محمد زره ساز

محمد زره ساز

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۸ مورد.
۱.

بررسی تجربۀ کاربران در تعامل با پایگاه اطلاعات علمی ایران (گنج) بر پایۀ مؤلفه های مدل لانه زنبوری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تجربه کاربری پایگاه اطلاعات علمی ایران (گنج) مدل لانه زنبوری تعامل انسان با رایانه دانشجویان دکتری دانشگاه خوارزمی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 934 تعداد دانلود : 693
هدف از انجام این پژوهش، بررسی نحوه تعامل کاربران (دانشجویان دکتری دانشگاه خوارزمی) با پایگاه گنج است تا عملکرد این پایگاه را با توجه به مدل لانه زنبوری تجربه کاربری مورد ارزیابی قرار دهد. این پژوهش از نوع کاربردی و به روش پیمایشی انجام شده است. جامعه مورد مطالعه در این پژوهش 210 نفر از دانشجویان دکتری دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه خوارزمی بودند که با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی، 132 نفر به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. ابزار پژوهش، پرسشنامه ای بود که طراحی آن با استفاده از 7 مؤلفه مدل لانه زنبوری مورویل یعنی سودمندی، دسترس پذیری، کاربردپذیری، جست وجوپذیری، اعتبار، مطلوبیت و ارزشمندی پایگاه اطلاعات علمی ایران (گنج) انجام گرفت. تجزیه و تحلیل داده های پژوهش با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی و نرم افزار اس پی اس اس و همچنین نرم افزار ایموس برای تأیید مدل پژوهش با استفاده از روش تحلیل مسیر انجام گرفت. یافته های پژوهش نشان داد که میان دسترس پذیری و کاربردپذیری، سودمندی و دسترس پذیری، مطلوبیت و اعتبار پایگاه گنج تأثیر مثبت زیادی وجود داشته است؛ یعنی با افزایش میزان متغیر دسترس پذیری، میزان متغیر کاربردپذیری و با افزایش میزان متغیر سودمندی، میزان متغیر دسترس پذیری و بالعکس افزایش پیدا می کند. درنتیجه در صورت عدم دسترسی به پایگاه گنج از کاربردپذیری و سودمندی این پایگاه که هدف آن نشر اطلاعات برای پژوهشگران است و همچنین سودمندی خدمات ارائه شده برای محققان توسط این پایگاه کاسته می شود. با افزایش میزان متغیر مطلوبیت، میزان متغیر اعتبار و بالعکس افزایش پیدا می کند. درنتیجه، در صورت نارضایتی دانشجویان از ویژگی های مطلوبیت (طراحی ظاهری، طراحی قابلیت های اجزای جست وجو ...)، اعتمادشان نسبت به پایگاه اطلاعاتی از دست خواهد رفت و اعتبار پایگاه گنج در ارائه خدمات بهتر کاسته می شود. از یافته های این پژوهش این گونه می توان نتیجه گرفت که متغیر «ارزشمندی» به عنوان یک متغیر قوی و نیرومند بر روی سایر متغیرهای پژوهش هم تأثیر مثبت مستقیم و هم تأثیر غیر مستقیم مثبت می گذارد. این یافته نشان می دهد اگر یک پایگاه اطلاعاتی همانند گنج برای کاربران ایجاد ارزش نکند سایر مؤلفه های مرتبط با تجربه کاربری نیز وضعیت مناسبی نخواهند داشت و عکس آن نیز صادق است. در این میان، متغیر دسترس پذیری نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است که سایر متغیرهای پایگاه اطلاعاتی گنج را تحت تأثیر قرار می دهد. در نتیجه عدم دسترسی به پایگاه اطلاعاتی گنج از کاربردپذیری آن کاسته می شود. اگر قابلیت های استفاده از پایگاه اطلاعاتی گنج دچار مشکل گردد از اعتبار و سودمندی آن نیز کاسته می شود و بنابراین کاربران اعتماد خود را نسبت به آن از دست می دهند و کار با این پایگاه برای کاربرانش رضایت بخش و سودمند نخواهد بود.
۲.

بررسی عوامل اثرگذار بر تقویت مشارکت اعضای هیئت علمی برای فعالیت های داوطلبانه در انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 292 تعداد دانلود : 487
هدف: هدف از انجام این پژوهش، تدوین الگوی پارادایمی عوامل مؤثر بر ترغیب اعضای هیئت علمی علم اطلاعات و دانش شناسی برای فعالیت های داوطلبانه انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران است. روش: روش پژوهش کیفی مبتنی بر رویکرد نظریه داده بنیاد است. ابزار گرد آوری داده های کیفی، مصاحبه نیمه ساختاریافته و روش نمونه گیری از نوع هدفمند با رویکرد نظری است. در این پژوهش مصاحبه های نیمه ساختار یافته با 8 نفر از از اعضای هیئت مدیره فعلی و سابق انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران انجام شد. معیار تجزیه و تحلیل داده های کیفی مبتنی بر طرح سیستماتیک نظریه داده بنیاد بود. از این رو متن مصاحبه ها پس از پیاده سازی در پنج مرحله به روش کدگذاری باز، محوری و انتخابی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: با مشخص شدن عوامل علّی، زمینه ای، مداخله گرها و پیامدها، مفاهیم طرح شده در مصاحبه ها در قالب 15 مقوله اصلی و 89 مقوله فرعی کدگذاری شد و الگوی پارادایمی عوامل مؤثر بر ترغیب اعضای هیئت علمی برای مشارکت در فعالیت های داوطلبانه انجمنی را شکل دادند. در این پژوهش همچنین مشخص شد که عوامل مختلفی می توانند انگیزه اعضای هیئت علمی برای مشارکت در فعالیت های انجمنی را افزایش و یا کاهش دهند. برخی از این عوامل، ویژگی ها و انگیزه های شخصیتی است؛ همانند داشتن روحیه خدمت و مشارکت جویی، تعهد اجتماعی، جهان بینی مشوق، خونگرم بودن، علاقه مندی به رشد دیگران و موارد مشابه. در نظرگرفتن امتیازهای مؤثر در آئین نامه ترفیع و ارتقاء برای فعالیت های انجمنی و تشویق اعضای هیئت علمی برای مشارکت در فعالیت های انجمنی می تواند راهکاری سودمند در این زمینه باشد. همچنین گنجاندن محتواهای درسی مناسب در دوره های تحصیلاتی رسمی (دبستان و دبیرستان) در رابطه با اهمیت انجمن ها و فعالیت های انجمنی و آموزش این مفاهیم از طریق رسانه ها (همچون صدا و سیما و شبکه های اجتماعی) می تواند خانواده ها را از اهمیت توجه به فعالیت های داوطلبانه همچون فعالیت های انجمنی در ارتقاء شخصیت کودکان آگاه سازد. آرامش و ثبات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در جامعه نیز می تواند نقش مهمی در توسعه و شکوفایی فعالیت های انجمنی ایفاء کند. نتیجه گیری: از نکات مهمی که باید برای افزایش انگیزه های اعضای هیئت علمی برای مشارکت در فعالیت های انجمنی در نظر داشت و یافته های پژوهش حاضر نیز بر آن تأکید دارد، تلاش برای تبیین جایگاه انجمن های علمی در حل مسائل مختلف کشور از طریق سیاستگذاری مناسب در این زمینه است. انجمن های علمی یکی از نهادهای پویایی هستند که امکان تعامل متخصصان و دریافت آموزش های غیررسمی را فراهم می کنند و از این رو می تواند جذاب و مؤثر باشند. ایجاد یک محیط امن و جذاب و فراهم کردن امکان تعامل اساتید پیشکسوت با اساتید جوان یکی دیگر از دلایل انجمن های علمی برای جذب اعضای هیئت علمی می تواند باشد.  
۳.

