خانواده پژوهی

ازدواج یکی از مهم ترین و پایدارترین روابط بین فردی است که در انتقال فرد به مرحله بزرگسالی اهمیت بسیاری دارد. این مقاله به بررسی میزان پیشرسی ازدواج دختران در سال 1395 و تعیین کننده های آن در سطح شهرستان های کشور می پردازد. روش تحقیق، تحلیل ثانویه داده های سرشماری 1395 می باشد. نتایج بیانگر شیوع بالاتر پیشرسی ازدواج دختران در مناطق شمال شرقی و شمال غربی کشور است. نتایج تحلیل چندمتغیره نشان داد از میان عوامل موردِ بررسی، سطح تحصیلات (اثر منفی)، نسبت روستانشینی و مضیقه ازدواج مردان (اثر مثبت)، به ترتیب بیشترین تأثیر را بر پیشرسی ازدواج دختران ۱۰ تا ۱۴ سال دارد. در خصوص پیشرسی ازدواج دختران ۱۵ تا ۱۹ساله، اشتغال به تحصیل (اثر منفی) و مضیقه ازدواج مردان و نسبت روستانشینی (با اثر مثبت)، به ترتیب بیشترین اثرگذاری را داشته اند. ازاین رو، تحصیلات به عنوان یک عامل محافظت کننده در برابر پیشرسی ازدواج است؛ در مقابل، روستانشینی و مضیقه ازدواج مردان پیشران های مهم پیشرسی ازدواج محسوب می شود.  

در این مقاله در پی آنیم که با بررسی های میدانی مبتنی بر مصاحبه، دریابیم که چه میزان میان درک زوجین با درک قانون گذار توافق یا عدم توافق وجود دارد. بررسی ها نشان داده است که درک زوجین از حریم خصوصی اولاً ناشی از آگاهی از قانون مدنی نیست؛ ثانیاً اگر از قانون اطلاع داشته باشند، ناشی از فهم ماده قانونی نیست؛ بلکه درک زوجین بیشتر تحت تأثیر شناخت های بیرونی از مفهوم حریم خصوصی است. این تحقیق اما نشان داده است که بسیاری، حتی نمی دانند حریم خصوصی چه هست که بخواهیم میزان انطباق آن با درک قانون گذار را بررسی کنیم. بنابراین نتیجه تحقیق نشان داد میان درک قانون گذار از حریم خصوصی و درک کنشگران از آن تفاوت فاحشی وجود دارد و قانون گذار باید درک جدید از حریم خصوصی را بیابد و قانون موجود را اصلاح و خلأ قانونی را پر کند. زوجین نیز باید درک خود از حریم خصوصی را با درک قانون گذار بسنجند و بدانند که پنداشت های فردی نمی تواند ملاک قضاوت درباره حق طرفین قرار گیرد و قابل طرح در مراجع قانونی نیست.

سرطان نه تنها زندگی بیمار بلکه زندگی خانواده و به ویژه همسر را تحت تأثیر قرار می دهد. هدف از انجام این پژوهش، تعیین میزان اثربخشی درمان زوجی مبتنی بر ذهن آگاهی، برای بهبود حس انسجام و رضایت زناشویی مراقب بیمار مبتلا به سرطان پروستات بود. روش پژوهش نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون پس آزمون همراه با پیگیری سه ماهه بود. در این مطالعه، 63 زوج بیمار مبتلا به سرطان و مراقب او (همسر) که به بیمارستان شهدای تجریش مراجعه می کردند، داوطلبانه شرکت کردند. آن ها به طور تصادفی به دو گروه مداخله و لیست انتظار تقسیم شدند. برنامه مداخله شش جلسه ای برای آن ها اجرا شد. در این پژوهش، پرسش نامه های حس انسجام آنتونوسکی و رضایت زناشویی انریچ به کار گرفته شد. یافته ها نشان داد که زوج درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی، به طور معناداری برای تقویت حس انسجام و افزایش رضایت زناشویی زنانی که از همسر مبتلا به سرطان خود مراقبت می کنند، اثربخش بوده است. با توجه به نتایج پژوهش می توان بیان کرد که مداخله هایی که نیازهای برآورده نشده مراقب بیمار را مورد توجه قرار دهد، می تواند توانمندی آن ها را برای ادامه مسیر بیشتر سازد.

 پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی دو روش زوج درمانی شناختی   رفتاری و تحلیل رفتار متقابل بر راهبردهای تنظیم شناختی هیجان زوجین ناسازگار انجام شد. این تحقیق طرح آزمایشی از نوع پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل است. بر این اساس، شصت زوج به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند و به صورت تصادفی در سه گروه زوج درمانی شناختی رفتاری، تحلیل رفتار متقابل و گروه کنترل، در هر گروه بیست نفر قرار گرفتند. آزمودنی ها قبل و بعد از مداخله، پرسش نامه سازگاری زناشویی و راهبردهای تنظیم شناختی هیجان را تکمیل کردند و به مدت ده جلسه دوساعته تحت آموزش قرار گرفتند. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 16 و روش آماری توصیفی (میانگین و انحراف استاندارد) و استنباطی (تحلیل کواریانس و واریانس) مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که زوج درمانی شناختی   رفتاری و تحلیل رفتار متقابل بر بهبود راهبردهای تنظیم شناختی هیجان زوجین ناسازگار تأثیر مطلوب داشته است (05/0>p) و زوج درمانی شناختی   رفتاری اثربخشی بیشتری داشته است.

اعتباربخشی و اعمال قواعد و عادات مسلم اقلیت های دینی و مذهبی پیشینه ای دیرینه در حقوق ایران دارد. با این حال، تبصره ماده 4 قانون حمایت از خانواده متفاوت با قبل، صلاحیت قضایی به منظور تصمیم گیری در احوال شخصیه و امور حسبی نیز برای مراجع عالی اقلیت های دینی شناسایی کرده است. در این مقاله، سعی در بررسی ابعاد این تحول داریم. این مقرره، علاوه بر اینکه برخلاف برخی اصول قانون اساسی همچون اصول 12، 13 و 159 است، به نظر می رسد، هم در رابطه با مفهوم مراجع عالی دینی و هم در خصوص ب رخی ف روعات م رب وط به آیین دادرسی مشکلاتی به همراه خواهد داشت. در این وضعیت، دادگاه ها می توانند. از یک سو، با بارنکردن اثر سلبی بر مقرره یادشده و قائل شدن صلاحیت موازی برای خود و از سوی دیگر، با موشکافی در بررسی شرایط تنفیذ تصمیمات مراجع عالی دینی از آثار سوء مقرره موضوع بحث بکاهند.

