این مقاله سعی دارد بر اساس اسناد موجود در آرشیوهای اسنادی کشور و تاریخ شفاهی (خاطرات) جمعیت فدائیان اسلام، بستر ظهور، تحولات و پایگاه اجتماعی آنها را به بحث گذارد. فرض مهم این نوشتار آن است که آنها اجتماعی جدید در ایران بودند و نقد اساسی به تحولات فرهنگی رضاشاه و حوزه های علمیه داشتند. اعضای آنها بیشتر شاگردان بازاری، برخی از روحانیان سطح خوانده شامل می شد و ارتباط بسیار با شأن اجتماعی مهم به نام لوطیان داشتند. متوسط سن، بیست و یک ساله و از درون هیآت های مذهبی که خاص جامعه ایرانند برخاستند. اسناد و صورت بازجویی های بجا مانده، امکان ارائه روایتی جدید از آنها فراهم می کند که متفاوت با روایت همدلانه بازماندگان و روایت متنفرانه مستشرقان است.