محسن آیتی

آموزش وپرورش سایه مجموعه ای از فعالیت های آموزشی خارج از مدرسه رسمی است که در سده اخیر، این نوع آموزش با استقبال زیادی در جهان مواجه شده است. این آموزش برای بهبود شانس دانش آموزان برای حرکت موفقیت آمیز در فرایند آموزش طراحی شده است. در مقابل برخی از محققان وجود آموزشِ در سایه را تهدید برشمرده و حتی آن را نوعی کودک آزاری معرفی کرده اند. پژوهش های متعددی به بررسی آثار و پیامدهای آموزش وپرورش سایه پرداخته اند. هدف پژوهش حاضر مرور نظام مند آثار و پیامدهای آموزش وپرورش سایه است. روش پژوهش، مرور نظام مند براساسِ مدل رایت و همکاران (2007) بوده است. جست وجوی نظام مند باتوجه به کلمات کلیدی در پایگاه های اطلاعاتی معتبر، به 940 تحقیق پژوهشی در بازه زمانی 2010 تا 2021 رسید که با در نظر گرفتن معیارهای شمول و عدم شمول، درنهایت 40 مقاله به عنوان نمونه برای تحلیل عمیق هدف پژوهش انتخاب شد. براساسِ تجزیه وتحلیل تحقیقات، آثار و پیامدهای شناسایی شده در حوزه آموزش وپرورشِ سایه آثار مثبت (آثار مثبت تحصیلی و روان شناختی برای دانش آموزان و آثار مثبت برای معلمان) و آثار منفی (برای دانش آموزان، جامعه، نظام آموزش رسمی و والدین) بودند و دسته ای از تحقیقات نیز آموزش وپرورشِ سایه را بی تأثیر نشان داده اند. بیشترین آثار مثبت شناخته شده در این حوزه، مربوط به پیشرفت تحصیلی دانش آموزان بوده و بیشترین مورد ذکرشده درزمینه آثار منفی، تشدید نابرابری های اجتماعی و آموزشی بوده است.

آموزش ارزش ها به عنوان یک بخش مهم در برنامه درسی مدارس شناخته شده است. این پژوهش جهت پاسخ یک سؤال ادراک معلمان دوره اول ابتدایی از برنامه درسی آموزش ارزش ها چگونه است طراحی گردید. این پژوهش با رویکرد کیفی و با روش پدیدارشناسی انجام شد. جامعه آماری کلیه معلمان دوره اول ابتدایی بودند که با روش نمونه گیری هدفمند، معلمان با تجربه و خبره درآموزش ارزش ها انتخاب شدند. در مجموع با 13 نفر شامل 7 معلم زن و 6 معلم مرد مصاحبه گردید. ابزار مورد استفاده مصاحبه نیمه ساختاریافته بود. جهت تحلیل داده های حاصل از مطالعه از روش تحلیل کولایزی استفاده شد. در نهایت براساس نتایج، 9 مقوله محوری اهداف، محتوا، راهبردهای یاددهی- یادگیری، گروه بندی، مواد و منابع، مکان، زمان، تجارب یادگیری و مقوله ارزشیابی استخراج گردید. تحلیل ادراک معلمان در برنامه درسی آموزش ارزش ها نشان داد که آموزش ارزش ها جزء جدایی ناپذیر مدرسه و برنامه های درسی هستند و معلمان جز لاینفک این نوع برنامه درسی می باشند و برای دستیابی به برنامه درسی آموزش ارزش ها باید از همه ظرفیت های مدرسه و جامعه استفاده گردد.

