مطالب مرتبط با کلیدواژه

گفتمان انقلاب اسلامی


۱.

بررسی پیامدهای گفتمان انقلاب اسلامی در مورد جایگاه سیاسی - اجتماعی زنان در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فصلنامه علمى پژوهشى متین ۱۳۸۷ شماره ۳۹

کلیدواژه‌ها: زنان ایران انقلاب اسلامی گفتمان انقلاب اسلامی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی حقوق حقوق بین الملل حقوق بشر حقوق زنان
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی فرهنگ جامعه شناسی فرهنگ
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی دین
  4. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی سیاسی و انقلاب و جنگ جامعه شناسی سیاسی
  5. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی سیاسی و انقلاب و جنگ جامعه شناسی انقلاب
  6. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه اندیشه و فقه سیاسی اندیشه سیاسی اسلام فلسفه سیاسی
  7. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه اندیشه و فقه سیاسی فقه سیاسی ولایت فقیه انقلاب و نظام جمهوری اسلامی
تعداد بازدید : ۳۶۶۰ تعداد دانلود : ۱۸۳۵
"در ایران معاصر، در مورد جایگاه سیاسی ـ اجتماعی زنان همواره گفتمان سنتی مطرح بوده است. این گفتمان که ریشه در سنتهای اجتماعی و مذهبی در ایران داشته نقش مهمی در نوع نگرش به زن در جامعه ایران ایفا کرده است. اما در آستانه قرن بیستم و انقلاب مشروطه در ایران، گفتمان جدیدی در مورد زنان با تاثیرپذیری از مدرنیسم مطرح شد که هرچند وجوه مشترکی با مبانی مدرنیسم در غرب داشت، اما به دلیل عدم انطباق کامل با آن باید آن را گفتمان شبه مدرن نامید. این گفتمان در دوران حکومت پهلوی، گفتمان مسلط در عرصه مطالعات زنان محسوب می شد و در چهارچوب مبانی نظری خود به تعریف جایگاه زنان در عرصه های مختلف اجتماعی پرداخت. در آستانه انقلاب اسلامی، گفتمان جدید دیگری درمورد زنان مطرح شد و در موضع قدرت قرار گرفت که می توان آن را گفتمان انقلاب اسلامی نامید. این گفتمان با نقد گفتمان سنتی و شبه مدرن تلاش کرد تا رویکرد جدیدی در نوع نگاه به زن در ایران مطرح سازد. این مقاله ضمن تبیین گفتمانهای مذکور، پیامدهای آنها را در عرصه های سیاسی و اجتماعی مورد بررسی قرار می دهد و به صورت خاص به این سؤالات پاسخ می دهد که ویژگیها و محتوای گفتمان انقلاب اسلامی درمورد زنان چیست و این گفتمان چه تاثیری در سیاستگذاری در حوزه اجتماعی ـ سیاسی و حقوقی زنان در ایران به جای گذارده است؟ "
۲.

تحلیل انتقادی گفتمان صدور انقلاب امام خمینی (ع) (60 ـ 1357)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال دهم پاییز ۱۳۹۲ شماره ۳۴

کلیدواژه‌ها: تحلیل گفتمان هژمونی صدور انقلاب گفتمان انقلاب اسلامی امام خمینی (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۰۸ تعداد دانلود : ۸۶۲
این مقاله با استفاده از روش نورمن فرکلاف، گفتمان صدور انقلاب امام خمینی(ع) را مورد بررسی قرار می دهد و به دنبال پاسخ به این سؤال است که گفتمان صدور انقلاب، با کدام پیش فرض ها و با کدام دلالت های ضمنی در فاهمه عمومی وارد و جاذبه ایجاد کرده بود؟ در این مقاله اثبات می شود که رابطه تعاملی بینِ متن و زمینه و تکیه بر ایدئولوژی اسلام، موجب هژمون شدن اندیشه امام خمینی(ع) در باب صدور انقلاب گردیده است. همچنین این امر، خود باعث تفهم معنایی گفتمان صدور انقلاب و دریافت رابطه پیچیده قدرت و ایدئولوژی در گفتار ایشان می شود و نشان می دهد گفتمان صدور انقلاب امام خمینی(ع) در راستای بازتولید ساختار قدرت انقلابی و تداوم مشروعیت آن تکوین یافته است.
۳.

از سوژه جنسی تا سوژه انقلابی: بازنمایی زن در گفتمان انقلاب اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اجتماعی ایران سال هفتم پاییز ۱۳۹۲ شماره ۳ (پیاپی ۲۳)

کلیدواژه‌ها: زن گفتمان انقلاب اسلامی سوژه جنسی سوژه جنسیتی سوژه انقلابی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۹۹ تعداد دانلود : ۹۹۹
مقاله حاضر با تمرکز بر روابط قدرت و مقاومت مندرج در سرمایه­ کلامی گفتمان های رقیبی که در متن منازعه سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دو دهه پیش از انقلاب اسلامی (1357) حاضرند، چگونگی برساخته شدن محدوده معنایی و ساختار اجتماعی سوژه زن انقلابی را نشان می دهد. بدین منظور، با تکیه بر بنیان نظری و روش­شناسی که از پیوند استراتژیک امکانات مفهومی نظریه گفتمانی لاکلاو و موفه و نظریه تاریخی–گفتمانی وداک برآمده است، نگاهی گذرا به سوژگی زنانه در گفتارِ مهم ترین شخصیت های سیاسی و فرهنگی دوران مزبور، یعنی محمدرضا پهلوی و امام خمینی(ره)، افکنده و در پیوند با رخدادهای زمینه، فرایند واسازی گفتمان های سنتی و مدرن و در پی آن ساخت زدایی از «زن به عنوان سوژه صرفاً جنسی یا جنسیتی» را در پرتو ظرفیت­های زبانی اندیشه پردازان شاخص انقلاب اسلامی ـ آیت اله مطهری، دکترشریعتی و امام خمینی(ره)ـ بررسی کرده ایم. سپس چگونگی شکل گیری مفهوم «زن به عنوان سوژه انسانی» را درون شبکه­های معنایی صورت بندی گفتمان انقلاب اسلامی به تصویر کشیده ایم.
۴.

