درخت حوزه‌های تخصصی

صنعت خودرو با توجه به وسعت دامنه عمل و توانمندی در زمینه اشتغال زایی از اهمیت ویژه ای برخوردار است؛ توان بالقوه کشور برای رشد و پیشرفت و حضور در بازارهای جهانی به زیر بخش خودروی سنگین در صنعت خودروسازی کشور جایگاه خاصی بخشیده است که این توان بالقوه را می توان ناشی از توان سازندگان داخلی در ساخت بدنه و به صرفه نبودن صادرات کامل خودرو برای تولیدکنندگان برتر دنیا دانست. پیچیده شدن روزافزون رقابت و متغیر و متلاطم بودن محیط کسب و کار در جهان امروز کوچک ترین غفلت شرکت های بزرگ را به مشکلات عدیده ای منتهی می سازد؛ لذا جهت بقای حضور در یک صنعت نیاز به داشتن راهکارهای عملی و استراتژی های مشخص و مدون ضروری به نظر می رسد در حالی که برای صنعت خودروی سنگین کشورمان تاکنون جهت گیری مشخص، مدون و علمی ای تعیین نشده است؛ به همین خاطر پژوهش حاضر به دنبال بررسی رابطه بین سازگاری استراتژی های کسب و کار تولیدی و عملکرد شرکت سایپادیزل زیر مجموعه گروه تولیدی سایپا می باشد.استراتژی کسب و کار شرکت بر اساس مدل مایکل پورتر (1980) و در دو بخش اصلی استراتژی رهبری هزینه و استراتژی تمایز و از طریق مصاحبه با تعدادی از مدیران و کارشناسان بررسی شده و محتوای استراتژی تولید که دربر گیرنده تعدادی از متغیرهای کلیدی تصمیم شامل منابع انسانی، برنامه ریزی تولید، کنترل مواد، ادغام عمودی و سازمان و مدیریت است نیز از طریق پرسشنامه ای که بین مدیران و کارشناسان شاغل در شرکت توزیع گردیده، سنجیده شده و نتایج حاصل از پرسشنامه هم از طریق بررسی اسناد و مدارک سازمانی مورد تایید واقع گردیده است.عملکرد شرکت نیز بر اساس دو معیار کلیدی سود و فروش طی سال های 1375 تا 1381 از اسناد مالی شرکت استخراج گردیده تا نسبت به بررسی رابطه سازگاری استراتژی های کسب و کار تولیدی و عملکرد مورد استناد قرار گیرد. روش تحقیق حاضر از نوع روش تحقیق غیرآزمایشی یا توصیفی و نیز به شکل مطالعه موردی بوده و نتایج حاصل از آن برای استفاده در جامعه آماری مورد مطالعه به کار گرفته شده است.

امروزه هیچ شکی نیست که در بستر جهانی شدن، تنها صنایعی از کشورها می توانند در حیطه رقابت با صنایع سایر کشورها موفق می شوند که از رقابت مندی بالاتر برخوردار باشند. مقوله رقابت مندی، یک موضوع چند سطحی بوده و در سطح بنگاهی، صنعت و ملی کاربرد دارد. از آنجا که بیشتر تأکید مطالعات نظری و تجربی بر روی رقابت مندی در سطح بنگاهی و ملی می باشد؛ این مقاله بر آن شد تا به تبیین این مفهوم در سطح صنعت بپردازد. برای دستیابی به الگوی جامع رقابت مندی کل صنعت، باید علاوه بر سطح صنعت، دو سطح ملی و بنگاهی نیز مورد بررسی قرار می گرفت. از این رو با برخورداری از یک نگرش چندسطحی، متغیرهای مناسب و اثرگذار بر رقابت مندی در هر سطح به تفکیک معرفی شد. سپس با استفاده از روش فرآیند تحلیل شبکه ای (ANP)، الگوی عمومی مزبور بر اساس نظرات خبرگان برای شرایط ایران آزمون شد و مشخص شد که در صنعت ایران به طور کلی، رقابت مندی کل صنعت به شدت تحت تأثیر عوامل مطرح در سطح ملی یا فضای رقابت مندی کلان می باشد و بقیه عوامل در سطوح دیگر (مانند عوامل در سطح بنگاهی، بین بنگاهی و صنعت) از اهمیت چندانی برخوردار نیست. بنابراین جهت افزایش رقابت مندی کل صنعت کشور، باید تأکید بیشتری بر اصلاح و بهبود عوامل کلان در سطح ملی صورت پذیرد