هدف از پژوهش حاضر بررسی ارتباط برنامه درسی (مهارت های عمومی) آموزش های فنی و حرفه ای با نیازهای بازار کار شهر بیرجند بود. این تحقیق به لحاظ هدف، از نوع کاربردی و روش جمع آوری اطلاعات، توصیفی و از نوع پیمایشی است. ابتدا دو گروه از رشته های اصلی فنی و حرفه ای انتخاب و در هر گروه یک رشته به طور هدفمند بررسی شد. جامعه تحقیق عبارت است از کلیه صاحبان مشاغل در هر یک از رشته ها که صلاحیت حرفه ای آنها مورد تأیید اداره کل فنی و حرفه ای استان قرار گرفته است. نمونه گیری به روش نمونه گیری طبقه ای در هر گروه از رشته ها انجام و حجم نمونه با مراجعه به جدول مورگان به طور مجزا در هر طبقه تعیین شد. سپس پرسشنامه ای شامل مهارت های عمومی لازم برای کار که حاصل بررسی و مطالعه پژوهش های پیشین بود، تهیه شد. روایی صوری و محتوایی ابزار مورد تأیید صاحب نظران قرار گرفت و پایایی ابزار محاسبه و تأیید شد. اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی تحلیل شد. یافته های پژوهش نشان می دهد، برنامه درسی (مهارت های عمومی) آموزش های فنی و حرفه ای در اکثر موارد با نیازهای بازار کار کاملاً و یا تا حد زیادی منطبق است و در مواردی عدم انطباق دیده می شود.

پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر تکوین هویت حرفه ای یک معلم انجام گرفته است. روش پژوهش حاضر روایت پژوهی تجارب معلم(پژوهشگر) با رویکرد خود زیست نگارانه می باشد. با توجه به روش پژوهش جامعه و نمونه پژوهش را داستان های زندگی راوی(پژوهشگر) تشکیل می دهد. ابزار گردآوری داده ها در این تحقیق روایت های محقق از دوران زندگی، تحصیل و اشتغال به کار بوده که بر اساس اصول روایت پژوهی کلاندینین و کانلی (2000) مبتنی بر تمرکز روایت بر سه عنصر زمان، مکان و تعاملات، داستان زندگی بازداستان سرایی شده است. جهت بررسی روایی و پایایی یافته ها از دو روش مثلث سازی و داوری گروهی استفاده شده است. بررسی سیر روایت ها نشان داد که تکوین هویت حرفه ای معلم از مراحل؛ سلبی فردی، زیگزاکی، سلبی اجتماعی و ایجابی تبعیت می کند. همچنین عوامل مؤثر بر تکوین هویت حرفه ای معلم در چهار بُعد؛ فردی و خانوادگی(مشتمل بر مؤلفه های تحصیلی، شخصیّتی، وقایع زندگی، فضای خانواده، باورها و تعاملات)، عوامل مرتبط با دوران تحصیل(مشتمل بر مؤلفه های تعاملات، بُعدرفتاری، زمینه ای، برنامه درسی رسمی و برنامه درسی پنهان)، عوامل مرتبط با دوران اشتغال به کار(مؤلفه های رفتاری – مدیریتی، زمینه ای، نظارتی و آموزشی) و بُعد اجتماعی- سیاسی(مشتمل بر مؤلفه های اجتماعی و سیاسی) سازمان یافت. نتایج نشان داد که هویت حرفه ای معلم یک امر پویاست و در طول زمان تغییر کرده و عوامل زیادی بر آن مؤثر می-باشد.

هدف پژوهش حاضر، انطباق برنامه درسی تربیت بدنی قصدشده، اجراشده و کسب شده در پایه پنجم ابتدایی بیرجند است. پژوهش کاربردی بوده و به روش توصیفی - پیمایشی انجام گرفته است. جامعه آماری پژوهش دانش آموزان پایه پنجم ابتدایی مدارس دولتی بیرجند بودند که تعداد آنان 3690 نفر بود. که براساس جدول مورگان با حجم نمونه 300 نفر تعیین شد و نمونه مورد نظر به روش تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها، از 2 پرسشنامه محقق ساخته برنامه درسی اجراشده و برنامه درسی کسب شده تربیت بدنی پایه پنجم ابتدایی استفاده شد. بررسی و تأیید روایی و پایایی پرسشنامه ها از طریق روایی محتوایی و تحلیل عاملی و آلفای کرونباخ انجام گرفت. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آزمون تی تک نمونه در نرم افزار اس پی اس اس انجام گرفت. نتایج مشخص کرد که میان برنامه درسی اجرا شده با برنامه درسی قصدشده، و برنامه درسی کسب شده با برنامه درسی قصدشده انطباق لازم وجود ندارد.

