فناوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی

اضطراب کامپیوتر، به مثابه خصوصیت فردی، یکی از موضوعات رایج در تحقیقات حوزه کامپیوتر بوده که در رفتارهای اطلاع یابی و فن آورانه افراد تأثیر منفی دارد. نقطه آغاز در تحلیل اضطراب کامپیوتر، استفاده از ابزارهای دقیق و معتبر در زمینه اندازه گیری آن می باشد. هدف مقاله حاضر، آزمون و اعتباریابی مقیاس اضطراب کامپیوتر بوده است. روش تحقیق، پیمایشی بوده و جامعه آماری، کلیه دانشبران آموزشگاه های کامپیوتر شهر اصفهان و نمونه آماری شامل 200 دختر و پسر بوده است. افراد با استفاده از روش نمونه گیری در چند مرحله به صورت طبقه ای (نیمی پسر و نیمی دختر) و تصادفی ساده انتخاب شده اند. ابزار پژوهش، مقیاس اضطراب کامپیوتر باندالوس و بنسون (1990) بوده که در تحقیقات متعدد خارجی تا سال 2012 از آن استفاده شده، ولی در ایران برای نخستین بار مورد آزمون و اعتباریابی قرار می گیرد. میزان پایایی ابزار (آلفای کرونباخ) برای کل، پسران و دختران به ترتیب 815/0، 84/0 و 788/0 بوده است. روایی سازه (تحلیل عاملی)، نشان داد که مقیاس اضطراب کامپیوتر قابل تقلیل در دو عامل هستند (دو عامل گرایش مثبت و گرایش منفی نسبت به اضطراب کامپیوتر). میزان اضطراب کامپیوتر در بین دانشبران در سطح کم ارزیابی شده و تفاوت معناداری در خصوص اضطراب کامپیوتر در بین دانشبران دختر و پسر مشاهده نشده است. نتایج پژوهش نشان داده که هرچه تجربه استفاده از کامپیوتر افزوده شده، به همان نسبت از میزان اضطراب کامپیوتر کاسته شده است. رابطه معناداری اضطراب کامپیوتر با تحصیلات افراد نشان نداده و لیکن داشتن کامپیوتر در خانه تأثیری معناداری در کاهش آن داشته است.

هدف اساسی این پژوهش، طراحی ابزاری روا و معتبر برای سنجش مهارت های سواد اطلاعاتی دانشجویان در بافت نظام های آموزش از دور بوده است. روش تحقیق، توصیفی و از نوع پیمایشی بوده و جامعه آماری آن را کلیه دانشجویان دانشگاه پیام نور استان همدان در سال تحصیلی 91-1390، به تعداد 28530 نفر تشکیل می دادند. شیوه نمونه گیری، تصادفی خوشه ای بود و بر این اساس تعداد 387 نفر از دو مرکز، بر اساس فرمول نمونه گیری کرجسی و مورگان انتخاب گردید. برای جمع آوری اطلاعات، ابزاری به نام پرسش نامه سنجش سواد اطلاعاتی توسط محقق بر اساس معیارهای علمی و مبتنی بر طیف لیکرت ساخته شد. این ابزار دربرگیرنده 5 مؤلفه (مبتنی بر 5 استاندارد سواد اطلاعاتی) و 30 گویه است که آزمودنی باید آن را به شیوه خود - ارزیابی پاسخ دهد. برای مناسب سازی گویه های آن از توان افتراقی و برای بررسی روایی آن از روایی محتوایی، صوری و سازه (روایی همگرا و تحلیل عاملی) استفاده شد. بر این اساس، میزان همبستگی بین این آزمون و آزمون اصغرنیا (1388) در روایی همگرا 77/0 بود. هم چنین نتیجه تحلیل عاملی اکتشافی (به روش تحلیل مؤلفه های اصلی) بر روی پرسش نامه منجر به استخراج 6 عامل با واریانس تراکمی نزدیک 66 درصد گردید. برای تعیین میزان پایایی آن به شیوه همسانی درونی نیز از آزمون آلفای کرونباخ استفاده شد که برای کل گویه ها 94/0 محاسبه شد. نتایج نشان داد که «پرسش نامه سنجش سواد اطلاعاتی» برای سنجش سواد اطلاعاتی دانشجویان در بافت نظام های آموزش از دور مناسب بوده و از روایی و پایایی لازم برخوردار است. نتیجه دیگر پژوهش نیز نشان داد که بین سن و سطح سواد اطلاعاتی دانشجویان رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.

