درخت حوزه‌های تخصصی

هدف: پژوهش حاضر با بهره مندی از شاخص های تحلیل شبکه های اجتماعی به بررسی شبکه ی هم تألیفی دانشگاه ها و مؤسسات پژوهشی کشور در حوزه ی اطلاع سنجی طی سال های 1381 تا 1391 می پردازد. روش پژوهش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی بوده و از شاخص های علم سنجی و تحلیل شبکه های اجتماعی جهت مطالعه شبکه هم تالیفی دانشگاه ها و مؤسسات پژوهشی استفاده شده است. جامعه این پژوهش از تعداد 779 مقاله فارسی و انگلیسی تشکیل شده که در زمینه های مختلف سنجش کمی طی سال های 1381 تا 1391 منتشر شده و در ویراست چهارم کتابسنجی علم سنجی که در اسفند 1391 از سوی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران منتشر شده، نمایه شده اند. ماتریس هم تالیفی شبکه مذکور نخست با استفاده از برنامه مایکروسافت اکسل تهیه و سپس جهت ترسیم و تحلیل شبکه هم تالیفی به نرم افزارهای تحلیل شبکه های اجتماعی یو.سی.آی.نت و وی.او.اس.ویوور انتقال یافته است. یافته ها: بررسی عملکرد دانشگاه ها و موسسات پژوهشی کشور در حوزه اطلاع سنجی با استفاده از شاخصه های مختلف تولید، مرکزیت و مشارکت نشان می دهد که دانشگاه های تهران، علوم پزشکی تهران، آزاد اسلامی، تربیت مدرس، شاهد، شهید چمران اهواز، مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری و مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور از مهم ترین و مرکزی ترین جایگاه در شبکه هم تالیفی دانشگاه ها در حوزه مذکور برخوردارند. بیشترین تعداد تالیف مشترک در شبکه مورد بررسی به ترتیب به ""دانشگاه تربیت مدرس- دانشگاه شاهد""، ""دانشگاه پیام نور- مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری""، و ""دانشگاه شاهد- مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور"" تعلق داشته است. نتیجه گیری: بررسی جرگه های تشکیل دهنده شبکه هم تالیفی دانشگاه ها نشان می دهد که شبکه مذکور از 12 جرگه با حداقل اندازه 5 تشکیل شده است. دانشگاه های تهران و آزاد اسلامی با عضویت در 7 جرگه در بیشترین تعداد زیرگروه ها مشارکت داشته اند. عضویت و مجاورت دانشگاه ها و موسسات پژوهشی کشور به زیرگروه های مختلف شبکه هم تالیفی دانشگاه ها نیز در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است.

هدف: کتاب های گویا در صنعت نشر دارای جایگاه ویژه ای هستند و ناشران زیادی در سراسر دنیا با روش و معیارهای مختلفی اقدام به تولید آنها می نمایند. هدف این پژوهش شناخت و معرفی مهمترین معیارهای تولید و ارزیابی کتاب های گویا از دیدگاه تولیدکنندگان است. روش: در این پژوهش به تحلیل محتوای کیفی مصاحبه هفت نفر از تولیدکنندگان کتاب های گویا در شهر تهران پرداخته شده است که به شکل هدفمند انتخاب و مورد مصاحبه عمیق و نیمه ساختاریافته قرار گرفتند. پس از تحلیل داده ها، کدهای اولیه استخراج شد و در چند مرحله مورد بازبینی بررسی و طبقه بندی قرار گرفت و در نهایت چهار مقوله اصلی و 21 مقوله فرعی به دست آمد. یافته ها: یافته های این مطالعه مؤید این مطلب است که مهمترین معیارهای تولید و ارزیابی کتاب های گویا از دیدگاه تولیدکنندگان در چهار مقوله اصلی محتوا، ارائه، فنی، و سایر قرار می گیرند که در مجموع دارای 21 مقوله فرعی مخاطب، انگیزه استفاده، معیار انتخاب، موضوع، حق مؤلف، ویرایش، سخت افزار، نرم افزار، نیروی انسانی، ویژگی و کیفیت فایل صوتی، قالب انتشار، توزیع، روایت، موسیقی، تقطیع و نام گذاری، جستجوپذیری، ارائه اطلاعات کتابشناختی، مزیت، کاستی، علل رواج، و مشکلات تولید هستند. اصالت/ارزش: این تحقیق برای اولین بار معیارهای تولید و ارزیابی کتاب های گویا را از دیدگاه تولیدکنندگان مشخص نمود. مشارکت کنندگان مصادیقی از این معیارها را عرضه نمودند که توجه به آنها در تولید کتاب های گویا می تواند موجب افزایش کیفیت تولیدات شود.