طرح ملی شهاب باهدف شناسایی و هدایت دانش آموزان بااستعداد با محوریت معلم در ایران اجرا شده است. از آنجا کهآموزا|آ ....م بررسی ادراک معلمان به عنوان مجری این طرح در اجرای موفق آن نقش اساسی دارد، در این پژوهش ادراک معلمان شهرستان بیرجند از طرح شهاب به روش کیفی و از نوع پدیدارشناسی بررسی شده است. جامعه آماری پژوهش کلیه معلمان مجری طرح شهاب در شهرستان بیرجند در سال تحصیلی 1400-1399بود که با توجه به ماهیت پژوهش از روش نمونه گیری هدفمند از نوع معیار استفاده شد که با مصاحبه از ۱۱ معلم، داده های اخذشده به اشباع رسید. برای تجزیه وتحلیل داده ها جمع آوری شده، از روش تجزیه وتحلیل کلایزی و از نرم افزارMAXQDA12 به عنوان ابزار تحلیل داده ها استفاده شد. یافته ها در قالب 21مؤلفه و چهار مقوله ماهیت، اهداف، مشکلات و پیامدها ارائه گردید که هرکدام از این مقوله ها دارای چندین مؤلفه است. یافته های پژوهش نشان دادند که معلمان نسبت به اهداف طرح به خوبی آگاه هستند و ضرورت اجرای طرح شهاب را به خوبی درک کرده اند. معلمان بر این اعتقاد هستند که اجرای این طرح دارای پیامدهای مختلفی است. از سوی دیگر مشکلاتی بر سر اجرای درست این طرح است.

هدف پژوهش حاضر بررسی الگوی جاری تصمیم گیری اعضای هیأت علمی در برنامه ریزی در سطح کلاس درس است. این پژوهش با رویکرد کیفی و با روش داده بنیاد انجام گرفت. جامعه آماری در تحقیق کلیه اعضای هیأت علمی دانشگاه بیرجند بودند که 21 نفر از اساتید از طریق نمونه گیری هدفمند و به شیوه ملاک محور انتخاب شدند. داده ها از طریق مصاحبه نیمه ساختار یافته جمع آوری و به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از روش کدگذاری باز، محوری و گزینشی استفاده شد. برای تأمین روایی و پایایی از معیارهای لینکن و گوبا استفاده شد. نتایج مطالعه حاضر نشان دهنده سی و دو مفهوم محوری و سیزده مقوله منتخب است که در قالب مدل پارادیمی شامل فقدان جهت گیری علمی در تصمیم گیری های کلاسی به عنوان مقوله ی محوری و شرایط علی (عوامل فراسازمانی، محیطی و انگیزش)، عوامل زمینه ای (مشتمل بر محورهای عوامل رفتاری، عوامل برنامه ای و پشتیبانی)، شرایط مداخله ای تسهیل گر (عوامل مدیریتی، ساختاری و رفتاری)، شرایط مداخله گر محدودکننده (چالش های سازمانی- محیطی و موانع اجرایی)، راهبردها (تصمیم گیری مبتنی بر ساختار پیشین، تصمیم گیری موقعیتی، تصمیم گیری مبتنی بر تفکر محافظه کارانه و تصمیم گیری تعاملی) و پیامد (کاهش اثربخشی و کارایی) سازمان یافت.

این پژوهش با هدف واکاوی دلالت های نظریه تعامل گرایی نمادین در عناصر برنامه درسی انجام گرفت. از روش کیفی «جستار نظرورزانه» و از ابزار «بررسی مستندات» به منظور گرد آوری اطلاعات استفاده شد. مبانی نظری، نظریه تعامل گرایی نمادین، مطالعه و بررسی و دلالت های آن در عناصر برنامه درسی از منظر میلر (هدف ها، دانش آموز، معلم، روش یاددهی و یادگیری، ویژگی های محیط آموزش و ارزشیابی) استخراج شد. بر اساس یافته ها هدف های برنامه درسی باید پویا، کثرت گرایانه، انعطاف پذیر، تعاملی و واقع گرایانه باشد. فراگیر فعال، مسئول یادگیری خود، مشارکت کننده در یادگیری و تعامل گرا است. معلم باید؛ فراهم کننده تجارب، مشارکت پذیر و تسهیلگر باشد. روش یاددهی- یادگیری تعاملی، فرایندمحور و مبتنی بر مشارکت است. محیط یادگیری؛ پذیرا، غنی و چالش برانگیز، پویا و غیر ایستا، صمیمی و شخصی است و ارزشیابی برنامه درسی با روش های سنجش عملکردی، فرایندمحور، توجه به داده های کمی و کیفی و اجتماع مدار انجام می گیرد.