هدف تحقیق حاضر، ارزیابی وضعیت آموزش مجازی در مراکز آموزش الکترونیکی دانشگاه های کشور از دیدگاه دانشجویان است که به روش توصیفی و به صورت پیمایشی اجرا گردید. جامعه آماری تحقیق، شامل کلیه دانشجویان شرکت کننده در مراکز آموزش های الکترونیکی دانشگاه های سراسری شهر تهران در سال تحصیلی 90- 1389 به تعداد 400 نفر بود. نمونه آماری، بر اساس جدول تعیین حجم نمونه مورگان، 196 نفر بود که به روش نمونه گیری هدف مند انتخاب شدند. ابزار اندازه گیری داده ها، پرسش نامه محقق ساخته بود که بر اساس مقیاس پنج درجه ای لیکرت تهیه شد. یافته ها نشان داد که دانشجویان شرکت کننده در دوره های آموزش مجازی مراکز آموزش الکترونیکی دانشگاه ها از دسترسی به امکانات مراکز آموزش های مجازی، یادگیری از طریق این روش و کاربرد روش آموزش مجازی، رضایت داشتند؛ هر چندکه، نگرش مثبتی به دوره های آموزشی مجازی نداشتند.

پژوهش حاضر، با هدف بررسی تأثیر استفاده از فن آوری اطلاعات و ارتباطات بر میزان خودکارآمدی و انگیزش تحصیلی درس ریاضی دانش آموزان دختر سال اول دبیرستان های دولتی شهرستان ایذه انجام گرفت. روش پژوهش، شبه آزمایشی بود. در این پژوهش 40 نفر از دانش آموزان پایه اول دبیرستان های دولتی، با روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند و به روش تصادفی در دو گروه کنترل و آزمایش قرار گرفتند. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسش نامه خودکارآمدی ماتیاس جروسلم و رالف شوارزر و نظامی و پرسش نامه انگیزشی ولرند، جهت پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری در دو گروه کنترل و آزمایش استفاده شد. گروه آزمایش، 9 هفته درس ریاضی را به صورت الکترونیکی و چندرسانه ای و گروه کنترل درس ریاضی را به روش سنتی آموزش دیدند. پس از آموزش، هر دو گروه از نظر میزان خودکارآمدی و انگیزش تحصیلی آزمون شدند. آزمون مجدد در دو ماه بعد از آموزش به عمل آمد. تجزیه و تحلیل نتایج تحقیق با استفاده از اندازه گیری مکرر نشان داد که پس از آموزش تفاوت معناداری در خودکارآمدی و انگیزش تحصیلی گروه آزمایشی در مقایسه با گروه کنترل ایجاد شد (001/0P ≥ ). گروه آزمایش بعد از دو ماه پس از آموزش برتری خود را حفظ کردند. بنابراین، نتایج پژوهش، بیانگر تأثیر مثبت استفاده از چند رسانه ای ها بر خودکارآمدی و انگیزش تحصیلی بود.

هدف این مطالعه، بررسی روابط مابین مؤلفه­های به کارگیری فن آوری اطلاعات در دانشگاه­ها و مؤسسات آموزشی می­باشد. شاخص­های به کارگیری مؤثر فن آوری اطلاعات و ارتباطات در دانشگاه­ها و مؤسسات آموزشی و پژوهشی که در تحقیقات قبل شناسایی شده­اند، به عنوان متغیرهای این تحقیق می باشند. در این مطالعه، چگونگی روابط شاخص­های به­کارگیری فاوا در جامعه مورد مطالعه (دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز) بررسی شده­است. جمع آوری داده­ها، توسط دو پرسش نامه محقق ساخته انجام پذیرفته که روایی و پایایی آنها به ترتیب با روایی محتوایی و آزمون مجدد مورد بررسی قرار گرفته شده است. تجزیه و تحلیل نهایی داده ها توسط نرم افزار MATLAB انجام شده است. نتایج نهایی، حاکی از اهمیت نقش شاخص خلاقیت در به کارگیری فاوا در جامعه مورد مطالعه می باشد و شاخص مذکور با میزان اثرپذیری بالا شناسایی­شده است. هم چنین، مشخص گردید که دو شاخص: خلاقیت و سبک مشارکتی، دارای بیشترین میزان اثرپذیری مستقیم و غیرمستقیم از سایر مؤلفه­های مورد بررسی می­باشند. هم چنین، مؤلفه­های سازمانی و فنی نیز با بیشترین میزان اثرگذاری شناسایی شده­اند.

هدف پژوهش حاضر، شناسایی موانع به کارگیری فن­آوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) در فرآیند یاددهی - یادگیری دانشجویان از دیدگاه اعضای هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی بوده است. روش پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر گردآوری داده­ها توصیفی از نوع همبستگی بوده است. جامعه آماری تحقیق، شامل کلیه اعضای هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، در نیمسال دوم تحصیلی 91-1390 می باشد که تعداد آنان 973 نفر بود. با مراجعه به جدول مورگان تعداد 177 نمونه با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شد. برای جمع­آوری داده­ها از پرسش نامه محقق ساخته استفاده شد. روایی پرسش نامه از طریق روایی صوری و محتوایی و پایایی آن با اجرای آزمایشی پرسش نامه در نمونه­ای با حجم 30 نفر از طریق آلفای کرونباخ برابر با 84/0 برآورد گردید. برای تجزیه و تحلیل داده­ها در آمار استنباطی از ضریب همبستگی پیرسون، آزمون t تک نمونه­ای استفاده شد. نتایج نشان داده است که دانش و مهارت اعضای هیأت علمی در به کارگیری فاوا، اعتقاد آنان نسبت به تأثیر فاوا، برنامه ریزی درسی مناسب با اصول فاوا، وجود سخت افزار و وسایل آموزشی در دانشگاه، وجود فضا و امکانات مالی در دانشگاه در به کارگیری از فاوا در فرآیند یاددهی و یادگیری دانشجویان مؤثر است.

پژوهش حاضر، با هدف بررسی تأثیر دوره های آموزشی فن­آوری اطلاعات بر بهبود عملکرد کارکنان ستادی دانشگاه علوم پزشکی مازندران، با روش توصیفی پیمایشی انجام شد. جامعه آماری، متشکل از کلیه کارکنان ستادی (1024 نفر) و مدیران (113 نفر) دانشگاه علوم پزشکی مازندران بوده که از این جامعه، تعداد 281 نفر از کارکنان و 88 نفر از مدیران با استفاده از جدول کرجسی و مورگان به صورت تصادفی طبقه ای به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها، از پرسش نامه محقق ساخته استفاده شد. به منظور تعیین روایی از قضاوت استادان این رشته استفاده گردید و میزان پایایی پرسش نامه از طریق محاسبه آلفای کرونباخ معادل 89/0حاصل گردید. تجزیه و تحلیل داده ها با آمار توصیفی (محاسبه فراوانی، درصد، میانگین و انحراف استاندارد) و آمار استنباطی (آزمون های ناپارامتریک باینومیال و فریدمن) انجام گردید. نتایج حاصل نشان داد که آموزش فن آوری اطلاعات (ICDL) بر هر شش مؤلفه­ عملکرد (مهارت های جدید، دقت و اثربخشی در انجام کار، سرعت و مقدار انجام کار، موفقیت شغلی، جاذبه و علاقه مندی در انجام کار، استرس شغلی) تأثیر معناداری داشته و نهایتاً موجب بهبود عملکرد کارکنان شده است.

پژوهش حاضر، به منظور بررسی رابطه بین میزان استفاده از فن آوری اطلاعات و ارتباطات با عملکرد دبیران در فرآیند یاددهی و یادگیری انجام شده است. روش تحقیق از نظر شیوه گردآوری اطلاعات توصیفی (همبستگی) و از نظر هدف، کاربردی بوده است. جامعه آماری پژوهش را کلیه دبیران مدارس متوسطه دخترانه شهر تهران به تعداد 12571 نفر تشکیل داده­اند که حجم نمونه مطابق با فرمول کوکران 375 نفر برآورد گردید و این تعداد به شیوه نمونه گیری تصادفی ساده از بین جامعه آماری انتخاب شده است. ابزار گردآوری داده­ها، دو پرسش نامه محقق ساخته فن آوری اطلاعات و ارتباطات با ضریب آلفای 79/0 و پرسش نامه عملکرد بر مبنای مدل هرسی و گلداسمیت با ضریب آلفای 81/0 در طیف پنج درجه­ای لیکرت بوده است. داده­های گردآوری شده به کمک روش­های آمار توصیفی و استنباطی هم چون K-S، ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون و تحلیل واریانس از طریق نرم­افزار آماری SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج به دست آمده نشان داد که بین میزان استفاده دبیران از فن آوری اطلاعات و ارتباطات با عملکرد آنها در فرآیند یاددهی و یادگیری رابطه معناداری وجود دارد و 6/60 درصد تغییرات متغیر وابسته تحقیق (عملکرد دبیران) را به ترتیب مؤلفه­های استفاده از نرم­افزارهای کاربردی، استفاده از پایگاه­های اطلاعاتی و سپس استفاده از اینترنت تبیین می­کنند. هم چنین، بین نظرات آزمودنی­ها به هر دو مؤلفه تحقیق (استفاده از فن آوری اطلاعات و ارتباطات و عملکرد) از نظر سابقه تدریس، تفاوت معناداری مشاهده نشده است.