پژوهش حاضر با هدف معرفی سبک های فرزندپروری بر اساس میزان دل نگرانی والدین انجام گرفت. روش پژوهش، توصیفی از نوع کیفی و کاربردی بود. جامعه آماری پژوهش والدین ایرانی بودند که به شیوه نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند و مکالمات آنان در 5 ماه از سال 1401 مورد مداقه قرار گرفت. 473 پاره گفتار از مکالمات 388 والد در بافت طبیعی و 512 پاره گفتار از مکالمات 428 والد در 45 سریال و فیلم های ایرانی که حاوی عبارات دل نگرانی والدین بود، بر اساس الگوی مفهومی تحلیل زباهنگ واکاوی شد. نتایج نشان داد والدین در موقعیت نابرابر و غیررسمی دغدغه مندی خود را با اهدافی نظیر مساعدت و هم فکری، تحمیل نظر، اقناعگری، نصیحت، حفظ آبرو، تبرئه خود، شماتت و سرزنش، گلایه، اعتراض و سلب مسئولیت نسبت به فرزندانشان نشان می دهند. این عبارات به ویژه در والدین با تفکرات سنتی می تواند نشان دهنده الگوهای فرهنگی مانند مردنگری، جمع گرایی و کل نگری باشد. افزون بر این، در دسته بندی جدیدی از فرزندپروری برحسب میزان دل نگرانی، چهار دسته والدین هیچ دل، برون دل، درون دل و فرادل (الف. تحمیلی، ب. اقناعی) معرفی شدند. نتایج نشان داد بیشترین میزان دل نگرانی والدین در سطح درون دلی و پس از آن، به ترتیب در سطوح فرادلی و برون دلی بوده است. این امر نشان می دهد بیشتر والدین تمایل دارند در سطح همدلی با فرزندان خود رفتار کنند. امروزه تحمیل عقاید و نظرات در خانواده های ایرانی کم رنگ شده و افراد بیشتر به سمت فردگرایی در حرکت هستند. این امر تا بدان جا پیش می رود که برخی خانواده ها ترجیح می دهند سبک های فرزندپروری هیچ دلی و برون دلی را برگزینند. این امر به صورت افراطی ممکن است گسست عاطفی و نسلی بین والدین و فرزندان را به وجود آورد و در آینده فرزندان تأثیرات سوئی داشته باشد. بنابراین برقراری تعادل میان سبک های فرزندپروری حائز اهمیت است.

خشونت در خانواده، از جمله مسائل اجتماعی حاد به شمار می رود. امروزه برای بسیاری از کودکان خانواده به محل خشونت تبدیل شده و همین امر سبب ایجاد خلل در فرایند جامعه پذیری شان شده است. هدف از پژوهش حاضر مطالعه علل و پیامدهای کودک آزاری از دید مشاوران و مددکاران شهر ایلام می باشد. روش تحقیق کیفی و مبتنی بر تحلیل تماتیک است. جامعه مورد مطالعه شامل مشاوران، کارشناسان حوزه آسیب های اجتماعی و مددکاران شاغل در مراکز حمایت از کودکان، اورژانس اجتماعی و مراکز اصلاح و تربیت می ب اشد که از طریق نمونه گیری هدفمند و بر اساس ملاک اشباع نظری تعداد ده نفر به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند. تحلیل داده ها از طریق مراحل مدنظر کلارک و براون انجام شد. ابزار گردآوری اطلاعات نیز مصاحبه نیمه ساختاریافته بود. نتایج نشان می دهد عوامل مرتبط با پدیده کودک آزاری از دید کارشناسان عبارت اند از: انسداد کنش ارتباطی، نابسامانی سبک زندگی، خانواده نامتعادل، سرمایه فرهنگی پایین، تابوهای ساختاری، نحیف شدن ارتباطات بین نسلی. همچنین مهم ترین پیامدهای کودک آزاری از نظر کارشناسان سه مقوله آسیب های مربوط به عاملیت، آسیب های آموزشی و آسیب های اجتماعی می باشد.

هدف این پژوهش بررسی پدیدارشناختی تجربه زیسته استرس والدینی، از نگاه مادران کودکان با نشانگان داون است. با توجه به هدف و ماهیت موضوع، یعنی تجربه زیسته مادران از زندگی با کودک با نشانگان داون روش این پژوهش راهبرد پدیدارشناسی توصیفی است. شرکت کنندگان در این پژوهش 7 نفر از مادران کودکان با نشانگان داون، در دامنه سنی 33 تا 55 سال هستند که کودک آن ها 3 تا 6 سال دارند. با توجه به ویژگی های شرکت کنندگان این پژوهش، از روش نمونه گیری هدفمند استفاده شده است. پس از بررسی و جمع بندی دقیق پاسخ های مادران کودکان با نشانگان داون درباره تجربه شان در فرایند فرزندپروری، عمده استرس های والدینی آنان را می توان در شش مقوله اصلی طبقه بندی کرد که عبارت است از: پذیرش کودک، نگرانی از آینده کودک، ناآشنایی با راهبردهای تربیتی و آموزشی مناسب، هیجان های نامطلوب، مشکلات مرتبط با سلامت کودک و مشکلات مربوط به سایر اعضای خانواده. این مقوله ها می تواند در فرایند طراحی برنامه های آموزشی و توان بخشی خانواده محور برای مادران کودکان با نشانگان داون مورد استفاده قرار گیرد.