سازماندهی اطلاعات در ایران: فرصت ها و راهکارهای پیشنهادشده برای رفع چالش ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: سازماندهی اطلاعات چالش ها فرصت ها راهکارها فهرست نویسی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 63 تعداد دانلود : 592
هدف: تبیین چالش ها، فرصت ها و راهکارهای پیشنهادی ارتقای سازماندهی اطلاعات در ایران از دیدگاه متخصصان. روش:  از روش های تحلیل مضمون و تحلیل دلفی برای گرداوری داده ها استفاده شد. نخست تمام متن گفتگوها در نشست های سازماندهی دانش در پنج کنگره متخصصان علوم اطلاعات ایران برگزارشده در سال های 1394 تا 1398 تحلیل  شد. سپس برای تأیید صحت و تعیین اهمیت هر یک از مقوله ها و مضامین استخراج شده، پنل دلفی با حضور 27 متخصص در دور اول و 24 متخصص در دور دوم تشکیل شد. یافته ها: چالش های مضمون «موارد آموزشی»، بیشتر به ضعف آموزش های روزآمد به حرفه مندان و آموزش های دانشگاهی مربوط می شود. ازجمله سرفصل های نامتوازن برای دروس سازماندهی، نبود مستندسازی آموزشی، فقدان تجربه حرفه ای در نزد مدرسان، بلاتکلیفی در آموزش مباحث جدید و فقدان کارگاه های مجهز است. امکان استفاده از حرفه مندان باتجربه به عنوان مدرس و همچنین فرصت تبدیل کارگاه های سازماندهی به آزمایشگاه های مجهز برای آموزش و پژوهش در رابطه با رویکردها، مفاهیم و ابزارهای جدید از فرصت های آموزشی مهمی هستند که متخصصان به آنها اشاره کرده اند. در رابطه با مضمون «موارد پژوهشی»، چالش هایی همچون کافی نبودن متخصصان و نبود پیوستگی لازم میان پژوهش های این موضوع مطرح شده است. همچنین روزآمدبودن پژوهش ها و وجود ابزارهای حرفه ای پایه که توسط متخصصان باتجربه در گذشته تهیه شده، از مهمترین فرصت های مطرح شده است. در رابطه با مضمون «موارد حرفه ای»، عمده ترین چالش ها به مشکلات نرم افزارهای تخصصی، روزآمدنبودن حرفه مندان و بی توجهی به نیازهای کاربران مربوط می شوند. در رابطه با مضمون «موارد راهبردی»، بیشترین چالش ها به ضعف نهادهای تأثیرگذار و نبود همکاری های لازم ملی و بین المللی برمی گردد. تشکیل کمیته ملی سازماندهی دانش، بازنگری در سرفصل های آموزشی، راه اندازی آزمایشگاه های سازماندهی دانش، پیاده سازی عملی الگوهای جدید و همچنین افزایش ارتباطات و توسعه سازماندهی مردم محور راهکارهای پیشنهادی متخصصان در پژوهش کنونی است. توجه به افزایش روزافزون حجم داده های با نیمه عمر زیاد در شبکه های اجتماعی و همچنین وجود ملاحظات بافت ایرانی – اسلامی،  فرصت های راهبردی است که باید بدان ها توجه کرد. نتیجه گیری: برای رفع چالش های آموزشی، پژوهشی و حرفه ای در سازماندهی اطلاعات، علاوه بر اقدام های توصیه شده در این پژوهش، توجه به موارد راهبردی همانند تشکیل کمیته ها و تشکل های تخصصی و انجام تصمیم سازی های راهبردی در سطح ملی کاملا ضروری به نظر می رسد.
۴.

تحلیل محتوای صفحات اینستاگرام کتابخانه های عمومی ایران و مشارکت کاربران آنها(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بازاریابی شبکه های اجتماعی اینستاگرام مشارکت کاربران کتابخانه عمومی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 343 تعداد دانلود : 535
مقدمه : شبکه اجتماعی اینستاگرام یکی از ابزار های پراستفاده و محبوب کاربران است که کتابخانه های عمومی نیز از آن برای ارتباط با کاربران و معرفی خدمات خود استفاده می کنند. تحلیل محتوای پست ها و ارزیابی مشارکت کاربران، یکی از شاخص هایی است که می توان از آن برای سنجش میزان محبوبیت محتوای ارائه شده در اینستاگرام استفاده کرد. بنابراین این پژوهش بر آن است تا ارتباط میان محتواهای ارائه شده در صفحات اینستاگرام کتابخانه های عمومی ایران و نحوه مشارکت کاربران آنها را مورد واکاوی قرار دهد. روش شناسی : پژوهش حاضر از نوع کاربردی بوده و با روش تحلیل محتوا انجام شده است. جامعه پژوهش حاضر شامل 10132 پست از 110 صفحه اینستاگرام کتابخانه عمومی ایران بوده است. به منظور تحلیل محتوای جامعه پژوهش از سیاهه وارسی ساخته شده توسط پژوهشگر استفاده شده و پس از دسته بندی انواع محتواهای آن، میزان مشارکت کاربران آنها با فرمول نرخ مشارکت کاربر صفحات اینستاگرام محاسبه شده است. یافته ها : یافته های پژوهش نشان داد که پست های منتشرشده در صفحات اینستاگرام کتابخانه های عمومی ایران به ده دسته اطلاع رسانی رویدادهای آینده، رویدادهای انجام شده، اطلاعیه های عمومی در مورد کتابخانه، اخبار محلی و عمومی، فناوری، پیام های الهام بخش و احساسی، معرفی منابع کتابخانه، پست های مناسبتی، پشت صحنه و سایر موارد تقسیم شده است. بیشترین محتوای ارائه شده در پست های صفحات اینستاگرام کتابخانه های عمومی، متعلق به دسته های رویدادهای انجام شده، معرفی منابع کتابخانه و اطلاع رسانی رویداد های آینده بوده است. بیشترین میزان مشارکت کاربران به ترتیب متعلق به دسته های رویدادهای انجام شده، معرفی منابع کتابخانه و اطلاع رسانی رویدادهای آینده است. در زمینه مشارکت کاربران در بین قالب های استفاده شده نیز، قالب های عکس و متن، عکس و فیلم و متن به ترتیب بیشترین مشارکت را دریافت کردند. نتیجه : استفاده مناسب از هشتگ ها، قالب های محتوایی جذاب همچون عکس و فیلم و محتوای کاربرپسند همچون رویدادهای انجام شده، اطلاع رسانی رویدادهای آینده، معرفی منابع کتابخانه و پیام های احساسی و الهام بخش مشارکت کاربران را افزایش خواهد داد.
۵.