این پژوهش به بررسی رابطه بین صنعت و میزان تولیدات علمی درباره استان های کشور می پردازد. پژوهش حاضر از نوع پژوهش های کاربردی است که با استفاده از روش علم سنجی و تکنیک آمارخوانی انجام شده است. جامعه ی آماری این پژوهش کلیه تولیدات علمی درباره استان های کشور به عنوان ثروت علمی و آمار مربوط به وضعیت صنعت و معدن در تمام استان های کشور بر اساس اطلاعات پایگاه های علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک)، نمایه استنادی علوم ایران و نیز سالنامه های آماری کل کشور است. داده های این پژوهش با استفاده از آمار توصیفی (فراوانی و میانگین) و همبستگی پیرسون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های این پژوهش نشان داد که در سال های 1383 تا 1387، بیشترین تعداد تولید علم درباره استان های کشور به ترتیب با 405، 263، 261، 228 و 226 عنوان تولید علمی متعلق به استان های فارس، گلستان، مازندران، اصفهان و تهران بوده است. با توجه به آمارهای مربوط به 12 شاخص صنعت و معدن نیز به ترتیب استان های اصفهان، خراسان رضوی، یزد، کرمان و تهران بهترین وضعیت صنعت و معدن در کشور را دارا هستند. از میان 12 شاخص مورد بررسی، تنها 4 شاخص تعداد پروانه بهره برداری از کارگاه های صنعتی، میزان اشتغال در کارگاه های صنعتی، ارزش افزوده فعالیت صنعتی کارگاه های صنعتی و تعداد شاغلان در معادن فعال کشور با میزان تولیدات علمی درباره ی استان های کشور دارای همبستگی مثبت بودند. با توجه به یافته های این پژوهش می توان چنین بیان کرد که وضعیت صنعت و معدن در تمام استان های کشور، همبستگی ناچیزی با تولیدات علمی درباره این استان ها دارد

هدف این مقاله بررسی جریان نویسندگی در مقالات ایرانی آی اس آی در حوزه شیمی مطابق الگوی پرایس است. طبق الگوی پرایس نویسندگان در هر دوره به چهار گروه تازه کار، ثابت، گذری، و پایانی تقسیم می شوند و می شود از آمار اکچوئری در حوزه نویسندگی استفاده کرد و نرخ مرگ و تولد علمی را محاسبه کرد. تعداد ۲۵۵۷۳ مقاله که توسط ۵۹۶۶۱ نویسنده ایرانی در فاصله ۱۹۷۳ تا ۲۰۱۲ در مجلات آی اس آی حوزه شیمی منتشر شده بودند از پایگاه وب آو ساینس استخراج شدند و با تشکیل یک پایگاه داده رابطه ای مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد متوسط نرخ تولد علمی ۶۶.۷٪، متوسط نرخ مرگ علمی ۱۹.۴٪، متوسط نرخ مرگ نوزادان علمی ۵۱.۲ ٪، متوسط نرخ افزایش طبیعی ۴۷.۳٪، نرخ امید به زندگی علمی ۱.۹۸ سال و طولانی ترین سن علمی ۲۲ سال بوده است. این وضعیت نشان می دهد که اگر چه هر سال تعداد زیادی شروع به فعالیت علمی می کنند (نرخ تولد علمی)، امّا نرخ مرگ نوزادان نیز (کسانی که در همان سال شروع به کارشان خاتمه می دهند) نیز بالاست و تداوم فعالیت علمی در حوزه شیمی، که زاینده ترین حوزه علمی کشور است، بسیار کوتاه است و برای افزایش آن نیاز به سیاستگذاری و برنامه ریزی است.