بررسی تطبیقی دو نظریه ولایت فقیه و دموکراسی متعهد در شکل گیری گفتمان انقلاب اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم اجتماعی (فردوسی مشهد) سال سیزدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: امام خمینی ولایت فقیه شریعتی گفتمان انقلاب اسلامی دموکراسی متعهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵۱ تعداد دانلود : ۴۸۰
انقلاب اسلامی ایران، نقطه آغازینی در تحوّلات سال های پایانی قرن بیستم به شمار می آید. انقلابی که مکاتب مختلف سیاسی از جمله لیبرالیسم، سوسیالیسم، ناسیونالیسم و غیره را به چالش کشیده است. پرداختن به اندیشه ها و زیرساخت فکری انقلاب اسلامی در فضای تأثیر عوامل مؤثّر بر انقلاب ها (اندیشه سیاسی، رهبری و مردم) امری ضروری به نظر می رسد. انقلاب اسلامی تجربه ای است که نخبگان آن از مجموعه های دینی و روشن فکری برخاسته و هر کدام در راستای رسیدن جامعه به وضعیت مطلوب و اندیشه جایگزین، تلاش های فراوانی کرده اند. امام خمینی به عنوان بنیان گذار انقلاب اسلامی و شخصیت های دیگری هم چون علی شریعتی در مجموعه های روشن فکری نقش مهمّی را ایفا کرده اند. آن چه در این پژوهش به آن پرداخته می شود، این است که دو نظریه ولایت فقیه و دموکراسی متعهّد به چه میزانی در انقلاب اسلامی نقش ایفا کرده اند و چه گونه در پیش برد این هدف هم افزایی داشته اند؟ بر همین اساس، تأثیر هر یک از دو نظریه بر عناصر اصلی شکل گیری انقلاب (اعتقادات، رهبری، مردم) برّرسی شده و نقاط مشترک و افتراق بیان شده است. به باور نگارندگان، امام خمینی در یک گستره عمومی و علی شریعتی در یک مجموعه خاص نخبگی توانستند از اسلام انقلابی و تشیّع راستین علوی در ترسیم وضعیت مطلوب جهت جای گزینی با وضع موجود بهره گیرند.
۵.

ره آوردهای اخلاقی گفتمان انقلاب اسلامی: فرصت ها و چالش های فراسو

نویسنده:
منبع: اندیشه سیاسی در اسلام بهار ۱۳۹۷ شماره ۱۵

کلیدواژه‌ها: گفتمان انقلاب اسلامی اخلاق نتیجه محور اخلاق فضیلت محور فضیلت گرایی اخلاقی سکولاریسم عقل و شرع

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۶ تعداد دانلود : ۳۲۱
انقلاب اسلامی ایران در سال پنجاه و هفت شمسی تنها یک انقلاب سیاسی نبوده که فقط به طور انحصاری در آن جا به جایی قدرت صورت گرفته باشد. بلکه شایسته آن است که در نظر داشته باشیم در این انقلاب یک فرآیند معرفتی و گفتمانی صورت گرفته است و پاسداشت انقلاب در مقام اول شناخت گفتمان معرفتی آن و سپس تحقق آن آرمان های گفتمانی در عرصه اجتماع، سیاست و اقتصاد و اخلاق می باشد. به عبارت دیگر نکته اول این است که توجه داشته باشیم، جوهره انقلاب اسلامی در ایران منبعث از یک تحلیل و برداشت گفتمانی است که در آن دال مرکزی اسلام است، آن هم اسلامی که ویژگی های تفکر اجتهادی شیعه در آن وجود دارد. تفکری که هم توسط سکولارهای جهان غرب و هم جهان اسلام و هم توسط اندیشه های سلفی اخباری گرا مورد نقد و هجمه شدید می باشد. به عبارت دیگر نه سکولارها و نه سلفی های اخباری در جهان اسلام مبانی معرفتی و تفکری انقلاب اسلامی ایران که مبتنی بر گفتمان معرفتی انقلاب اسلامی ایران بر اساس تفکر اجتهادی شیعه می باشد را نمی پذیرند. در قرن بیستم و با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران به رهبری حضرت امام بازگشت به دین در عرصه سیاست احیا شد. گفتمان انقلاب اسلامی در ایران، ره آوردهای مهمی داشت که یکی از آنها احیاگری دین در نظام بین الملل بود و پس از آن در کشورهای مختلف این موضوع به اشکال مختلفی تجلی یافته است. تفکر دینی در مقابل سکولاریسم که یکه تازی می کرد، بار دیگر احیا شد و تاکنون نیز این دو گانگی سپهر سیاست و دین مباحث زیادی را در کشورهای دنیا چه در عرصه سیاست و چه در عرصه آکادمیک و پژوهش گری به وجود آورده است. نوشتار حاضر، به ره آوردهای اخلاقی گفتمان انقلاب اسلامی می نگرد و ضمن ارایه تعریف، تبیین و تحلیل از اخلاق به وضعیت موجود و افق فراسو در این باره خواهیم پرداخت.
۶.

