درخت حوزه‌های تخصصی

چکیده هدف: هدف از انجام این پژوهش، بررسی رابطه و تأثیر قابلیت های مهارتی کاربران کتابخانه های دیجیتال بر متغیرهای مرتبط با رفتار راهنمایابی آنها است. روش شناسی: این پژوهش به روش ترکیبی انجام شده است. در این پژوهش، با استفاده از روش نمونه گیری هدف مند طبقه ای، 38 نفر از دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه فردوسی به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند و از ابزارهای مختلفی همچون پرسشنامه، پروتکل بلنداندیشی و نرم افزار مورائه برای گردآوری و تحلیل داده ها استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش بطور کلی نشان داد که در مدل تحلیل مسیر، سواد اطلاعاتی نسبت به سواد رایانه ای متغیر قوی تری بوده و توانسته رابطه و تأثیر بیشتری بر متغیرهای مرتبط با رفتار راهنمایابی بگذارد. داده های روش تحلیل مسیر همچنین تأیید کرد که سواد رایانه ای و سواد اطلاعاتی تأثیر معکوسی بر فراوانی موقعیت های راهنمایابی و همچنین فراوانی استفاده از منابع راهنما گذاشته اند. همچنین سواد اطلاعاتی در رقابت با متغیر سواد رایانه ای موفق شده به تنهایی تأثیر معکوسی بر فراوانی تقاضاهای راهنمایی و کمک شرکت کنندگان در پژوهش بگذارد. نتیجه گیری: یافته ها بطور کلی نشان داد که قابلیت های مهارتی و مجموعه پیش داشته های دانشی شرکت کنندگان نقش مؤثری در کاهش نشانه های راهنمایابی آنها در فرایند اطلاع یابی دارد. از این رو می توان به اهمیت ارائه آموزش ها و عرضه دانش لازم در حوزه سواد رایانه ای و اطلاعاتی به کاربران کتابخانه دیجیتال (به ویژه در همان زمان دچار مشکل شدن در فرایند اطلاع یابی) به منظور کسب مهارت های لازم برای انجام این فرایند و حتی استفاده از منابع و قابلیت های راهنما بیش از پیش پی برد. در پایان مقاله نیز پیشنهاداتی به منظور ارتقاء وضعیت منابع و قابلیت های کتابخانه های دیجیتال با توجه به قابلیت های مهارتی متفاوت کاربران این پایگاه های اطلاعاتی ارائه شده است.

ایجاد ارتباط معنایی میان مفاهیم موجود در متون می تواند راه حلی در بازنمانی هرچه بیشتر و دقیق تر محتوای متون، در کنار شیوه های مرسوم نمایه سازی باشد. ترسیم شبکه های معنایی گامی در این راه است. این شبکه ها، نقش یک زبان صوری را برای بیان خصوصیات بازی می کنند و در بازیابی اطلاعات کاربرد دارند. این پژوهش تلاش کرده است تا با پرداختن به یک نمونه از ارزشمندترین آثار قدیمی ایران، غزل های حافظ، شبکه های معنایی تلمیحات در اشعار او را ترسیم نماید. روش پژوهش ترکیبی است: روش تحلیل محتوای کمّی برای تعیین فراونی مفاهیم اصلی و فرعی اشعار و تحلیل محتوای کیفی شامل استخراج معنای ابیات، دسته بندی مفاهیم و ایجاد رابطه میان آنها و ترسیم شبکه معنایی. عناصر مربوط به تلمیحات در سطح و لایه زیرین ابیات 250غزل حافظ در 6 شرح پراستناد، با در نظر گرفتن وجود اشتراک میان حداقل دو شرح از شش شرح، انتخاب شدند. یافته ها نشان می دهد، در ابیات جامعه پژوهش تعداد 221 تلمیح (نزدیک به 56درصد لفظی و بیش از 44درصد ضمنی) وجود دارد. قرآن و پیامبران، پربسامدترین مقوله و 3زیرمقوله ""حضرت آدم(ع)""، ""حضرت سلیمان(ع)"" و ""شاه شجاع"" پربسامدترین عناصر فرعی شعر حافظ در حوزه تلمیحات هستند. تسهیل بازیابی اشعار مهم ترین کاربرد این شبکه ها است. در واقع کاربر با جستجو در این شبکه ها، می تواند: الف)به ابیات حاوی موضوع مورد نیاز خود دست یابد؛ ب)جایگاه موضوع خود را در کل موضوعات مشاهده کند و ج) ارتباط موضوع را با موضوع های دیگر و در نتیجه با اشعار دیگر مشاهده کند.