هدف پژوهش حاضر، شناسایی ویژگی های راهبردهای تدریس و ارزشیابی برنامه درسی الکترونیکی از منظر نظریه ی علوم اعصاب شناختی به روش تحلیل محتوای کیفی قیاسی بود. مقالات منتشرشده در پایگاه های علمی پرتال علوم انسانی، جهاد دانشگاهی، مگ ایران، ایران داک و نورمگز به عنوان جامعه مقالات فارسی و پایگاه اریک از میان پایگاه های علمی معتبر برای زبان انگلیسی انتخاب شد. مقالات دارای دسترسی تمام متن، بکار رفتن کلیدواژه در عنوان یا چکیده و قرارگیری در چارچوب زمانی 2010 تا 2021 معیارهای شمول مقالات بودند. برای تحلیل محتوای قیاسی از عناصر نه گانه کلاین استفاده شد. با توجه به یافته ها در زمینه عنصر روش آموزش، توجه به 1) تفاوت های فردی؛ 2) احساسات شخصی؛ 3) فعالیت یادگیرندگان؛ 4) انواع قالب های آموزشی؛ 5) فاصله گذاری زمانی مناسب و 6) توضیح شفاف روش انجام تکالیف شناسایی شد. در زمینه عنصر ارزشیابی نیز باید 1) واکنش یاد دهنده به پاسخ یادگیرنده همراه با بازخورد هشداردهنده باشد؛ 2) آزمون های شناختی جایگزین آزمون های به یادآوردنی شود؛ 3) سؤالات باید جنبه استنباط یادگیرنده را تقویت کنند و او را به سمت ارائه پاسخ های خلاقانه تری ببرند.

تشخیص صلاحیت های یادگیری مادام العمر دانشجویان حائز اهمیت است. برای این هدف ابزارهایی چون نگرش به یادگیری مادام العمر، ویژگی یادگیرنده مادام العمر و سواد یادگیری مادام العمر وجود دارد و در همین راستا دسترسی به ابزار ایرانی سنجش صلاحیت های دانشجویان در عصر دیجیتال ضرورت می یابد. هدف پژوهش، بررسی ساختار عاملی و پایایی ابزار صلاحیت یادگیری مادام العمر Uzunboylu & Hürsen (2011) بود. روش پژوهش توصیفی- همبستگی و از نوع کاربردی است. جامعه پژوهش شامل 12000 نفر دانشجویان دانشگاه بیرجند بوده و 300 نفر به عنوان نمونه به شیوه خوشه ای انتخاب شدند. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی شش مؤلفه صلاحیت های یادگیری مادام العمر را شناسایی کرد که 46/49 درصد از واریانس سازه صلاحیت های یادگیری مادام العمر را تبیین می کرد. نتایج تحلیل عاملی تأییدی نیز 42 گویه یادگیری مادام العمر را در 6 عامل با استفاده از شاخص های برازندگی مناسب از یکدیگر تفکیک کرد. شاخص های نیکویی برازش، شامل شاخص RMSEA، 051/0 و شاخص های GFI و CFI به ترتیب 96/0 و 85/0 بود. ضریب آلفای کرونباخ کل ابزار 91/0 و برای خرده مقیاس های خودمدیریتی، یادگیری چگونگی یادگیری، ابتکار و کارآفرینی، صلاحیت دیجیتال، کسب اطلاعات و تصمیم گیری بین 66/0 تا 85/0 بود؛ درنتیجه مقیاس صلاحیت یادگیری مادام العمر مقیاسی روا و پایا برای شناسایی صلاحیت های دانشجویان است. محاسبه همبستگی بین خرده مقیاس های نسخه فارسی و نمره کل مقیاس، ضریب 68/0 تا 88/0 را نشان داد. به این ترتیب هر شش خرده مقیاس، همبستگی بالایی با نمره کل مقیاس دارد. با توجه به نتایج مطالعه، از مقیاس حاضر می توان برای سنجش صلاحیت برای یادگیری مادام العمر استفاده نمود.