در حالی که استفاده از شبیه سازی های رایانه ای در علوم مهندسی در حدود نیم قرن پیش شروع شده است، تنها در دهه گذشته نظریه و فناوری شبیه سازی اثر عظیمی را روی رشته های مهندسی گذاشته است. این تغییر قابل ملاحظه اساساً به دلیل توسعه علوم محاسباتی و رایانه ای و پیشرفت های سریع در تجهیزات و سیستم های آن رخ داده است. دلایل دیگری نیز وجود دارد، برای مثال، انبوهی از فناوری ها در افقی قرار دارد که نمی توانیم بدون شبیه سازی امید به درک، توسعه، یا به کارگیری آنها داشته باشیم. در این مقاله تأثیر بالقوه پیشرفت های علوم مهندسی مبتنی بر شبیه سازی روی علم و فناوری را بررسی کرده و چالش ها و موانع برای پیشرفت های بعدی را مورد شناسایی قرار داده ایم. با به کارگیری این علوم می توانیم پیشرفت های بسیار بزرگی را در جبهه وسیعی مانند پزشکی، علم مواد، امنیت ملی، ساخت، طراحی مهندسی و بسیاری موارد دیگر توقع داشته باشیم. به دلیل طولانی بودن مباحث، مقاله در دو قسمت جداگانه تدوین شده است. در این قسمت، اهمیت علوم مهندسی مبتنی بر شبیه سازی به عنوان یک پیشنیاز برای علوم و مهندسی فردا را مورد بررسی قرار داده، برخی از کاربردهای قابل ملاحظه آن را که منافع و امتیازات بزرگی را به جامعه ارایه می دهد توصیف نموده و پیشنهاداتی را عنوان نموده ایم. در قسمت دوم مقاله مباحثی مانند بزرگ ترین موانع، چالش ها و فرصت ها در علوم مهندسی مبتنی بر شبیه سازی، شامل: "چالش مدل سازی و شبیه سازی چندمقیاسی، روش های تعیین عدم اطمینان، معتبرسازی و صحه گذاری مدل، سیستم های شبیه سازی پویا، حسگرها، معیارها و شبیه سازی های همگن، چشم اندازهای جدید در نرم افزار شبیه سازی، ضرورت داده- بزرگ در شبیه سازی و نقش تجسم در علوم مهندسی مبتنی بر شبیه سازی و همچنین الگوریتم های نسل بعدی و عملکرد محاسباتی" و بالاخره، اثر علوم مهندسی مبتنی بر شبیه سازی روی سیستم تعلیم و تربیت مهندسین، دانشمندان و متخصصین فردا مورد بررسی قرار گرفته است.

این مقاله به دنبال برآورد اهمیت نسبی الزامات فنی محصول در ماتریس QFD با در نظر گرفتن نیازمندی های مشتریان و محدودیت های پیش روی تولیدکنندگان است. با توجه به اینکه ماتریس QFD فقط خواسته های مشتریان را در الزامات فنی دخیل می داند، لذا این مقاله به دنبال روشی جهت بررسی محدودیت های موجود در طراحی محصول علاوه بر نیازمندی ها است. از این رو مدل DEA که یک مدل برنامه ریزی خطی است، پیشنهاد می شود. در این راستا، در آغاز به بررسی ادبیات موضوع در زمینه های QFD و DEA پرداخته خواهد شد و پس از تشریح فرآیند تلفیق دو مدل با یکدیگر، مطالعه موردی بررسی می شود. برآورد نیازمندی های مشتریان و اهمیت نسبی آنها، محدودیت های پیش روی تولیدکنندگان و مشخصات فنی در صنعت کاشی و سرامیک یزد نیز مدنظر قرار خواهد گرفت. همچنین رابطه بین نیازمندی ها با مشخصات فنی از یک سو و محدودیت های پیش روی تولیدکنندگان و مشخصات فنی از سوی دیگر برآورده می شود. در نهایت با ساخت مدل DEA و محدودیت های آن، اهمیت نسبی الزامات فنی در صنعت کاشی و سرامیک یزد حاصل خواهد شد.

هدف از پژوهش حاضر معرفی تکنیک تحلیل پوششی داده ها به عنوان روشی مکمل برای تحلیل سنتی نسبت های مالی است. یکی از محدودیت های تحلیل سنتی این است که هر گروه از نسبت ها تنها یک بعد از ابعاد مالی را نشان می دهند و در تجزیه و تحلیل صورت های مالی به سهولت نمی توان نتایج تحلیل گرو های متفاوت نسبت های مالی را با هم تجمیع کرد و در مورد کلیت صورت های مالی نظر داد. این پژوهش برای رفع این مشکل، تکنیک تحلیل پوششی داده ها را پیشنهاد کرد و در این راستا صورت های مالی 267 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران را برای دوره ی زمانی 1384-1386 مورد تجزیه و تحلیل قرار داد. نسبت ها و داده های مالی، 4 ورودی و 7 خروجی مدل پوششی BCC ورودی محور تکنیک مذکور را تشکیل دادند. اجرای مدل مذکور نشان داد که در میان 267 شرکت مورد بررسی 32 شرکت دارای کارایی نسبی و 235 شرکت ناکارا هستند. درواقع این تکنیک نسبت ها و داده های مالی مختلف را به یک معیار واحد و قابل مقایسه به نام «کارایی» تبدیل کرد. بنابراین، می توان نتیجه گرفت که تکنیک تحلیل پوششی داده ها می تواند مکمل خوبی برای تحلیل سنتی صورت های مالی با استفاده از نسبت های مالی باشد.

در سال های اخیر، اهمیت و نقش صنایع کوچک در کشورهای صنعتی و در حال توسعه افزایش یافته است. در ایران نیز اهمیت صنایع کوچک رو به رشد بوده و از این رو دولت ها میتوانند با ارایهی راهکارهای حمایتی از صنایع کوچک و زودبازده، افزون بر رفع بخش قابل توجهی از مشکل بیکاری به افزایش تولید ملی و صادرات و توسعهی کارآفرینی نیز کمک کنند. لازمهی تحقق این هدف آن است که کمکهای دولت به شکل درست و بهینه در کل کشور اختصاص داده شود تا بتواند اهدافی همانند عدالت اجتماعی و فقرزدایی را نیز تحقق بخشد. در این تحقیق ابتدا شاخص های تخصیص اعتبارات تعیین و سپس آرمان ها در الگوی برنامه ریزی آرمانی با استفاده از این شاخص ها که ضرایب اهمیت آن از طریق تحلیل سلسله مراتبی گروهی به دست آمد، تعیین شد. هم چنین از AHP گروهی در تعیین اهمیت هر یک از بخش های عمدهی اقتصادی استان ها (کشاورزی، صنعت و خدمت ها) استفاده و نتایج به تفکیک استان های کشور استخراج شد. در پایان الگوی آرمانی با استفاده از نرم افزار Lingo حل شده و نتایج آن بررسی شد.

در این مقاله نقش همکاری های بین المللی در توسعه و انتقال دانش فنی تولید کاتالیست های تجاری مورد بررسی قرار گرفته است. روش شناسی مورد استفاده در الگوبرداری، تهیه و جمع آوری اطلاعات و تحلیل آنها با مدل اکتساب فناوری کیه زا می باشد. برای تعیین مورد الگوبرداری از ملاک هایی مانند میزان توسعه یافتگی، وضعیت منابع نفتی و جغرافیای سیاسی استفاده شده است. کشورهای مورد الگوبرداری برزیل، عربستان سعودی و کویت می باشند که همگی در دهه های اخیر از طریق همکاریهای بین المللی موفق به کسب فناوری های مربوط به تولید تجاری کاتالیست شده اند. بر اساس این بررسی بهترین روش برای انتقال فناوری کاتالیست ها، روش سرمایه گذاری مشترک است. همچنین تمرکز بر کاتالیست های در حال رشد با رویکرد توسعه صادرات پیشنهاد می گردد.

برنامه ریزی دقیق و سیستماتیک جهت ایجاد، حفظ و افزایش انگیزه کارکنان از مهمترین راهکارها جهت افزایش بهره وری سازمانی است. این برنامه نیاز مبرم به بررسی همه جانبه و اولویت بندی عوامل موثر بر ارتقا انگیزش و بهره وری نیروی انسانی دارد. لذا در این تحقیق، با استفاده از مدل تحلیل شبکه ای فازی، که روشی منظم، جامع و ساختارمند از تصمیم گیری چندمعیاره است، به مطالعه، دسته بندی و اولویت بندی عوامل موثر بر انگیزش کارکنان پرداخته شده است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که رابطه مثبت و معنی داری بین نظام پاداش، عوامل انگیزش، و بهره وری منابع انسانی وجود دارد. همچنین، در بین گزینه های نظام پاداش، به ترتیب، عوامل پاداش بیرونی غیرمالی، پاداش بیرونی مالی، و در انتها پاداش درونی (ذاتی) دارای بیشترین تاثیر در افزایش میزان انگیزش و بهره وری بوده است. نتایج حاصل از اولویت بندی عوامل انگیزشی در شرکت پخش فراورده های نفتی فارس نشان می دهد که احساس دریافت عادلانه افراد بر اساس انجام کار، عملی نمودن ارزشیابی عملکرد، فراهم بودن فرصت پیشرفت برای همه کارکنان، تناسب بین مشخصات شغل و توانایی شاغل، و شایسته و و با صلاحیت بودن مدیر، برای افزایش بهره وری سازمان بسیار پراهمیت است.

