی فاضله در میان اندیشمندان، محققان و متخصصان کشورهای اسلامی؛ لزوم تقویت درگاه های(Hub) همکاری های علمی میان کشورهای اسلامی؛ لزوم انعقاد پیمان های بین المللی در عرصه ی همکاری های آموزشی، پژوهشی و فناورانه میان کشورهای اسلامی.