تدریس مهم ترین کارکرد نظام آموزش عالی است و اثربخشی آن اهمیت بسیاری دارد. پژوهش های انجام شده در زمینه تدریس اثربخش اکثراً با رویکرد کمی این موضوع را بررسی کرده اند، همچنین تعداد محدودی از پژوهش ها به بررسی دیدگاه دانشجویان به روش کیفی و با انجام مصاحبه های عمیق پرداخته اند، لذا هدف پژوهش حاضر بررسی عوامل اثربخشی تدریس از دیدگاه دانشجویان و بر مبنای روش پژوهش بنیادبخشی نظریه است. جامعه آماری پژوهش، دانشجویان موفق و ناموفق ترم پنجم و بالاتر دانشگاه بیرجند هستند. علت انتخاب دانشجویان ترم پنجم و بالاتر، تجربه کافی آن ها از نحوه تدریس اساتید و قدرت تشخیص عوامل مؤثر و غیرمؤثر در تدریس اثربخش هستند. 32 نفر از دانشجویان دانشگاه بیرجند به روش نمونه گیری هدفمندِ ترکیبی انتخاب و با آنان مصاحبه شد. بر اساس یافته ها عوامل مؤثر در تدریس اثربخش در سه بخش عوامل زمینه ای (امکانات دانشگاهی، برنامه ریزی آموزش و جو هم کلاسی ها)، موجبات علّی (نقش استاد و نقش دانشجو) و پیامدها (تحول منش دانشجو) شناسایی و در قالب مدلی نظری ارائه شدند. «جذب دانشجو» مقوله ی مرکزی تدریس اثربخش شناسایی شده است. عوامل مؤثر در تدریس اثربخش به ترتیب اولویت روش های نوین تدریس، ارتباط استاد و دانشجو، تکالیف کلاسی، توان مندی علمی و جذب دانشجو هستند. سه عامل عمده ای که به تدریس غیراثربخش منجر می شوند تدریس سنتی، تعداد زیاد دانشجویان و عدم تخصص اساتید می باشند. براساس یافته ها، 30 راهکار برای تدریس اثربخش در آموزش عالی در 7 بخش شامل ویژگی های فردی، استفاده از تکنولوژی و شیوه های متنوع تدریس، نظارت و ارزشیابی، راهنمایی و ایجاد انگیزه، ارتباط استاد و دانشجو، مدیریت کلاس و برنامه ریزی آموزش، و امکانات آموزشی و رفاهی ارائه شده است.

دف از پژوهش حاضر، تبیین چیستی و چرایی نقشه برداری برنامه درسی در مقطع ابتدایی است. این پژوهش به روش سنتزپژوهی انجام شده است. جامعه آماری شامل کلیه مقالات علمی معتبر بین سال های 2000 تا 2021 است از جستجوی اولیه 200 مقاله و پس از بررسی چکیده اسناد با توجه به دو معیار "کیفیت" و "معتبر بودن" و غربال گری در نهایت 90 سند جهت تحلیل باقی ماند. روش نمونه گیری هدف مند و تا مرحله اشباع ادامه یافت. طبق یافته های بدست آمده نقشه برداری برنامه درسی از 2 بُعد و 12 مضمون تشکیل شد. بُعد «عناصرو مؤلفه های نقشه برداری» با 5 مضمون (اهدف/ سوالات اساسی، محتوای سازمان یافته و معنی دار، مهارت ها/ فرایندهای اساسی، تکالیف سنجشی/یادگیری، زمان بندی). بُعد «مزایا و کاربردهای نقشه برداری» با 7مضمون(توسعه فرهنگ مشارکت، ارتقای مدیریت دانش، زمینه حرفه ای شدن، شفافیت دروس برنامه درسی، تصویر سازی هوشمند، انعطاف پذیری، تقویت و توسعه فرایند یاددهی و یادگیری) کشف شد نتیجه گیری: پیشنهاد می گردد، پژوهش گران ، زمینه اجرای نقشه برداری برنامه درسی را فراهم کنند .این پژوهش می تواند مبنای طراحی سامانه نقشه برداری برنامه درسی قرار گیرد.