میزان توسعه و تعالی یک جامعه به میزان اهمیت علم در آن جامعه وابسته است. در قرن حاضر به لطف ظهور فناوری های اطلاعات و ارتباطات سرعت تولید و انتشار علم رشد چشمگیری پیدا نموده است. اصطلاح علم الکترونیکی اشاره به این تحولات در دنیای علم دارد. از یک سو پیشرفت جامعه در گرو تولید و انتشار علم است و از سویی دیگر استفاده از فناوری های اطلاعات و ارتباطات برای تولید علم ضروری است. به همین منظور در این پژوهش برای نخستین بار در جامعه علمی ایران موضوع علم الکترونیکی موردبررسی قرار گرفت. بنابراین در این مقاله به سبب جدید بودن موضوع، پس از معرفی علم الکترونیکی، یک معماری سرویس گرا برای آن ارائه می شود. معماری سرویس گرا بر پایه سه رکن اساسی علم الکترونیکی یعنی داده، محاسبات و ارتباطات شکل گرفته است. هر یک از این ارکان خود دارای مؤلفه هایی هستند. این مؤلفه ها و اجزای معماری پیشنهادی با توجه به ویژگی هایی که نویسندگان دیگر برای معماری علم الکترونیکی در نظر گرفتند استخراج می گردد. پس از به دست آمدن مؤلفه ها، روابط منطقی بین آن ها ترسیم می شود. این مؤلفه ها در ارتباط و تعامل با یکدیگر، تولید و انتشار علم را تسهیل می نمایند. درنهایت برای درک بهتر روابط بین اجزای معماری پیشنهادی و تعامل آن ها، یک مورد کاوی موردبررسی قرار می گیرد.

هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی ارتباط میان قابلیت های منطقه ای و جغرافیای تولیدعلم درحوزه های موضوعی علوم دریایی واقیانوس شناسی، کشاورزی، پزشکی، نفت و پتروشیمی و انرژی درکشور ایران است. این پژوهش از نوع کتابسنجی و تحلیل موضوعی ساده بوده و درآن از روش تحلیل محتوای سطحی بهره گرفته شده است. داده ها شامل تمامی مقالات موجود در حوزه های موضوعی مذکور با همکاری حداقل یک نویسنده ایرانی که درخلال سالهای 2007-2011 درپایگاه اسکوپوس نمایه شده اند. نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد، تمرکزمتخصصان، مراکزعلمی و تحقیقاتی و دانشگاه ها در استان تهران منجر به تجمع تولیدات علمی دراین استان شده است. این امر نشان دهنده وجود زیرساخت های لازم برای انجام تحقیقات علمی دراستان تهران و عدم توزیع این زیرساخت ها در سایر استان هایی است که قابلیت انجام تحقیقات علمی درحوزه های موضوعی مورد نظرراداشته اند. به همین دلیل بیشترین میزان همکاری علمی با استان تهران صورت گرفته و استان تهران به عنوان مهم ترین قطب علمی کشور شناخته شده است. تجمع تولیدات علمی در یک نقطه با ماهیت ثروت علمی و بحث تاثیرگذاری همگانی علم درتضاد بوده و مانع از نزدیکی جغرافیای تولید به جغرافیای بهره مندی درکشور پهناوری چون ایران شده است

هدف: هدف پژوهش بررسی اعتبار مقالات ایرانی حوزه شیمی سال 2010 میلادی بر پایه ارزش استنادی آنها می باشد. ارزش استنادی بر اساس دو شاخص استناد متنی و سهم استناد متنی محاسبه شده است. سهم استناد متنی در این پژوهش عبارت است از نسبت بین فراوانی استناد متنی به پتانسیل ارجاعی مقالات استناد کننده. روش: مقالات مورد بررسی به روش تحلیل استنادی مورد سنجش قرار گرفته است. گردآوری داده ها به روش تحلیل استنادی صورت گرفته و برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و آزمون اسپیرمن استفاده شده است. یافته ها: در این پژوهش 955 استناد به 517 مقاله ایرانی مورد بررسی قرار گرفت. این مقالات 1434 استناد متنی دریافت کرده اند که 213 (برابر با 22 درصد) آنها خود استنادی است. تنها 02/17 درصد مقالات، سهم استناد متنی بیش از سطح مورد انتظار را به دست آورده و 97/82 درصد از مقالات کمتر از حد مورد انتظار عمل کرده اند. یافته ها بیانگر این است که استناد پیش بین مناسبی برای بسامد متنی استناد است اما با سهم استناد متنی رابطه معنی داری ندارد. نتیجه گیری: با وجود رشد چشمگیر تولیدات علمی ایران در حوزه شیمی، بررسی ارزش استنادی مقالات این حوزه نشان داد بیشینه مقالات ارزش استنادی کمتر از حد مورد انتظار را به دست آورده اند. بر این اساس، اگر سامانه ارزیابی پژوهشی کشور به ارزیابی دقیق و عمیق تر مقالات نیازمند باشد، بهتر است ارزیابی های کیفی حاصل از شاخص های ارزشگذاری شده را جایگزین ارزیابی کمی مبتنی بر شمارش ساده استنادها نماید.

