انتظام اجتماعی

زمینه و هدف: پیشگیری از بروز و شکل گیری اجتماعات غیرقانونی منجر به کاهش هزینه های اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی خواهد شد. هدف از تحقیق حاضر، یافتن الگویی کارآمد در پیشگیری از شکل گیری و کنترل اجتماعات غیرقانونی بر اساس دانش بومی خبرگان بود. روش: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی؛ به لحاظ ماهیت، اکتشافی و از نوع توصیفی - تحلیلی با تکنیک دلفی در دو دور انجام شد و بین خبرگان تحقیق به اجماع رسید. جامعه آماری شامل خبرگان پلیس در تهران بود که نمونه به تعداد 15 نفر با روش هدفمند به اشباع نظری رسید. ابزار پژوهش شامل مصاحبه و پرسش نامه محقق ساخته بر اساس نظرات خبرگان بود. اعتبارسنجی و اطمینان بخشی مصاحبه ها با ملاک گوبا و لینکلن و روایی پرسش نامه ها با روش صوری و محتوایی تأیید شد. مصاحبه با استفاده از روش تحلیل مضمونی، و پرسش نامه با استفاده از محاسبه میانگین با نرم افزار SPSS تحلیل شد. یافته ها: یافته های تحقیق نشان داد برای پیشگیری از شکل گیری اجتماعات غیرقانونی و کنترل آن می توان الگویی انتظامی در دو بُعد اجتماعات غیرقانونی صنفی - کارگری و سیاسی - امنیّتی مفهوم سازی کرد. در بُعد اجتماعات غیرقانونی صنفی -کارگری، مؤلفه های «اصول چهارگانه سلسله مراتبی (مسئول سازی، هدایتی، حمایتی و اقدامی)؛ هدایت معترضان به داخل دستگاه مربوطه و پیش بینی محل مناسبی برای معترضان» شناسایی شد. در بُعد اجتماعات غیرقانونی سیاسی – امنیّتی، مؤلفه های «عملیات روانی و روشنگری، عملیات فضای مجازی، عملیات اطلاعاتی و عملیات انتظامی» شناسایی شد. نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاکی از آن است که برای پیشگیری و کنترل اجتماعات غیرقانونی قبل از این که اجتماع تبدیل به اغتشاش شود و مجبور به مقابله با هزینه های مضاعف شد، بر اساس الگوی تدوین شده اقداماتی ازجمله مسئول سازی، هدایتی، حمایتی و عملیات های انتظامی، عملیات روانی و روشنگری، فضای مجازی و اطلاعاتی لازم است.

زمینه و هدف: جرم قاپ زنی (کیف قاپی و موبایل قاپی) یکی از خشن ترین جرائم رایج در سطح شهر مشهد است. با بررسی آمارها، روند رو به رشد جرائم خشن - هر سال نسبت به سال قبل - را می توان مشاهده کرد؛ نکته ای که برای کلان شهری مثل مشهد که سالانه پذیرای بیش از پنج میلیون زائر از سراسر کشور و حتی کشورهای همسایه است، موضوع خوشایندی نیست و تبعات منفی به دنبال خواهد داشت؛ بنابراین پژوهش حاضر به دنبال آن است تا با رویکرد اکتشافی، عوامل مؤثر در پیشگیری انتظامی از جرم خشن قاپ زنی در شهر مشهد را مورد کاوش قرار داده و همچنین راهکارهایی در این خصوص ارائه دهد. روش : این پژوهش ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر نوع تحقیق، توصیفی - تحلیلی است که با رویکرد کیفی انجام شد. مشارکت کنندگان پژوهش برای شناسایی عوامل مؤثر در پیشگیری از جرم خشن قاپ زنی، مدیران و کارشناسان انتظامی مرتبط با موضوع بودند که از سیزده نفر از آن ها تا اشباع نظری مصاحبه نیمه ساختاریافته به عمل آمد. به منظور افزایش روایی درونی و بیرونی، از مشارکت کنندگان متخصص استفاده شد. همچنین در دورهای متعدد مصاحبه ها تکمیل شد. داده های متنی به روش تحلیل محتوای مضمونی با استفاده از نرم افزار مکس کیودا، تحلیل شد. یافته ها : با استفاده از نظرات خبرگان، عوامل «کیفری»، «وضعی» و «اجتماعی» در پیشگیری از جرم خشن قاپ زنی در شهر مشهد احصا شد. تعداد عوامل کیفری، وضعی و اجتماعی شناسایی شده به ترتیب 25، 75 و 51 بوده است. نتایج: با نگرش به نتایج حاصل از تحقیق، عوامل کیفری شامل عوامل قضایی و عوامل قانونی بوده و عوامل وضعی شاملِ منابع انسانی و سازمانی، سامانه های اطلاعاتی، اصول مدیریتی و آموزش کارکنان بوده است. ذیل عوامل اجتماعی نیز آگاه سازی عمومی، تعاملات درون سازمانی، تعاملات برون سازمانی و عوامل محیطی قرار گرفت.