هدف اصلی از اجرای این پژوهش، بررسی دلالت ها، چالش ها و فرصت های نظریه پیچیدگی برای برنامه های درسی (برنامه درسی ملی) بود. در این پژوهش از روش پژوهش کیفی «پژوهش نظریه ای» به عنوان روش پژوهش و از ابزار «بررسی مستندات» به عنوان ابزار گردآوری اطلاعات استفاده شده است. ویژگی های اصلی نظریه پیچیدگی شامل کل گرایی، علیت متقابل، واقعیت ذهنی، عدم قطعیت، خودتنظیمی، چندسویه نگری و غیر خطی بودن است. برنامه های درسی با توجه به سند برنامه درسی ملی دارای هفت عنصر مهم و اساسی ازجمله دانش آموز، معلم، محتوا، یاددهی _ یادگیری، ارزشیابی، محیط یادگیری و مدیر مدرسه است. یافته های پژوهش نشان داد که با توجه به نظریه پیچیدگی تعدادی از ویژگی های این نظریه در عناصر هفت گانه برنامه درسی ملی وجود دارد؛ ولی هنوز تمامی دلالت های این نظریه را پوشش نمی دهد. یافته های مقاله نشان داد مواردی چون دوگانگی، از بین برنده قوانین، غیر ایستا بودن، غفلت از احترام و نداشتن نظم خطی، چند علیتی یا علیت چندگانه را می توان چالش های فرا روی برنامه های درسی تلقی کرد. فرصت های فرا روی برنامه های درسی را نیز می توان کل نگری و دیدگاه افزایشی، متناقض بودن و پارادوکس، روابط متقابل علت و معلول، بنیادی و تدریجی، همکاری و ارتباط، تفکر خلاق و خودکاوشگری دانست.

این پژوهش در پی واکاوی دلالت های نظریه ارتباط گرایی در خصوص عناصر برنامه درسی است. در این پژوهش از روش کیفی "جستار نظرورزانه" به عنوان روش پژوهش و از ابزار "بررسی مستندات" به عنوان ابزار جمع آوری اطلاعات استفاده شده است. مبانی نظری و مستندات مرتبط با نظریه ارتباط گرایی با روش تأملی تجزیه و تحلیل شد و از این طریق ویژگی های عناصر برنامه درسی طبق نظر میلر استخراج شد. بر اساس یافته ها در این نظریه اهداف برنامه درسی انعطاف پذیر، زایا، تعاملی، واگرا و ارزشی است. دانش آموز آگاه و به روز، مستقل و مرکز فرایند یادگیری است. معلم با حضور مداوم در فرایند یادگیری مسئول خلق زیست بوم است. روش های یاددهی یادگیری فناورانه، فرایندمحور، غیرمستقیم و مبتنی بر ارتباط عوامل آموزشی است. محیط ارتباط گرا باز، منعطف، مشارکتی و فناورانه است. روش های ارزشیابی فرایندمحور، همیشگی، غیرخطی است و علی رغم ارزشیابی سریع، خطای ارزشیابی کم و دقت آن زیاد است.

پژوهش حاضر باهدف بررسی تأثیر یادگیری ترکیبی بر صلاحیت های یادگیری مادام العمر دانشجویان انجام گرفت. روش پژوهش شبه آزمایشی از نوع پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری این پژوهش، کلیه دانشجویان کارشناسی رشته علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه بیرجند در سال 1398- 1397 که تعداد آن ها 214 نفر است، بودند. نمونه پژوهش از دانشجویان درس کاربرد مقدمات کامپیوتر با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. تعداد اعضای نمونه 60 نفر بودند که در گروه آزمایش و گروه کنترل 30 نفر، به طور تصادفی قرار گرفتند. آموزش به روش ترکیبی برای گروه آزمایش و برای گروه کنترل به روش معمول ارائه شد. برای گردآوری داده های از آزمون صلاحیت های یادگیری مادام العمر هرسن و اوزون بویلو استفاده شد. نتایج تحلیل کواریانس نیز نشان داد روش ترکیبی تفاوت معناداری در صلاحیت های یادگیری مادام العمر گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل ایجاد نکرده است و دلائل آن را می توان در فرهنگ یادگیری، منابع و امکانات و الگوی بکار گرفته شده برای یادگیری ترکیبی جستجو کرد.