هدف: پژوهش حاضر به بررسی تولیدات، اثرگذاری و مشارکت علمی 16 کشور منطقه خاورمیانه در پایگاه اسکوپوس طی یک دوره زمانی ده ساله (1999-2008) می پردازد. روش/ رویکرد پژوهش: جامعه پژوهش حاضر که به روش پیمایشی انجام شده است را تعداد 444715 مدرک تشکیل می دهند که حداقل یکی از نویسندگان آن دارای وابستگی سازمانی به دانشگاه ها و مؤسسات پژوهشی کشورهای منطقه خاورمیانه هستند و طی سال های1999- 2008 در پایگاه اسکوپوس نمایه شده اند. یافته ها: بررسی تولیدات و استنادهای کشورهای منطقه خاورمیانه بیان گر این است که بیشترین تعداد مقالات مربوط به ترکیه و بیشترین استنادهای دریافتی و خوداستنادی مربوط به رژیم اشغالگر قدس بوده است. همچنین 67/14 درصد از مقالات و 74/7 درصد از استنادهای منطقه به پژوهشگران ایرانی تعلق دارد. از سوی دیگر تولیدات علمی کشور در پایگاه اسکوپوس با دریافت 25/3 استناد به طور متوسط، از اثرگذاری پایینی برخوردار بوده است و از نظر شاخصِ اثرگذاری، ایران در رتبه سیزدهم منطقه قرار دارد. بررسی همکاری های علمی کشورهای منطقه نشان گر این است که کشور یمن دارای بیشترین همکاری بین المللی در تولیدات علمی خود بوده و1/23 درصد از تولیدات علمی ایران نیز حاصل همکاری های بین المللی است. نتیجه گیری : کشورهای منطقه خاورمیانه درمجموع با انتشار 3 درصد از کل تولیدات و دریافت 4/2 درصد از کل استنادهای پایگاه اسکوپوس، از سهم نسبتاً کمی در تولیدات علمی جهانی این پایگاه برخوردارند.

هدف: بررسی میزان تولیدات علمی پژوهشگران پژوهشکده مهندسی سازمان فضایی ایران در سال های 1369-1388است. روش/ رویکرد پژوهش: روش کتاب سنجی،جامعه آماری تولیدات علمی پژوهشگران شاغل در پژوهشکده مهندسی است. یافته ها: طی سال های مورد بررسی 1012 اثر علمی شامل 969 عنوان مقاله، 11 عنوان کتاب، و 32 عنوان ثبت اختراع تولید شده است. بیشترین تعداد مربوط به سال 1382 و کمترین مربوط به سال 1369 است. از بین قالب های مختلف انتشاراتی، سهم مقالات ارائه شده در کنفرانس های ملی بیش از سایر قالب هاست. 98 درصد تولیدات علمی تألیف و تنها 2 درصد ترجمه بوده است. بالاترین سرانه تولید به معاونت پژوهشی اختصاص دارد. نسبت مقالات منتشرشده در مجلات داخلی به مقالات منتشرشده در مجلات خارجی 45/1 است. 5/5 درصد از تولیدات پژوهشگران در نشریات نمایه شده در ISI منتشر شده و روند روبه رشدداشته است. پراستنادترین مقاله با 15 بار استناد در سال 2007 منتشر شده است. نتیجه گیری: تولیدات علمی پژوهشگران پژوهشکده مهندسی در بازه زمانی موردنظر روند روبه رشدی داشته، ولی این رشد منظم نبوده است. برای اینکه روند روبه رشد تولیدات علمی در سال های آینده نیز ادامه داشته باشد، لازم است بر تقویت فعالیت های پژوهشی تأکید بیشتری شود.