زمینه و هدف: انضباط اجتماعی عمدتاً به سه روش برقرار می شود که عبارت اند از: ایجاد فشار و ترس، انفعال و عدم مشارکت افراد جامعه و نهایتاً تمایل به رعایت هنجارهای جامعه. این مقاله، به منظور کشف زمینه های اجتماعی پرورش جوانان در جهت رعایت انضباط اجتماعی و در مسیر تمایل داوطلبانه آنان نسبت به رعایت هنجارهای جامعه تنظیم شده است. رویکرد نظریِ این مقاله، بخش تربیتیِ نظریه «نظم اجتماعی» است که در قالب دیدگاه «دانش محتوای آموزشی» بیان شده است. روش : روش انجام پژوهش، روش تلفیقیِ «سنجش اجتماعی» است. البته عمده گزارش این مقاله براساس نتایج کمّی است؛ که با تکیه بر شواهد کیفی مورد تأیید و توصیف قرار گرفته اند. جامعه آماری متشکل از 607 دانش آموز از شهر تهران است. گردآوری و تحلیل داده ها در وجه کمّی به روش پیمایش و تکنیک های آماری؛ و در وجه کیفی، با استفاده از تکنیک های مشاهده و مصاحبه عمیق انجام شده است. یافته ها: یافته های تحقیق، چگونگی تأیید فرضیه های تحقیق را آشکار می سازد. طبق مدل های ریاضی، در سطح نظام شخصیت، ویژگی های عام گرا تمایل جوانان به هنجارهای جامعه را تقویت می کنند. متغیرهایی همچون هویّت دانش آموزی، هویّت ملی و هویّت مذهبی تمایل به رعایت هنجارهای جامعه را افزایش می دهد؛ در مقابل، ویژگی های خاص گرا تمایل جوانان به رعایت هنجارهای جامعه را تضعیف می کند. در سطح نظام آموزشی، اقتدار اخلاقی کادر مدرسه، به ویژه مدرسان ادبیات فارسی و دروس اختصاصی در این مهم نقش تقویت کننده ای ایفا می کنند. همچنین، در سطح کلان ارزیابی مثبت از عملکرد عاملان قانون، تمایل جوانان در رعایت هنجارهای رسمی و غیررسمی را افزایش می دهد. نتیجه گیری: توجه برنامه ریزان راهبردی در سطوح آموزش وپرورش، رسانه و عاملان قانون می تواند تمایل جوانان به رعایت هنجارهای رسمی و غیر رسمی جامعه را تقویت و ارتقاء دهد.

زمینه و هدف: امروزه جوامع در راستای توسعه خویش به منظور ایجاد و ارتقای سطح کیفی زندگی انسان ها تلاش های بسیاری را به عمل می آورند که توجه به برخی از مفاهیم اجتماعی، یکی از مهم ترین این اقدامات است. در این راستا، هدف اصلی تحقیق حاضر بررسی و تبیین پیوند مفهومی امنیّت اجتماعی و سرمایه اجتماعی در بستر مشارکت و نظارت عمومی سالم است. روش: پژوهش حاضر از نوع توسعه ای است که با استفاده از روش ترکیبی یا آمیخته به بررسی موضوع می پردازد. رویکرد به کاررفته در این روش، رویکرد نسبی متوالی با وزن ن ابرابر است که در سه مرحله کیفی کیفی کمّی انجام می شود. در این تحقیق، به ترتیب از سه روش «مصاحبه یک به یک نظریه داده بنیاد پیمایش» جهت بررسی و تبیین موضوع استفاده شده است. مشارکت کنندگان مرحله اول (مصاحبه یک به یک) و مرحله دوم (نظریه داده بنیاد) با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند، از بین خبرگان شناسایی شد و از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته، اطلاعات و داده های مربوط به ترتیب در نفر 6 و 15 به اشباع نظری رسید. ابزار اصلی گردآوری اطلاعات در مرحله کمّی، پرسش نامه بود که با استفاده از نمونه گیری سیستماتیک، تعداد 25 نفر به سؤالات پاسخ دادند و نتایج با استفاده از تجزیه وتحلیل های میانگین و انحراف معیار در نرم افزار SPSS تحلیل شدند. یافته ها: یافته های تحقیق نشان می دهد که عوامل و شرایط علّی به عنوان علل اصلی پیوند مفهومی امنیّت اجتماعی و سرمایه اجتماعی در بستر مشارکت و نظارت عمومی سالم هستند که با عطف به عوامل زمینه ای مانند عوامل فردی و آموزشی؛ عوامل اجتماعی و خانوادگی؛ عوامل فرهنگی و ایدئولوژیکی؛ عوامل مدیریتی و ساختاری؛ عوامل نهادی و دولتی می توانند در راستای ایجاد امنیّت اجتماعی و سرمایه اجتماعی پایدار ثمربخش باشند. در فاز کمّی نیز خبرگان پاسخ دهنده، تمامی ابعاد و مؤلفه ها را مورد تأیید قرار دادند. نتیجه گیری: مطابق با نتایج، می توان به نقش و ماهیت همپوشانی ابعاد سرمایه اجتماعی، امنیّت اجتماعی، مشارکت و نظارت عمومی سالم اشاره کرد که به عنوان ارزش های جدایی ناپذیر جامعه ایفای نقش می کنند. پیوند مفهومی امنیّت اجتماعی و سرمایه اجتماعی در بستر مشارکت و نظارت عمومی سالم موجب می شود تا تعامل متقابل، اعتماد عمومی، مشارکت عمومی سالم، نظارت همگانی به عنوان مؤلفه هایی مهم برای مشروعیت بخشیدن به جامعه و ایجاد رفاه و آسایش شهروندان باشد و در سایه این پیوند مفهومی، جامعه بتواند به سرمایه اجتماعی پایدار دست یابد.