بازکاوی اثرات گفتمان اصلاح دینی بر گفتمان انقلاب اسلامی؛ تداوم یا تکامل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات الگوی پیشرفت اسلامی و ایرانی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۹ 130-148

کلیدواژه‌ها: گفتمان اصلاح دینی نفی استعمار نفی استبداد پیوند دین و سیاست گفتمان انقلاب اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۵ تعداد دانلود : ۳۵۹
حضور استعمار و ظهور دولت های استبدادی در جهان اسلام از عوامل زوال اندیشه سیاسی بوده است. درکنار این عامل تعاملات ساختاری استعمار و استبداد به ترویج سطحی نگری و گسترش اندیشه جبرگرایی نیز منجرشد. این نگرش ضمن تاثیر بر باورها و فرهنگ سیاسی مردم، دین را از اثرگذاری مطلوب بر حیات سیاسی و اجتماعی جامعه به حاشیه راند و آن را به عنوان امری شخصی و غیر اجتماعی در حوزه عبادات و اعمال فردی جای داد. به تریج در واکنش به انزوای دین در عرصه اجتماعی، مصلحانی برآمدند و بر آن شدند تا با بازتعریفی جدید از گزاره های دینی، آن را به حیات سیاسی و اجتماعی بازگردانند. مصلحان دینی در دو عرصه مبارزه با خرافات و تحجر دینی و مقابله با استعمار بر آن شدند تا ضمن تاکید بر اصل دین، آن را با شرایط و مقتضیات زمانی تطبیق دهند. برآمدن موج اول گفتمان اصلاح دینی در قرن نوزدهم در راستای پیرایش اندیشه دینی و محوریت دادن به آن و اصلاح جامعه بود. این گفتمان با بازتفسیری جدید از گزاره های دینی برآن شد تا دین را در متن کنش های سیاسی و اجتماعی قراردهد و از آن جهت، رهایی از پیامدهای نامطلوب استعمار و استبداد یاری طلبد. این گفتمان با رویکردی انتقادی نسبت به استعمار، پذیرش دست آوردهای علمی غرب و تلاش در جهت اصلاح نهاد استبداد، در صدد ایجاد قرائت جدیدی از گزاره های دینی برآمد. موج دوم اصلاح دینی یا همان گفتمان انقلاب اسلامی در تداوم مسیر موج اول ایجاد شد و ضمن بره گیری از گفتمان موج اول اصلاح دینی به صورت بنیادی و تکامل یافته تری، تقابل با استعمار و استبداد را به اوج خود رساند. این گفتمان با قرائت حداکثری از دین و تغییر نگرش از اصلاح به انقلاب، به ایجاد نظام سیاسی با محوریت اسلام و ضدیت با استبداد و استعمار منتهی شد. دستاورد پژوهش حاضر آن است که گفتمان انقلاب اسلامی علاوه بر تداوم آموزه های گفتمان اصلاح دینی، رویکردی متفاوت از این گفتمان را در پیش گرفت که بسیار کامل تر از آن به نظر می رسد.
۷.

رابطه متقابل هویت سیاسی جمهوری اسلامی ایران و آمریکای دشمن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی سال بیست و یکم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۸۰) 55 - 74

کلیدواژه‌ها: رئالیسم سیاسی هویت سیاسی امنیتی سازی گفتمان انقلاب اسلامی دشمن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۶ تعداد دانلود : ۴۸۲
با پیروزی انقلاب اسلامی و حادثه گروگان گیری، دگری به نام آمریکای دشمن به یکی از مهم ترین عناصر تجلی بخش و تثبیت کننده هویت سیاسی نظام جمهوری اسلامی ایران بدل شده است. این مقاله با تمرکز بر نقش هویت سیاسی، در پی ارائه پاسخی به این پرسش است که چرا پس از حدود چهار دهه از پیروزی انقلاب، جمهوری اسلامی ایران تا کنون بر رابطه نداشتن با ایالات متحده آمریکا اصرار می ورزد و در برابر تمامی فشارهای ساختاری با مرکزیت آمریکا مقاومت کرده و تن به سازش با آن نمی دهد؟ برای پاسخ به این پرسش، از دیدگاه های واقع گرایان سیاسی استفاده شده است. واقع گرایان سیاسی ضمن تأکید بر تمایز دوست و دشمن به عنوان جوهر و هسته اصلی سیاست، نیاز شدید و ذاتی گروه ها و واحدها به هویت سیاسی و نه ساختار یا تمایل به قدرت را مبین این تمایز دانسته و بر ضرورت حفظ فاصله با دشمن به منظور بقا و پیگیری اهداف خویشتن تأکید ویژه می نمایند.
۸.