بررسی دیدگاه دنبال کنندگان صفحه های اینستاگرام کتابخانه های عمومی ایران در رابطه با نحوه مشارکت و ویژگی های محتواهای ارائه شده(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بازاریابی شبکه های اجتماعی اینستاگرام مشارکت کاربران کتابخانه عمومی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 652 تعداد دانلود : 959
هدف: این پژوهش بر آن است تا دیدگاه دنبال کنندگان صفحه های اینستاگرام کتابخانه های عمومی ایران را در رابطه با نحوه مشارکت و ویژگی های محتواهای ارائه شده در آن ها بررسی کند. روش شناسی: پژوهش حاضر با رویکرد کمی و روش پیمایشی انجام شده است. جامعه پژوهش شامل دنبال کنندگان صفحات اینستاگرام کتابخانه های عمومی ایران بوده است. از میان 602 نفر جامعه پژوهش (دنبال کنندگان صفحات کتابخانه های عمومی ایران)، با استفاده از جدول کرجسی و مورگان 235 نفر از آن ها به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. پس از تکمیل پرسشنامه ها نیز با استفاده از ابزار spss و آمار توصیفی و استنباطی، پاسخ شرکت کنندگان مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها: اکثریت شرکت کنندگان در پژوهش معتقدند که دریافت اطلاعات مربوط به رویدادهای کتابخانه، اطلاع از اخبار کتابخانه و آشنایی با منابع کتابخانه مهمترین انگیزه های آن ها برای دنبال کردن صفحات اینستاگرام کتابخانه های عمومی ایران است. همچنین دیدگاه کاربران در مورد چگونگی مشارکت خود متوسط و در مورد ویژگی محتواهای ارائه شده نسبتاً خوب بوده است. رابطه میان متغیر مشارکت کاربران و متغیرهای انگیزه، مدت زمان عضویت و سن کاربران معنی دار و مستقیم و رابطه میان متغیر مشارکت و متغیر عضویت معنی دار و معکوس است. همچنین میان متغیر ویژگی محتواهای ارائه شده با متغیرهای جمعیت شناختی رابطه معنی داری مشاهده نشد. نتیجه گیری: شبکه اجتماعی اینستاگرام ابزار مناسبی برای بازاریابی کتابخانه ها در شبکه های اجتماعی است و پیشنهاد می شود که کتابداران از محتواهای معرفی منابع کتابخانه، اطلاع رسانی رویدادهای کتابخانه به صورت مختصر و مفید و به روز و همچنین قالب های عکس و فیلم که مشارکت کاربران در آن ها بیشتر بوده است استفاده کنند.
۶.

نقش سواد اطلاعاتی در بهره گیری از رویکردهای متنوع تدریس برای معلمان مقطع ابتدائی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سواد اطلاعاتی رویکردهای تدریس معلمان شهرستان سمنان معلمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 599 تعداد دانلود : 486
مقدمه: با توجه به اهمیت سبک ها و رویکردهای تدریس در آموزش دانش آموزان ابتدائی، در این پژوهش نقش سواد اطلاعاتی در انتخاب و استفاده از رویکردهای متنوع تدریس مورد بررسی قرار گرفته است. روش شناسی: پژوهش حاضر از نوع کاربردی و با روش پیمایشی انجام شده است. جامعه این پژوهش معلمان مقطع ابتدائی پایه ششم شهر سمنان هستند. از بین 110 نفر از معلمان پایه ششم ابتدایی شهر سمنان در سال تحصیلی 97-1396، 86 نفر به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. جهت گردآوری داده ها، از دو پرسشنامه محقق ساخته برای سنجش وضعیت سواد اطلاعاتی معلمان و همچنین برای مشخص کردن رویکردهای تدریس آن ها استفاده شده است. یافته ها: بر مبنای یافته های این پژوهش، وضعیت سواد اطلاعاتی معلمان مورد بررسی در سطحی بالاتر از متوسط قرار دارد. از میان رویکردهای مختلف تدریس، رویکرد تعاملی دارای بزرگ ترین میانگین در بین رویکردهای تدریس معلمان است. همچنین یافته ها نشان داد که این معلمان به میزانی کم تر از سطح متوسط از رویکرد تدریس مستقیم و به میزان بالاتر از سطح متوسط از سه رویکرد تدریس دیگر استفاده می کنند. یافته های مرتبط با فرضیه های پژوهش نیز نشان داد بین رویکرد تدریس مستقیم و سواد اطلاعاتی معلمان دوره ابتدائی شهر سمنان رابطه معنادار معکوس و بین رویکردهای غیرمستقیم و مسئله محور و تعاملی با سواد اطلاعاتی رابطه معنادار و هم افزا وجود دارد. همچنین معلمان با سواد اطلاعاتی بیشتر از تعداد رویکردهای متنوع تری (2 و 3 و 4 رویکرد) در تدریس خود استفاده کرده اند. نتیجه گیری: یافته های این پژوهش نشان داد که معلمان مورد بررسی تحت تأثیر سواد اطلاعاتی از رویکرد های متنوع تر و همچنین کارآمدتری برای تدریس خود بهره می گیرند. بدین ترتیب، مجهز بودن به مهارت های سواد اطلاعاتی می تواند در انتخاب رویکرد های تدریس متنوع تر و بهبود رویکرد های آموزشی معلمان مقطع ابتدائی نقش مؤثری داشته باشد.
۷.

بررسی قابلیت پیاده سازی رهنمودهای کیفی ایفلا در کتابخانه های عمومی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: استانداردهای ایفلا کتابخانه های عمومی قابلیت پیاده سازی خدمات و برنامه ها ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 159 تعداد دانلود : 495
هدف: رویکرد ایفلا در حرکت به سمت تدوین رهنمودهای کیفی بیشتر، بررسی قابلیت پیاده سازی این رهنمودها در کشورهایی است که از آن ها استفاده می کنند. پژوهش حاضر با هدف استخراج رهنمودهای کیفی مرتبط و بررسی قابلیت پیاده سازی آن ها در بافت کتابخانه های عمومی ایران انجام شده است. روش: پژوهش حاضر از نظرِ هدف کاربردی و از نظرِ روش انجام از نوع آمیخته (ترکیبیِ اکتشافیِ متوالی) است. در بخش کیفی، با روش گروه کانونی به بررسی رهنمودهای ایفلا و تهیه سیاهه وارسی برای دسته بندی رهنمودها و تعیین گروه های ارزیابی کننده انجام شد. جامعه پژوهش در این بخش شامل 5 نفر از متخصصان تدوین استاندارد در کشور بودند که به روشِ نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. در بخش کمّی، ابزار جمع آوری داده ها پرسش نامه بود. جامعه پژوهش در این بخش 4 گروه ارزیابی کننده استانداردهای ایفلا در نهاد کتابخانه های عمومی کشور بودند که شامل 80 نفر از مدیران و کارشناسان سازمانی، 111 نفر کتابدار، 21 نفر متخصص، و 342 نفرکاربر و در مجموع 559 نفر بودند. هر گروه با روش نمونه گیری و استفاده از جدول کرجسی و مورگان تعیین شدند. با توزیع پرسش نامه ها در میان 4 گروه ارزیابی کننده، جمع آوری داده ها انجام شد. تعداد پرسش نامه های بازگشتی از مدیران و کارشناسان سازمانی 81 پرسش نامه، کتابداران 110 پرسش نامه، متخصصان 21 پرسش نامه، و کاربران 342 پرسش نامه است. تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی، درصد فراوانی و میانگین ها و آزمون کروسکال والیس با استفاده از نرم افزارهای اکسل و اس پی اس اس انجام شده است. یافته ها: در بخش کیفی این پژوهش، از رهنمودهای مختلف ایفلا در 12 حوزه خدمات و برنامه های کتابخانه های عمومی برای گروه های مختلفِ جمعیت خدمت گیر، استخراج و در سیاهه وارسی در گروه کانونی تأیید شد. از مجموع 12 رهنمود (51 گزاره رهنمودیِ) بررسی شده، به طور کلی در 8 رهنمود از نظرِ گروه های ارزیابی کننده، بیشترین درصد فراوانی به «قابلیت پیاده سازی دارد» تعلق گرفته و در 4 رهنمود، بیشترین درصد فراوانی به «قابلیت پیاده سازی مشروط دارد» تعلق گرفته است. یافته ها در بخش کمّی و مقایسه میان 4 گروه در گزاره های مشترک با استفاده از آزمون ناپارامتریک کروسکال والیس نشان داد که اختلاف معناداری میان دیدگاه های گروه های ارزیاب در سه گروه کتابداران و متخصصان و مدیران و کارشناسان سازمانی وجود ندارد و این گروه ها نظرات یکدیگر را تأیید می کنند؛ اما بین دیدگاه این گروه ها و کاربران اختلاف معنادار وجود دارد. برای افزایش قابلیت پیاده سازی رهنمودهای ایفلا در کتابخانه های عمومی ایران راهکارهایی ارائه شده است. بازبینی یا تجدیدنظر در برخی دستورالعمل ها، شناخت جمعیت خدمت گیر، نیازسنجی کاربران، ایجاد کارگروهی متشکل از مدیران، کتابداران، متخصصان و کاربران در تنظیم و طراحی فعالیت های کتابخانه از جمله این راهکارها است. اصالت/ارزش: بررسی منابع و پژوهش های مختلف داخلی و خارجی نشان داد که تاکنون پژوهشی به مدوّن سازی رهنمودهای کیفی ایفلا در زمینه خدمات و برنامه های کتابخانه های عمومی و بررسی قابلیت پیاده سازی آن ها از دیدگاه گروه های سیاست گذار و متخصص و ذی نفع نپرداخته است. یافته های این پژوهش می تواند در تصمیم گیری ها و سیاست گذاری ها در ارائه و اجرای خدمات و برنامه ها و تدوین استانداردها برای کتابخانه های عمومی مفید باشد.
۸.