هدف: هدف پژوهش حاضر، مقایسه و ارزیابی دانشنامه جهان اسلام «دجا» و دایره المعارف اسلام «دما» در روند دانشنامه نویسی و تحلیل محتوای ارزیابانه آن دو است. روش: این پژوهش به صورت تحلیل محتوا و پیمایش تطبیقی انجام شده است. جامعه آماری 115 نفر اعضای هیئت علمی بنیاد دایره المعارف اسلامی و مدخل های این دو کتاب هستند. ابزار گردآوری اطلاعات در بخش پیمایش تطبیقی پرسشنامه و در بخش تحلیل محتوا، فیش برداری و نرم افزار دریچه است. اطلاعات با استفاده از نرم افزار آماری SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. یافته ها: در هر دو دانشنامه موضوع جغرافیا، تاریخ و زبان و ادبیات به ترتیب بیشترین میزان مدخل ها را به خود اختصاص داده اند. بر اساس آزمون های T ، در اکثر زمینه ها رعایت شاخص ها در حدّ قابل قبول است. میزان رعایت همه شاخص ها در هر دو اثر در حد زیاد و یا بسیار زیاد است و فقط شاخص «مؤلف» در «دجا» در حد متوسط و یا حتی کم رعایت شده است. درصد تحقّق شاخص های «استناد» و «ویرایش» در «دجا» بالاتر از «دما» است. اما درصد تحقق شاخص های «مدخل»، «مؤلف»، «نشر» و «تألیف و ترجمه» در«دما» بالاتر از «دجا» بوده است. اصالت/ ارزش: جنبه های گوناگون تولید دانشنامه های هم موضوع به ندرت مورد نقد و بررسی قرار گرفته اند. این مسئله سبب شده برخی نقاط افتراق و تشابه آنها از نظر مخاطبان پوشیده بماند. نتایج حاصل از این پژوهش می تواند برخی وجه تمایز و تشابه آنها را برای مراجعان و سازمان های ذیربط عیان کند.

هدف: بررسی مدارک حوزه پاتولوژی تولیدشده توسط کشورهای خاورمیانه در محدوده زمانی 2000- 2009 در نمایه استنادی علوم است. روش/ رویکرد پژوهش: با استفاده از فنون تحلیل استنادی، نویسندگان و نشریات برتر این حوزه مشخص و نقشه تاریخ نگاشتی علم پاتولوژی ترسیم شد . یافته ها : محاسبه مقدار متوسط نرخ رشد سالانه انتشارات برای این سال ها، عدد 25/15 درصد را نشان داد. بررسی نوع مدارک نشان داد که مجموع 2488 رکورد، در8 نوع قالب مختلف ارائه شده اند. خوشه های شکل گرفته در نقشه تاریخ نگاشتی براساس LCS شامل 6 خوشه و براساس GCS شامل 4 خوشه بود. نتیجه گیری: نتایج نشان داد کشورهای خاورمیانه تنها دو درصد از تولیدات علمی حوزه پاتولوژی را به خود اختصاص داده اند که این میزان، وضعیت مطلوبی را نشان نمی دهد.

هدف این پژوهش، بررسی تولیدات علمی اعضای هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد در سطح ملی و بین المللی در پایگاه وب آوساینس در یک دوره 11 ساله (1379– 1389) و جامعه آماری شامل 707 نفر عضو هیأت علمی آن دانشگاه بود. یافته های نشان داد که در طول مدت مورد مطالعه 1898 مدرک در قالب های مختلف تولید شده بود که از این تعداد مقاله علمی با 1756 مورد بیش ترین و مقاله مروری با 16 مورد کم ترین تعداد را داشت. از مجموع تولید علمی نمایه شده در این پایگاه، 78/92 درصد توسط مردان و 22/7 درصد توسط زنان منتشر شده است. نتایج نیز نشان داد که در میان حوزه های تحصیلی و گروه های آموزشی، حوزه علوم پایه و گروه آموزشی شیمی بیش ترین سهم و حوزه ادبیات و علوم انسانی کم ترین سهم را در تولید علمی دانشگاه داشتند. تولیدات علمی دانشگاه از رشد قابل توجهی برخوردار بود و بیش ترین تولیدات در سال 1389 انجام شده بود. نتایج بررسی میزان همکاری علمی نشان داد که سه حوزه تحصیلی علوم پایه، فنی و مهندسی و کشاورزی درصد قابل توجهی از همکاری را در تولیدات علمی خود داشتند و در این بین حوزه علوم پایه بهتر از سایر حوزه ها عمل کرده بود. آزمون فرضیه ها نشان داد تفاوت معناداری بین متغیرهای محل اخذ مدرک تحصیلی و جنسیت با میزان تولیدات علمی وجود نداشت ولی بین متغیر مرتبه علمی با میزان تولیدات علمی تفاوت معناداری به دست آمد. پراستنادترین نویسندگان در پایگاه وب آوساینس متعلق به حوزه علوم پایه بود و در بررسی حوزه های تحصیلی از نظر میزان استناد حوزه علوم پایه بیش ترین سهم و حوزه ادبیات و علوم انسانی کم ترین سهم را به خود اختصاص دادند. در مجموع تولیدات علمی اعضای دانشگاه فردوسی مشهد در پایگاه اطلاعاتی وب آوساینس طی دوره ی مورد مطالعه به نسبت گستردگی این دانشگاه و تعداد اعضای هیأت علمی آن رقم قابل قبولی نبود هر چند روند تولیدات علمی این دانشگاه در طی سال های مورد بررسی سیری صعودی داشت. این روند در حوزه های تحصیلی مختلف این دانشگاه یکنواخت نبود. بنابراین مسؤولان دانشگاه برای بهبود این وضعیت بایستی شرایطی را فراهم نمایند تا پژوهشگران انگیزه و توان لازم برای انتشار مقاله در مجله های معتبر بین المللی را به دست آورند. ایشان باید با تلاش بیش تر در جهت ارتقای سطح زبان انگلیسی و نیز ارائه آموزش های لازم جهت آشنایی اعضای هیأت علمی با روش های پژوهش و آشنایی با مؤسسه اطلاعات علمی، وضعیت کنونی دانشگاه را از نظر تولیدات علمی پیش گفته بهبود بخشند.