نقش اندیشه علامه طباطبایی در تکوین مفهوم «جمهوری اسلامی»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه متین سال بیستم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۸۱ 27 - 53

کلیدواژه‌ها: اندیشه علامه طباطبایی ادراکات اعتباری ملک اجتماعی جمهوری اسلامی گفتمان انقلاب اسلامی توزیع اجتماعی اندیشه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۳ تعداد دانلود : ۴۵۱
این مقاله در چهارچوب مطالعات تحلیل گفتمانی به نقش اندیشه علامه طباطبایی در تکوین دال «جمهوری اسلامی» در معنای مورد نظر گفتمان انقلاب اسلامی 1357 ایران می پردازد. پروبلماتیکِ نوشتار حاضر، بررسی نقش متفکری است که فاقد راهبرد سیاسی در عرصه انقلاب بوده است. ذیل این مسئله، به دو پرسش اصلی پرداخته شده است: 1. نقش اندیشه علامه طباطبایی در تکوین دال جمهوری اسلامی در معنای موردنظر گفتمان انقلاب اسلامی چیست؟ 2. سازوکارهای اجتماعیِ پیوند اندیشه علامه طباطبایی با گفتمان انقلاب اسلامی چیست؟ پژوهش حاضر با استفاده از فن «تحلیل مضمون» به شناسایی کلمات تکراری، مکنون و کلیدی در متون مربوط به اندیشه علامه طباطبایی و گفتمان انقلاب اسلامی مبادرت می کند و نشان می دهد علامه در چهارچوب نظری اعتباریات، بنیان های فلسفیِ طرح «جمهوری اسلامی» را پی ریخته است. اندیشه علامه طباطبایی از مجرای سازوکارهای اجتماعی همچون «حلقه های فکری»، «تعاملات بین نسلی»، «اجتماعات گفتمانی» و «ژانر نوشتاری و گفتاری» با گفتمان انقلاب اسلامی نیز پیوند پیداکرده است.
۹.

تحلیل گفتمان جنبش دانشجویی پس از پیروزی انقلاب اسلامی با استفاده از نظریه گفتمان لاکلا و موفه (1376 - 1358)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست دوره ۴۱ پاییز ۱۳۹۰ شماره ۳ 227 - 245

کلیدواژه‌ها: انجمن های اسلامی دانشجویان جنبش دانشجویی رهبری امام خمینی (ره) روشنفکری دینی گفتمان انقلاب اسلامی گفتمان چپ (مذهبی)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۷ تعداد دانلود : ۴۰۳
یکی از سوژه های فعال در جریان نهضت امام خمینی (ره) و پیشبرد اهداف آن، دانشجویان مسلمان پیرو خط امام (ره) بودند. از این رو بررسی سیر مواضع و تحولات فکری و سیاسی این دانشجویان در انجمن های اسلامی به عنوان شریان اصلی جنبش دانشجویی در آن سال ها، می تواند روشنگر بخشی از تاریخ انقلاب اسلامی باشد. به جهت مناسبت موضوع و نیز قابلیت فوق العاده گفتمان لاکلا و موفه در تبیین پدیده های سیاسی - اجتماعی، این نظریه به عنوان چارچوب نظری انتخاب شده است. از آنجا که در این نظریه همه مسائل گفتمانی فهم می شوند و تمامی پدیده ها (به عنوان متن text) متناظر با بستر پیدایش و در ارتباط با شرایط بیرونی آنها (به عنوان زمینه context) مورد تحلیل و بررسی قرار می گیرند؛
۱۰.

چالش های فرهنگی جریان های تکفیری علیه گفتمان انقلاب اسلامی و راهکارهای مقابله با آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال شانزدهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۵۶ 19-30

کلیدواژه‌ها: جریان های تکفیری گفتمان انقلاب اسلامی چالش های فرهنگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۰ تعداد دانلود : ۳۰۰
جریان های تکفیری یکی از معضلات اصلی جهان اسلام محسوب شده و باعث ایجاد نا امنی، خشونت، نسل کشی و برادر کشی و... شده است. این جریان ها با برخورداری از ویژگی هایی نظیر ظاهرگرایی، عقل ستیزی، وحدت گریزی، خشونت گرایی و بی توجهی به استکبار، چالش های زیادی علیه گفتمان انقلاب اسلامی به وجود آورده اند. نوشته حاضر در راستای پاسخگویی به این پرسش است که چالش های فرهنگی جریان های تکفیری علیه گفتمان انقلاب اسلامی و راهکارهای مقابله با آن چیست؟ چالش های فرهنگی شامل مواردی همچون: شبهه افکنی در اعتقادات، از میان بردن بسترهای گفتگو، تخریب آثار تمدن اسلامی، تضعیف جایگاه فکری و ایدئولوژیکی انقلاب اسلامی و... می شود. جهت مقابله با این چالش ها، راهکارهایی ازجمله تبیین صحیح گفتمان انقلاب اسلامی، آگاهی بخشی نسبت به جریان های تکفیری، دیپلماسی فرهنگی، تقریب مذاهب اسلامی و تلاش برای تشکیل نهضت علمی ارائه می گردد. در راستای پاسخ گویی به سؤال مقاله، «نظریه بحران» توماس اسپریگنز مورد استفاده قرار گرفته است.
۱۱.

بررسی هویت های کودک مطلوب گفتمان انقلاب اسلامی در شبکه کودک سیمای جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: رسانه های دیداری و شنیداری دوره ۱۳ زمستان ۱۳۹۸ شماره ۳۲ 109 - 138