مدیریت منابع بخصوص تخصیص مناسب منابع یکی از نکات قابل توجه سازمانها است. در این مقاله ما به یک مساله واقعی می پردازیم که در آن تصمیم گیرنده می خواهد از بین واحدهای تصمیم گیرنده (DMU) یک گروه را بگونه ای انتخاب کند که به دو هدف مورد نظرش برسد: اول اینکه به دلیل در برداشتن هزینه اضافی به علت نگهداری، تصمیم گیرنده مایل است که از منابعی که در اختیار دارد بیشتر استفاده کند، و دوم اینکه او مایل است که واحدها را بگونه ای انتخاب کند که گروه تشکیل شونده دارای بیشترین کارایی مجموع باشد. در این مقاله یک مدل برنامه ریزی صحیح بر مبنای تحلیل پوششی داده ها به منظور انتخاب گروهی با حداکثر کارایی مجموع که در شرایط مورد نظر تصمیم گیرنده صدق کند معرفی می شود.

سنجش توانمندی فناوری در سطح ملی یکی از مراحل کلیدی سیاست گذاری فناوری محسوب می شود. این سنجش نیازمند شاخص های مرتبط با حوزه فناوری و چارچوب مفهومی مناسب است به طوری که جامعیت و دقت این ارزیابی حفظ گردد. در این مقاله سنجش توانمندی فناوری با استفاده از یک چارچوب ابتکاری و شاخص های خاص فناوری انجام می شود. این سنجش نگرشی جامع و سامانمند (سیستمی) درخصوص وضعیت فناوری در کشور ارایه می دهد و زمینه ساز سیاست گذاری و توسعه فناوری در راستای تحقق اهداف چشم انداز 20 ساله کشور خواهد بود.

در این تحقیق، عوامل مختلف آموزشی که در برنامه ریزی بهبود بهره وری دانشگاه ها موثر هستند و در تحقیقات قبلی شناسایی شده اند، به روش تصمیم گیری گروهی، به صورت زوجی مورد مقایسه قرار گرفته و اهمیت نسبی هر عامل آموزشی نسبت به سایر عوامل تعیین و این عوامل رتبه بندی شده اند. کارشناسان آگاه به مسایل آموزشی دانشگاه ها در واحدهای منطقه 8 دانشگاه آزاد اسلامی که عمدا معاونین مدیران آموزشی و اعضای هیات علمی بوده اند، با استفاده از یک پرسشنامه مقایسات مذکور را انجام داده و با تلفیق نظرات این کارشناسان اهمیت نسبی هر عامل آموزشی و رتبه آنها تعیین شده است. چون تعداد عوامل آموزشی موثر بر بهره وری زیاد و ایجاد هر یک مستلزم هزینه و زمان بسیار زیاد است، با رتبه بندی آنها می توان مهم ترین عوامل مذکور را به ترتیب اهمیت نسبی آنها تعیین و به این طریق استفاده از امکانات و منابع مالی، انسانی و تجهیزات را بهینه نمود. بر اساس این تحقیق، عوامل مرتبط با کیفیت مدیریت دانشگاه و اساتید مهم ترین عوامل آموزشی موثر بر بهره بری دانشگاه ها تعیین شده اند.

در این مقاله به بررسی و اولویت بندی عوامل موثر در توانمندسازی کارکنان به روش TOPSIS پرداخته شده است. بدین منظور، ابتدا ضمن مرور ادبیات و مفاهیم موجود در توانمندسازی، عوامل موثر مورد مطالعه قرار گرفته است. سپس برای شناسایی عوامل تاثیرگذار در جامعه اماری مورد مطالعه پرسشنامه ای طراحی و تدوین شده است. پرسشنامه تدوین شده به منظور انتخاب متغیرهای (عوامل) اصلی مورد مطالعه به اعضا نمونه اماری داده شد و نظرات انان در خصوص این عوامل تعیین گشته است.پس از تعیین عوامل اصلی با استفاده از نرم افزار Minitab 15، بوسیله رسم نمودار پارتو عواملی را که دارای بیشترین تاثیر بر توانمندسازی بودند شناسایی شده است. پایایی جوابهای بدست امده با روش بازازمایی مورد مطالعه قرار گرفته است. در ادامه به منظور اولویت بندی عوامل شناسایی شده، از روش TOPSIS استفاده شده است. بدین منظور پرسشنامه دوم جهت بررسی تاثیر هر یک از عوامل نسبت به شاخصهای تعیین شده در اختیار نمونه اماری قرار گرفت و پس از جمع اوری و تلخیص داده ها، ماتریس تصمیم گیری بدست امد. در نهایت اولویت بندی عوامل با توجه به اوزان و اهمیت هر یک از عوامل مشخص گردیده است. نتیجه اولویت بندی عوامل نشان می دهد که بترتیب اموزش، بکارگیری سیستم مشارکت، وجود انگیزه در پرسنل، تفویض اختیار، پاداش مبتنی بر عملکرد، کار تیمی، غنی سازی شغلی و حس مسوولیت پذیری جهت توانمندسازی کارکنان در اولویت قرار دارند.