فناوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی

فهم مؤلفه ها و عوامل اثرگذار بر موفقیت یادگیری الکترونیکی، به تصمیم گیرندگان کمک می نماید تا خط مشی های مناسبی را برای سرمایه گذاری در عوامل اثربخش و طراحی مجدد یا حذف عوامل غیراثربخش به کار گیرند. از این رو، هدف از پژوهش حاضر، شناسایی عوامل کلیدی موفقیت مراکز یادگیری الکترونیکی دانشگاهی می باشد. این پژوهش به لحاظ هدف، توسعه ای و از نظر روش کیفی می باشد. حجم نمونه تحقیق را 10 نفر از خبرگان کلیدی تشکیل می دهند که دارای تجربه مدیریتی، مطالعاتی و تدریس در حوزه یادگیری الکترونیکی بودند. این افراد با روش نمونه گیری هدف مند انتخاب شدند. برای شناسایی عوامل، از مصاحبه نیمه ساختارمند به عنوان ابزار گردآوری اطلاعات استفاده شده است. داده های کیفی از طریق مصاحبه نیمه ساختارمند به دست آمد و با بهره گیری از کد گذاری باز و کد گذاری محوری بر اساس روش تحلیل محتوا تجزیه و تحلیل گردید. طبق یافته های به دست آمده از این مطالعه، عوامل کلیدی موفقیت مراکز یادگیری الکترونیکی از دیدگاه مشارکت شوندگان در مصاحبه ها تشخیص و طبقه بندی گردید که شامل 7 عامل یادگیرنده، یاددهنده، فن آوری، مدیریت، پداگوژی، ارزیابی و ذینفعان بیرونی می باشد که این عوامل برای رسیدن به موفقیت باید از 47 ویژگی برخوردار باشند.

هدف پژوهش حاضر، تعیین رابطه الگوهای ارتباطی خانواده، اعتیاد به اینترنت و سازگاری تحصیلی بود. نوع پژوهش از نظر هدف کاربردی، و از نظر اجرا، توصیفی همبستگی بود. جامعه آماری شامل دانش آموزان دبیرستانی نواحی چهارگانه شهر اهواز بود که به کمک روش نمونه گیری تصادفی مرحله ای، 359 نفر از دانش آموزان دختر و پسر مقطع دبیرستان ناحیه 1 و 3 شهر اهواز به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. از پرسش نامه سازگاری (سینها و سینگ)، پرسش نامه اعتیاد به اینترنت یانگ  و مقیاس تجدیدنظر شده الگوی ارتباطی خانواده کوئرنر و فیتزپاتریک استفاده شد. نتایج پژوهش بیانگر آن است که بین جهت گیری گفت وشنود، جهت گیری همنوایی، اعتیاد به اینترنت و سازگاری تحصیلی، شامل سازگاری آموزشی، عاطفی و اجتماعی رابطه معنادار برقرار است (0/01≥ P). در حالی که بین سازگاری آموزشی و اجتماعی با جهت گیری همنوایی، رابطه معناداری یافت نشد (0/05≥ P). از طرفی دیگر، جهت گیری گفت وشنود و اعتیاد به اینترنت قادر به پیش بینی سازگاری دانش آموزان بودند. بنابراین، ضروری است، در فرآیند سازگاری دانش آموزان به نقش الگوهای ارتباطی خانواده و اعتیاد به اینترنت توجه نمود.

پژوهش حاضر، با هدف تعیین میزان اثربخشی روش تدریس مبتنی بر نقشه های مفهومی بر ارتقاء باورهای هوشی و یادگیری خودتنظیم دانش آموزان انجام گرفته است. مطالعه به روش شبه تجربی انجام شد. جامعه آماری پژوهش، شامل دانش آموزان پسر سال سوم دوره متوسطه اول شهرستان سرپل ذهاب در سال 1395 بود. به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای، 56 نفر در دو گروه آزمایش و کنترل به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از دو پرسش نامه استاندارد مقیاس باورهای هوشی و پرسش نامه یادگیری خودتنظیم استفاده شد. داده ها با استفاده از آزمون تحلیل واریانس چندمتغیره و آزمون کوواریانس مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها نشان داد که بین گروه آزمایش و کنترل در پس آزمون، تفاوت معنی داری یافت شد. هم چنین، بین گروه ها از لحاظ خرده مقیاس های باورهای هوشی ذاتی و باورهای هوشی افزایشی، راهبرد شناختی و مدیریت منابع تفاوت معنی دار یافت شد. ولی، این تفاوت ها در خرده مقیاس های راهبرد فراشناختی معنی دار نبود. به نظر می رسد، استفاده از روش تدریس مبتنی بر نقشه های مفهومی، به خوبی توانسته است، باورهای هوشی و یادگیری خودتنظیم دانش آموزان را ارتقاء دهد.

هدف این پژوهش، بررسی رابطه شبکه های اجتماعی با سلامت اجتماعی دانشجویان بوده است. این پژوهش توصیفی، از نوع همبستگی است. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان کارشناسی ارشد دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری (4256 نفر) در سال 1394 می باشد. از بین دانشجویان مذکور به روش نمونه گیری تصادفی ساده و با استفاده از فرمول کوکران، 350 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب و در تحقیق شرکت کردند. این افراد، در بررسی میدانی با استفاده از پرسش نامه سلامت اجتماعی و پرسش نامه های محقق ساخته شبکه های اجتماعی و حمایت اجتماعی شبکه مورد مطالعه قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل آماری شامل آزمون های تی تک نمونه ای، همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه بوده است. یافته ها نشان داد که بین شبکه های اجتماعی، منابع حمایت اجتماعی شبکه ها، ارتباط شبکه ای و مشارکت در شبکه های اجتماعی با میزان سلامت اجتماعی دانشجویان ارتباط معنی دار وجود دارد. در تحلیل رگرسیونی چندگانه، مؤلفه های حمایت اجتماعی، روابط شبکه ای و مشارکت در شبکه های اجتماعی 32 درصد توانستند جایگاه متغیر سلامت اجتماعی را تبیین کنند که مؤلفه حمایت اجتماعی با توجه به بزرگ تر بودن ضریب بتا، دارای سهم بیشتری در تبیین سلامت اجتماعی می باشد. نتیجه این که سلامت اجتماعی دانشجویان به عنوان سازه ای اجتماعی از کمیت و کیفیت حضور و فعالیت در شبکه های اجتماعی تأثیر می پذیرد.

هدف کلی پژوهش حاضر بررسی نگرش معلمان نسبت به کاربرد تکنولوژی آموزشی در تدریس و رابطه آن با رضایت شغلی در مدارس هوشمند بود. روش تحقیق پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری را کلیه معلمان مدارس هوشمند شهر اراک تشکیل می دهد (650=N)، که از این تعداد، 242 معلم به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از دو پرسش نامه استاندارد نگرش نسبت به کاربرد تکنولوژی در آموزش یاووز و رضایت شغلی ارشادی استفاده شد. روایی هر دو پرسش نامه بر اساس نظر متخصصان تأیید و پایایی آنها از طریق آزمون آلفای کرونباخ به ترتیب 0/826 و 0/816 به دست آمد. داده های به دست آمده، با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه استاندارد تحلیل شد. نتایج نشان داد که به غیر از بعد عدم تأثیرگذاری تکنولوژی در آموزش، ابعاد چهارگانه کاربرد تکنولوژی در آموزش ضمن داشتن رابطه معنادار با رضایت شغلی معلمان، 0/54 از پراکندگی این متغیر را تبیین می کنند. در بررسی سهم تبیینی انفرادی ابعاد، سهم کاربرد تکنولوژی در آموزش، تصورات در مورد کاربرد تکنولوژی در آموزش، پیش بایست های کاربرد تکنولوژی در آموزش و اثربخشی تجهیزات تکنولوژی در آموزش معنادار محاسبه شد. یافته های این پژوهش ضمن تأکید بر اهمیت رضایت شغلی معلمان در مدارس هوشمند، نقش تعیین کننده کاربرد تکنولوژی آموزشی در تدریس را خاطر نشان می کند.

آموزش مجازی، فرصتی بی بدیل برای رویارویی با محدودیت های آموزش حضوری، تحقق آرمان آموزش برای همه و زمینه سازی برای توسعه پایدار و متوازن در کشور است. پژوهش حاضر، با هدف تحلیل ادراک و تجربه زیسته دانشجویان و استادان دانشگاه از چالش های آموزش مجازی در نظام آموزش عالی انجام شده است. بدین منظور با بهره گیری از روش کیفی و با رویکرد پدیدارشناسی به شناسایی و بازنمایی پدیده مورد بررسی پرداخته شد. داده ها با استفاده از نمونه گیری هدف مند و مصاحبه عمیق نیمه ساختار یافته با بیست نفر از دانشجویان و مدرسان دوره های مجازی دانشگاه تهران گردآوری شد و به روش کلایزی تحلیل گردید. در شانزدهمین مصاحبه، اشباع نظری داده ها حاصل شد. اما، به منظور اعتباربخشی یافته ها، مصاحبه ها تا بیستمین نفر ادامه یافت. تحلیل داده های حاصل از مصاحبه ها، منجر به شناسایی 5 مقوله اصلی گردید که شامل چالش های «مربوط به دانشگاه»، «مربوط به استاد»، «مربوط به دانشجو»، «مربوط به سامانه» و «مربوط به کلاس» است. یافته ها نشان داد که آموزش های مجازی در نظام آموزش عالی با چالش های متنوع و متفاوتی مواجه هستند و تا رسیدن به شرایط بهینه، فاصله دوچندانی داشته و بهبود کیفیت آن، مستلزم نگاه جدی متولیان و دوری از طرز تلقی آموزش درجه دوم به این قبیل آموزش ها است.

هدف از پژوهش حاضر، مقایسه سرمایه فکری معلمان مدارس هوشمند و عادی مقطع ابتدایی شهرستان ساری می باشد. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی از نوع پیمایشی است. جامعه آماری آن را کلیه معلمان مدارس هوشمند دوره ابتدایی شهرستان ساری به تعداد 79 نفر و معلمان مدارس عادی دوره ابتدایی شهرستان ساری به تعداد 535 نفر تشکیل می دادند که بر اساس جدول کرجسی و مورگان تعداد 66 نفر از معلمان مدارس هوشمند و 226 نفر از معلمان مدارس عادی با روش نمونه گیری تصادفی- طبقه ای بر حسب جنسیت به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. جهت جمع آوری داده ها از پرسش نامه سرمایه فکری بونتیس استفاده شده است که روایی آن بررسی و تأیید شد و پایایی آن با استفاده از آزمون ضریب آلفای کرونباخ 0/889 محاسبه شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های  t گروه های مستقل و تحلیل واریانس یک راهه استفاده شده است. نتایج نشان داد که بین سرمایه فکری معلمان مدارس هوشمند و عادی مقطع ابتدایی شهرستان ساری تفاوت معناداری وجود دارد. میانگین سرمایه فکری معلمان مدارس هوشمند به طور معنی داری بیشتر از معلمان مدارس عادی است. هم چنین، بین ابعاد سرمایه فکری شامل ابعاد انسانی، ساختاری و ارتباطی معلمان مدارس هوشمند و عادی تفاوت معنی داری وجود دارد و میانگین ابعاد سرمایه فکری معلمان مدارس هوشمند به طور معنی داری بیشتر از معلمان مدارس عادی است. بین سرمایه فکری معلمان برحسب جنسیت و سطح تحصیلات تفاوت معنی داری مشاهده نشد.

هدف این پژوهش، بررسی ارتباط بین برداشت یادگیرندگان از مفهوم یادگیری با راهبردهای شناختی و فراشناختی یادگیری بود. به عبارتی، سهم هر یک از مؤلفه های برداشت یادگیرندگان از مفهوم یادگیری در پیش بینی راهبردهای شناختی و فراشناختی، در دو گروه یادگیرندگان فضای مجازی و واقعی مشخص شد و دو گروه مورد مقایسه قرار گرفتند. در این پژوهش، از روش تحقیق همبستگی استفاده شد. جامعه آماری شامل کارمندان مراکز فنی و حرفه ای بود که آموزش مهارت ICDL را دریافت نموده اند. حجم جامعه آماری بالغ بر 18000 نفر می باشد که به دلیل حجم بالای جامعه از روش نمونه گیری در دسترس استفاده شد. به وسیله جدول کرجسی و مورگان، 376 نفر از یادگیرندگان مهارت ICDL که کارمندان مراکز فنی و حرفه ای با مدرک تحصیلی لیسانس و فوق لیسانس بودند، انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها، دو پرسش نامه راهبردهای یادگیری کرمی و برداشت از مفهوم یادگیری بود که پس از تأیید روایی و پایایی مورد استفاده قرار گرفتند. برای تحلیل داده ها از روش های آماری رگرسیون چندگانه، آزمون tبرای نمونه های مستقلو ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. یافته های به دست آمده از پژوهش، حاکی از ارتباط معنادار بین برداشت یادگیرندگان از مفهوم یادگیری در محیط های یادگیری مجازی و واقعی با راهبردهای شناختی، فراشناختی بود. مؤلفه هایی که بیشترین توان پیش بینی راهبردهای شناختی و فراشناختی یادگیرندگان فضای مجازی و واقعی را داشتند، برداشت یادگیرندگان به عنوان وظیفه، به خاطر آوردن و درک اطلاعات، و تغییر شخصی بودند.هم چنین، کسانی که در محیط های مجازی آموزش دیده بودند، به میزان بیشتری از راهبردهای شناختی و فراشناختی استفاده می کردند.