کلیدواژه‌ها: تلویزیون کودک شبکه کودک سیما هویت کودکی گفتمان انقلاب اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۴ تعداد دانلود : ۳۳۷
کودکان یکی از پربیننده ترین و مخاطبان خاص تلویزیون هستند. تلویزیون، به دلیل بهره مندی از جذابیت های تصویری و قدرت همانندسازی، بر برداشت مخاطب کودک از هویت خود، درونی شدن فرهنگ و الگوهای فکری و رفتاری وی تأثیر می گذارد. بنابراین، تنها شبکه تخصصی کودک در ایران انتخاب شد تا قابلیت های هویت سازی آن مطالعه و به این پرسش پاسخ داده شود که برنامه های آن در چه مفصل بندی گفتمانی تولید و پخش می شوند؟ بدین منظور، ابتدا نظام معنایی گفتمان انقلاب اسلامی و کودک مطلوب آن با رویکرد لاکلائو و موفه از بیانات و مکتوبات رهبران انقلاب اسلامی مفصل بندی و در مرحله بعدی نظام معنایی برنامه های تلویزیونی شبکه کودک، در بازه زمانی شش ماهه دوم سال 96، تحلیل گفتمان شد. در اندیشه رهبران انقلاب اسلامی، «کودک مطلوب» به معنای پرورش یافتن قوای روحی، جسمی و شکوفایی استعدادهای ذاتی وی است و این مهم بدون توجه به دال مرکزی توحید میسر نمی شود. هویت های «کودک مؤمن»، «ایرانی»، «انقلابی»، «عالم و فلسفه دان»، «اخلاق مدار»، «تندرست» و «جامعه پذیر» هفت هویت کودک مطلوب گفتمان انقلاب اسلامی را تشکیل می دهند. نتایج نشان می دهد که شبکه به اشکال مختلف، آن هویت ها را برساخت کرده است. در مجموع برنامه های تولیدی و تأمینی شبکه، هویت «کودک جامعه پذیر»، «کودک عالم و فلسفه دان»، و «کودک مؤمن»، به ترتیب بیشترین بازنمایی را داشته اند. در برنامه های تولیدی، بیشترین بازنمایی مربوط به «کودک جامعه پذیر» است و بازنمایی هویت «کودک عالم و فلسفه دان» و «کودک مؤمن» در رتبه های بعدی قرار دارند. لکن برنامه ای که منحصراً «کودک انقلابی»، «کودک ایرانی»، «کودک اخلاق مدار»، و «کودک تندرست» را بازنمایی کند، یافت نشد. در برنامه های خارجی بازنمایی هویت های «کودک جامعه پذیر» و «کودک عالم و فلسفه دان»، بسامد بالایی داشته است. در برنامه های تأمینی داخلی نیز بیشتر هویت «کودک جامعه پذیر»، «کودک مؤمن»، «کودک اخلاق مدار» بازنمایی شده است. کلیپ های پخش شده هم به ترتیب هویت های «کودک عالم و فلسفه دان»، «کودک مؤمن»، «کودک جامعه پذیر» و «کودک ایرانی» را بازنمایی کرده اند.
۱۲.

علامه طباطبایی و تکوین دال آزادی در گفتمان انقلاب اسلامی 57 ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: راهبرد فرهنگ سال دوازدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۴۶ 41 - 69

کلیدواژه‌ها: علامه طباطبایی دال آزادی گفتمان انقلاب اسلامی ادراکات اعتباری سازوکار های اجتماعیِ نهادی توزیع اندیشه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۰ تعداد دانلود : ۲۹۴
این مقاله برای نخستین بار، با استفاده از رهیافت تحلیل گفتمان به نقش علامه طباطبایی در تکوین دال «آزادی» در معنای مورد نظرِ گفتمان انقلاب اسلامی 1357 ایران می پردازد و کوشش می کند به دو پرسش پاسخ دهد: 1. نقش اندیشه علامه طباطبایی در تکوین دال آزادی در گفتمان انقلاب اسلامی 57 ایران چیست؟ 2. سازوکار های اجتماعی انتشار اندیشه علامه طباطبایی در پیوند با تکوین گفتمان انقلاب اسلامی چیست؟ تحقیق حاضر نشان می دهد که علامه طباطبایی اگرچه در عرصه انقلاب فاقد راهبرد سیاسی انقلابی بوده است اما به طور بی واسطه (تولید متون) و باواسطه (از طریق شاگردان، حلقه های فکری و اجتماعات گفتمانی) در تکوین دال آزادی گفتمان انقلاب اسلامی نقش ایفا کرده است. مقاله حاضر به منظور تبیین نقش بی واسطه علامه طباطبایی از نظریه گفتمانی لاکلائو و موفه و برای نشان دادن نقش باواسطه او یعنی تعیین سازوکار های اجتماعی پیوند اندیشه علامه و گفتمان انقلاب اسلامی از نظریه فوکو، وسنو و کالینز استفاده کرده است. این مقاله نشان می دهد که علامه با احیای موقعیت سوژگیِ «فیلسوف مفسر» و با محوریت نظریه ادراکات اعتباری، در منازعات گفتمانی دهه 30 تا دهه 50 شرکت کرده و در تکوین «گفتمانیِ» مؤلفه های سه گانه دال آزادی در معنای مورد نظر گفتمان انقلاب اسلامی (الف. نفی سلطنت استبدادی؛ ب. آزادی در چارچوب اسلام و ج. نقد آزادی در گفتمان دموکراسی غربی) نقش «سوژگی سیاسی» بی واسطه و باواسطه ایفا کرده است.
۱۳.

