خانواده پژوهی

سبک هویت مجموعه ای از راهبردهای جست وجو، ارزیابی و تصمیم گیری هایی است که افراد در زندگی استفاده می کنند. هدف اصلی پژوهش حاضر، مطالعه نقش واسطه ای استحکام من در رابطه بین کنش وری ادراک شده خانواده و سبک های هویت در نمونه ای از دانش آموزان دبیرستانی بود. تعداد 237 دانش آموز (123 پسر، 114 دختر) از رشته های مختلف مقطع دبیرستان در این پژوهش شرکت کردند. شرکت کنندگان مقیاس های سبک های هویت، سنجش خانواده و استحکام من را تکمیل کردند. نتایج نشان داد که کنش وری ادراک شده خانواده با استحکام من و سبک های اطلاعاتی و هنجاری هویت همبستگی مثبت معنادار (0/01 >P) دارد. کنش وری ادراک شده خانواده و استحکام من با سبک هویت اجتنابی/ سردرگم همبستگی منفی معنادار (0/01 >P) داشتند. نتایج تحلیل مسیر نیز نشان داد که استحکام من در رابطه بین کنش وری ادراک شده خانواده و سبک هویت اطلاعاتی نقش واسطه ای دارد. بر اساس یافته های این پژوهش می توان نتیجه گرفت که رابطه بین کنش وری خانواده و سبک های هویت من فرزندان یک رابطه ساده نیست. این رابطه تا حدودی از طریق نقش واسطه ای بعضی از ویژگی های شخصیتی، مثل استحکام من، شکل می گیرد.

بسیاری از پژوهش های انجام شده در زمینه دلبستگی بیان کرده اند که تعاملات مراقب کودک و واکنش های مراقب به کودک، نقشی اساسی در شکل گیری دلبستگی کودک ایفا می کنند. هدف این پژوهش تبیین چرخه انتقال بین نسلی سبک های دلبستگی بود که در این راستا به بررسی تأثیر سبک های فرزندپروری والدین و آسیب های کودکی بر سبک های دلبستگی فرزندان پرداخته شد. در این پژوهشِ پس رویدادی با طرح علی، 175 نفر از دانشجویان ایرانی به روش در دسترس از دانشگاه خوارزمی، تهران و علوم پزشکی البرز انتخاب شده و به ابزار پیوند والدین، پرسش نامه آسیب های کودکی و پرسش نامه سبک های دلبستگی بزرگسالان پاسخ دادند. داده ها به وسیله آزمون تحلیل واریانس، تحلیل میانجی و تحلیل مسیر مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان دادند که تفاوت در سبک های فرزندپروری والدین موجب تفاوت در سبک های دلبستگی فرزندان آن ها می شود. نتایج تنها از رابطه بین دو مؤلفه مراقبت و کنترل والدین با شاخص اجتناب دلبستگی حمایت کردند و بین این مؤلفه ها با شاخص اضطراب، رابطه ای مشاهده نشد. از طرفی آزار عاطفی ادراک شده ، در رابطه بین مؤلفه های فرزندپروری والدین و شاخص اجتناب دلبستگی فرزندان، میانجیگری می کند. نهایتاً به مدلی دست یافتیم که چگونگی تأثیر هم زمان دو عامل مراقبت و کنترل بر شاخص اجتناب، با میانجیگری آسیب های ادراک شده کودکان را نشان می دهد.

دیدگاه مادران درباره پدیده کنار هم خوابیدن براساس نظریه آشیانه رشدی سوپر و هارکنس بررسی شد. با 13 مادر دارای حداقل یک کودک 3 تا 6 ساله، در دو گروه کنارهم خواب و جداخواب، مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام شد. از رویکرد کیفی پدیدارشناسی و شیوه تحلیل کلایزی استفاده شد و پاسخ ها بر اساس خرده سیستم های نظریه آشیانه رشدی، مفهوم بندی شدند. در بخش موقعیت فیزیکی، نقش همشیرها در جداخوابی و غیبت مکرر پدر یا رضایت وی در کنار هم خوابیدن مطرح شد. در حوزه آداب و رسوم فرهنگی و روان شناسی مراقب نیز با وجود اعتقاد هر دو گروه بر نقش کنار هم خوابیدن در ایجاد رابطه عاطفی، مادران جداخواب در خواباندن کودک در اتاق خودش در جهت کسب استقلال کودک و کاهش ترس از تنهایی او، تلاش می کردند. در هر دو گروه نگرانی از تأثیر آگاهی زودهنگام کودک از روابط جنسی و تأثیر وضعیت خلق و خوی کودک در انتخاب نحوه خواباندن مطرح شد. والدین برای شکل گیری رابطه عاطفی قوی، کنار هم خوابیدن را تا پایان شیرخوارگی و گاهی تا پیش دبستانی، ضروری می دانند. تمایل آن ها بر جداسازی کودک پیش دبستانی به دلیل کاهش وابستگی و جلوگیری از آگاهی کودک از روابط جنسی است. در دیدگاه مادران، کنار هم خوابیدن تا سن دبستان پدیده نابهنجاری تلقی نمی شود.

هدف پژوهش حاضر تعیین میزان اثربخشی آموزش فرزندپروری مبتنی بر پذیرش و تعهد (اکت) به مادران بر افسردگی کودکان مبتلا به شکاف لب و کام بود. روش پژوهش مورد منفرد و به صورت مداخله انفرادی بوده است. تعداد افراد جامعه 65 نفر از کودکان مبتلا به شکاف لب و کام استان اصفهان بود. در این پژوهش مهارت های فرزندپروری اکت به مادران 5 کودک مبتلا به شکاف لب و کام آموزش داده شد. کودکان مورد مطالعه در غربال گری صورت گرفته حد نصاب نمره را کسب کرده بودند. پس از سه جلسه خط پایه برای هر کودک، مادران در 8 جلسه درمانی انفرادی آموزش فرزندپروری اکت شرکت نمودند و بعد از هر جلسه افسردگی کودکان مورد سنجش قرار گرفت. سه جلسه پیگیری 15 روزه، یک و سه ماهه جهت آزمون سطح افسردگی کودکان برگزار گردید. ابزار سنجش افسردگی کودکان کواکس (1981) بود. یافته ها بر اساس تحلیل دیداری و شاخص های آماری توصیفی تجزیه و تحلیل شد. مداخله مورد نظر در متغیر افسردگی اثربخش بوده است. با توجه به نتایج، می توان آموزش فرزندپروری اکت به مادران را روش مؤثری برای کاهش افسردگی کودکان دچار شکاف لب و کام در نظر گرفت و با مداخله به هنگام افسردگی آن ها را بهبود بخشید.

در این پژوهش، ساختار عاملی و اعتبار نسخه فارسی پرسشنامه شیوه های فرزندپروری بامریند، در بین 576 نفر از مادران دانش آموزان دوره ابتدایی شهر تهران تعیین شده است که به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. این پژوهش، با توجه به ماهیت موضوع و اهداف آن، یک تحقیق توصیفی بر اساس روش های روانسنجی است. ساختار عاملی پرسشنامه، بر اساس شاخص های برازش و شاخص های بهبود در تحلیل عاملی تاییدی توسط نرم افزار AMOS مورد آزمون قرار گرفت. یافته ها نشان داد در پرسشنامه شیوه های فرزندپروری به استثنای ماده های 24، 8، 13 و 18، بقیه ماده ها عوامل از پیش تعیین شده پرسشنامه را می سنجند و سوالات پرسشنامه، دارای روایی نسبتا مطلوبی هستند. همچنین برای محاسبه اعتبار کل پرسشنامه از آلفای طبقه ای و برای محاسبه اعتبار خرده مقیاس ها از ضریب گاتمن استفاده گردید. نتایج نشان دهنده اعتبار نسبتا خوب پرسشنامه و خرده مقیاس های آن می باشد.

در دهه های اخیر دگرگونی های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و به دنبال آن دگرگونی هایی که در شکل و وظایف خانواده و انتظارات افراد از ازدواج و زناشویی پدید آمده است، نهاد خانواده و زناشویی را با چالش ها و تعارضاتی متفاوت و مضاعف نسبت به گذشته دست به گریبان ساخته است که از نتایج چنین وضعیتی سستی روابط زناشویی، تضاد و طلاق در جامعه ایران است. بر این اساس، در مقاله حاضر که به شیوه فراتحلیل و استنتاج مبتنی بر تحلیل مفاهیم و مفهوم پردازی مجدد نتایج پژوهش های پیشین انجام شده است، سعی شده است با تکیه بر رویکردهای نظری مختلف و به ویژه نظریه کنش متقابل نمادین، به عنوان تبیین کننده اصلی و به کارگیری مفهوم «پارادایم زناشویی»، به عنوان حلقه گم شده مطالعات پیشین در این حوزه، مدلی مناسب و در عین حال متفاوت برای تبیین تعارضات زناشویی ارائه گردد. این مدل، تعارضات زناشویی را بر اساس تضاد پارادایمی میان زوجین توضیح می دهد و ایده اساسی آن این است که تعارضات زناشویی نه نتیجه یک یا چند عامل ثابت و مشخص، بلکه محصول برخورد پارادایم های مخالف (یا متفاوت) با هم است.

هدف این پژوهش، ارایه یک چارچوب نظری و مدل پارادایمی از برساخت های شخصی همسران خیانت دیده از بخشایش همسر در زندگی آنهاست. به این منظور از روش شناسی کیفی و نظریه زمینه ای استفاده شده است و از طریق نمونه گیری هدفمند پس از انجام 20 مصاحبه عمیق با مشارکت کنندگان که شامل 13 زن و 7 مرد مراجعه کننده به مراکز مشاوره در شهر اصفهان است به اشباع نظری رسید. مشارکت کنندگان افرادی هستند که همسر آنها (زن یا مرد) مرتکب خیانت شده و آنان نیز خطای او را بخشیده اند. برای دستیابی به چارچوب نظری از طریق 3 مرحله کدگذاری، بیش از 170 گزاره معنادار، 34 خرده مقولات، 14 مقوله اصلی و یک مقوله هسته با عنوان «بخشایش به مثابه بازنمایی انسانی، معنوی و اجتماعی هدفمند و عقلانی برای بقای زندگی مشترک در قالبی فایده انگارانه» استخراج شد. این چارچوب نظری مطرح می کند که ترس از عدم بخشایش هزینه های بیشتری را به افراد متحمل می کند و پذیرش مقوله بخشایش مطلوب ترین و اجتناب ناپذیرترین راهبرد برای حل مسائل شخصی و خانوادگی، در دسترس همسران خیانت دیده است. آنها با ارایه و نمایش یک بخشایش انسانی، معنوی و عقلانی هدفمند در راستای حفظ و بقای زندگی مشترک سرمایه گزاری می کنند.

هدف این پژوهش، ارزیابی مدل رابطه بین ابعاد دلبستگی ناایمن به عنوان میانجی های خانواده اصلی و رضایت زناشویی در پرستاران متأهل شهر اهواز بود. این مطالعه توصیفی همبستگی است. گروه نمونه شامل 198 پرستار می باشد که با توجه به ملاک های ورود و خروج به روش نمونه گیری هدفمند داوطلب از بیمارستان های شهر اهواز برگزیده شدند و مقیاس های خانواده اصلی و رضایت زناشویی و پرسش نامه تجارب در روابط نزدیک تکمیل کردند. داده ها با استفاده از روش های آماری ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون سلسله مراتبی تحلیل شدند. نتایج ضرایب همبستگی پیرسون نشان داد که همبستگی مثبت و معناداری بین خانواده اصلی با رضایت زناشویی و همبستگی منفی و معناداری بین ابعاد دلبستگی ناایمن (اجتنابی و اضطرابی) با رضایت زناشویی وجود دارد (0/05 > p). هم چنین تحلیل رگرسیون سلسله مراتبی با روش بارون و کنی و آزمون سوبل نشان داد که ابعاد دلبستگی ناایمن (اجتنابی و اضطرابی) میانجی های منفی بین خانواده اصلی و رضایت زناشویی هستند.