میزان توسعه و تعالی یک جامعه به میزان اهمیت علم در آن جامعه وابسته است. در قرن حاضر به لطف ظهور فناوری های اطلاعات و ارتباطات سرعت تولید و انتشار علم رشد چشمگیری پیدا نموده است. اصطلاح علم الکترونیکی اشاره به این تحولات در دنیای علم دارد. از یک سو پیشرفت جامعه در گرو تولید و انتشار علم است و از سویی دیگر استفاده از فناوری های اطلاعات و ارتباطات برای تولید علم ضروری است. به همین منظور در این پژوهش برای نخستین بار در جامعه علمی ایران موضوع علم الکترونیکی موردبررسی قرار گرفت. بنابراین در این مقاله به سبب جدید بودن موضوع، پس از معرفی علم الکترونیکی، یک معماری سرویس گرا برای آن ارائه می شود. معماری سرویس گرا بر پایه سه رکن اساسی علم الکترونیکی یعنی داده، محاسبات و ارتباطات شکل گرفته است. هر یک از این ارکان خود دارای مؤلفه هایی هستند. این مؤلفه ها و اجزای معماری پیشنهادی با توجه به ویژگی هایی که نویسندگان دیگر برای معماری علم الکترونیکی در نظر گرفتند استخراج می گردد. پس از به دست آمدن مؤلفه ها، روابط منطقی بین آن ها ترسیم می شود. این مؤلفه ها در ارتباط و تعامل با یکدیگر، تولید و انتشار علم را تسهیل می نمایند. درنهایت برای درک بهتر روابط بین اجزای معماری پیشنهادی و تعامل آن ها، یک مورد کاوی موردبررسی قرار می گیرد.

در سال های اخیر، شرکت های بزرگ فن آوری اطلاعات مانند گوگل و آمازون و یاهو، سرویس های خود را در قالب رایانش ابری بر اساس زیر ساخت مراکز داده در نقاط مختلف جهان ارائه کرده اند. رایانش ابری، مجموعه ای از منابع (سخت افزار و نرم افزار و بسترها و سرویس ها) مجازی سازی شده با قابلیت دسترسی و استفاده ی آسان است که می توانند به صورت پویا در جهت تامین خواسته ی مشتری تغییر کند. بر همین اساس این پژوهش مدل پیشنهادی برای عوامل مؤثر پذیرش اکو سیستم رایانش ابری در ایران را در بخش های دانشگاه، صنعت و خدمات مورد بررسی قرار داده است. شناسایی عوامل موثر جهت پذیرش رایانش ابری با قابلیت تجاری سازی توسط واحدهای مختلف دانشگاهی، از جمله اهدافیست که خواستار همکاری نزدیک در یک اکو سیستم برای بخش های دولتی و صنعت با دفاتر مالکیت فکری دانشگاهها می باشد. تحقیق حاضر کاربردی بوده و از نظر نوع داده ها توصیفی- پیمایشی می باشد. ابزار تحقیق شامل مطالعات کتابخانه ای و جمع آوری اطلاعات و داده ها توسط مشاهده, مصاحبه های اولیه و مصاحبه های نظام مند و پرسشنامه می باشد. جامعه آماری پژوهش 100نفر از مدیران و کارشناسان بخش فناوری اطلاعات سازمان های بخش صنعت، خدمات و همچنین دانشگاه ها می باشند. و داده ها به کمک نرم افزار SPSS و تحلیل رگرسیون لجستیک مورد بررسی قرار گرفت. و مدل اکو سیستم ریانش ابری برای ایران در این سه بخش طراحی گردیده است و هم چنین مدل ارائه شده برای هر کدام از جوامع مورد تحقیق در این پژوهش، ابزار کارآمدی جهت بررسی پذیرش رایانش ابری در سایر سازمان های ایران خواهد بود.

هدف: بررسی تأثیر متغیرهای مطرح در نظریه رفتار برنامه ریزی شده بر متغیرهای مرتبط با رفتار راهنمایابی کاربران کتابخانه دیجیتالی است. روش/ رویکرد پژوهش: این پژوهش به روش ترکیبی انجام شده است. 38 نفر از دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه فردوسی با استفاده از روش نمونه گیری هدف مند طبقه ای، به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند و از ابزارهای مختلفی برای گردآوری و تحلیل داده ها استفاده شد. یافته ها: به جز متغیر کنترل رفتاری درک شده، سایر متغیرهای روان شناختی شرکت کنندگان در پژوهش در وضعیت خوبی قرار دارند؛ با اثبات تأثیرگذاری سه متغیر نگرش، هنجار ذهنی، و کنترل رفتاری درک شده بر نیت شرکت کنندگان در پژوهش برای ارائه رفتار راهنمایابی، مدل نظریه رفتار برنامه ریزی شده تأیید شد؛ نگرش دربارة رفتار علاوه بر تأثیرگذاری مثبت بر نیت شرکت کنندگان، بر میزان زمان صرف شده توسط آنها و نیز فراوانی تقاضاهایشان برای راهنمایابی تأثیر مثبت دارد. نتیجه گیری: یافته های پژوهش تأییدکننده ضرورت ارتقای وضعیت قابلیت های روان شناختی کاربران کتابخانه های دیجیتالی به منظور پشتیبانی از آنها در موقعیت های راهنمایابی پدیدآمده در فرایند اطلاع یابی آنهاست. در طراحی منابع راهنما نیز باید به این ویژگی های روان شناختی توجه شود.