راهبردهای برنامه ریزی صنایع فرهنگی بومی؛ رویکردها، اصول، و الگو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: راهبرد اجتماعی فرهنگی سال هشتم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳۲

کلیدواژه‌ها: صنایع فرهنگی گفتمان انقلاب اسلامی سیاستگذاری فرهنگی تحلیل مضمون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۹ تعداد دانلود : ۸۲۳
امروزه صنایع فرهنگی از اهمیت روزافزونی برخوردار است و در آینده اقتصاد و فرهنگ جهان نیز نقش کلیدی ای بازی خواهد کرد. هدف عمده کشورهایی که آینده اقتصادی خود را برپایه صنایع فرهنگی برنامه ریزی می کنند، نخست، حفظ و گسترش فرهنگ خودی و سپس، پویایی اقتصادی است. با درنظر گرفتن هندسه اجتماعی و فرهنگی انقلاب اسلامی ایران، حفظ و گسترش فرهنگ خودی در اولویت قرار دارد و برای رسیدن به این هدف باید به سیاستگذاری در صنایع فرهنگی پرداخت. افزون براین، با توجه به اینکه برنامه ریزی سال های اخیر اقتصاد ایران در راستای اقتصاد مقاومتی است، پویایی صنایع فرهنگی می تواند به رشد درون زای اقتصادی کشور کمک کند و درنتیجه، در راستای اجرایی شدن اقتصاد مقاومتی به کار آید. این پژوهش از طریق تحلیل مضمون 35 مصاحبه عمیق با متخصصان و دست اندرکاران صنایع فرهنگی انجام شده است. با استفاده از روش تحلیل مضمون، 4 مضمون کلی به عنوان شاخص صنایع فرهنگی شناسایی شده اند که عبارتند از: گسترش گفتمان انقلاب اسلامی، پویایی اقتصاد شهری، مردمی بودن، و مشارکتی بودن. همچنین، هریک از مضمون ها در 5 حوزه کلیدی برای بهره برداری از صنایع فرهنگی بومی، شناسایی شده است که شامل حوزه های تولید، زیرساخت، بازار، سرمایه گذاری، و آموزش و پرورش حرفه ای است و ذیل هریک، راهبردها و پیشنهادهایی ارائه شده است. مهم ترین پیشنهادهای مطرح شده شامل مواردی مانند ایجاد برنامه سرمایه گذاری در فناوری های جدید، ایجاد نظام ثبت آثار و خلاقیت های فرهنگی و هنری شهر، ایجاد دبیرخانه یا شورای توسعه صنایع فرهنگی، و ایجاد صندوق سرمایه های خطرپذیر است.
۱۴.

صنایع فرهنگی و گسترش گفتمان انقلاب اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: نامه فرهنگ و ارتباطات سال اول بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲ 101 - 126

کلیدواژه‌ها: صنایع فرهنگی گفتمان انقلاب اسلامی سیاست گذاری اقتصاد شهری مشارکتی بودن مردمی بودن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۱ تعداد دانلود : ۲۸۹
امروزه صنایع فرهنگی از جمله صنایع پیشران در جهان است. عمده کشورهای توسعه یافته، آینده اقتصاد و پیشرفت خود را از طریق صنایع فرهنگی می بینند. به عنوان مثال اقتصاد بزرگ آمریکا تا سال 2015 تماماً در سیطره صنایع فرهنگی خواهد بود (اندیشکده صنعت و فناوری، 1387، ص. 11). از سویی دیگر با توجه به آنکه صنایع فرهنگی مناسب ترین شیوه برای انتقال و گسترش فرهنگ ملت ها و اقوام است، توجه به آن ضروری به نظر می رسد.  مسئله اصلی ما در این مقاله عبارت است از: صنایع فرهنگی چگونه می تواند در گسترش ارزش ها و عقاید انقلاب اسلامی مؤثر باشد و چه نقشی را بر عهده بگیرد؟ و مسائل فرعی مقاله نیز چنین صورتبندی می شود: امروزه صنایع فرهنگی در سایر کشورها و شهرهای خارجی چه نقشی را ایفا می کنند و کارکردهای این صنایع چیست؟ در این مقاله به دنبال آن هستیم که نشان دهیم صنایع فرهنگی مطلوب باید ابزاری برای گسترش ارزش ها و عقاید انقلاب اسلامی، که ما از آن به گفتمان انقلاب اسلامی تعبیر کرده ایم، باشد. در این راستا به بررسی اسناد صنایع فرهنگی مربوط به شهرهای خارجی پرداخته ایم. در اسناد صنایع فرهنگی لندن، سنگاپور و ایالت ساسکاچیوان کانادا، توجه به حفظ و گسترش فرهنگ خودی یکی از دلایل اصلی برنامه ریزی و سیاست گذاری گسترده در این حوزه است.  در ادامه مدل مطلوب خود از عناصر صنایع فرهنگی را بیان کرده ایم. در مدل پیشنهادی، صنایع فرهنگی دارای سه بعد پویایی اقتصاد شهری، مشارکتی بودن، مردمی بودن می باشند و محتوای آن در راستای گسترش گفتمان انقلاب اسلامی می باشد. این بدان معناست که این صنایع در محتوا باید ارزش ها و اعتقادات انقلاب اسلامی را گسترش دهند. در این باب استناداتی به سخنان رهبر معظم انقلاب صورت گرفته است.  
۱۵.

نفوذ فرهنگی: سازوکارهای اعمال نفوذ فرهنگی نظام سلطه با تأکید بر اندیشه های مقام معظم رهبری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال بیست و نهم خرداد ۱۳۹۹ شماره ۲۷۰ 33-44

