خانواده پژوهی

هدف این مقاله بررسی تجربه زیسته دورکاری کارکنان متأهل دولتی در ایام شیوع ویروس کرونا، از منظر تعادل کار زندگی است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ رویکرد، کیفی و پدیدارشناختی است. جامعه آماری پژوهش شامل کارکنان زن و مرد متأهلی است که در ادارات دولتی شهر تهران و در ایام همه گیری و شیوع ویروس کرونا، تجربه دورکاری داشته اند. در این جامعه آماری، با به کارگیری تکنیک گلوله برفی، 14 نفر از کارکنان به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. شیوه گردآوری داده ها، مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته بود و برای تجزیه وتحلیل داده ها از تکنیک تحلیل محتوای پدیدارشناختی به منظور فهم تجربه زیسته کارکنان استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد که دورکاری در ایام همه گیری بیماری کووید 19 موجب کاهش تعارض کار زندگی و بهبود توازن میان کار و زندگی خانوادگی زنان و مردان کارمند متأهل شده است. پژوهش حاکی از آن است که کارمندان متأهل به پذیرش دورکاری تمایل دارند، اما نداشتن تجربه قبلی در این حوزه، وجود مشکلات در زیرساخت های دورکاری، ضعف فرهنگ دورکاری و به وجودآمدن هیجانات منفی ناشی از آن، باعث شد دورکاری به نحو مطلوب اجرا نشود. لذا تجربه کنونی دورکاری در ایام شیوع ویروس کرونا می تواند به عنوان یک تجربه مثبت و یک منبع دانش غنی، مدیران سازمان های دولتی را به بازنگری در موضوع اجبار همه کارکنان به حضور تمام وقت در محل کار و انعطاف پذیری در ساعات حضور در محل کار ترغیب کند.

رضایت زناشویی برای حفظ زندگی زوجین و بهزیستی آن ها، مهم است و عواملی که رضایت زناشویی را افزایش می دهد، مشهود است. هدف از پژوهش حاضر، پیش بینی رضایت زناشویی بر اساس هماهنگی نگرش ها، آشنایی با نگرش های همسر و هماهنگی ارزش های زوجین است. پژوهش حاضر توصیفی و از نوع همبستگی می باشد. ۱۲۶ زوج از زوجین متأهل شهر تهران و کرج که به روش  نمونه گیری در دسترس انتخاب شده بودند، در این پژوهش شرکت کردند.  تمامی آزمودنی ها، پرسش نامه رضایت زناشویی انریچ (ENRICH)، پرسش نامه سازگاری زناشویی اسپانیر (DAS) و پرسش نامه ارزش های آلپورت (SOV) را تکمیل نمودند. یافته ها حاکی از آن است که بین هماهنگی نگرش ها، آشنایی با نگرش های همسر و هماهنگی ارزش های زوجین با رضایت زناشویی، رابطه مثبت و معناداری وجود دارد و این متغیرها قدرت پیش بینیِ رضایت زناشویی را دارد. مقدار ضریب همبستگی رضایت زناشویی زوجین با هماهنگی نگرش های زوجین، آشنایی با نگرش های همسر و هماهنگی ارزش های زوجین برابر ۰.۷۱ و واریانس مشترک آن ها برابر با ۰.۵۰ است که به معنای آن است که متغیرهای موردنظر ۵۰ درصد رضایت زناشویی زوجین را پیش بینی می کنند؛ در این بین، هماهنگی نگرش های زوجین بیشترین نقش را در پیش بینی رضایت زناشویی دارد و پس از آن آشنایی با نگرش های همسر و در انتها هماهنگی ارزش های زوجین، می توانند رضایت زناشویی را پیش بینی کنند.