نگاه فرهنگی به مطالعات آموزش عالی از جمله منظر هایی است که اخیراً مورد توجه پژوهشگران این حوزه قرار گرفته، و موجب تولد فصل جدیدی از مطالعات بر محور فرهنگ دانشگاهی گردیده است. فرهنگ آموزش و یادگیری، وجهی از این مطالعات است که فرهنگ جاری در آموزش عالی را از منظر باور ها و اعتقادات اعضای هیأت علمی به فرایند یاددهی - یادگیری مورد شناسایی قرار می دهد. ارتباط متقابل فرهنگ و آموزش موجب می شود فرهنگ بتواند در بستر زمان حرکت کند و از نسلی به نسل بعد منتقل شود. در جریان این انتقال و در بستر حرکت های فرهنگی ممکن است ارزش ها و هنجار ها دستخوش تغییر و تحول  شوند و موجب تفاوت بین نسل ها گردند به گونه ای که سخن از تحولات بین نسلی به میان بیاید. بدین ترتیب، مطالعه ی فرهنگ آموزش و یادگیری در بین دو نسل اعضاء هیأت علمی توجیه پذیر و بلکه ضرورت می یابد. در راستای شناسایی فرهنگ مذکور و از منظر "نقش استاد" به عنوان یکی از مؤلفه های آموزش و یادگیری، این دو پرسش مطرح گردید که، رسالت خود را به عنوان استاد دانشگاه در چه می بینید؟ روابط خود با دانشجویان را چگونه توصیف می کنید؟ در این راستا، با استفاده از رویکرد کیفی (روش مردم نگاری) و بر اساس نمونه گیری هدفمند، ادراکات 26 نفر از اعضای هیأت علمی دانشگاه بیرجند شناسایی شد. داده ها از طریق ابزار مصاحبه عمیق نیمه ساختار یافته جمع آوری و با استفاده از روش کد گذاری مورد تحلیل قرار گرفت. یافته های پژوهش حاکی از آن بودند که اعضای هیأت علمی دو نسل دارای ادراکات متفاوتی نسبت به"وظایف استاد" و "روابط استاد – دانشجو" می باشند.

مطالعه حاضر جهت سنجش تأثیر بازی وارسازی دیجیتال بر کاهش بار شناختی بیرونی و عملکرد تحصیلی دانشجویان دارای سبک شناختی وابسته به زمینه انجام گرفت. روش پژوهش شبه آزمایشی، تک آزمودنی با طرح A-B-A بود. جامعه کلیه دانشجویان کارشناسی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه بیرجند در سال 1401-1400، نمونه یک نفر و روش نمونه گیری غیراحتمالی هدفمند بود. ابزارها: آزمون گروهی اشکال نهفته (GEFT) که توسط اولتمن و همکاران سال 1971، پرسشنامه یک سؤالی بار شناختی بیرونی که توسط پاس و همکاران سال 1994 ساخته شد، آزمون محقق ساخته عملکرد تحصیلی و دستگاه ردیاب چشمی بود. پس از انجام آزمون گروهی اشکال نهفته و شناسایی نمونه، به آزمودنی آموزش گرامر زبان انگلیسی، در مرحله خط پایه با چندرسانه ای فاقد عناصر بازی، مرحله آزمایش با استفاده از بازی وارسازی دیجیتال و در مرحله بازگشت به خط پایه نیز، با چندرسانه ای فاقد عناصر بازی، داده شد. هر مرحله طی 8 جلسه اجرا شد و در هریک داده های ردیابی چشم جمع آوری شده، آزمون بار شناختی و پیش آزمون و پس آزمون از آزمودنی به عمل آمد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها، از روش های آمار توصیفی و استنباطی و تحلیل نمودار دیداری استفاده شد. یافته ها، نشان داد آموزش زبان انگلیسی با بازی وارسازی دیجیتال، بار شناختی بیرونی و عملکرد تحصیلی را افزایش داد. نتیجه گیری شد بازی وارسازی باعث ایجاد انگیزه و جلب توجه و درگیری فراگیر با محتوا گشته، بار شناختی بیرونی را افزایش داده و یادگیری حاصل شده و عملکرد تحصیلی افزایش یافته است.