پژوهش حاضر در راستای بررسی تاثیر عوامل سازمانی و تکنولوژیکی بر تسهیم دانش در کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران انجام شده است. این پژوهش از نظر هدف،کاربردی و از نظر گردآوری اطلاعات، توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه پژوهش شامل کارشناسان ارشد کتابخانه ملی در چهار بخش فراهم آوری، سازماندهی، اطلاع رسانی و آموزش و پژوهش می باشد. پس از جمع آوری اطلاعات با استفاده از پرسشنامه، برای آزمون فرضیات پژوهش از مدل سازی معادلات ساختاری استفاده شده است. نتایج بدست آمده نشان می دهد که متغیرهای فرهنگ سازمانی، ساختار سازمانی و پشتیبانی فناوری اطلاعاتی و ارتباطی بر تسهیم دانش تاثیر مثبت و معنادار دارند. نتایج بدست آمده از آزمون فرضیات فرعی حاکی از آن است که متغیرهای تمرکزگرایی، نگرش مدیر ارشد، استفاده پذیری و سهولت پذیری فناوری اطلاعاتی و ارتباطی، سیستم پاداش دهی، یادگیری سازمانی، انگیزه بیان شده بر تسهیم دانش تاثیر مثبت و معنادار داشته اند.

هستی شناسی، واژگان و مفاهیم مشترک مورد استفاده برای توصیف و ارائه یک حوزه از دانش را معین می کند و می تواند مبنایی برای سازماندهی و مدیریت دانش در یک حوزه خاص باشد. با این وجود ساخت هستی شناسی کاری دشوار و زمان بر است. به منظور تسهیل و سرعت بخشیدن به این امر، می وان منابع دیگر دانش نظیر اصطلاحنامه ها را مورد استفاده قرار داد. اصطلاحنامه به لحاظ دارا بودن اطلاعات معنایی و ساختار سلسله مراتبی مفاهیم و نیز نشان دادن روابط میان آنها منبع مناسبی برای ساخت هستی شناسی به حساب می آید. ما با هدف شکل گیری هستی شناسی در حوزه علوم پایه، اصطلاحنامه هایی که پیش از این در پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران در حوزه های مختلف شیمی، فیزیک، زیست شناسی، زمین شناسی و ریاضی تدوین شده بود را مبنای ساخت هستی شناسی قرار دادیم. برای این منظور، ابتدا مغایرت ها و هم پوشانی های مفاهیم مشترک حوزه های مختلف علوم پایه در اصطلاحنامه های مختلف را برطرف ساختیم تا بتوان از آن ها در یک هستی شناسی واحد بهره برد. پس از آن کلیه اصطلاحنامه ها با یکدیگر تلفیق و اصطلاحنامه جامع تولید شد. سپس طراحی مفهومی هستی شناسی با استفاده از روش «مت آنتولوژی» بر اساس مفاهیم و روابط موجود در اصطلاحنامه ی جامع صورت گرفت. در نهایت هستی شناسی علوم پایه بر اساس طراحی صورت گرفته پیاده سازی شد تا به عنوان ابزاری استاندارد جهت ذخیره و بازیابی اطلاعات به کار گرفته شود.

هدف این مقاله بررسی و سنجش عملکرد وب 2 بر اشتراک دانش است و اینکه وب 2 چه تأثیری بر ساختار اشتراک دانش سازمان ها دارد. این مقاله از نوع موردکاوی است و با روش کتابخانه ای انجام شده است. اشتراک دانش به کاهش هزینه های تولید، اتمام سریع تر پروژه های مرتبط با توسعة محصول جدید، عملکرد بهتر گروه ها و ایجاد قابلیت های نوآورانه در عملکرد سازمان ها منجر می شود. وب 2 مجموعه ای از رویکردهای جدید ، توسعه ای و انعطاف پذیر برای سیستم های تولید محتوا در فضای اینترنت است که می تواند به کاهش هزینه های تولید و پردازش اطلاعات، افزایش آگاهی عمومی و افزایش کارآیی سیستم ها منجر شود. ویژگی های ابزارهای وب 2 موجب تغییراتی در شیوه های تسهیم دانش شده است. این تغییرات را می توان در هفت حوزه دسته بندی کرد: تغییر در دامنة تسهیم دانش، تحول در نقش مدیریت دانش، اصلاح در ساختار دانش، اصلاح در اعتبار و صحت دانش، تحول در ماهیت تسهیم دانش، تغییر در نقش و درک ابزارهای تسهیم دانش، و اصلاح در ناپایداری پروژه های دانشی. با ظهور فناوری های وب 2، کاربردهای نوینی از به اشتراک گذاری اطلاعات و تسهیم دانش به وجود آمده و موجب شده مردم عادت های رفتاری جدیدی را در کارها و فعالیت های روزمره پیدا کنند. این افراد روزانه فناوری وب 2 را به طور عمومی یا در فضای خصوصی خود به کار می گیرند و اشتیاق دارند بتوانند در هر زمان و مکان به سادگی و به سرعت به اطلاعات و دانش مورد نظرشان بدون ترس از پیچیدگی ها و سلسله مراتب سازمانی دست پیدا کنند. لازم به ذکر است که مقاله حاضر در هشتمین همایش ملی اتحادیه انجمن های علمی دانشجویی علم اطلاعات و دانش شناسی ایران (ادکا) با عنوان ""رسانه های اجتماعی در مراکز اطلاع رسانی"" که با حمایت مادی و معنوی انتشارات سوره مهر در آبان ماه سال جاری برگزار گردید، ارائه شده و برای اولین بار در شماره های هفدهم و هجدهم فصلنامه کتاب مهر منتشر می گردد.