رضایت زناشویی به عنوان یکی از شاخص های مهم و تعیین کننده در استحکام خانواده، وضعیتی است که در آن زن و شوهر در بیشتر مواقع احساس خوشبختی، رضایت از ازدواج و رضایت از همدیگر دارند. هدف از پژوهش حاضر، بررسی نقش تعدیل کننده خودتمایزیافتگی در ارتباط بین سوءرفتار هیجانی و دلبستگی با رضایت زناشویی زوجین شهر بندرعباس بود. روش پژوهش توصیفی همبستگی و از نوع مدل یابی معادلات ساختاری بود. جامعه آماری شامل کلیه زوجین شهر بندرعباس در سال 1400 1401 بودند که از بین آن ها 240 نفر به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزارهای جمع آوری اطلاعات شامل پرسش نامه تمایزیافتگی خود، اسکورن و فریدلندر (۲۰۰۳)، ترومای دوران کودکی، محمدخانی و همکاران (۲۰۰۳)، مقیاس دلبستگی بزرگ سالان، کالینز و رید (1990) و مقیاس رضایت زناشویی اولسون (1994) استفاده شد. تجزیه وتحلیل داده ها به روش رگرسیون سلسله مراتبی و با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 24 انجام شد. یافته ها نشان داد که خودتمایزیافتگی می تواند اثر ابعاد سوءرفتار هیجانی و سبک دلبستگی بر رضایت زناشویی را در سطح 01/0>p، به ترتیب با ضرایب رگرسیون 1424/0 و 370/0- تعدیل کند. بر اساس یافته های این پژوهش، می توان نتیجه گرفت که خودتمایزیافتگی شدت اثرات سوءرفتار هیجانی و دلبستگی بر رضایت زناشویی را تحت تأثیر قرار می دهد.

در هر دو دیانت زردشتی و اسلام، خانواده گروهی اجتماعی به حساب می آمد و همین امر اقتضا می کرد مقامی آن را هدایت کند. این مسئولیت به پدر/شوهر محول شده بود و وی به عنوان سالار یا سرپرست خانواده محسوب می شد. بررسی مسئله فوق در دو دین زردشتی و اسلام نشان می دهد که وجوه مشترک چشمگیری بین دو دیانت یادشده در این زمینه وجود دارد. بر این اساس، مسئله اصلی پژوهش حاضر بررسی تطبیقی سالاری یا سرپرستی در دین زردشتی و اسلام است. نتایج حاصله از پژوهش نه تنها به تبیین و تحلیل موضوع سالاری یا سرپرستی در هرکدام از این دو دین خواهد انجامید، بلکه وجوه اشتراک و افتراق دو دین را نیز در این زمینه روشن خواهد کرد. 

پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی بازی شهر عشق بر افزایش دانش جنسی، بهبود نگرش جنسی و سوءپندارهای جنسی در زوجین شهرستان اصفهان اجرا شد. این پژوهش از نوع کاربردی و نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون   پس آزمون با گروه گواه بود. در پژوهش حاضر، 20 زوج بر اساس ملاک های ورود و به شیوه نمونه گیری هدفمند، از جامعه آماری مذکور انتخاب شد و سپس به صورت تصادفی 10 زوج در گروه آزمایش و 10 زوج در گروه کنترل گمارده شدند و بازی شهر عشق (نجفی، 1395) به مدت هشت جلسه برای گروه آزمایش اجرا شد. سپس از پرسش نامه های دانش و نگرش جنسی و سوءپندارهای جنسی برای سنجش در پیش آزمون و پس آزمون استفاده شد. نتایج نشان داد که میزان معناداری و اندازه اثر برای متغیرهای پژوهش، به ترتیب دانش جنسی 001/0 و 36، نگرش جنسی 066/0 و 8، سوءپندارهای جنسی 001/0 و 36 است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد بازی شهر عشق می تواند باعث افزایش دانش جنسی و اصلاح سوءپندارهای جنسی شود؛ اما بر اصلاح نگرش جنسی تأثیری ندارد. با توجه به اهمیت آموزش جنسی به زوجین به وسیله ابزارهای متنوع و جذاب، توصیه می شود از این بازی برای آموزش جنسی به زوجین استفاده شود.