برای ارزیابی عملکرد علمی دانشگاه ها می توان از شاخص های علم سنجی استفاد کرد. «شاخص اثر متیو»، معرفی شده توسط رابرت ک. مرتون، از جمله شاخص های اجتماعی علم سنجی است که با تبیین نابرابری میان پژوهشگران، به بررسی میزان انتشارات و استنادات می پردازد. با بهره گیری از رابطه Power-law، می توان تاثیر شاخص اثر متیو را بر تولیدات علمی دانشگاه های علوم پزشکی بررسی نمود. همچنین، می توان شاخص دیگری با نام «شاخص مستقل از مقیاس» را برای نرمالیزه کردن رتبه بندی دانشگاه ها به کار برد. هدف از این پژوهش، بررسی تاثیر «اثر متیو» بر کمیت (انتشارات) و کیفیت (استنادات) تولیدات علمی دانشگاه های علوم پزشکی ایران در فاصله زمانی 2002-2006 بوده است. این پژوهش توصیفی- تحلیلی با استفاده از شاخص اثر متیو و رابطه Power-law انجام شده است. منبع گردآوری داده ها، پایگاه WOS و جامعه آماری، 6347 مدرک نمایه شده دانشگاه های علوم پزشکی ایران در فاصله زمانی 2002-2006 در این پایگاه بوده است؛ استنادات نیز از JCR استخراج گردیده است. نتایج نشان داد که رابطه غیرخطی (Power-law) میان تولیدات علمی و استنادات دانشگاه های علوم پزشکی ایران برقرار بوده است. اثر متیو بر تولیدات علمی تمامی دانشگاه های علوم پزشکی، دانشگاه های تیپ یک و سایر دانشگاه ها تاثیر مثبت و بر تولیدات علمی دانشگاه های تیپ دو و سه تاثیر منفی داشته است. دانشگاه علوم پزشکی تهران اولین رتبه و دانشگاه علوم پزشکی بوشهر آخرین رتبه را در رتبه بندی براساس «شاخص مستقل» از مقیاس کسب نموده اند. با مطالعه رابطه غیرخطی (Power-law) میان تولیدات علمی و استنادات، وجود اثر متیو در اعتباربخشی به تولیدات علمی مورد تایید قرار گرفت.

هدف اصلی این پژوهش، بررسی عوامل مؤثر بر تولیدات علمی زنان ایرانی در آی. اس. آی بین سالهای 1993 تا 2009 می باشد. این پژوهش کاربردی به روش مطالعه کتابخانه ای و پیمایشی به انجام رسیده است. برای شناسایی زنان دارای تولیدات علمی در آی.اس.آی، گردآوری اطلاعات از پایگاه WoS متعلق به مؤسسه ISI استفاده شد و برای گردآوری اطلاعات مربوط به عوامل مؤثر بر تولیدات علمی زنان از پرسشنامه محقق ساخته استفاده گردیده است. پرسشنامه مذکور، پس از بررسی روایی و پایایی، به تعداد 100 نفر از نویسندگان زن ارسال گردید. بر اساس یافته های پژوهش، به لحاظ اولویت، جامعه پژوهش تاثیر عوامل سه گانه دستیابی به موقعیت علمی بالاتر، توانمندی های ذاتی، و پشتکار و توان اکتسابی را بیش از سایر عوامل می دانند. به دنبال آنها، مؤثرترین عوامل عبارتند از حس مفید بودن در جامعه، دستیابی به موقعیت شغلی برتر، و تشویق اطرافیان و خانواده. در پایان، در راستای توانمندسازی زنان برای تولید علم و تقویت عوامل مؤثر، برخی پیشنهادات اجرایی ارائه گردید