هدف پژوهش حاضر بررسی نقش سرمایه روان شناختی و عملکرد خانواده در پیش بینی گرایش به رفتارهای خودآسیب رسان در نوجوانان دختر 13 تا ۱۵ سال بود. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی می باشد. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه دانش آموزان دختر 13 تا 15ساله شهرستان بیجار می باشد که در سال تحصیلی ۱۴۰1 ۱۴۰0 مشغول به تحصیل بودند. از بین جامعه موردنظر، 306 نفر با استفاده از فرمول کوکران برای نمونه در نظر گرفته شد که پنج مدرسه به صورت هدفمند انتخاب شد و لینک الکترونیکی پرسش نامه ها در داخل گروه اصلی هر مدرسه قرار گرفت. برای تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزار SPSS استفاده شد. نتایج نشان داد که بین نمره کلی سرمایه روان شناختی و عملکرد خانواده با گرایش به رفتارهای خودآسیب رسان در میان نوجوانان دختر 13 تا ۱۵ سال همبستگی منفی و معناداری وجود دارد (05/0≥p). همچنین مؤلفه های سرمایه روان شناختی و عملکرد خانواده توانستند در مجموع، ۷/۱۳ درصد از واریانس گرایش به رفتارهای خودآسیب رسان کل را در نوجوانان دختر 13 تا ۱۵ سال پیش بینی نمایند. با توجه به یافته ها می توان گفت که سرمایه روان شناختی و عملکرد خانواده در گرایش به رفتارهای خودآسیب رسان در نوجوانان دختر 13 تا 15 سال نقش دارند. اما نقش سرمایه روان شناختی در پیش بینی رفتارهای خودآسیب رسان (بعد مستقیم و بعد غیرمستقیم) نسبت به عملکرد خانواده پررنگ تر بود.

پژوهش حاضر با ه دف مقایسه اثربخشی درمان مبتنی بر خانواده و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد در خودانگاره دانش آموزان دختر مبتلا به اختلال بی اشتهایی عصبی انج ام گرف ت.  روش از ن وع نیم ه تجرب ی، پیش آزم ون و پس آزمون و پیگیری سه ماهه با گروه کنترل بود. جامعه، نوجوانان دختر مبتلا به بی اشتهایی عصبی در سال 1399 و 1400، در شهر کرج بودند. 45 نفر از دانش آموزان به همراه خانواده هایشان، به طور هدفمند، بر اساس پرسش نامه نگرش های خوردن انتخاب شدند و به طور تص ادفی در دو گروه آزم ایشی و یک گروه کنت رل قرار گرفتند. در ده جلسه، گروه آزمایشی اول مداخله درمان مبتنی بر خانواده و گروه آزمایش دوم درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و گروه کنترل مداخله ای دریافت نکردند. شرکت کنندگان در همه گروه ها، در مراحل پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری سه ماهه، توسط پرسش نامه خودانگاره راجرز ارزیابی شدند. نتایج حاصل از تحلیل کواریانس چندمتغیره و تحلیل واریانس آمیخته نشان داد نمرات خودانگاره مثبت در پس آزمونِ هر دو گروه درمان مبتنی بر خانواده و درم ان مبتنی بر تعهد و پذیرش افزایش یافته است. همچنین تفاوت معناداری بین اثربخشی دو روش وجود ندارد. می توان گفت که این درمان ها باعث پیدایش خودانگاره مثبت در دانش آموزان می شود. همچنین نتایج پیگیری نشان داد اثربخشی هر دو روش ماندگار است.