محمد ولیان ایرج

زمینه و هدف: جرم قاپ زنی (کیف قاپی و موبایل قاپی) یکی از خشن ترین جرائم رایج در سطح شهر مشهد است. با بررسی آمارها، روند رو به رشد جرائم خشن - هر سال نسبت به سال قبل - را می توان مشاهده کرد؛ نکته ای که برای کلان شهری مثل مشهد که سالانه پذیرای بیش از پنج میلیون زائر از سراسر کشور و حتی کشورهای همسایه است، موضوع خوشایندی نیست و تبعات منفی به دنبال خواهد داشت؛ بنابراین پژوهش حاضر به دنبال آن است تا با رویکرد اکتشافی، عوامل مؤثر در پیشگیری انتظامی از جرم خشن قاپ زنی در شهر مشهد را مورد کاوش قرار داده و همچنین راهکارهایی در این خصوص ارائه دهد. روش : این پژوهش ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر نوع تحقیق، توصیفی - تحلیلی است که با رویکرد کیفی انجام شد. مشارکت کنندگان پژوهش برای شناسایی عوامل مؤثر در پیشگیری از جرم خشن قاپ زنی، مدیران و کارشناسان انتظامی مرتبط با موضوع بودند که از سیزده نفر از آن ها تا اشباع نظری مصاحبه نیمه ساختاریافته به عمل آمد. به منظور افزایش روایی درونی و بیرونی، از مشارکت کنندگان متخصص استفاده شد. همچنین در دورهای متعدد مصاحبه ها تکمیل شد. داده های متنی به روش تحلیل محتوای مضمونی با استفاده از نرم افزار مکس کیودا، تحلیل شد. یافته ها : با استفاده از نظرات خبرگان، عوامل «کیفری»، «وضعی» و «اجتماعی» در پیشگیری از جرم خشن قاپ زنی در شهر مشهد احصا شد. تعداد عوامل کیفری، وضعی و اجتماعی شناسایی شده به ترتیب 25، 75 و 51 بوده است. نتایج: با نگرش به نتایج حاصل از تحقیق، عوامل کیفری شامل عوامل قضایی و عوامل قانونی بوده و عوامل وضعی شاملِ منابع انسانی و سازمانی، سامانه های اطلاعاتی، اصول مدیریتی و آموزش کارکنان بوده است. ذیل عوامل اجتماعی نیز آگاه سازی عمومی، تعاملات درون سازمانی، تعاملات برون سازمانی و عوامل محیطی قرار گرفت.