الگوی ارتباط روایی

این مقاله رابطه میان روایت شناسی و متون روایی ترجمه شده را بررسی می کند. ابتدا به پیشینه بحث اشاره می شود. سپس، نمودارهای مختلف الگوی ارتباط روایی در متون ترجمه شده بررسی می شوند. این الگو با راوی یعنی با صدایی (voice) که داستان را روایت می کند، رابطه مستقیم دارد. حال وقتی اثری به زبانی دیگر ترجمه می شود، صدایی دیگر نیز به گوش می خورد که از آن مترجم است و به اندازه صدای راوی متن اصلی، اهمیت دارد. این صدا از آن مترجم است و مترجم، راوی متن ترجمه شده خواهد بود. از این رو، ضروری است که در الگوی ارتباط روایی مترجم نیز جزء مولفه های متون ترجمه شده روایی لحاظ شود.

در این نوشتار با استفاده از نظریات و روش تحلیل روایت، به بررسی چگونگی روایت جنگ ایران و عراق در سه رمان «عقرب روی پله های راه آهن اندیمشک» نوشته حسین مرتضائیان آبکنار، «سفر به گرای 270 درجه»، نوشته احمد دهقان و «نه آبی نه خاکی» نوشته علی موذنی پرداخته ایم. بر مبنای الگوی ارتباط روایی در ابتدا، ساختار و روساخت این سه داستان را به دست آوردیم و بر اساس روساختار و ساختار روایی هر سه داستان به تحلیل ژرف ساختارهای آنها پرداخته ایم. ساحت مرگ و ساحت زندگی، دو مولفه ای بودند که در تحلیل ژرف ساختار های این رمان ها مورد بررسی قرار گرفتند. تشخیص این مولفه ها و دسته بندی آنها بر اساس بررسی متن، نوع روایت، عناوین ـ رخدادها و گزاره ـ رخدادهاست. بر این اساس در رمان سفر به گرای 270 درجه ساحت زندگی، ساحت مسلط بر ساختار و محتوای داستان را تشکیل می داد. در رمان نه آبی نه خاکی، ساحت مرگ و شهادت، ساحت مسلط در رمان بوده و در رمان عقرب بر روی پله های راه آهن اندیمشک نه ساحت مرگ و نه ساحت زندگی مسلط، بلکه داستان و ساختار روایی آن حد فاصل این دو را می پیماید و ساحت برزخی را شکل می دهد. همچنین به مولفه های دیگری چون رابطه روایت و واقعیت، زبان روایت و چگونگی آن پرداخته ایم.