کلیدواژه‌ها: نظام سلطه گفتمان انقلاب اسلامی نفوذ فرهنگی سازوکارها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۱۹ تعداد دانلود : ۷۸۴
نفوذ فرهنگی یکی از اقدامات برنامه ریزی شده دشمن است که طی سال های اخیر، نظام سلطه در ادامه تقابل با انقلاب اسلامی و به منظور شکست و جلوگیری از الگو شدن گفتمان انقلاب، از این راهبرد استفاده می کند. با توجه به اهمیت مسئله نفوذ فرهنگی از منظر مقام معظم رهبری، پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی در پی تبیین ماهیت نفوذ فرهنگی و بیان سازوکارهای نظام سلطه در این بعد از نفوذ است. نگارندگان با توجه به رهنمودها و سخنرانی های رهبر معظم انقلاب و از رهگذر نظریه قدرت نرم، پس از تبیین ماهیت نفوذ فرهنگی و اهداف نظام سلطه در این راهبرد، به بررسی ابعاد نفوذ فرهنگی که شامل سه عرصه اقتصادی، سیاسی و فرهنگی است، می پردازند، و علل و عوامل زمینه ساز نفوذ فرهنگی را بیان می کنند و پس از آن سازوکارها و شگردهای نظام سلطه را در نفوذ فرهنگی مورد توصیف و تحلیل قرار می دهند که این سازوکارها عبارتند از: تخریب باورهای دینی، تضعیف ارزش های انقلابی، بزرگ نمایی مشکلات اجتماعی، انحراف در مناسک شیعه و تسلط بر نظام آموزشی.
۱۶.

بازشناسی گفتمان روشنفکری دینی شریعتی و مقایسه آن با گفتمان انقلاب اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی تاریخی سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ 43-73

کلیدواژه‌ها: گفتمان روشنفکری دینی گفتمان انقلاب اسلامی اسلام سیاسی دوگانه جمهوری اسلامی در برابر حکومت اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۳ تعداد دانلود : ۲۹۲
این پژوهش به بررسی تطبیقی دو گفتمان روشنفکری دینی دهه 40 و گفتمان انقلاب اسلامی اختصاص یافته است. نگارنده در این جستار، ابتدا با بهره گیری از بستر معرفت شناختی نظریه لاکلا و موفه، به ارائه مفصل بندی این گفتمان ها بر اساس دال مرکزی آنها اقدام نموده است. شریعتی با دیدی جامعه شناختی توانست با ارائه سیمائی سیاسی از اسلام با محوریت "اسلام انقلابی- اجتماعی" پیشقراول انقلاب اسلامی شود. در تدوام این گفتمان، گفتمان انقلاب اسلامی نیز با رویکردی فقهی و با محوریت "اسلام ناب" به عنوان دال محوری در قاموس و شاکله معرفتی تمام جریان های سیاسی بعد از انقلاب اسلامی با همان مولفه های گفتمانی به شکلی جدیدتر و اندکی متفاوت تر توانست باز تولید و تئوریزه شود. یافته های پژوهش حاکی از آن است که، هر دو گفتمان با اعتقاد به امتزاج دین و سیاست با رویکردی نسبتا دموکراتیک و با توسل به سازواره "امت و امامت" توانستند حکومت مطلوب خویش را پایه ریزی نمایند که در تقابل با نظام های توتالیتاریستی، دین سنتی و روحانیون حامی آن، به حاشیه رانی گفتمان غالب و حاکم عصر یعنی "گفتمان پهلویسم" منجر شد. هر دو گفتمان مذکور با محدودیت قلمرو اختیارات رهبری هر چند با وجود نقطه افتراق هایی در شکل و محتوا، توانستند با تاکید بر مدخلیت دال مردم و نقش تاثیر گذار آنها در انتخاب حاکم جامعه آرمانیشان در برابر ایده"حکومت اسلامی" که به نقش مردم در مشروعیت بخشی به حکومت باور ندارند، قرار گیرند.
۱۷.

بازنمایی مؤلفه های مذهبی گفتمان انقلاب اسلامی در رمان های شاخص جنگ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش زبان و ادبیات فارسی پاییز ۱۳۹۸ شماره ۵۴ 135-165

کلیدواژه‌ها: رمان جنگ گفتمان انقلاب اسلامی بیناگفتمانیت ایثار شهادت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۳ تعداد دانلود : ۳۴۵
هدف این پژوهش، بررسی شاخصه¬ها و مؤلفه¬های مذهبی بازتولیده شده در رمان جنگ بر مبنای نظریه تحلیل گفتمان است. به این منظور هویت مذهبی رزمندگان در رفتار با اسرا و پیش¬فرض¬های گفتمانی و نگرش آنها نسبت به مقوله¬هایی همچون ایثار و شهادت، بر مبنای آرای بازتاب¬یافته در رمان¬های شاخص جنگ، احصا و بررسی شده است. نتایج تحقیق نشان می¬دهد که بیناگفتمانیتِ رمان جنگ از ترکیب آموزه¬های مذهبی و شیوه¬های راهبردی دفاع حاصل شده است. در این رمان¬ها، گفتمان انقلاب اسلامی با دال¬های ایدئولوژیک مبتنی بر مذهب نظیر جهاد، ایثار، شهادت و...، نظام معنایی مذهبی را مفصل بندی نموده است و به پشتوانه الگوسازی واقعه عاشورا، استناد به قرآن، کاربست تعابیر مثبت در باب شهادت و تبریک آن، معنای نشانه¬ها و دال¬های گفتمانی را تثبیت نموده و به هژمونیک شدن گفتمان یاری رسانده است.
۱۸.