Identifying Components Of Information Visualization Related To User Xperience In the Digital Library(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: Information Illustration Digital Library User Experience Allameh Tabatabai University

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 653 تعداد دانلود : 538
The purpose of this study is to identify the components of information illustration related to user experience in the digital library of Allameh Tabatabai University. The research method is thinking aloud protocol and with a qualitative approach. The study population was undergraduate, graduate and doctoral students who were purposefully selected as a sample population of 30 people. Data collection was performed using Morae software, face-to-face observation, researcher's notebook and users' audio files. Findings show that elements such as fonts, color combinations, graphic images and their placement and arrangement in library pages have been of interest to users. Problems include not knowing how to use advanced search, as well as the use of a number of image icons. Based on the evidence, elements such as fonts, color combinations, graphic images, and their placement on page have been important to users. Users considered the suggestion of using animated visual symbols to be necessary to make the appearance attractive and facilitate users' information-seeking behavior, which to a large extent overlaps with and is in line with the principles and basis of information visualization. In this way, the use of eye-catching tools such as blinking characters, in turn, can play a key role in identifying important parts. Using fewer visual elements on the front page to increase the focus of the front page, using navigation features on the search page, and displaying a sequence of retrieved records on the results page were some of the common points that users mentioned.
۹.

بررسی تأثیرگذاری رفتار اشتراک گذاری اطلاعات در شبکه های اجتماعی مجازی بر سرمایه اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: رفتار اشتراک گذاری اطلاعات شبکه های اجتماعی مجازی سرمایه اجتماعی دانشجویان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 141 تعداد دانلود : 285
هدف اصلی پژوهش حاضر سنجش تأثیر رفتار اشتراک گذاری دانشجویان در شبکه های اجتماعی مجازی بر ویژگی های مختلف سرمایه اجتماعی بود. این پژوهش از نوع کاربردی بود و به روش پیمایشی انجام شد. جامعه پژوهش شامل کلیه دانشجویان دانشگاه های زیر پوشش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در استان خراسان جنوبی بود که در سال تحصیلی 1397-1398 مشغول به تحصیل بودند و حداقل شش ماه تجربه استفاده از یکی شبکه های اجتماعی مجازی تلگرام، اینستاگرام یا واتساپ را داشتند. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران برای حجم جامعه نامعلوم برابر 384 نفر لحاظ گردید. به منظور بررسی مدل مفهومی پژوهش و آزمون فرضیه ها از روش مدل سازی معادلات ساختاری با رویکرد حداقل مربعات جزئی و نرم افزار «اسمارت پی ال اس» نسخه 2 استفاده شد. نتایج پژوهش حاضر در مجموع نشان داد که رفتار اشتراک گذاری اطلاعات دانشجویان در شبکه های اجتماعی مجازی بر سرمایه اجتماعی ایشان و هر چهار ویژگی مورد بررسی آن (تعاملی، ساختاری، کارکردی و هنجاری) تأثیر مثبت و معنادار داشت. یافته های پژوهش هم چنین حاکی از این بود که متغیرهای جمعیت شناختی جنسیت، حوزه تحصیلی و مقطع تحصیلی بر رابطه بین رفتار اشتراک گذاری اطلاعات در شبکه ها ی اجتماعی مجازی و سرمایه اجتماعی اثرگذار نبودند.
۱۰.

چرایی نیاز به سواد اطلاعاتی از منظر دانشجویان روان شناسی(مقاله علمی وزارت علوم)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 862 تعداد دانلود : 445
مقدمه: مقاله حاضر چرایی نیاز به سواد اطلاعاتی را از دیدگاه دانشجویان مقطع کارشناسی رشته روان شناسی دانشگاه سمنان بررسی می کند. روش شناسی: پژوهش حاضر، پژوهشی کاربردی است که با کمک روش گراندد تئوری دیدگاه دانشجویان مقطع کارشناسی روان شناسی دانشگاه سمنان را بررسی می کند. جامعه پژوهش تمام دانشجویان مقطع کارشناسی روان شناسی مشغول به تحصیل در زمان انجام پژوهش (1394-1395) را دربر می گیرد. ازاین رو، از روش سرشماری استفاده شد. فرایند گردآوری داده ها تا اشباع داده ها ادامه یافت. به دلیل ماهیت کیفی و اکتشافی پژوهش، گردآوری و تحلیل داده ها به صورت همزمان انجام شد و هجده مصاحبه نهایتاً با جامعه پژوهش صورت گرفت. گردآوری داده های مورد نیاز با کمک مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام گرفت. تحلیل داده ها نیز به کمک نرم افزار مکس کیودا (MaxQDA) نسخه 10 انجام شد. یافته ها: تعداد 74 کد باز استخراج شد. یازده مقوله اصلی در قالب یافته های پژوهش حاضر شکل گرفت که نشان دهنده دیدگاه دانشجویان روان شناسی دانشگاه سمنان به عنوان دلایل نیاز به سواد اطلاعاتی ذکر شده بود. از نمونه های آن می توان به این مقوله ها اشاره کرد: 1. آشنانبودن با پایگاه های اطلاعاتی تخصصی و عمومی و پوشش محتوایی آنها؛ 2. لزوم آشنایی با کتابخانه و منابع کتابخانه ای و جست وجو در کتابخانه؛ 3. لزوم آشنایی با اینترنت و ابزارهای جست وجوی اینترنتی؛ 4. لزوم توجه به اعتباریابی اطلاعات و منابع اطلاعاتی؛ 5. مدیریت استنادها و لزوم آشنایی با منبع نویسی؛ 6. نیاز به مهارت های مدیریت اطلاعات؛ 7. مدیریت اطلاع یابی و مهارت زبان انگلیسی؛ 8. نیاز به آشنایی با شبکه های اجتماعی تخصصی و عمومی و نیز نیاز به آشنایی با منابع و خدمات موجود در بافت پژوهش. نتیجه گیری: در پژوهش حاضر، مفاهیم و مقوله های استخراج شده همچون آشنانبودن با محتوای پایگاه های اطلاعاتی فارسی و انگلیسی زبان در حوزه روان شناسی و نیاز به آشنایی با نشریه های علمی این رشته برای دانشجویان روان شناسی از ضرورت توجه به این مباحث در آموزش سواد اطلاعاتی به دانشجویان مذکور حکایت دارد. مدرسان سواد اطلاعاتی باید به برنامه آشنایی با کتابخانه و بخش های مختلف آن توجه کنند. همچنین در کنار موضوع آشنایی با کتابخانه، توجه به ابزارهای جست وجوی اینترنتی و نیاز به آشنایی با مفاهیم شبکه نیز برای دانشجوی روان شناسی از اهمیت برخوردار است. همچنین لازم است، آنها به توجه و تدریس نرم افزارهای مدیریت استناد و نیز لزوم توجه به شیوه های اعتباریابی منابع در برنامه های سواد اطلاعاتی دانشجویان روان شناسی عنایت داشته باشند. حضور شبکه های اجتماعی، نیاز به آشنایی با انواع شبکه های اجتماعیِ تخصصی و عمومی را برای دانشجویان روان شناسی به وجود آورده است. مفاهیم و مقوله های پژوهش حاضر می تواند برای برنامه ریزان کارگاه های آموزش سواد اطلاعاتی برای دانشجویان روان شناسی در دانشگاه سمنان قابل استفاده باشد.
۱۱.