هدف پژوهش حاضر بررسی تولیدات علمی پژوهشگران دانشگاه فردوسی مشهد در یک دوره 20 ساله به منظور تعیین میزان همکاری گروهی و ترسیم ساختار علمی این دانشگاه بر اساس میزان استنادهای دریافتی مدارک منتشر شده ی پژوهشگران این دانشگاه می باشد. پژوهش حاضر مطالعه ای با استفاده از شاخص های علم سنجی است که با بکارگیری برخی از قوانین و روش های این حوزه از قبیل قاعده لوتکا، بردفورد و تحلیل استنادی به تحلیل داده های بدست آمده این پژوهش که از پایگاه وب آو ساینس گردآوری شده، پرداخته است. نتایج نشان داد که در این بازه زمانی، پژوهشگران این دانشگاه موفق به انتشار 2318 مدرک نمایه شده در WOS گردیده اند. نتایج نشان دهنده این است که توزیع فراوانی مشارکت نویسندگان این دانشگاه از قاعده لوتکا تبعیت می کند، همچنین توزیع فراوانی موضوعی مدارک هسته، تولید شده توسط نویسندگان این دانشگاه از قاعده برادفورد تبعیت می کند. نتایج همچنین نشان داد که دانشگاه فردوسی مشهد در تولید علم جهانی از نرخ متوسط رشد برابر با 2/34 درصد برخوردار بوده است. تحلیل استنادهای مدارک مورد بررسی نشان داد که بین تعداد نویسندگان مدارک با تعداد استنادهای دریافتی و میزان مشارکت یک نویسنده با تعداد مدارک منتشر شده توسط وی رابطه مثبت وجود دارد. در نهایت، ساختار علمی این دانشگاه بر اساس میزان استنادهای جهانی با استفاده از نرم افزار هیست سایت (Hist Cite) ترسیم و مورد تحلیل قرار گرفت و نتایج نشان داد که نقشه علم این دانشگاه از 9 خوشه موضوعی تشکیل گردیده است.

این پژوهش به بررسی تطبیقی شبکه های هم تالیفی در مقالات ایرانی رشته های کتابداری و اطلاع رسانی، روان شناسی، مدیریت، و اقتصاد در پایگاه ISI بین سال های 2000 تا 2009 پرداخته است. پژوهش از نوع کتابسنجی است و در اجرای آن از روش تحلیل شبکه به منظور مصورسازی شبکه های هم تالیفی و از نرم افزارهای اکسل و پاژِک برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شده است. داده ها شامل کل مدارک نمایه شده توسط نویسندگان ایرانی در نمایه استنادی علوم اجتماعی برای رشته های کتابداری و اطلاع رسانی (106)، اقتصاد (53)، مدیریت (56)، و روان شناسی (165) بوده است. شاخص های مختلف از جمله شاخص همکاری و درجه همکاری و ضریب همکاری برای هر رشته محاسبه شده است. نتایج نشان داد که بیشترین مشارکت، در تولید مدارک 2 و 3 نویسنده ای بوده است و نویسندگان رشته روان شناسی به چندنویسندگی گرایش بیشتری داشته اند و بالاترین میزان ضریب همکاری کلی نویسندگان متعلق به این رشته بوده است. رشته کتابداری، در کل، نسبت به 3 رشته دیگر از لحاظ ضریب همکاری در جایگاه پایین تری قرار داشته است. همچنین رشته مدیریت، بالاترین میزان پیوستگی و رشته روان شناسی، بالاترین میزان گسستگی را در شبکه هم تالیفی دارا بوده اند. در بررسی شبکه هم تالیفی بین المللی نیز مشخص شد که نویسندگان ایرانی رشته روان شناسی بیشترین هم تالیفی را با نویسندگان کشور آمریکا، نویسندگان رشته های کتابداری و مدیریت با نویسندگان کشور انگلیس، و نویسندگان رشته اقتصاد با نویسندگان کشور کانادا داشته اند.