هدف: تعیین رابطه بین باورهای خودکارآمدی کاربران و مهارت های آنها برای جستجو در پایگاه های اطلاعاتی. روش/ رویکرد پژوهش: پژوهش حاضر از نوع توصیفی است و از روش همبستگی استفاده کرده است. تمامی دانشجویان تحصیلات تکمیلی رشته های علوم انسانی دانشگاه بوعلی سینا ورودی سال 1392 جامعه پژوهش را تشکیل داده اند. حجم نمونه 104 نفر بوده است که با روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی تعداد 49 پسر و 55 دختر به صورت تصادفی انتخاب شده است. ابزار گردآوری داده ها مقیاس باورهای خودکارآمدی عمومی (GSE-10) برای سنجش میزان خودکارآمدی کاربران، و پرسشنامه پژوهشگرساخته برای سنجش مهارت های جستجو در پایگاه های اطلاعاتی است. به منظور تحلیل داده ها از آزمون همبستگی پیرسون و آزمون t استودنت برای گروه های مستقل استفاده شده است. یافته ها: مهارت های جستجوی دانشجویان تحصیلات تکمیلی رشته های علوم انسانی دانشگاه بوعلی سینا در حد متوسط است؛ و باورهای خودکارآمدی آنها بالاتر از حد متوسط ارزیابی شده است. یافته ها همبستگی مثبت و معناداری بین مهارت های جستجوی کاربران و باورهای خودکارآمدی آنها نشان داد. نتیجه گیری: تأثیر عوامل روا ن شناختی از جمله باورهای خودکارآمدی بر نحوه تعامل با فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی اثبات می شود.

هدف: هدف از این پژوهش تعیین معیارها و ویژگی های ضروری برای یک فرمت مارک با توجه به فن آوری های اطلاعاتی و ارتباطی نوین و نیازهای دنیای امروزی و تأکید بر ویژگی های خاص برای مارک ایران است. روش: در این پژوهش با استفاده از بررسی متون، مطالعه آخرین ویرایش های مارک 21 و یونی مارک و مدارک مربوط به آنها و نتایج حاصل از نظرات صاحب نظران ایرانی، سیاهه ای از 22 معیار تهیه و برای صاحب نظران متخصص مارک در ایران ارسال شد تا مهمترین این معیارها را شناسایی و معیارهای دیگری را به سیاهه بیافزایند. یافته ها: سیاهه ای حاوی 22 معیار برای ارزشیابی مارک ایران تهیه شد و یافته ها نشان داد که بالاترین امتیازها مربوط به معیارهای «توجه به نیازها و پیشرفت های روز دنیا» و «در نظر گرفتن قواعد فهرست نویسی به صورت بین المللی» با میانگین 55/4 است. اصالت/ارزش: تاکنون هیچ گونه سیاهه کاملی که نشان دهنده معیارها و ویژگی های ضروری برای مارک باشد تهیه نشده است. به علاوه سیاهه تهیه شده در این پژوهش دارای ویژگی های خاص برای مارک ایران می باشد.

هدف: ارزیابی وضعیت راهبردی اداره کل پردازش و سازماندهی و ارائه راهبردهایی به منظور نیل به اهداف راهبردی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران. روش/رویکرد پژوهش: با روش پیمایشی- تحلیلی و با استفاده از پرسشنامه و مصاحبه با کارشناسان مسئول، رؤسای گروه ها و مدیر کل پردازش و سازماندهی، و سایر متخصصان اداره کل، نقاط قوت، ضعف، فرصت ها، و تهدیدهای اداره کل شناسایی و رتبه بندی شد و سپس با استفاده از ابزار تحلیل SWOT وضعیت راهبردی اداره کل تعیین و راهبردهای WO (فرصت- ضعف) SO- (فرصت- قوت) ST- (قوت- تهدید)، و WT (ضعف- تهدید) ارائه شده است. یافته ها: اداره کل از لحاظ راهبردی در موضع تهاجمی است. مدیریت و کارشناسان می توانند با تکیه بر نقاط قوت و بهره برداری از فرصت های موجود، نقاط ضعف را کمرنگ و تهدیدهای محیطی را کنترل کنند. با مقایسه نقاط قوت، ضعف، فرصت ها، و تهدیدها در ماتریس SWOT راهبردهای پیشنهادی پژوهش عبارت است از تقویت دورکاری، هماهنگی بیشتر اداره کل فناوری و ارتباطات، بازبینی روال فیپا، پیش بینی مشوق های مادی و معنوی در حد امکانات، دقت بیشتر در جابجایی کارشناسان، و برقراری گفتگو و هماهنگی با سایر ادارات سازمان است.

هدف: هدف پژوهش حاضر، بررسی وضعیت سواد اطلاعاتی کتابداران کتابخانه های عمومی استان فارس با توجه به استانداردهای سواد اطلاعاتی است. روش: این پژوهش کاربردی و از نوع پیمایشی است و ابزار پژوهش، پرسشنامه «سنجش سواد اطلاعاتی DAS» (داورپناه و سیامک، 1387) است. پرسشنامه 55 سؤالی، 5 استاندارد را در بر داشت، که به وسیله آن سواد اطلاعاتی کتابداران عمومی سنجیده شد. برای تحلیل داده ها از همبستگی پیرسون و آزمون t استفاده گردید. یافته ها: با توجه به نتایج آزمون های آماری می توان گفت که سواد اطلاعاتی کتابداران کتابخانه های عمومی فارس در سطح متوسطی قرار دارد. سن و سابقه کار بر سواد اطلاعاتی کتابداران تأثیرگذار بوده است. بین سواد اطلاعاتی کتابداران فارغ التحصیل در رشته کتابداری و غیرکتابداری تفاوت معنی داری وجود داشت. نوع مدرک تحصیلی بر سواد اطلاعاتی کتابداران تأثیرگذار بود و کتابداران دارای مدرک بالاتر نسبت به سایرین از سواد اطلاعاتی بیشتری برخوردار بودند. کتابداران کتابخانه های عمومی از نظر میزان آشنایی با زبان انگلیسی در سطح پایینی قرار داشتند. اصالت/ارزش: کتابخانه های عمومی به عنوان یک دانشگاه همگانی برای ایجاد و پیشبرد برنامه های سواد اطلاعاتی و یادگیری مادام العمر در جامعه در صف مقدم هستند و بنابراین نتایج حاصل از ارزیابی سواد اطلاعاتی کتابداران و برنامه ریزی برای ارتقاء سطح آن، در جهت رسیدن به این هدف یاریگر خواهد بود.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی وضعیت خدمات مورد ارائه در کتابخانه های عمومی شهرداری تهران انجام گرفته است. روش: پژوهش حاضر با روش پیمایشی- تحلیلی انجام شده و ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه ای است که بر اساس پرسشنامه سروکوال بومی سازی شده است. برای نمونه گیری از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای استفاده شد و پرسشنامه در میان 300 نفر از اعضای فعال کتابخانه های شهرداری تهران (8 کتابخانه) توزیع گردید. در این پژوهش سطح خدمات دریافتی، و سطح انتظارات کاربران از خدمات و شکاف میان آن ها در ابعاد تسهیلات فیزیکی، مجموعه، کارکنان، کارها و فرایندهای فنی و در نهایت خدمات کتابخانه ها مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته ها: یافته ها نشان داد که تمامی ابعاد مورد بررسی در کتابخانه های عمومی شهرداری تهران در وضعیت خوب (نمره بین 3 تا 4) قرار دارند و در تمامی مؤلفه ها انتظارات کاربران در سطح عالی (نمره ای بالاتر از 4) قرار دارد. از میان ابعاد مورد بررسی، بُعد تسهیلات فیزیکی با سطح انتظار 67/4 و سطح مشاهده شده 50/3 با شکاف 18/1 ضعیف ترین بُعد از دیدگاه کاربران ارزیابی شد و بُعد کارکنان با سطح انتظار کاربران 18/4 و سطح مشاهدات 59/3 با شکاف 60/0 مطلوب ترین خدمات را نشان داد. شکاف کلی یافته های حاصل از این پژوهش 86/0 به دست آمد که نشانگر سطح بالای انتظارات از کتابخانه ها و عدم پاسخ گویی مناسب کتابخانه های شهرداری به این انتظارات است. اصالت/ارزش: نتایج این پژوهش می تواند در راستای شناخت انتظارات اعضا و سعی در پوشش دادنِ آن ها یاریگر است.

پژوهش حاضر برای ارزیابی کیفی پورتالهای شرکتهای تابعهی وزارت انجام گرفت. روش پژوهش وبسنجی و ». وب کیو. ای. ام « نفت ایران با استفاده از پژوهش از نوع توصیفی است. جامعه پژوهش 031 پورتال شرکتهای تابعهی وزارت نفت ایران میباشد. دادههای مورد نیاز با استفاده از سیاهه وارسی که بر مبنای روش ارزیابی کیفی وب کیو.ای.ام. طراحی شده، گردآوری شده است. تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از نرم افزار اس. پی. اس. اس. نسخه 10 صورت گرفته است. یافتهها نشان می- 1 در وضعیت / با میانگین 241 » قابلیت استفاده « دهند که این پورتالها از لحاظ معیار اصلی 1 در وضعیت / با میانگین 411 » قابلیت عملکرد « متوسط به بالا و از لحاظ معیار اصلی » کارائی « با میانگین 907 /. و » قابلیت اطمینان « متوسط به پایین قرار دارند و از لحاظ معیار با میانگین 927 /. در وضعیت مطلوب قرار دارند. پورتالهای مورد پژوهش از نظر نسبت به معیارهای دیگر نقاط ضعف » قابلیت عملکرد « و » قابلیت استفاده « معیارهای اصلی بیشتری دارند. طراحان این پورتالها باید تمرکز خود را معطوف به این نقاط ضعف نموده و با توجه به نتایج و پیشنهادهای این بررسی برای برطرف کردن این نقاط ضعف تلاش نمایند.

هدف: هدف اصلی این مطالعه، بررسی راه ها، منابع و اهداف اطلاع جوئی سلامت اعضای کتابخانه های عمومی شهر قزوین، وابسته به نهاد کتابخانه های عمومی کشور است. روش: این مطالعه به روش توصیفی مقطعی و در بین 200 نفر از اعضای 4 کتابخانه عمومی شهر قزوین (وابسته به نهاد کتابخانه های عمومی کل کشور) در آذرماه سال 1390 انجام شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از شاخص های آمار توصیفی نظیر فراوانی و درصد فراوانی استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان می دهد، تقریباً تمامی اعضای کتابخانه های عمومی شهر قزوین نیاز به اطلاعات سلامت را در زندگی روزمره خود احساس کرده اند. پاسخ بیشتر آنها به این احساس، رفتاری منفعلانه بوده است. رایج ترین مجرای کسب اطلاعات سلامت، تماشای تلویزیون می باشد. همچنین در بین منابع مورد استفاده، تلویزیون در رتبه اول قرار دارد. در میان منابع اینترنتی، از موتورهای جست وجوگر بیشتر استفاده شده است. پیشگیری از بیماری ها مهم ترین هدف افراد از جست وجوی اطلاعات سلامت می باشد. اصالت/ارزش: این مطالعه به خاطر جدید بودن خدمات اطلاعاتی سلامت در کتابخانه های عمومی کشور و همچنین تأکیدی که وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و برنامه حاکمیت بالینی بر مشارکت جامعه و بیماران در تصمیم گیری سلامت خود دارند، دارای جایگاه خاصی است. این مطالعه برای نهاد کتابخانه های عمومی به منظور سیاست گزاری در زمینه ارائه خدمات اطلاعاتی سلامت از طریق کتابخانه ها بسیار ارزشمند و منحصربه فرد است؛ زیرا علاوه بر نشان دادن گرایش، نیاز و علاقه اعضای کتابخانه ها؛ مجراها و نوع منابعی که مورد علاقه مندی آنها می باشد را نیز نشان می دهد.

مقدمه: سواد رسانه ای و اطلاعاتی به عنوان یک مفهوم جدید مطرح شده از طرف یونسکو، کاربران را قادر می سازد تا در هنگام استفاده از اطلاعات و رسانه ها قضاوت و تفسیر درست داشته باشند و در خلق و تولید اطلاعات حق مؤلف را نیز رعایت کنند. هدف این پژوهش تعیین میزان سواد رسانه ای و اطلاعاتی در بین دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بر اساس شاخص های سواد رسانه ای و اطلاعاتی یونسکو بوده است. روش بررسی: روش پژوهش، پیمایشی تحلیلی و از نوع کاربردی است. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته بوده که بر اساس شاخص های سواد رسانه ای و اطلاعاتی یونسکو و متون علمی معتبر و نیز نیاز پژوهشگران تهیه و بومی سازی گردیده است. روایی توسط متخصصان کتابداری و اطلاع رسانی مورد تأیید قرار گرفت. پایایی ابزار با استفاده از آلفای کرونباخ مقدار 75 صدم به دست آمد. جامعه آماری شامل دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بوده که حجم نمونه بر اساس جدول کرجسی و مورگان 375 نفر به دست آمد. روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای می باشد. جهت تجزیه و تحلیل یافته ها از آمار توصیفی (فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار) و آمار استنباطی ( Independent T-test و ANOVA) استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان داد میانگین سواد رسانه ای و اطلاعاتی دانشجویان 338/0±86/3 می باشد که بالاتر از حد متوسط و نسبتاً مطلوب می باشد. بیشترین میانگین مربوط به ارج نهادن به تولیدات علمی دیگران با 775/0±40/4 و کمترین میانگین ها مربوط به انتقال اطلاعات از طریق سخنرانی رسمی با 23/1±15/3 می باشد. میانگین بعد رعایت حق مؤلف با 466/0±22/4 بیشتر از سایر ابعاد (ارزشیابی اطلاعات رسانه ها، شیوه استفاده از رسانه ها، استفاده هدفمند از رسانه ها، ترکیب اطلاعات، تبادل اطلاعات) و کمترین بعد مربوط به تبادل اطلاعات 744/0±62/3 می باشد. مقایسه بین جنسیت و وضعیت تأهل و میزان سواد رسانه ای و اطلاعاتی نشان داد که بین سواد اطلاعاتی و متغیرهای مذکور تفاوت معنی داری وجود ندارد، اما با متغیر مقطع تحصیلی تفاوت معنی داری وجود دارد. نتیجه گیری: نتایج نشان داد میزان سواد رسانه ای و اطلاعاتی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بالاتر از حد متوسط و نسبتاً مطلوب می باشد. با این وجود دانشجویان در زمینه انتقال اطلاعات از طریق سخنرانی رسمی، ارائه دانسته های علمی به شکل نوشتاری و شروع فعالیت های جدید با اطلاعات کم وضعیت مطلوبی ندارند. در مجموع لازم است هم دانشجویان و هم دست اندرکاران امر آموزش به عوامل مؤثر در افزایش سواد رسانه ای و اطلاعاتی به عنوان یک قابلیت اساسی در استفاده از رسانه های چاپی و الکترونیکی توجه ویژه نمایند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی مقالات 18 شماره از نشریه علمی پژوهشی تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی انجام شده است. روش: پژوهش حاضر از نوع توصیفی نوع پیمایشی توصیفی و و با رویکرد کتابسنجی است که در آن از روش تحلیل استنادی و تحلیل محتوا استفاده شده است. جامعه مورد مطالعه در این پژوهش را 18 شماره «فصلنامه تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی» از ابتدای پاییز 1387 تا پایان زمستان 1391 تشکیل می دهد. یافته ها: نتایج پژوهش نشان از پایین بودن میزان مشارکت زنان و نقش پر رنگ مردان در تهیه مقالات دارد. دانشگاه تهران بیشترین همکاری علمی را با فصلنامه داشته است. از نظر حوزه تخصصی نویسندگان، میزان همکاری متخصصان رشته علم اطلاعات و دانش شناسی و همچنین مدیریت، با فصلنامه تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی بیش از متخصصان حوزه های دیگر بوده است. میانگین تعداد مقالات منتشر شده در هر شماره از فصلنامه 7/7 بوده است. در رابطه با مدت زمان پذیرش مقالات، بیشترین تعداد مقالات در فاصله زمانی 3 2 ماه توسط فصلنامه پذیرفته شده اند. بیشترین مقالات فصلنامه مقالات پژوهشی بوده است. استناد به منابع لاتین و مقالات بیش از سایر انواع منابع ارزیابی شده است. اصالت/ ارزش: نتایج حاصل از مطالعات استنادی و ارزیابی مؤلفه های مورد نظر در مطالعات کتابسنجی می تواند برای طیفی از مخاطبان مجلات از جمله خوانندگان، نویسندگان، مسئولان بخش نشریات کتابخانه ها و دست اندرکاران تهیه فصلنامه حائز اهمیت باشد، زیرا این نوع مطالعات می تواند تصویر روشن تری از وضعیت نشریه مورد نظر نشان دهند.

هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی ارتباط میان قابلیت های منطقه ای و جغرافیای تولیدعلم درحوزه های موضوعی علوم دریایی واقیانوس شناسی، کشاورزی، پزشکی، نفت و پتروشیمی و انرژی درکشور ایران است. این پژوهش از نوع کتابسنجی و تحلیل موضوعی ساده بوده و درآن از روش تحلیل محتوای سطحی بهره گرفته شده است. داده ها شامل تمامی مقالات موجود در حوزه های موضوعی مذکور با همکاری حداقل یک نویسنده ایرانی که درخلال سالهای 2007-2011 درپایگاه اسکوپوس نمایه شده اند. نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد، تمرکزمتخصصان، مراکزعلمی و تحقیقاتی و دانشگاه ها در استان تهران منجر به تجمع تولیدات علمی دراین استان شده است. این امر نشان دهنده وجود زیرساخت های لازم برای انجام تحقیقات علمی دراستان تهران و عدم توزیع این زیرساخت ها در سایر استان هایی است که قابلیت انجام تحقیقات علمی درحوزه های موضوعی مورد نظرراداشته اند. به همین دلیل بیشترین میزان همکاری علمی با استان تهران صورت گرفته و استان تهران به عنوان مهم ترین قطب علمی کشور شناخته شده است. تجمع تولیدات علمی در یک نقطه با ماهیت ثروت علمی و بحث تاثیرگذاری همگانی علم درتضاد بوده و مانع از نزدیکی جغرافیای تولید به جغرافیای بهره مندی درکشور پهناوری چون ایران شده است

