حدیث و علوم حدیث

واژه «توسل» دوبار در قرآن آمده است. این واژه به معنای تقرب جستن، منزلت جستن و نزدیک شدن به غیر توسط چیزی، به کار رفته است. با ژرف‌نگری در منابع اسلامی به این نتیجه می‌رسیم که توسل انواع فراوانی دارد. بعضی از انواع توسل، به اتفاق همه دانشمندان اسلام جایز، بعضی از آن ممنوع و حرام و بعضی دیگر مورد اختلاف است. توسل به حق نبی، توسل به آثار نبی و توسل به دعای نبی و اولیای الهی بعد از حیات، از انواع اختلافی است. از روایات اسلامی استفاده می‌شود که توسل جستن به ذات نبی و آثار آن حضرت و اولیای الهی هیچ اشکالی ندارد. از زمان صدر اسلام نیز سیره صحابه، تابعین و مسلمانان همین بوده است؛ ولی در قرون بعد، افرادی از جمله ابن‌تیمیه این امر را ممنوع اعلام کردند که شکاف بزرگی بین مسلمانان ایجاد شد. محمدبن‌عبدالوهاب نیز در قرن دوازدهم آن را تشدید نمود و این مسئله باعث اختلاف میان مسلمانان شد.

۱۵۲.

قاعده الواحد و فاعلیت الهی

نویسنده: جعفر شانظری

منبع: پژوهش های فلسفی-کلامی ۱۳۸۲ شماره ۱۷و۱۸

کلید واژه ها: وجود فاعل علیت واحد بسیط سنخیت مفیض

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث علوم حدیث رجال مباحث کلی

تعداد بازدید : ۱۷۲۶۵

چکیده از جمله قواعد فلسفی در باب علیت، قاعده معروف «الواحد» است که با اصل سنخیت علت و معلول ارتباط تنگاتنگ دارد. در منظر بسیاری از حکیمان، این قاعده بدیهی تلقی شده، در عین این که از منظر برخی با اشکال‏ها و پرسش‏های جدّی در خصوص قلمرو آن روبه‏رو شده است، از جمله این‏که: قاعده الواحد با فاعلیت و قدرت مطلقه الهی تعارض دارد، به‏گونه‏ای که برخی علیت الهی را از شمول قاعده خارج کرده‏اند. این مقاله ضمن تبیین اصل قاعده و قلمرو آن، به اشکال محدودیت قدرت الهی پرداخته و پاسخ حکیمان را در این خصوص نقد و تحلیل می‏کند و سرانجام به این نتیجه می‏رسد که نه تخصیص در قاعده عقلی «الواحد» صحیح است و نه محدودیت در قدرت مطلقه الهی رواست، بنابراین، هیچ تناقضی میان مفاد قاعده الواحد و براهین دالّ بر اطلاق فاعلیت الهی وجود ندارد.

۱۵۳.

ائمه(علیهم السلام) و رازدارى

نویسنده: حسن عاشوری لنگرودی

منبع: فرهنگ کوثر ۱۳۸۹ شماره ۸۱

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۶۹۰۴

۱۵۴.

سیمای اخلاقی امام باقر(ع)

نویسنده: ابوالفضل هادی منش

منبع: فرهنگ کوثر ۱۳۸۴ شماره ۶۲

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۶۷۳۲

۱۵۵.

پرهیز از ظلم و کمک به ستمدیده

منبع: نشریه پاسدار اسلام ۱۳۷۹ شماره ۲۲۱

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی اخلاق و تربیت در روایات

تعداد بازدید : ۱۶۶۸۸

۱۵۶.

هشام بن‏حکم از اصحاب امام صادق و امام کاظم(ع)

نویسنده: عبدالکریم پاک نیا

منبع: فرهنگ کوثر ۱۳۷۷ شماره ۱۸

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۶۶۷۲

۱۵۷.