تحلیل کیفی نظام نوآوری در صنعت دفاعی از منظر گفتمان انقلاب اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: بهبود مدیریت سال دهم تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۳۲)

کلیدواژه‌ها: نظام نوآوری خودباوری ملی صنعت دفاعی گفتمان انقلاب اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۷ تعداد دانلود : ۵۴۳
تفاوت های بنیادین در بینش ها و پایه های مکاتب فکری غرب و جمهوری اسلامی ایران، توجه به گفتمان انقلاب اسلامی در تدوین مبانی نوآوری و عوامل موفقیت نظام نوآوری را در صنعت دفاعی ضروری می سازد. این مقاله، در جستجوی شناسائی عوامل موفقیت نوآوری و کارکردهای مورد انتظار در بخش صنعت دفاعی بر اساس گفتمان انقلاب اسلامی است. تبیین نقش و جایگاه نوآوری صنعت دفاعی در پروژه های پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیازمند شناخت مفهوم ق درت ملی، گفتم ان ها و ابعاد و مولفه های آن است.\\r\\n از آن جا که این پژوهش به موضوع نوآوری در صنعت دفاعی از منظر نظریه های مورد پذیرش نظام مقدس جمهوری اسلامی می پردازد، به دیدگاه ها و آراء حضرت امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری توجه ویژه ای شده است. روش تحقیق حاضر، به صورت کیفی و با استراتژی تحقیق تحلیل محتوا از طریق مصاحبه و بررسی ادبیات موضوع انجام می شود. دستاورد چنین شناختی، پدید آمدن چارچوبی از قدرت ملی است که تبیین کننده ارتباط میان منشاء قدرت ملی، ابزار و منابع و در نتیجه مظاهر قدرت ملی است. چارچوب یاد شده تاکید عمده ای بر نحوه تاثیرپذیری مولفه های قدرت ملی از علوم و فن آوری به معنای عام و نوآوری صنعت دفاعی به صورت خاص در گفتمان انقلاب اسلامی دارد.
۱۹.

گفتمان انقلاب اسلامی و مواجه با چالش بدیل سازی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات بیداری اسلامی سال دهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱۹ 7 - 29

کلیدواژه‌ها: نظریه گفتمان گفتمان انقلاب اسلامی گفتمان سلفی تکفیر چالش بدیل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۲ تعداد دانلود : ۲۹۷
گفتمان انقلاب اسلامی با اتکای بر نقطه قوّت ماهیت اسلامی به پیروزی رسید و نظم های سکولار را به چالش کشید. اما از بُرهه ای به بعد، این نقطه قوّت به آنتی تز این گفتمان تبدیل گردید و آن را با چالش مواجه ساخت. حال، این سؤال مطرح است که اسلام سیاسی به عنوان نقطه قوّت گفتمان انقلاب اسلامی در ایجاد انقلاب و نظام سازی، چگونه به عنوان عاملی تهدیدگر و تضعیف کننده آن در جهان اسلام تبلور یافت؟(مسئله). با روش توصیفی-تحلیلی و بهره گیری از نظریه گفتمان لاکلا و موف (روش)، این فرضیه به بحث گذاشته شده که گفتمان سلفی تکفیری، با وجود وحدت پارادایمی، اثبات هویت خود را در نفی گفتمان انقلاب اسلامی تعریف نمود و با معنادهیِ متغایر به دالّ های مشابه و مفصل بندی آنها حول حکومت/خلافت اسلامی و در سایه حمایت و هدایت نظام سلطه، توانست الگویی از مسلمانِ اصیل تر، متشرع تر به سنّت نبوی و متخاصم تر در برابر کفار را به نیروهای اجتماعی مسلمانِ معترض القا نماید و گفتمان انقلاب اسلامی را به عنوان «غیرِ» واجب الجهاد جایگزین «غیر»های صلیبی و یهود نماید(فرضیه). فرجام آن، تبدیل نقطه قوّت گفتمان انقلاب اسلامی به آنتی تز و تضعیف کننده آن است که جهان اسلام را به تقابل بین مسلمانیِ خشونت بار مبتلا ساخته است(یافته).
۲۰.

بازشناسی نقش علامه طباطبایی در تکوین دال «استقلال» در گفتمان انقلاب اسلامی 1357 ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متین سال بیست و سوم بهار ۱۴۰۰ شماره ۹۰ 1 - 30

کلیدواژه‌ها: علامه طباطبایی ادراکات اعتباری دال استقلال سوژگی سیاسی گفتمان انقلاب اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۱ تعداد دانلود : ۱۷۴
این مقاله می کوشد برای نخستین بار، با استفاده از نظریه گفتمان لاکلائو و موفه، فوکو، رابرت وسنو و رندل کالینز نقش مبهم و ناشناخته علامه طباطبایی در تکوین دال استقلال در «گفتمان» انقلاب اسلامی 1357 ایران را آشکار سازد و ذیل این مسئله، به این پرسش پاسخ دهد که نقش اندیشه علامه طباطبایی در تکوین دال استقلال در گفتمان انقلاب اسلامی 1357 ایران چیست و سازوکارهای اجتماعی انتشار و پیوند اندیشه علامه با تکوین گفتمان انقلاب اسلامی کدامند؟ نتایج تجزیهوتحلیل حاضر نشان میدهد که علامه طباطبایی اگرچه در عرصه انقلاب فاقد راهبرد سیاسی و انقلابی بوده است؛ اما با محوریت نظریه ادراکات اعتباری به احیای موقعیت سوژگی «فیلسوف مفسر» مبادرت کرده و با شرکت در منازعات گفتمانی دهه 30 تا دهه 50، نقش «سوژگی سیاسی» بیواسطه (تولید اندیشه) و سوژگی سیاسی باواسطه (از طریق شاگردان، حلقه های فکری و اجتماعات گفتمانی) از خود نشان داده و از مجرای تقریر فلسفی- اجتماعیِ آموزه «الاسلام هوالحلّ»، تبیین مفهوم استقلال سیاسی و استقلال فرهنگی و طرح تقدم استقلال فکری فرهنگی بر استقلال سیاسی، عملاً در تکوین دال استقلال در معنای موردنظر گفتمان انقلاب اسلامی، نقش ایفا کرده است.