یکی از کارکردهای خاص آموزش عالی، تولید و مصرف اطلاعات است. در این فرایند ارتباطات علمی نقشی اساسی ایفا می کند چنان که صاحبنظران، ارتباطات علمی را اساس علم توصیف می کنند. بنابراین می توان گفت که هیچ نوع آموزشی بدون برقراری ارتباط محقق نمی شود. محققان علم سنجی، ارتباطات علمی رسمی را از طریق بررسی میزان استنادهای بروندادهای علمی اعم از کتابها، مجلات و مانند آن، تحلیل و ارزیابی می کنند. با وجود این، نوع خاصی از ارتباطات نیز وجود دارد که فاقد نمود خارجی از جمله استنادهاست و آموزشها و یادگیریهای غیررسمی نیز مرهون چنین ارتباطاتی است. این نوع ارتباطات غیررسمی در تولید علم، به تشکیل مجموعه ای غیررسمی در میان دانشمندان منجر می شود که صاحب نظران آن را «دانشگاه نامرئی» می نامند. تعاریف و تعابیر مختلفی از یک دانشگاه نامرئی وجود دارد که در این جا به تعبیر پرایس اشاره می شود. تصور پرایس از یک دانشگاه نامرئی گروههایی متشکل از بیش از 100 نفر همکار بود که اقدام به برقراری ارتباط بین همدیگر می کردند. به عقیده او افراد در چنین مجموعه ای به طور معقول با یکدیگر در حال تماس اند و قدرت همرایزنی و نفوذ بر یکدیگر را دارند. در این مقاله سعی خواهد شد تا با بازشناسی مفهوم دانشگاه نامرئی به نقش روابط غیررسمی در تولید دانش و نظام آموزش عالی، انواع روش شناسیهای ارزیابی و نقدهای وارد بر مفهوم دانشگاه نامرئی و تاثیر ابزارهای اطلاعاتی و ارتباطی جدید بر مفهوم دانشگاه نامرئی پرداخته شود.

در پژوهش حاضر تولیدات علمی دانشگاه­های علوم پزشکی کشور در طول دهه گذشته از نظر کمی و کیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. داده­های خام مورد استفاده در این پژوهش از پایگاه «وب آو ساینس» برای فاصله زمانی 1999 تا 2008 گردآوری شده­است. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل اطلاعات نشان داد که تعداد تولیدات علمی دانشگاه­های علوم پزشکی کشور طی سال­های مورد بررسی روندی رو به رشد داشته­، به­طوری­که از 259 مدرک در سال 1999 به 4532 مدرک در سال 2008 رسیده­است. به عبارتی نزدیک به 17 برابر افزایش داشته­است. عمده­ترین شکل تولیدات علمی به صورت مقاله بوده و زبان انگلیسی زبان چیره در تولیدات علمی این مؤسسات است. زمینه موضوعی فارماکولوژی و دارو بیش از دیگر زمینه­های موضوعی مورد توجه نویسندگان بوده­است. به­رغم نوساناتی که در تعداد استنادات دریافتی تولیدات علمی و «اِچ ایندکس» این دانشگاه­ها در طول دهه مورد بررسی بوده، تعداد خوداستنادی افزایش چشمگیری داشته­است ولی از نظر میانگین استناد به ازای هر مورد در طول یک دهه، سیری نزولی مشاهده شد.

پژوهش حاضر با استفاده از آمارها و شاخصهای مؤسسه اطلاعات علمی و پرسشنامه، میزان مشارکت اعضای هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی کرمان در تولید علم طی سالهای 2000 تا 2007 و عوامل مؤثر بر آن را بررسی نموده است. این پژوهش یک مطالعة توصیفی ـ تحلیلی است. بر اساس آمار به دست آمده در پایگاه web of science  تعداد مقاله های اعضای هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی کرمان طی سالهای 2000 تا2007 بیش از 3 15 عنوان است که بیشترین تعداد مقاله به سال 2007 با 48 عنوان وکمترین تعداد به سال 2000 با 3 عنوان مربوط است. همچنین، نتایج به دست آمده نشان میدهد دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی کرمان با 97 عنوان از مجموع 153 مقاله، بیشترین تولید را در بین دانشکده های وابسته به دانشگاه به خود اختصاص داده است. بیشترین میزان استناد( 252 استناد)، به مقاله های تألیفی اعضای هیئت علمی دانشکده پزشکی صورت گرفته است. تعداد مقاله های خارجی منتشر شدة اعضای هیئت علمی در مجله های غیر وابسته به ISI، 179 مقاله و تعداد مقاله های داخلی617 عنوان مقاله است. تأثیر برنامه های تشویقی دانشگاه در ایجاد انگیزه اعضای هیئت علمی برای چاپ مقاله در مجله های تحت پوشش ISI به طور میانگین ضعیف است. همچنین، بین میزان آشنایی اعضای هیئت علمی دانشگاه با زبان انگلیسی و روش تحقیق و تعداد مقاله های چاپ شده آنان در مجله های تحت پوشش  ISIرابطه معناداری وجود دارد