در این مقاله، با استفاده از روش تحلیل طبقه پنهان و نرم افزار Mplus به گونه شناسی روابط فرزندان بزرگ سال و والدین پرداخته ایم. جامعه آماری پیمایش، زنان و مردان هجده سال و بالاتر شهر تهران بودند که حداقل یک والد زنده داشتند و با والدین خود هم سکنا نبوده اند. ابزار به کارگرفته شده پرسش نامه بوده و به شیوه نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای، نمونه ۱۰۰۰نفری از 30 حوزه شهر تهران انتخاب شده است. نتایج نشان داده: الگوی روابط فرزندان بزرگ سال با پدر و مادر تقریباً یکسان بوده و چهار گونه رابطه هماهنگ، عاطفی، اجباری، و ناسازگار شناسایی شده که متأثر از شرایط ساختاری بوده اند. روابط هماهنگ بیش از ۵۰ درصد و روابط عاطفی بیش از ۳۰ درصد را به خود اختصاص داده اند. روابط اجباری در سطح پایین و در مادران بیش از پدران (۵/۵ در برابر ۵/۳) بوده و روابط ناسازگار نیز در سطح پایین و در پدران بیش از مادران بوده است (۶/۸ در برابر ۷/۳). با افزایش فاصله جغرافیایی شانس قرارگرفتن در گونه های عاطفی و ناسازگار افزایش یافته است. روابط ناسازگار در افرادی که پدرانشان طلاق گرفته یا بدون همسر بوده اند، بیش از دیگر گونه ها گزارش شده است. کیفیت رابطه با والدین، در گونه هماهنگ و عاطفی، بالاتر از گونه اجباری و به ویژه گونه ناسازگار بوده است. به طور کلی می توان گفت در روابط میان فرزندان بزرگ سال و والدین در شهر تهران، همبستگی نسلی غالب بوده و تضاد نسلی شایع نیست.

هدف این پژوهش تعیین اثربخشی زوج درمانی رفتاری تلفیقی و زوج درمانی گاتمن بر کیفیت روابط زناشویی و صمیمیت زناشویی زوجین متعارض بود. در این پژوهش، از طرح آزمایشی تک موردی، از نوع خط پایه چندگانه ناهم زمان استفاده شد. جامعه آماری شامل زوج های مراجع کننده به مرکز مشاوره شمیم در سال 1399 بود. نمونه شامل شش زوج بودند که با روش نمونه گیری غیرتصادفی در دسترس انتخاب شدند و با توجه به نتایج پرسش نامه کیفیت روابط زناشویی (فلچر و همکاران، 2000)، جزء زوج های متعارض قرار گرفتند. آن ها به صورت تصادفی در دو گروه دسته بندی شدند. مشارکت کنندگان به پرسش نامه های صمیمیت زناشویی (السون، 1981) و کیفیت روابط زناشویی در مراحل پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری پاسخ دادند. سپس، با استفاده از پروتکل های درمانی گاتمن (گاتمن، 1397) و رفتاری تلفیقی (پورسردار، 1398)، در دو تا چهار مرحله خط پایه، مداخله 14 و 16جلسه ای و پیگیری دوماهه اجرا گردید. داده ها به روش ترسیم دیداری، شاخص تغییر پایا و درصد بهبودی تجزیه وتحلیل گردید. یافته ها نشان داد اثربخشی روش گاتمن در مقایسه با روش رفتاری   تلفیقی، از نظر اندازه تغییر، کلیت و ثبات، فراگیری و پایداری بیشتری داشته و تراز بهبودی زوج های متعارض در گروه گاتمن و رفتاری    تلفیقی در مراحل پس از درمان و پیگیری، در متغیرهای کیفیت رابطه زناشویی به ترتیب 53/49 و 68/43 و در صمیمیت زناشویی 65/39 و 56/38 بوده است.

پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی روان درمانی مثبت نگر و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد، بر انعطاف پذیری شناختی، تحمل پریشانی و توانمندی های منش زنان مطلقه انجام شد. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل همه زنان مطلقه شهر دامغان در سال 1399 بودند که از میان آنان 45 نفر انتخاب شدند و به طور تصادفی در یک گروه کنترل و دو گروه آزمایش (تعداد هر گروه 15 نفر) قرار گرفتند. برای جمع آوری اطلاعات از مقیاس تحمل پریشانی، پرسش نامه انعطاف پذیری شناختی، توانمندی های منش، پروتکل درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و پروتکل روان درمانی مثبت نگر استفاده شد. جهت تجزیه وتحلیل داده ها، از آزمون تحلیل کوواریانس استفاده گردید. نتایج آزمون تحلیل کوواریانس نشان داد گروه روان درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد نسبت به گروه روان درمانی مثبت نگر در تمام مؤلفه های انعطاف پذیری شناختی، به طور معنی داری نمرات بالاتری کسب کردند (01/0>P). همچنین نتایج آزمون تحلیل کوواریانس نشان داد گروه روان درمانی مثبت نگر نسبت به درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد در متغیرهای تحمل پریشانی و توانمندی های منش به طور معنی داری نمرات بالاتری کسب کردند (01/0 >P). با توجه به یافته های پژوهش حاضر می توان گفت روش های روان درمانی مثبت گرا و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد، نقش مهمی در ارتقای سلامت روان زنان مطلقه دارند.

هدف پژوهش حاضر بررسی مقدماتی ویژگی های روان سنجی پرسش نامه سوءاستفاده روان شناختی از همسر، در میان زنان آسیب دیده ایرانی بود. روش پژوهش توصیفی همبستگی بود و نمونه شامل 342 نفر از زنان آسیب دیده بودند که به روش در دسترس انتخاب شدند. شرکت کنندگان پرسش نامه های مقیاس سوءاستفاده روان شناختی از همسر (EAPA-P) و مقیاس تاکتیک های حل تعارض (CTS-2) را تکمیل نمودند. نتایج پایایی برای خرده مقیاس راهبرد های مستقیم و راهبرد های غیرمستقیم، با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ، 91/0 و 90/0 به دست آمد. به عنوان نشانگر یا شاخص روایی، همبستگی عامل های مقیاس سوءاستفاده روان شناختی از همسر (EAPA-P)، با خرده مقیاس خشونت روانی و جسمانی، مقیاس تاکتیک های حل تعارض (CTS-2) مثبت و معنادار به دست آمده است (01/0 P<). همچنین همبستگی عامل های مقیاس سوءاستفاده روان شناختی از همسر (EAPA-P) با خرده مقیاس مذاکره، منفی به دست آمده است (05/0 P<). شاخص نیکویی برازش 90/0، برازش تطبیقی 95/0 و ریشه دوم میانگین مربعات خطای برآورد 067/0 به دست آمد که نشان می دهد، مدل دوعاملی پرسش نامه با داده ها برازش دارد و مدل تأییدشده است؛ در مجموع، می توان گفت که این پرسش نامه ویژگی های یک آزمون روا و پایا را دارد که می توان در موقعیت های پژوهشی و مشاوره ای از آن استفاده کرد.

کودک موجودی است که قادر به حفظ و صیانت از خود نیست و در انجام امور خود ناتوان است. بنابراین برای حفظ مصالح عالیه او و تأمین ضرورت ها نیازمند کسی است که امور او را به وجه احسن اداره نماید. «ولیّ» اگرچه دلسوزترین شخص نسبت به کودک است، اقدامات وی مقید به رعایت مصلحت شده است.با توجه به کارکرد اساسی مصلحت در حقوق کودک و در حضانت، این پرسش مطرح است که آیا مصالح عالیه کودک یک قاعده و یا یک اصل جامع بنیادین است؟ در استنباط، اجرا و قضا به عنوان یک اصل به آن می توانیم نگاه کنیم یا خیر؟ در متون فقهی، در ابواب «ولایت»، «وصایت»، «حجر» و «تجارت» درباره مصلحت کودک بحث شده، اما موضوع حضانت مغفول واقع شده است. در حقوق ایران، در قوانین مدنی مربوط به حمایت از خانواده و حمایت از اطفال و نوجوانان، به این اصل اشاره شده است. در این پژوهش، دلایل و مستندات ناظر به «اصل مصلحت در حضانت کودک» از منابع معتبر اسلامی استخراج شد تا به عنوان راهکاری در فهم موارد سکوت در حقوق موضوعه مورد استفاده قرار گیرد. این امر با پشتوانه نظری رعایت «اصل مصلحت در حضانت کودک»، آثار آن در حقوق کنونی نمود پیدا می کند.