تبیین روش شناختی و تعیین سهم رشته های موضوعی مؤثر در شکل گیری پایان نامه های حوزه رابط کاربر در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: رابط کاربر تعامل انسان با رایانه پایان نامه دانشگاه های ایران روش شناسی پژوهش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 70 تعداد دانلود : 539
پژوهش حاضر با هدف تعیین سهم رشته های موضوعی مؤثر در شکل گیری پایان نامه های انجام شده در دانشگاه های ایران در حوزه موضوعی رابط کاربر و همچنین تبیین موارد روش شناختی پژوهشی آنها انجام شده است. این پژوهش از روش تحلیل محتوای کمی با رویکردی توصیفی و ابزار سیاهه وارسی محقق ساخته برای گردآوری داده ها استفاده کرده است. یافته ها نشان داد که در بیش از 25 دانشگاه مختلف کشور (اعم از سراسری، پیام نور، غیرانتفاعی و دانشگاه آزاد اسلامی) پایان نامه هایی در حوزه رابط کاربر انجام و به نتیجه رسیده است. همچنین متخصصان دارای مدرک در 18 رشته موضوعی در شکل گیری، هدایت و ارائه مشاوره های لازم برای انجام پایان نامه های انجام شده در این حوزه نقش داشته اند. با این حال، متخصصان علم اطلاعات و دانش شناسی بیش از نیمی از پایان نامه های این حوزه را در ایران انجام و یا هدایت کرده اند. از منظر روش شناختی نیز یافته ها نشان داد که برای انجام پایان نامه های مورد بررسی تنها از معدودی از روش های پژوهش مرسوم در حوزه تعامل انسان با رایانه استفاده شده است. بیش از 40 درصد از این پایان نامه ها نیز با استفاده از روش پیمایشی که از مهم ترین روش های رویکرد کمی است انجام شده اند. همچنین اغلب آنها کاربردی بوده و از تک ابزار که اغلب هم پرسشنامه یا سیاهه وارسی بوده برای گردآوری داده ها بهره برده اند. در بررسی پژوهش های این حوزه همچنین گرایش به استفاده از تعداد نمونه های کم و همچنین روش های نمونه گیری هدفمند در جامعه مورد بررسی مشاهده می شود. به نظر می رسد در حوزه پژوهش های رابط کاربر علاوه بر انجام پژوهش های کاربردی (به ویژه در رابطه با ارزیابی محصولات طراحی شده و ارائه بازخورد به طراحان آنها)، نیاز است تا با استفاده از رویکردها، روش ها و ابزارهای پژوهشی جدیدتر و عمقی تر مبانی نظری و اصول موجود در این حوزه نیز مورد بازنگری و بررسی بیشتر قرار گیرند و توسعه حوزه نظری نیز مورد توجه پژوهشگران قرار بگیرد.
۱۲.

بررسی مقاله های حوزه سواد اطلاعاتی و روش های پژوهشی به کار رفته در آنها(مقاله علمی وزارت علوم)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 210 تعداد دانلود : 978
مقدمه: هدف مقاله حاضر بررسی روش شناختی مقاله های حوزه سواد اطلاعاتی است و مروری کوتاه بر روش شناسی مقاله های پژوهشی منتشر شده در حوزه سواد اطلاعاتی در نشریات فارسی زبان دارد. روش : پژوهش حاضر با کمک روش های علم سنجی صورت گرفته است. با مراجعه به مجله های حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی و مقاله های نمایه شده در پایگاه های اطلاعاتی فارسی زبان همچون مرکز اطلاعات علمی جهاد (Sid)، مگیران و پایگاه علوم انسانی و سایر پایگاه های اطلاعاتی فارسی زبان، متن کامل مقاله های منتشر شده در حوزه سواد اطلاعاتی گردآوری شد. در مجموع 75 مقاله علمی-پژوهشی استخراج شد و با توجه به اینکه متن کامل تمام مقاله های مورد بررسی قرار گرفت از روش سرشماری استفاده شد. بخش روش شناسی پژوهش ها و مقاله های دانلود شده به کمک روش های علم سنجی، مورد بررسی قرار گرفت و داده های موردنیاز استخراج شد. همچنین برای استخراج داده ها از نرم افزار اکسل استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که میانگین تعداد نویسندگان به تعداد مقاله های منتشر شده در حوزه سواد اطلاعاتی در بازه زمانی انجام پژوهش و در پایگاه های اطلاعاتی انتشاردهنده مقاله های فارسی سواد اطلاعاتی، 4/2 می باشد. از تعداد 180 نویسنده مقاله در حوزه سواد اطلاعاتی، تعداد 96 نفر (3/53 درصد) مرد و تعداد 84 نفر (7/46 درصد) از آنها زن بوده اند. یافته ها همچنین نشان داد که از 75 مقاله مورد بررسی، تنها 62 مقاله (83 درصد) از رویکردهای کمی برای انجام پژوهش استفاده کرده اند و 13 مقاله (17 درصد) با کمک روش های پژوهش کیفی انجام گرفته است. 61 مقاله (3/81 درصد) با استفاده از پرسشنامه به گردآوری داده ها پرداخته اند و مطالعات کتابخانه ای (با 4/17 درصد) در مرتبه بعدی استفاده به عنوان ابزار گردآوری داده مورد استفاده پژوهشگران قرار گرفته اند. همچنین یافته های دیگر پژوهش همچنین نشان داد که دو دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری و علوم پزشکی جندی شاپور اهواز، با داشتن بیشترین وابستگی سازمانی (با 6 نویسنده) در میان سایر مؤسسات آموزشی و پژوهشی، بیشترین انتشاردهندگان مقاله های این حوزه بوده اند. دو مجله فصلنامه دانش شناسی (علوم کتابداری و اطلاع رسانی و فناوری اطلاعات) و مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات (فصلنامه کتاب) با انتشار ده مقاله، بیشترین مقاله های حوزه سواد اطلاعاتی را منتشر کرده اند. بحث و نتیجه گیری: در مقاله های منتشر شده در حوزه سواد اطلاعاتی عمدتاً از رویکردهای کمی استفاده شده است و به نظر می رسد توجه به انجام پژوهش های کیفی در حوزه سواد اطلاعاتی ضروری است.
۱۳.