زمینه و هدف: مطلوبیت اجتماعی فرایندی است که به انسان می آموزد توانایی هایش را در جهت ایفای وظایف فردی به عنوان عضوی از جامعه توسعه بخشد. هدف پژوهش حاضر، ارائه مدل پیش بینی مطلوبیت اجتماعی بر مبنای سخت رویی و جهت گیری مذهبی درونی و بیرونی در نوجوانان بود. روش : پژوهش حاضر از نوع کاربردی و توصیفی و همبستگی بود. روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی است. جامعه آماری شامل 6371 نفر دانش آموز مشغول به تحصیل دوره متوسطه دوّم مدارس عادی استان مرکزی بود که به صورت غیرتصادفی و در دسترس، 360 دانش آموز انتخاب شدند و پرسش نامه های مطلوبیت اجتماعی کارلو و همکاران (2003)، سخت رویی لانگ و گولت (2003) و جهت گیری مذهبی آلپورت و رأس (1967) در اختیار آنان قرار گرفت. داده ها با آزمون همبستگی پیرسون و تحلیل مسیر تجزیه وتحلیل شدند. یافته ها: نتایج پژوهش نشان دهنده آن است که مطلوبیت اجتماعی به طور مستقیم بر سخت رویی در دانش آموزان تأثیر دارد (01/0>p). همچنین مطلوبیت اجتماعی به طور غیرمستقیم از طریق جهت گیری مذهبی بر سخت رویی تأثیر دارد (01/0>p). نتیجه گیری: با افزایش جهت گیری مذهبی درونی و بیرونی، سخت رویی افزایش می یابد و درنتیجه میزان گرایش نوجوانان برای مطلوبیت اجتماعی بیشتر می شود.

زمینه و هدف: مسائل اجتماعی بسته به نوع آن ها هرکدام دارای آثار و تبعات مختلفی برای جامعه هستند. فرار از خانه به ویژه فرار دختران از خانه یکی از آسیب های مهم اجتماعی است که برای کلّیت جامعه تهدیدی جدی محسوب می شود. کودک یا نوجوانی که بدون اجازه والدین یا سرپرست خانه را ترک می کند، کودک یا نوجوان فراری قلمداد می شود. بر همین اساس، هدف این پژوهش بررسی پیشگیری جرم شناختی از پدیده فرار دختران از منزل در شهر تهران است. روش: پژوهش حاضر از نوع کمّی و در گروه تحقیقات کاربردی قرار دارد و به لحاظ روشی از نوع تحقیقات توصیفی است. در این پژوهش، داده ها به صورت میدانی گردآوری شده اند. جامعه آماری پژوهش، همه دختران فراری شهر تهران هستند که به دلیل نامشخص بودن تعداد دختران فراری، با استفاده از فرمول حجم نمونه جامعه نامحدود، تعداد 180 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شد. ابزار گردآوری داده ها، پرسش نامه محقق ساخته دارای روایی صوری و پایایی بالای 7/0 بوده است. در این تحقیق، از داده های تصنعی و معادل میانگین استفاده شده است. تحلیل داده ها در دو سطح توصیفی و پیش بینی انجام شده و به منظور سنجش اثر متغیرهای مستقل تحقیق بر وابسته از آزمون های همبستگی و مدل معادله ساختاری از نرم افزارهای آماری Spss و Amos استفاده شده است. یافته ها: یافته های حاصل از آزمون فرضیات در سه فرضیه کلی نشان داده شد که حوزه های اجتماعی، حوزه های روان شناختی و حوزه های جرم شناختی در پیشگیری از فرار دختران با ضرایب مثبت و معناداری مورد تأیید واقع شد و با توجه به سطح معناداری کمتر از 5 درصد، نتایج قابلیت تعمیم به جامعه آماری را داشت. علاوه بر این، در مدل سازی معادله ساختاری نیز همه بارهای عاملی با ضرایب بالایی توانسته اند متغیرهای پنهان را تعریف کنند و در بحث مدل سازی نیز حوزه های جرم شناختی با ضریب 61/0 بالاترین اثر را بر روی پیشگیری از فرار دختران دارد و همچنین حوزه های روان شناختی با ضریب 32/0 و حوزه های اجتماعی با ضریب 29/0 بر روی پیشگیری از فرار دختران اثر دارد. نتیجه گیری: فرار دختران از منزل می تواند به دلایل مختلفی رخ دهد؛ و برای پیشگیری از آن اتکا به راهبردهای اجتماعی، روان شناختی و جرم شناسی یک ضرورت غیرقابل انکار است.