هدف از این مطالعه، طراحی و اعتباریابی الگوی سواد دیجیتال برای معلمان استان خراسان جنوبی بود. روش پژوهش، ترکیبی بود و از طرح اکتشافی در دو مرحله کیفی و کمی استفاده شد. در مرحله کیفی با استفاده از روش داده بنیاد و بر مبنای نمونه گیری هدفمند، به مصاحبه با 22 نفر از متخصصان، دبیران و آموزگاران پرداخته شد و ویژگی های مدل در قالب الگوی پارادیمی و بر اساس نظریه داده بنیاد استخراج شد. در مرحله کمّی پرسشنامه استخراجی، بر اساس نمونه گیری خوشه ای و بر مبنای جدول مورگان در بین 375 نفر از دبیران و آموزگاران استان توزیع شد. داده های کمّی در دو بخش 1) آمار توصیفی و 2) آمار استنباطی (تحلیل عاملی تأییدی) تجزیه و تحلیل شدند. تحلیل عاملی تأییدی نشان داد که همه مؤلفه های مدل در سطح 05/0 معنا دار و از برازش کافی نیز برخوردارند. یافته ها نشان داد که نیازهای فردی و جمعی زندگی باعث می شود که معلمان به توسعه سواد دیجیتال خود گرایش پیدا کنند. محور اصلی این گرایش انگیزه های شغلی و سازمانی است. ازجمله عوامل مداخله گر می توان به زمان کم آموزش، محتوای حجیم و سطح سواد معلمان اشاره کرد. تجهیزات مربوط به مدرسه و سازمان می تواند شرایط محیطی لازم برای رشد سواد دیجیتال را فراهم کند. با استفاده از راهبردهای یادگیرنده محور و گروه محور معلمان می توانند به رشد سواد دیجیتال خود کمک کنند، رشد حرفه ای معلمان، رشد همه جانبه شاگردان و ایجاد مدرسه نوآور ازجمله پیامدهای شکل گیری سواد دیجیتال است.

دانشجویان در دوران تحصیل زمان زیادی را در سراهای دانشجویی سپری می کنند و در این مدت ارتباطات دانشجویی به کسب تجارب مختلف از سوی دانشجویان منجر می شود. پژوهش حاضر با هدف مطالعه ی ارتباطات دانشجویان دختر در سراهای دانشجویی  به شیوه ی کیفی از نوع پدیدارشناسی صورت گرفت. با توجه به ماهیت پژوهش، از روش نمونه گیری هدفمند استفاده شد که از طریق مصاحبه ی عمیق با 11 دانشجوی دختر، داده های اخذشده به اشباع رسید. داده های حاصل از تجارب دانشجویان به روش کلایزی (2002) مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. یافته های حاصل از تجارب زیسته ی دانشجویان در چهار کد انتخابی و نه کد محوری ویژگی ها (فردی، اجتماعی)، پیامدها (اخلاقی، رفتاری و فرهنگی)، فرصت ها (گروهی و فردی) و چالش ها (شخصی، فکری و فرهنگی) دسته بندی شد. نتایج نشان داد که ارتباط دانشجویان در سرای دانشجویی فرصت ها و چالش های متعددی به همراه داشته است. بالا رفتن قدرت ارتباط، پیشرفت تحصیلی، آشنا شدن با مفاهیم جدید، کسب مهارت کارگروهی از مهم ترین فرصت ها هستند. در کنار این فرصت ها، اختلاف در مسائل شخصی، تفاوت های فرهنگی، اخلاق و روحیات متفاوت، نداشتن فضای خلوت با خود از برجسته ترین چالش ها بودند که دانشجویان به آن اشاره کردند. بر مبنای این یافته ها، می توان بیان داشت که ارتباط دانشجویان با همدیگر در سرای دانشجویی می تواند زمینه ی رشد فردی و اجتماعی آنان را فراهم کند. ارتباطی که بین دانشجو معلمان در سراهای دانشجویی شکل می گیرد، ارتباطی است برخواسته از نیازهایی همچون پرسش و پاسخ درسی، مقررات خوابگاهی (ساعت خاموشی، سرو غذا)، نظافت اتاق و رعایت بهداشت دانشجو معلمان است. دانشجو معلمان ارتباطات دانشجویی در سراهای دانشجویی را به عنوان فرصت می بینند و تلاش می کنند از این بستر برای خودسازی و کسب مهارت های زندگی استفاده کنند تا بهترین ها را برای خود در دوران تحصیل رقم بزنند.