مدل مرجع کتابخانه ای اف. آر. بی. آر.: تثبیت مدل های اف. آر.بی. آری در پیوند با محیط داده های پیوندی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اف. آر. بی. آر داده های پیوندی مدل مرجع کتابخانه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 745 تعداد دانلود : 910
هدف:بررسی آخرین وضعیت تحولات در زمینه تثبیت مدل های اف. آر. بی. آری در پیوند با محیط داده های پیوندی که از سوی ایفلا در حال انجام است. روش شناسی:روش کتابخانه ای و مرور متون مرتبط. یافته ها:ضرورت یکدست کردن و یکپارچه سازی مفاهیم و برطرف کردن ابهامات گزارش شده در سه مدل اف. آر. بی. آری (اف. آر. بی. آر.، فراد، و فراساد)، منجر به دو فعالیت توسعه ای هماهنگ سازی و تثبیت شد. تثبیت، مستلزم گردهم آوردن سه مدل اصلی اف. آر. بی. آری در مدلی منسجم و تثبیت شده برای کاربرد آسان تر بود؛ در نتیجه مدل جدیدی با عنوان ""مدل ارجاعی کتابخانه ای اف. آر. بی. آر."" شکل گرفت. فرایند یکپارچه سازی، صرفاً ترکیب سه مدل و ویرایش آنها نبود، بلکه این مدل حاصل مدل سازی و بازطراحی بوده است که با هدف رفع محدودیت ها در مدل های اف. آر.بی. آری انجام شده است. نتیجه گیری:مدل مرجع کتابخانه ای اف .آر. بی. آر. با بازاندیشی در تعریف و نوع وظایف کاربران، موجودیت ها، روابط، و ویژگی های تعریف شده برای مدل های اف .آر. بی. آری و تثبیت آنها در قالب مدلی یکپارچه، زمینه لازم برای تکمیل کارکردهای قبلی این مدل ها و امکان کشف دانش و همگام شدن با الزامات محیط داده های پیوندی را فراهم می کند.
۱۴.

راهبردها و برنامه عملیاتی نظام مدیریت پژوهشی در کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی (نمونه پژوهی: سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پژوهش سازمان کتابخانه ها موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی برنامه راهبردی پژوهش نظام مدیریت پژوهشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 209 تعداد دانلود : 268
هدف: شناسایی و ارائه راهبردهای پژوهشی مناسب در نظام مدیریت پژوهشی در کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی با تأکید بر سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز آستان قدس رضوی. روش / رویکرد پژوهش: پژوهشاز نوع کاربردی و ترکیبی از روش های پیمایشی، دلفی، و اسنادی است. جامعه پژوهش 34 نفر از کارشناسان ارشد و مدیران سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی بودند. برای گردآوری اطلاعات و نظرسنجی از افراد جامعه پژوهش از پرسشنامه پژوهشگر ساخته (برای کارشناسان پژوهشی)، اسناد اداره پژوهش، و مصاحبه ساختاریافته (برای اعضای هیأت مدیره و مدیران) استفاده شد. یافته ها: 8 راهبرد در کیفیت بخشی و بهره وری نظام مدیریت پژوهشی اثرگذار است: 1) ایجاد سامانه یا درگاه امور پژوهشی، 2) کمک به ساختارمند کردن پ ژوهش، 3) تقویت و کاربردپذیر ساختن نظام، 4) افزایش دسترسی به نتایج پژوهش، 5) فراهم کردن شرایط برای آموزش، خودآموزی، و خودراهبری کارشناسان سازمان، 6) شناسایی مشکلات و مسائل امور پژوهشی سازمان، 7) پیاده سازی مدیریت دانش در نظام مدیریت پژوهش، و 8) مدیریت امور مالی پژوهش. نتیجه گیری: به موازات توسعه پژوهش در کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی، نظامی کارآمد باید به کارگرفته شود تا امور پژوهشی به درستی و با کارآمدی بهتر مدیریت شود. کارآمدی این نظام بستگی فراوانی به وجود راهبردهای اثربخش دارد. التزام به راهبردها در این نظام برای کتابخانه ها فرصت آفرین و اعتمادساز خواهد بود که در نهایت، سبب ارتقای جایگاه پژوهشی خواهد شد.
۱۵.

رفتار راهنمایابی کاربران کتابخانه دیجیتال: عوامل روان شناختی تأثیرگذار براساس نظریه رفتار برنامه ریزی شده(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کتابخانه دیجیتالی راهنمایابی نظریه رفتار برنامه ریزی شده

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اطلاع رسانی نیازهای اطلاعاتی و رفتار اطلاع یابی
  2. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی کتابخانه های الکترونیکی کتابخانه های دیجیتالی
  3. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی کتابخانه های الکترونیکی کتابخانه های دیجیتالی کاربران
تعداد بازدید : 813 تعداد دانلود : 53
هدف: بررسی تأثیر متغیرهای مطرح در نظریه رفتار برنامه ریزی شده بر متغیرهای مرتبط با رفتار راهنمایابی کاربران کتابخانه دیجیتالی است. روش/ رویکرد پژوهش: این پژوهش به روش ترکیبی انجام شده است. 38 نفر از دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه فردوسی با استفاده از روش نمونه گیری هدف مند طبقه ای، به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند و از ابزارهای مختلفی برای گردآوری و تحلیل داده ها استفاده شد. یافته ها: به جز متغیر کنترل رفتاری درک شده، سایر متغیرهای روان شناختی شرکت کنندگان در پژوهش در وضعیت خوبی قرار دارند؛ با اثبات تأثیرگذاری سه متغیر نگرش، هنجار ذهنی، و کنترل رفتاری درک شده بر نیت شرکت کنندگان در پژوهش برای ارائه رفتار راهنمایابی، مدل نظریه رفتار برنامه ریزی شده تأیید شد؛ نگرش دربارة رفتار علاوه بر تأثیرگذاری مثبت بر نیت شرکت کنندگان، بر میزان زمان صرف شده توسط آنها و نیز فراوانی تقاضاهایشان برای راهنمایابی تأثیر مثبت دارد. نتیجه گیری: یافته های پژوهش تأییدکننده ضرورت ارتقای وضعیت قابلیت های روان شناختی کاربران کتابخانه های دیجیتالی به منظور پشتیبانی از آنها در موقعیت های راهنمایابی پدیدآمده در فرایند اطلاع یابی آنهاست. در طراحی منابع راهنما نیز باید به این ویژگی های روان شناختی توجه شود.
۱۶.