رفاه و آسایش در عصر ظهور

نویسنده: مرکز فرهنگ و معارف قرآن

منبع: نشریه پاسدار اسلام ۱۳۸۶ شماره ۳۰۹

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۶۵۷۴

۱۵۸.

کیفیت صلوات از نگاه فریقین(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده: محمدحسن زمانی

منبع: طلوع ۱۳۸۲ شماره ۶

کلید واژه ها: کیفیت صلوات روایات آل محمد فریقین

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی اخلاق و تربیت در روایات

تعداد بازدید : ۱۶۴۹۳

«صلوات» از شعارهای مشترک کل امت اسلامی است که قرآن کریم صراحتاً به آن دستور داده است. اما متاسفانه کیفیت عبارت این شعار در بین دو فرقه بزرگ اسلامی مورد اختلاف قرار گرفته است. ضرورت اتحاد امت اسلامی اقتضا می‌کند که دو فرقه در این زمینه هم به وحدت نظر برسند. وجود دهها روایت و حدیث نبوی که راهنمای کیفیت صلوات است در حل این اختلاف نقش عمده دارد. تبیین این امر نیز از رسالتهای روحانیت و محققان و مؤلفان شیعه است، به ویژه اگر این احادیث از کتب خود اهل سنت جمع‌آوری و تدوین گردد. مقاله حاضر اقدامی است در همین زمینه و برای تحقق همین هدف. این نوشتارگامی ابتدایی و شایسته تکمیل از سوی دیگر محققان است. امید است برای جویندگان و پژوهشگران معارف حقیقی اسلام مؤثر افتد.

۱۵۹.

تمایز روح و نفس در قرآن کریم و روایات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مهدی قجاوند محسن جاج کاظمیان

منبع: مطالعات قرآن و حدیث سال نهم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۱۸)

کلید واژه ها: نفس روح حدیث قرآن کریم تمایز روح و نفس

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۶۳۹۳ تعداد دانلود : ۲۵۱۶

تمایز روح و نفس در قرآن و روایات به ندرت مورد توجه اذهان قرار گرفته است؛ و عمدتاً به عنوان دو کلمه مترادف در مصداق حقیقت انسان نگریسته می شود. لذا نوشتار حاضر، مقوله نفس و روح را در سه حیطة لغت، قرآن و روایات مورد تحقیق و بررسی قرار داده است و در هر بخش با استقصای نمونه های آن دو، کاربرد و مصادیقشان را معین ساخته. در این مقال با استناد به وجوه و دلایل قرآنی و روایی و نیز بیانات لغویان و علمای تفسیر و در پرتو استقصاء انجام شده تمایز بین آنها مطرح می شود. حاصل آنکه اکثر مفسران، متکلمان و محدثان براساس مبانی نصوص دینی، به تمایز هرچه بیشتر میان نفس و روح اصرار می ورزند؛ لیکن در تفکر فلسفی صرفاً به کاربرد مصداقی نفس و روح به عنوان حقیقت انسانی عنایت شده؛ لذا آن دو را مترادف می گیرند. اگر جه مفسران و متکلمان در مواجهه با آیات و روایات مربوط به روح، صرفاً به بیان مصادیق آن همت گماشته اند. و این تفسیر نیز به طور پراکنده و با تشتّت آراء انجام گرفته است، لیکن همچنان می توان این تمایز را در فرهنگ قرآنی و روایی مشاهده نمود. یکی از عوامل عدم توجه به این تفاوت، پراکندگی در آراء این گروه، قناعت نمودن به بیان اقوال صحابی و تابعین است و به ندرت به تحلیل و استدلال اقدام نموده اند.

۱۶۰.

تعلیم و تربیت هدف اصلی حکومت امام علی (علیه السلام)(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده: محمدحسین پژوهنده

منبع: اندیشه حوزه ۱۳۸۰ شماره ۲۷

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۶۳۵۲

درخت حوزه‌های تخصصی