هدف: بررسی رابط کاربر صفحات وب 15 کتابخانه ملی دیجیتالی به منظور پیشنهاد معیار برای رابط کاربر کتابخانه ملی دیجیتالی ایران. روش/رویکرد پژوهش: با استفاده از سیاهه وارسی (شامل 10 معیار و 114 مؤلفه) رابط های کاربر ارزیابی شده است. یافته ها: از میان کتابخانه های دیجیتالی امریکن مموری، فرانسه، و استرالیا بیشترین و افغانستان، صربستان، و ایتالیا کمترین امتیاز را کسب کردند. معیارهای زبان رابط، سادگی، و انسجام به ترتیب با 33/98، 15/91 و 76/86 درصد بیشترین، و معیار کنترل کاربر با 7/6 درصد به کمترین میزان در کتابخانه های دیجیتالی رعایت شده اند. نتیجه گیری: بیشتر امتیازات در رعایت معیارهای عمومی مانند زبان رابط کاربر و سادگی است. معیارهای اختصاصی در بیشتر کتابخانه ها رعایت نشده است. چارچوبی برای به کارگیری معیارهای ارائه شده در کتابخانه دیجیتالی کتابخانه ملی ایران پیشنهاد شده است.

مقدمه: جامعیت و مانعیت دو معیار مهم برای سنجش کارایی و عملکرد نظام های بازیابی اطلاعات است. هدف از این پژوهش مقایسه مانعیت و جامعیت پایگاه های فارسی زبان IranMedex، بانک اطلاعات نشریات کشور (MagIran) و پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهیScientific Information Database (SID) در بازیابی اطلاعات حوزه داروسازی بوده است. روش بررسی: این پژوهش تحلیلی است که در آن از روش مقایسه ای و مشاهده مستقیم توسط کاربر نهایی استفاده شده است. حجم نمونه مقالات بازیابی شده از وب سایت سه پایگاه IranMedex، MagIran و SID بوده است. ابزار گردآوری داده ها چک لیست بود که روایی آن توسط متخصصین کتابداری و اطلاع رسانی تأیید شد. ابتدا کلیدواژه های مربوط به مقالات دو شماره (7 و 8) جلد بیست و یکم مجلهBehavioural Pharmacology لیست و توسط متخصصین داروسازی کلیدواژه های مرتبط با این حوزه مشخص شد و محقق با استفاده از ده کلیدواژه درسطح ملی به جستجو در سه پایگاه IranMedex، MagIran و SID پرداخت. نتایج به دست آمده در نرم افزار Excel جهت تعیین توزیع فراوانی و میزان همپوشانی پایگاه ها ذخیره شد و به متخصصین حوزه داروسازی برای تشخیص مدارک مرتبط بازیابی شده ارجاع داده شد و در نهایت با قرار دادن داده ها در فرمول جامعیت نسبی و مانعیت که بارها در پژوهش های گوناگون استفاده و اعتبار آن ها سنجیده شده، میزان این دو مقوله تعیین گردید. همچنین داده ها با روش های آمار توصیفی (فراوانی) و آمار استنباطی (آزمون کای دو) با استفاده از نرم افزار11.5 SPSS در سطح معنی داری 0.05>P تجزیه و تحلیل شد یافته ها: مقالات بازیابی شده از پایگاه IranMedex 615 مقاله، پایگاه MagIran 375 مقاله و پایگاه SID 116 مقاله بوده است. پایگاه IranMedex جامعیت نسبی بالاتری در حوزه داروسازی نسبت به دو پایگاه دیگر داشته است (39 درصد) و پایگاه SID در بازیابی اطلاعات حوزه داروسازی از مانعیت بیشتری نسبت به دو پایگاه IranMedex و MagIran برخوردار بوده است (1/55 درصد) و IranMedex و MagIran نیز همپوشانی بیشتری با هم داشته اند (219 مقاله مشترک). نتیجه گیری: با توجه به نتایج این تحقیق، پژوهشگران حوزه داروسازی می توانند در انتخاب پایگاه اطلاعاتی جهت جستجوی اطلاعات مورد نیاز خود بهتر تصمیم گیری کنند. اگر جامعیت پایگاه برایشان اهمیت دارد از IranMedex استفاده کنند و اگر به پایگاهی با مانعیت بالا (دقت بازیافت) نیاز دارند از پایگاه SID استفاده نمایند.