بررسی تأثیر قابلیت های مهارتی بر شکل گیری رفتار راهنمایابی کاربران در فرایند اطلاع یابی از کتابخانه دیجیتال(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سواد اطلاعاتی راهنمایابی کتابخانه دیجیتال سواد رایانه ای

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اطلاع رسانی نیازهای اطلاعاتی و رفتار اطلاع یابی
  2. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی کتابخانه های الکترونیکی کتابخانه های دیجیتالی
  3. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اطلاع رسانی اطلاعات (به طور عام) سواد اطلاعاتی
  4. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی کتابخانه های الکترونیکی کتابخانه های دیجیتالی کاربران
تعداد بازدید : 20 تعداد دانلود : 51
چکیده هدف: هدف از انجام این پژوهش، بررسی رابطه و تأثیر قابلیت های مهارتی کاربران کتابخانه های دیجیتال بر متغیرهای مرتبط با رفتار راهنمایابی آنها است. روش شناسی: این پژوهش به روش ترکیبی انجام شده است. در این پژوهش، با استفاده از روش نمونه گیری هدف مند طبقه ای، 38 نفر از دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه فردوسی به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند و از ابزارهای مختلفی همچون پرسشنامه، پروتکل بلنداندیشی و نرم افزار مورائه برای گردآوری و تحلیل داده ها استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش بطور کلی نشان داد که در مدل تحلیل مسیر، سواد اطلاعاتی نسبت به سواد رایانه ای متغیر قوی تری بوده و توانسته رابطه و تأثیر بیشتری بر متغیرهای مرتبط با رفتار راهنمایابی بگذارد. داده های روش تحلیل مسیر همچنین تأیید کرد که سواد رایانه ای و سواد اطلاعاتی تأثیر معکوسی بر فراوانی موقعیت های راهنمایابی و همچنین فراوانی استفاده از منابع راهنما گذاشته اند. همچنین سواد اطلاعاتی در رقابت با متغیر سواد رایانه ای موفق شده به تنهایی تأثیر معکوسی بر فراوانی تقاضاهای راهنمایی و کمک شرکت کنندگان در پژوهش بگذارد. نتیجه گیری: یافته ها بطور کلی نشان داد که قابلیت های مهارتی و مجموعه پیش داشته های دانشی شرکت کنندگان نقش مؤثری در کاهش نشانه های راهنمایابی آنها در فرایند اطلاع یابی دارد. از این رو می توان به اهمیت ارائه آموزش ها و عرضه دانش لازم در حوزه سواد رایانه ای و اطلاعاتی به کاربران کتابخانه دیجیتال (به ویژه در همان زمان دچار مشکل شدن در فرایند اطلاع یابی) به منظور کسب مهارت های لازم برای انجام این فرایند و حتی استفاده از منابع و قابلیت های راهنما بیش از پیش پی برد. در پایان مقاله نیز پیشنهاداتی به منظور ارتقاء وضعیت منابع و قابلیت های کتابخانه های دیجیتال با توجه به قابلیت های مهارتی متفاوت کاربران این پایگاه های اطلاعاتی ارائه شده است.
۱۷.

واکاوی ابعاد برنامه راهبردی برای توسعه پژوهش در سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پژوهش سازمان کتابخانه ها موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی برنامه راهبردی پژوهش

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی کتابخانه ها(به طور عام)
  2. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی مراکز اطلاع رسانی مدیریت و ساختار
تعداد بازدید : 44 تعداد دانلود : 566
هدف: این پژوهش درصدد بررسی و تحلیل وضعیت موجود پژوهش سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی به عنوان یکی از بزرگ ترین مراکز کتابخانه ای و آرشیوی ایران است. برای این منظور، وضعیت موجود پژوهش این سازمان از چهار بعد برنامه راهبردی یعنی نگرشی، سیاست گذاری، مدیریتی و نیروی انسانی از دیدگاه کارشناسان ارشد این سازمان مورد بررسی قرار گرفته است. روش شناسی پژوهش: این پژوهش از نوع کاربردی است و باروش پیمایشی انجام شد. جامعه پژوهش دربرگیرنده کارشناسان ارشد سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی است که تعدادشان در زمان انجام پژوهش (مرداد 1389) 34 نفر بود. برای گردآوری اطلاعات و نظرسنجی از افراد جامعه پژوهش، از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. یافته ها: داده های این پژوهش نشان داد که در مجموع، رضایت نسبی از برنامه های توسعه پژوهش (با توجه به 4 بعد نگرشی، سیاست گذاری، مدیریتی و نیروی انسانی) در این سازمان وجود دارد. از نظر نگرشی، وجود نگاه مثبت کارشناسان ارشد به مقوله پژوهش فرصت مغتنمی برای توسعه پژوهش است. همچنین یافته ها نشان داد که یکی از مهم ترین مشکلات و مسائل موجود در راه پژوهش در این سازمان ، ضعف در بعد سیاست گذاری است و نظرهای اعلام شده در این مورد نشان دهنده مشکلاتی است که در زمینه بهبود عملکرد سیاست پژوهشی در سازمان وجود دارد. همچنین با وجود مسائل مدیریتی که در امر پژوهش در سازمان وجود داشته است، رضایت نسبی کارشناسان ازکمیت و کیفیت طرح های پژوهشی می تواند نویدی برای امکان تغییر در ساختار پژوهشی باشد. با این حال، برخی از مشکلات سازمان در زمینه پژوهش می توان به کمبود بودجه پژوهشی و تعرفه های پایین پژوهشی، لزوم فراهم آوری تسهیلات و شرایط پژوهشی مناسب، لزوم تشویق پژوهشگران به انتخاب و اجرای طرح های پژوهشی، چالش های موجود در معرفی دستاوردهای پژوهشی، ناکارآمدی ساختار اداری پژوهش، مشکلات مربوط به انتشار یافته های پژوهش و عدم اجرای آنها، عدم تخصیص امکانات و تجهیزات مناسب برای پیشبرد امور پژوهش و عدم وجود محیط مناسب برای توسعه پژوهش، اشاره کرد. در رابطه با نیروی انسانی پژوهشگر نیز کارشناسان ارشد سازمان معتقدند سازمان در جذب پژوهشگران خارج سازمانی و تعامل با سایر نهادها و موسسات پژوهشی آنچنان که انتظار می رود موفق عمل نکرده است. همچنین در رابطه با ارتقاء کارکنان، نوعی نارضایتی از تاثیر کم پژوهش و فعالیت های پژوهشی در این زمینه مشاهده می شود؛ به ویژه با توجه به این نکته که برخی از سازمان های مشابه، پست هیأت علمی و امتیازات ویژه ای برای پژوهشگران خود در نظر گرفته اند. نتیجه گیری: نگاهی همه جانبه به پژوهش در سازمان ها و مراکز اطلاعاتی بزرگ در راستای تدوین برنامه راهبردی الزامی به نظر می رسد. به همین دلیل توجه به ابعاد چهارگانه نگرشی، سیاست گذاری، مدیریتی و نیروی انسانی در تدوین برنامه راهبردی پژوهش به عنوان ابعاد مهم در توسعه پژوهش در این سازمان ها پیشنهاد می شود.
۱۸.

شناسایی و تحلیل امکانات و قابلیت های کمکی و راهنمایی در نرم افزارهای کتابخانه های دیجیتالی ایرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کتابخانه های دیجیتالی راهنمایابی قابلیت ها و امکانات کمک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 611 تعداد دانلود : 692
هدف از این پژوهش شناسایی و تحلیل امکانات و قابلیت های راهنمایی و کمک در نرم افزارهای کتابخانه دیجیتالی ایرانی بر پایه پنج معیار- بازنمون، محتوا، قالب، سبک، و دسترسی به اطلاعات راهنماها- است. پژوهش حاضر یک پژوهش پیمایشی- توصیفی و از نوع کاربردی است. سیزده کتابخانه دیجیتالی ایرانی به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها در این پژوهش یک سیاهه وارسی پژوهشگرساخته است. میانگین وضعیت کلی امکانات و قابلیت های راهنمایی و کمک کتابخانه های دیجیتالی مورد بررسی (39 از 100) نشان دهنده وضعیت ضعیف این امکانات و قابلیت ها در کتابخانه های دیجیتالی ایرانی است. در بررسی تک تک معیارهای تعریف شده مشخص شد که تنها وضعیت امکانات کمک و راهنمایی کتابخانه های دیجیتالی سازمان اسناد و کتابخانه ملی، مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی و آستان قدس از منظر معیار بازنمون بهتر از سطح متوسط (50 درصد) است. همچنین در میان 13 کتابخانه دیجیتالی ایرانی مورد بررسی در رابطه با معیار «محتوا»، شش کتابخانه، از منظر معیار «قالب» پنج کتابخانه، هفت کتابخانه از منظر معیار «سبک»، و در معیار «دسترسی به اطلاعات راهنما» تنها سه کتابخانه دارای شرایطی بهتر از سطح متوسط هستند. کتابخانه دیجیتالی مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، سازمان اسناد و کتابخانه ملی، آستان قدس، و نور در رتبه های بالا قرار گرفته اند. دیگر کتابخانه های دیجیتالی مورد بررسی با داشتن درصدهای پایین تر از متوسط در رتبه های بعدی قرار دارند، که نشان دهنده وضعیت ضعیف این کتابخانه های دیجیتالی از نظر قابلیت ها و امکانات کمکی است.
۱۹.

بررسی دیدگاه فهرست نویسان سه کتابخانه بزرگ مشهد درباره به کارگیری قواعد توصیف و دسترسی به منابع(آر.دی.ای)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: قواعد توصیف و دسترسی به منبع (آر.دی.ای.) فهرست نویسی کتابخانه مرکزی دانشگاه فردوسی مشهد کتابخانه مرکزی دانشگاه علوم پزشکی مشهد کتابخانه آستان قدس رضوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 755
هدف: هدف از این پژوهش، بررسی دیدگاه کتابداران فهرست نویس سه کتابخانه بزرگ در مشهد (کتابخانه مرکزی دانشگاه فردوسی مشهد کتابخانه آستان قدس رضوی و کتابخانه مرکزی علوم پزشکی) در مورد به کارگیری استاندارد توصیف و دسترسی به منبع (آر.دی.ای.) است. از هدفهای دیگر این پژوهش می توان به سنجش میزان آشنایی کتابداران فهرست نویس مورد بررسی با این قواعد و میزان پذیرش آنها پیش و پس از آموزش اشاره کرد. روش: روش پژوهش از نوع آزمایشی به صورت طرح گروه پیش آزمون و پس آزمون است. سنجش میزان آشنایی در این پژوهش از دو طریق خود اظهاری (نظر شخصی) و میزان آشنایی عملی و بر اساس آزمون (بر اساس پاسخگویی به سؤالهای طرح شده از مباحث تخصصی) صورت گرفته است. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد میزان آشنایی خوداظهاری فهرست نویسان با قواعد آر. دی. ای. در پیش از آموزش بالاتر از حد متوسط و میزان آشنایی عملی آنان پایین تر از حد متوسط است. اما پس از آموزش هر دو نوع آشنایی آنان، اعم از خود اظهاری و عملی، با این قواعد بالاتر از سطح متوسط است. از دیگر نتایج پژوهش می توان به تأثیر مثبت آموزش بر سطح پذیرش قواعد آر.دی.ای. از سوی نمونه پژوهش (فهرست نویسان) اشاره کرد. بدین ترتیب، مشخص شد پس از آموزش و در نتیجه افزایش آشنایی فهرست نویسان با آر.دی.ای.، میزان آمادگی آنها برای پذیرش این قواعد به صورت معناداری افزایش یافته است. همچنین در این پژوهش، رابطه معناداری میان سن و سابقه کاری فهرست نویسان با میزان آشنایی خوداظهاری، آشنایی عملی و میزان پذیرش قواعد فهرست نویسی جدید (آر.دی.ای.) در نمونه پژوهش مشاهده نشد. بر اساس یافته های دیگر این پژوهش، فهرست نویسان خواستار ایجاد تغییراتی در نرم افزارهای کتابخانه ای به منظور پیاده سازی بهتر قواعد فهرست نویسی جدید (آر.دی.ای.) شدند. در این میان، فهرست نویسان بیش از همه خواستار به کارگیری همه جانبه قابلیتها و امکانات راهنما به منظور معرفی و بهره گیری تغییرات جدید در نحوه ثبت اطلاعات فهرست نویسی، ارائه آموزشهای کافی به فهرست نویسان پیش از پیاده سازی قواعد جدید، هماهنگ ساختن کاربرگه های فهرست نویسی با آر.دی.ای.، بازنگری در سرفصل درسهای سازماندهی اطلاعات در گروه های کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه ها و حضور کتابداران آشنا با قواعد جدید در کارگروه تغییر و تعدیل نرم افزارهای کتابخانه ای شدند.
۲۰.

بررسی وضعیت مطالعه عمومی و تخصصی کتابداران کتابخانه های عمومی شهر مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مشهد کتابدار کتابخانه های عمومی مطالعه عمومی مطالعه تخصصی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 186 تعداد دانلود : 381
هدف: هدف از انجام پژوهش حاضر، تعیین وضعیت انجام مطالعه عمومی و تخصصی کتابداران کتابخانه های عمومی شهر مشهد و شناسایی عوامل موثر بر آن است. روش: روش پژوهش حاضر پیمایشی و از نوع کاربردی و ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته است. یافته ها: بنا بر اظهار کتابداران، میانگین زمانی که آنها در یک روز صرف انجام مطالعه عمومی و تخصصی می کنند به ترتیب 77/47 و 08/29 دقیقه در روز بوده است. میزان علاقه کتابداران به انجام مطالعه عمومی و تخصصی از سطح متوسط بیشتر و میزان انجام مطالعه عمومی و تخصصی توسط ایشان از سطح متوسط کمتر است. کتابداران عمده ترین دلایل انجام مطالعه عمومی را افزایش اطلاعات عمومی، کسب لذت از مطالعه و افزایش توان پاسخ گویی به مراجعان؛ و مهم ترین دلایل انجام مطالعه تخصصی خود را افزایش توان پاسخگویی به مراجعان کتابخانه، به روز بودن و حضور مؤثر در جامعه علمی رشته خود برشمردند. عمده ترین موانع بازدارنده کتابداران کتابخانه های عمومی شهر مشهد از انجام مطالعه عمومی شامل خستگی ناشی از فعالیت شغلی، کمبود وقت و فرصت مطالعه و قوانین اداری بوده است. خستگی ناشی از فعالیت شغلی، تأثیر نداشتن مطالعه در ارزشیابی شغلی، و قوانین اداری از مهم ترین موانع بازدارنده کتابداران مورد بررسی در انجام مطالعه تخصصی آنها بوده است. همچنین تنها میان سن کتابداران مورد بررسی و میزان مطالعه عمومی و تخصصی آنها رابطه معنادار آن هم به صورت معکوس وجود دارد. اصالت/ارزش: این پژوهش ضمن مستند کردن وضعیت مطالعه کتابداران کتابخانه های عمومی شهر مشهد، چالش ها و مشکلات اصلی موجود را نیز شناسایی کرده که با رفع آن ها و انجام برنامه ریزی مدون توسط مدیران، می توان زمینه پرورش و ظهور مشاوران و متخصصان اطلاعاتی بامعلومات را در کتابخانه های عمومی جهت ارائه خدمات اطلاعاتی مناسب فراهم کرد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان