احمد عابدی

هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی برنامه یادگیری عملکردی بر عملکرد شناختی کودکان تاخیر رشدی بود. روش پژوهش شبه آزمایشی است و از طرح پیش آزمون ، پس آزمون و پیگیری با گروه کنترل استفاده شد. جمعیت مورد مطالعه پژوهش را کلیه کودکان 4 تا 6 ساله تشکیل داده اند که در مهدکودک ها و مراکز پیش دبستانی شهر تبریز حضور داشتند. روش نمونه گیری به صورت هدفمند و دردسترس بود و سه منطقه انتخاب و از هر کدام از آنها نیز سه مرکز مهدکودک و پیش دبستانی انتخاب شدند. به منظور غربالگری، مقیاس هوشی وکسلر پیش از دبستان ویرایش سوم، از کودکان به عمل آمد و تعداد 30 نفر از افرادی که دارای تاخیر در رشد شناختی بودند و ملاک های ورود به پژوهش را داشتند انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایدهی شدند. سپس اجرای برنامه یادگیری عملکردی به مدت 16 جلسه بر روی گروه آزمایش انجام گرفت و گروه کنترل نیز هیچگونه مداخله ای دریافت نکردند، داده ها با آزمون تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر و با استفاده از نرم افزار آماری SPSS-22 تحلیل شدند. نتایج به دست آمده در متغیر عملکرد شناختی نشان داد که بین آزمودنی-های گروه آزمایش و کنترل از نظر عملکرد شناختی در مرحله پس-آزمون و پیگیری با پیش آزمون، تفاوت معنی داری وجود دارد (05/0 > P). بنابراین می توان نتیجه گرفت که برنامه یادگیری عملکردی منجر به افزایش عمکرد شناختی در کودکان تاخیر رشدی شده است.

با توجه به اهمیت پرورش هوش، سنین حساس رشد، خاصیت انعطاف پذیری مغز و تغییر رویکردهای هوشی هدف از این پژوهش تدوین بسته آموزشی رفتار والدینی بر اساس تجارب زیسته والدین دارای فرزند پیش دبستانی تیزهوش بود. با کمک مقیاس هوشی تهران- استنفورد بینه هوش کودکان زیادی (46 نفر از 497 کودک) در طی دو سال سنجیده و در نهایت 20 کودک تیزهوش با بهره هوشی بالای 130 انتخاب شدند. با خانواده های این کودکان مصاحبه شد، مصاحبه ها ضبط شده و با کمک روش کلایزی تحلیل شدند و مضامین اصلی و فرعی پرورش هوش مشخص شد. سپس با مطالعه منابع متعدد و نتایج حاصل از پژوهش، بسته فرزندپروری برای داشتن فرزند تیزهوش آماده و جهت بررسی روایی محتوایی، صوری و روایی محتوایی کمی در اختیار 7 متخصص حوزه هوش و کودک قرار گرفت. نتایج پایانی دلالت بر 13 مضمون اصلی و 32 مضمون فرعی همراه با شواهد و مثال را داشت و 13 جلسه برای بسته آموزش رفتار والدین طراحی و تأیید شد. با توجه به تأیید این بسته توسط متخصصان، محتوای تهیه شده می تواند راهنمای جامعی برای تربیت هوشی فرزندان برای والدین دارای فرزند زیر شش سال باشد. امیدواریم که این نتایج ارمغان خوبی برای آینده فرزندان ایران باشد.

نظریه ی چندمعنایی در تفسیر قرآن به رویکردی تفسیری عرفانی نظر دارد که ریشه در تأویل پذیری قرآن داشته و مطابق با آن کلمات و تعابیر قرآنی حاوی معانی گوناگونی است و هر کدام از این معانی در جای خود معتبر است و نمی توان یکی را بر دیگری ترجیح داد. اما آیا پذیرش چندمعنایی خود مانعی در برابر تفسیر قرآن نیست؟ چگونه می توان میان اقوال متغایر مفسرین جمع کرد؟ آیا جمع میان این اقوال که ریشه در تکثرگرائی عرفانی دارد نتیجه ا ی تفسیری نیز به همراه خواهد داشت؟ تفسیر عین الاعیان نوشته شمس الدین محمد فناری که به تفسیر سوره حمد اختصاص دارد، نمونه و الگوی مناسبی است که کیفیت به کارگیری چندمعنایی در تفسیر قرآن و نیز نتایج آن را به روشنی نشان می دهد. فناری در تفسیر کلمات «الحمد»، «رب العالمین»، «یوم الدین» و نیز در بیان تفاوت دو صفت الهی «الرحمن» و «الرحیم»، اقوال گوناگون مفسران را نقل کرده تلاش می کند به معنایی گسترده از آیات دست یابد تا نشان دهد قرآن کریم دریایی بی کران از معانی است. کاربست چندمعنایی در تفسیر عین الاعیان گویای آن است که این رویکرد می تواند لایه هایی از معانی قرآن را بازگو کند که در رویکرد تک معنایی، مغفول می ماند.

مقدمه: در سال های اخیر مطالعات زیادی در رابطه با وجود علائم عصب شناختی نرم در اختلال نقص توجه/بیش فعالی انجام گرفته اما پیرامون مقایسه اثربخشی درمان های رایج بر کاهش این علائم در کشور ما پژوهش های اندکی انجام شده است. پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثرات دارو درمانی و بازی های توجهی بر این علائم انجام شد. روش کار: این پژوهش به شیوه نیمه آزمایشی با پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری، با گروه گواه، و بر روی نمونه ای شامل 100 نفر از دانش آموزان پسر دارای اختلال نقص توجه/بیش فعالی در سال تحصیلی 96-1395 به انجام رسید. پس از اجرای آزمون عصب شناختی کمبریج CNI و مقیاس Conners والدین، با توجه به نمرات به دست آمده و نقطه برش، آزمودنی ها در دو گروه علائم عصب شناختی نرم بالا و پایین جای گرفته و هر کدام از گروه ها به صورت تصادفی در دو گروه آزمایشی و یک گروه گواه (مجموعا شش گروه) گمارده شدند و مداخله های درمانی روی آنان صورت گرفت. داده های به دست آمده با روش تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر و با استفاده از نرم افزار SPSS-23 تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: تحلیل داده ها روشن ساخت که گرو های آزمایشی و گروه گواه با یکدیگر تفاوت معناداری دارند و دو روش درمانی بر اساس شدت علائم عصب شناختی، موجب کاهش علائم شده اند. دارو درمانی بیشتر بر علائم شدید عصب شناختی نرم، و بازی های توجهی بر علائم خفیف اثر داشته است. نتیجه گیری: یافته های مذکور می تواند در انتخاب نوع درمان، بر حسب شدت علائم عصب شناختی، یاریگر درمانگران باشد. علاوه بر این از یافته های پژوهش حاضر در توضیح ارتباط میان جنبه های عصب روان شناختی اختلال نقص توجه/بیش فعالی با عوامل داروشناختی و چگونگی اثربخشی دارو نیز می توان بهره گرفت.

هدف: هدف پژوهش حاضر مقایسه اثربخشی برنامه مثبت اندیشی فردریکسون با برنامه تغییر ذهنیت دوئیک بر سبک های مقابله ای دانش آموزان تیزهوش مبتلا به اضطراب امتحان پایه نهم شهر اصفهان بود. روش: روش این پژوهش نیمه تجربی (آزمایشی) و طرح پژوهش از نوع پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی دانش آموزان دختر تیزهوش پایه نهم شهر اصفهان بود که در سال تحصیلی 1396-1395 مشغول به تحصیل بودند تعداد آن ها 450 نفر بود. در آغاز غربالگری انجام شد و از جامعه آماری تعداد 45 دانش آموز مضطرب که براساس پرسشنامه اضطراب امتحان اهواز نمره های بالاتری کسب کردند ، انتخاب شدند. سپس به روش نمونه گیری تصادفی ساده به دو گروه آزمایشی (15 نفر در گروه آموزش مثبت اندیشی فردریکسون و 15 نفر در گروه آموزش برنامه تغییر ذهنیت دوئیک) و 15 نفر در گروه کنترل تقسیم شدند. گروه مثبت اندیشی فردریکسون 8 جلسه و گروه تغییر ذهنیت دوئیک 8 جلسه آموزش دریافت کردند، درحالی که گروه کنترل هیچ مداخله ای دریافت نکرد. تمامی شرکت کنندگان پرسشنامه مقابله با استرس را در پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری شش ماهه تکمیل کردند. برای آزمون فرضیه های پژوهش از تحلیل کوواریانس چندمتغیری استفاده شد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS-22 تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: یافته ها نشان داد که دو گروه آزمایشی در ارتباط با سبک مقابله ای هیجان مدار، مسأله مدار و اجتنابی، نسبت به گروه کنترل اثربخش بودند و این اثربخشی تا دوره پیگیری تداوم داشت. نتیجه گیری: با به کارگیری برنامه های مثبت اندیشی و تغییر ذهنیت می توان سبک های مقابله ای دانش آموزان تیزهوش را بهبود بخشید. همچنین هیچ تفاوت معناداری بین اثربخشی برنامه مثبت اندیشی فردریکسون و تغییر ذهنیت دوئیک در سبک مقابله ای دانش آموزان تیزهوش مشاهده نشد.

مقدمه و هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر برنامه یادگیری عملکردی بر عملکرد حرکتی ظریف و درشت کودکان با تاخیر رشدی انجام گرفت. روش: روش پژوهش نیمه آزمایشی بود و از طرح پیشآزمون - پسآزمون و پیگیری با گروه کنترل استفاده شد. به این منظور با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و از بین کودکان 4 تا 6 ساله با تأخیر رشدی شهر تبریز که در مهدکودکها و مراکز پیشدبستانی مشغول به تحصیل بودند تعداد 30 کودک انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل گمارده شدند. برای جمع آوری اطلاعات ازآزمون غربالگری رشدی DENVER-II که روایی و پایایی آن تأیید شده است، استفاده گردید. دادههای به دست آمده با آزمون تحلیل واریانس اندازهگیری مکرر و با استفاده از نرم افزار آماری SPSS-22 تحلیل شدند. یافتهها: نتایج به دست آمده در متغیرهای حرکتی ظریف و درشت نشان داد که بین عملکرد آزمودنیهای گروه آزمایش و کنترل در مرحله پسآزمون و پیگیری تفاوت معنیداری وجود دارد (05/0 > P). نتیجهگیری: بنابراین میتوان نتیجه گرفت که برنامه یادگیری عملکردی، منجر به افزایش عمکرد حزکتی ظریف و درشت در کودکان تاخیر رشدی شده است و از این بسته می توان در توانبخشی و بهبود مهارتهای حرکتی کودکان استفاده کرد.

زمینه و هدف: بیمارستان های کودکان به دلیل عملکردشان، به صورت ذاتی احساسات منفی مثل استرس، ترس و آشفتگی را برای کودک به همراه دارند. طراحی ضعیف این فضاها، بدون در نظر گرفتن نیازهای جسمی و روحی کودک، موجب تشدید این تأثیرات شده و بستری شدن را به رویدادی آسیب زا برای کودک تبدیل کرده است. هدف اصلی این پژوهش، دستیابی به عوامل محیطی مؤثر بر ارتقای کیفیت فضای بستری کودکان، با مشارکت خود کودکان است. مواد و روش ها: طرح پژوهش حاضر، کیفی و راهبرد طرح پژوهش کیفی در این تحقیق، تحلیل مضمون با رویکرد کلارک و براون است. جامعه آماری، کودکان 7 تا 12 ساله ی بستری در بیمارستان کودکان امام حسین (ع) در شهر اصفهان است که حجم نمونه به صورت هدفمند و تا رسیدن به حد اشباع نظری از بین آن ها انتخاب شد. چهل نقاشی به دست آمده از کودکان با روش تحلیل مضمون و با استفاده از نرم افزار اطلس تی آی 7، جهت رسیدن به نظرات کودکان در مورد ویژگی های اتاق بستری باکیفیت، مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. یافته ها: نتایج حاکی از آن است که بر اساس نظر کودکان، کیفیت فضای بستری به پنج مضمون اصلی شامل اجزای کالبدی اتاق، جاذبه های بصری، جاذبه های عملکردی، خودی کردن فضا و غلبه بر نظم غالب وابسته است. نتیجه گیری: بر اساس نتایج پژوهش حاضر، مضامین به دست آمده از نظرات کودکان بیان کننده این است که پرداختن به اجزای کالبدی با ایجاد جاذبه های بصری و عملکردی و کم کردن محدودیت ها می تواند فضا را برای کودک خودی کرده و باعث افزایش کیفیت اتاق بستری شود. نظرات کودکان، تأییدکننده رویکرد تعامل گرا در تعیین مؤلفه های مؤثر بر کیفیت معماری است.

پژوهش حاضر با هدف ترکیب ادبیات گسترده در مورد آموزش کارآفرینی در دوره اول متوسطه صورت گرفته است تا چارچوبی یکپارچه جهت الگوی راهبردها و چالش های آموزش کارآفرینی ارائه نماید. این پژوهش از نظر هدف کاربردی است و با روش کیفی فراترکیب انجام شده است و جامعه آماری کلیه مطالعات انجام شده در بازه زمانی (2003-2020) و انجام مصاحبه نیمه ساختار یافته با افراد متخصص و صاحب نظر در زمینه آموزش کارآفرینی در ایران می باشد. از این رو، 1500 پژوهش در زمینه موضوع مورد نظر ارزیابی و در نهایت 122 مقاله به صورت هدفمند انتخاب گردید و در گام دوم با 22 نفر از افراد تا رسیدن به اشباع نظری مصاحبه انجام شد. با تحلیل محتوا و ترکیب ادبیات مربوطه و پیاده سازی مصاحبه های انجام شده، با روش کدگذاری باز، محوری، و انتخابی، در مجموع 700 کد مفهوم، 128 مقوله محوری و 9 مقوله کلیدی طی فرآیند جستجو و ترکیب نظام مند انتخاب و مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج تحلیل نشان داد مهم ترین مقوله های کلیدی شناسایی شده در بخش چالش ها شامل، عدم پیش نیازهای لازم آموزش کارآفرینی، چالش ساختاری سیستم آموزشی، چالش اجرای آموزش کارآفرینی، چالش خروجی و ارزیابی نهایی و مقوله های کلیدی در بخش راهبردهای آن شامل، بسترسازی آموزش با رویکرد کارآفرینی، طراحی و تدوین برنامه آموزشی با رویکرد کارافرینی، تلفیق و ادغام راهبردهای ملی و بین المللی آموزش با رویکرد کارآفرینی، تغییر رویکرد مدارس عادی به مدارس با رویکرد آموزش کارآفرینی، همگام-سازی و برون سازی فعالیت های کارآفرینانه بوده است.

زمینه: در سال های اخیر مطالعات زیادی در رابطه با وجود علائم عصب شناختی نرم در اختلال کاستی توجه / فزون کنشی انجام گرفته اما هنوز پیرامون رابطه ی احتمالی میان این گونه علائم در کودک و مادر، و همچنین پیشنهاد رهیافت های مداخله ای و درمانی، در کشور ما پژوهشی صورت نگرفته است. هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی ارتباط میان علائم عصب شناختی نرم در پسران دارای اختلال کاستی توجه / فزون کنشی با مادران شان و ارائه برنامه درمانی برای رفع علائم هم درکودک و هم در مادر بود. روش: این مطالعه از نوع ترکیبی بود بدین ترتیب که در بخش اول (کمی) از روش توصیفی از نوع همبستگی استفاده شد و در بخش دوم (کیفی) با توجه به نتایج بدست آمده و با استفاده از شبکه مضامین (آتراید - استرلینک) برنامه ای برای بهبود علائم مادر و کودک طراحی گردید. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان دارای اختلال کاستی توجه / فزون کنشی ابتدایی شهر اصفهان در سال تحصیلی 96-1395 بوده است. از میان 170 مراجعی که در 5 مرکز درمانی، تشخیص این اختلال را گرفته و حاضر به همکاری بودند، یکصد نفر از کودکان و مادرانشان به شیوه تصادفی انتخاب و تست عصب - شناختی کمبریج (1995) روی آنها اجرا شد. تحلیل داده ها با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون خطی چندگانه انجام شد. یافته ها: در بخش کمی پس از تحلیل داده ها، نتایج همبستگی و رگرسیون نشان دهنده همبستگی معنی داری بین علائم عصب شناختی نرم کودک و مادر بود (0/23 =R) همچنین بیشترین میزان همبستگی ها بین نمره کل علائم عصب شناختی نرم کودک با هماهنگی حرکتی مادر (0/71 r=)، نمره کل عصب شناختی نرم مادر با هماهنگی حرکتی و کنترل پاسخ کودک (0/68 و 0/77 r=) و خرده مقیاس های مشابه در هردوی آنها بود. در بخش کیفی نیز با استفاده از روش شبکه مضامین، مضامین پایه (علائم عصب شناختی نرم مادر و کودک)، مضامین سازماندهنده (هماهنگی حرکتی، یکپارچگی حسی و کنترل پاسخ) و مضامین فراگیر (فعالیت های طراحی شده) مشخص شدند که با توجه به آنها برنامه درمانی برای کودک و مادر به طور جداگانه تدوین و اعتباریابی شد که از اعتبار مناسبی برخوردار بود. نتیجه گیری: ارتباط معنی دار علائم عصب شناختی نرم و نشانه های اختلال کاستی توجه / فزون کنشی در کودک و مادر حکایت از آن دارد که سازوکار های احتمالی عصب روانشناختی در بروز این ارتباط دخالت دارند و به همین سبب تشخیص بهنگام این گونه علائم در مادران و پیگیری های درمانی مناسب برای مادر و کودک از اهمیت خاصی برخوردار است.

پژوهش حاضر دو هدف شامل بررسی آسیب های نظام آموزشی مدارس استعدادهای درخشان و ارائه الگوی شاخص های ارتقاء برنامه درسی را دنبال کرده است. روش پژوهش، کیفی و رویکرد سنتزپژوهی بود. جامعه آماری شامل مجموعه ی منابع نظری و پژوهشی(داخلی و خارجی)بود که ابتدا 261 منبع جستجو شد. 94 منبع که بیشترین هماهنگی را با هدف پژوهش داشتند انتخاب و443 جمله واره استخراج گردید. داده ها به شیوه استقرایی و تحلیل تماتیک 101تم بدست آمد. یافته ها نشان داد آسیب های نظام آموزشی شامل 39 مفهوم پایه؛ 7 تم فرعی و 3 تم اصلی است. شاخص های ارتقاء برنامه درسی شامل 62 مفهوم پایه؛ 3 تم فرعی و1 تم اصلی می باشد. نتایج نشان می دهد آموزش تک بعدی؛ نقص درطراحی و تدوین برنامه ها و نظام یاددهی-یادگیری منفعلانه از جمله مشکلات آموزشی مدارس استعدادهای درخشان هستند. همچنین مولفه فوق برنامه درسی شامل: برنامه درسی چندوجهی و هدفمند؛ بهینه سازی و افزایش کیفیت یاددهی-یادگیری؛ تقویت انگیزه یادگیری و پرورش دانش آموزان پویا به عنوان شاخص ارتقاء برنامه درسی (راهکارمطلوب)در نظر گرفته شد. بنابراین پیشنهاد می شود از این یافته ها جهت تدوین برنامه آموزشی دانش آموزان تیزهوش استفاده شود.

زمینه و هدف: یکی از متغیرهای روانشناختی مرتبط با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان تیزهوش کم پیشرفت، بهزیستی روان شناختی است. هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش هوش موفق بر بهزیستی روانشناختی دانش آموزان تیزهوش کم پیشرفت بود. روش پژوهش: در این پژوهش از روش پژوهش مورد منفرد با طرح A-B-A استفاده شد. جامعه آماری شامل تمام دانش آموزان تیزهوش کم پیشرفت متوسطه اول شهر اصفهان در سال 1400 بود که از بین آنها ۳ نفر به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. پس از تعیین موقعیت خط پایه، 12 جلسه مداخله هوش موفق در طی 2 ماه برای دانش آموزان صورت گرفت و یک ماه پس از پایان مداخله، پیگیری انجام شد. ابزارهای پژوهش مقیاس پیشرفت تحصیلی، چک لیست کم پیشرفتی، مقیاس هوش وکسلر کودکان 4 و پرسشنامه بهزیستی روانشناختی بود. یافته ها: نتایج پژوهش حاکی از روند افزایشی پایدار نمرات مقیاس بهزیستی روان شناختی دانش آموزان بود که بیانگر اثربخشی آموزش هوش موفق در افزایش بهزیستی روان شناختی است. نتیجه گیری: بهزیستی روان شناختی باعث افزایش خودکارآمدی تحصیلی می شود که انگیزه برای یادگیری بیشتر و پیشرفت تحصیلی را بالا می برد و از طرفی آموزش هوش موفق با ایجاد تعادل بین سه توانایی تحلیلی، خلاق و عملی و باور منطقی نسبت به ضعف ها، می تواند در افزایش بهزیستی روان شناختی و در نتیجه پیشرفت تحصیلی دانش آموزان تیزهوش کم پیشرفت مؤثر باشد.

هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی بسته مداخلات بهنگام عصب – روانشناختی کودک محور بر عملکرد شناختی و اجتماعی کودکان تاخیر رشدی می باشد. روش پژوهش شبه آزمایشی و از طرح پیش آزمون ، پس آزمون و پیگیری با گروه کنترل میباشد. جامعه پژوهش را کودکان 4 تا 6 ساله دارای تاخیر رشدی تشکیل داده اند که در مراکز پیش دبستانی شهر تبریز مشغول بودند. روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای بود و سه منطقه به صورت تصادفی انتخاب و از هر کدام از آنها نیز سه مرکز مهدکودک و پیش دبستانی انتخاب شدند. به منظور غربالگری، مقیاس هوشی وکسلر پیش از دبستان ویرایش سوم و مقیاس رفتار انطباقی واینلند ویرایش دوم از کودکان به عمل آمد و تعداد 30 نفر از افرادی که دارای تاخیر در رشد بودند انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایدهی شدند. سپس اجرای برنامه مداخلاتی عصب – روانشناختی کودک محور به مدت 16 جلسه بر روی گروه آزمایش انجام گرفت و گروه کنترل نیز هیچگونه مداخله ای دریافت نکردند، داده ها با آزمون تحلیل واریانس اندازه گیری مکرر و با استفاده از نرم افزار آماری SPSS-22 تحلیل شدند. نتایج به دست آمده در متغیر عملکرد شناختی نشان داد که بین آزمودنی های گروه آزمایش و کنترل از نظر عملکرد شناختی در مرحله پس آزمون و پیگیری تفاوت معنی داری وجود دارد (05/0 > P). همچنین نتایج به دست آمده در متغیر عملکرد اجتماعی نیز نشان داد که بین آزمودنی های گروه آزمایش و کنترل از نظر عملکرد در مرحله پس آزمون و پیگیری تفاوت معنی داری وجود دارد (05/0 > P).

مقدمه: تعاملات مثبت والد- کودک موجب پیشگیری از آسیب های روانشناختی، تحولی، هیجانی و اجتماعی در کودکان می شود. هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی مداخلات روانشناختی بر بهبود تعاملات والد- کودک در کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه/ بیش فعالی انجام شد. روش: روش پژوهش، مرور نظام مند و جامعه آماری شامل کلیه پژوهش های داخلی بود که با استفاده از کلید واژه های تعاملات والد- کودک، والدگری، نقص توجه/ بیش فعالی و ابزار سندکاوی در پایگاه های اطلاعاتی پرتال جامع علوم انسانی، مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، مجلات تخصصی نور، پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران و بانک اطلاعات نشریات کشور مورد جستجو قرار گرفتند. ۳۳۴ پژوهش با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند که ۱۱ پژوهش به لحاظ روش شناختی و ملاک های ورودی مورد قبول بود. کلیه پژوهش ها براساس دستورالعمل پریزما تحلیل شدند. یافته ها: یافته ها نشان داد بیشترین پژوهش ها مربوط به سال های ۱۳۹۹-۱۳۹۸ است و حجم نمونه پژوهش ها ۳۵۰ نفر است. شهرهای تهران و اصفهان بیشترین پژوهش ها را به خود اختصاص داده اند و نشانگر آن است که در سال های اخیر توجه پژوهشگران بر موضوع مداخلات مختلف در زمینه تعاملات والد-کودک افزایش داشته است. مداخلات مرتبط با نوروفیدبک (۴۰ جلسه) و والدگری چندبعدی (۱۶ جلسه) بیشترین سهم را به لحاظ جلسات مداخله ای داشته اند. نتیجه گیری: نتایج حاکی از اهمیت مداخلات مبتنی بر بهبود تعاملات والد- کودک و اثربخشی آن بر کاهش تنیدگی روانی، مشکلات رفتاری و کاهش مشکلات توجهی در کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه/ بیش فعالی است؛ بنابراین برنامه های آموزشی رفتاری با مشارکت والدین و به کارگیری مداخلات چندبعدی و تلفیقی، مؤثرترین شیوه های درمانی هستند که می تواند در رأس برنامه ریزی پژوهشگران و درمانگران این حوزه قرار گیرد.

مادران از طریق درگیرشدن در فعالیت های خلاق کودک سهم مهمی در پرورش و شکوفایی خلاقیت آنها ایفا می کنند؛ بنابراین هدف از پژوهش حاضر، تبیین و کاوش تجارب مادرانِ کودکان خلاق مقطع چهارم ابتدایی شهر اصفهان درخصوص روش های پرورش خلاقیت به کار گرفته شده برای فرزندانشان بود. روش پژوهش کیفی با رویکرد پدیدارشناسی توصیفی بود. جامعه آماری، شامل مادران دارای کودکان خلاق بود. نمونه به روش هدفمند انتخاب شد و 10 مادر تا دستیابی به اشباع بررسی شدند. داده ها با روش مصاحبه نیمه ساختاریافته گردآوری و با روش هفت مرحله ای کلایزی تحلیل شدند. یافته های حاصل از تجربه زیسته پرورش خلاقیت در مادران با کودک خلاق، در 3 مضمون اصلی شامل تحریک کنجکاوی (با مضامین فرعی؛ تشویق به پرسشگری، تشویق به آزمایشگری، ایجاد فرصت برای تفکر و تأمل)، بازی (با مضامین فرعی: بازی فکری، بازی ساختارنایافته، بازی خلاق، تحلیلی و تخیلی) و فعالیت های هنری (با مضامین فرعی: کاردستی و نقاشی) مشخص شد که تجارب مادران دارای کودکان خلاق را به تصویر می کشند. یافته های به دست آمده در این پژوهش نشان دهنده آن بود که علاوه بر روش های فعلی پرورش خلاقیت، تجارب مادران کودکان خلاق نیز نقش مهم در پرورش خلاقیت کودکان دارد و پیشنهاد می شود، در پرورش خلاقیت کودکان تجارب مادران نیز استفاده شود.

زمینه و هدف: افراد دارای اضطراب اجتماعی به دلیل اضطراب ناشی از حضور در موقعیت های اجتماعی در بسیاری از زمینه های شخصی و اجتماعی خود ازجمله روابط بین فردی با مشکل مواجه می شوند؛ ازاین جهت متخصصان با انجام مداخلات روان شناختی سعی در کاهش آثار آن در زندگی آن ها دارند. در این پژوهش، با روش فراتحلیل، به بررسی و مقایسه اثربخشی مداخلات شناختی-رفتاری و پذیرش و تعهد بر اضطراب اجتماعی پرداخته شد. مواد و روش ها: بدین منظور از بین پژوهش های متعدد مربوط به این موضوع، 68 پژوهش (31 پژوهش مرتبط با درمان پذیرش و تعهد و 37 پژوهش مرتبط با درمان شناختی رفتاری) که در بین سال های 1388 تا 1400 در پایگاه های اطلاعاتی معتبر فارسی (ایران داک، مگ ایران، علوم انسانی، مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی و نشریات ادواری، مقالات کشورهای اسلامی (ISC و سیویلیکا) و همچنین پایگاه های معتبر انگلیسی (PubMed، ResearchGate) که مقالات با جامعه ایرانی در آن نمایه شده بود و ازلحاظ روش شناختی (گروه درمانی، دارای متغیر مستقل و وابسته مرتبط و گروه کنترل) موردقبول بودند انتخاب و فراتحلیل روی آن ها انجام شد. در این پژوهش، 68 اندازه اثر گزارش شده است و ابزار استفاده شده چک لیست فراتحلیل بود. داده های به دست آمده توسط نرم افزارCMA-3 مورد تحلیل قرار گرفت یافته ها: یافته ها نشان داد که میزان اندازه اثر ترکیبی به دست آمده برای مداخلات پذیرش و تعهد 603/0 و برای مداخلات شناختی-رفتاری 635/0 بود که حکایت از تأثیر این مداخلات در کاهش اضطراب اجتماعی دارد (001/>P). نتیجه گیری: اندازه اثر ترکیبی به دست آمده برای مداخلات روان شناختی پذیرش و تعهد و شناختی- رفتاری برحسب جدول تفسیری همبستگی از مقادیر بالایی برخوردار است که می توان گفت هر دو مداخله روان شناختی به طور مطلوبی توانسته اند بر کاهش اضطراب اجتماعی مؤثر واقع شوند. برحسب این مقادیر اندازه اثر ترکیبی می توان اذعان داشت که تأثیر درمان شناختی-رفتاری در کاهش اضطراب اجتماعی کمی بیشتر از درمان پذیرش و تعهد بوده است.

دانش آموزان دارای اختلالات یادگیری ویژه، بر اثر خطاهای یادگیری همواره دچار علائم اضطراب می شوند و نسبت به دانش آموزان عادی، مشکلات هیجانی بیشتر و عزت نفس پایین تری از خود نشان می دهند. این امر اهمیت کشف مناسب ترین مداخلات روان شناختی در کاهش مشکلات هیجانی این دانش آموزان را برجسته می نماید. هدف از پژوهش حاضر بررسی اثربخشی مداخلات روان شناختی بر کاهش مشکلات هیجانی دانش آموزان با اختلال یادگیری ویژه است. این پژوهش به روش فراتحلیل یا یکپارچه کردن نتایج پژوهشهای گوناگون، انجام گرفته است. به عنوان حجم نمونه 25 پژوهش از میان 35 پژوهش که از لحاظ روش شناختی مورد قبول بودند، انتخاب شد و فراتحلیل انجام گرفت. ابزار پژوهش نمون برگ فراتحلیل است. پژوهشهای مورد استفاده در این فراتحلیل، مبتنی بر 807 نمونه و 25 اندازه اثرند. نتایج فراتحلیل نشان داد که میزان اندازه اثر مداخلات روان شناختی بر کاهش مشکلات هیجانی دانش آموزان با اختلال یادگیری ویژه 1/122= d است (0/001 ≥p). این اندازه اثر طبق جدول کوهن دارای اثر بالایی است. یافته ها نشان دادند که پژوهش قاضی عسگر و همکاران (1388) تحت عنوان "تأثیر آموزش ایمن سازی در مقابل استرس بر میزان اضطراب و عملکرد ریاضی دانش آموزان دختر با ناتوانی یادگیری ریاضی"، بالاترین اندازه اثر(1/81) و پژوهش بیگدلی و همکاران(1396) با عنوان "اثربخشی آموزش حل مسئله ریاضی با روش بازی بر انگیزش درونی حل مسئله در دانش آموزان مبتلا به اختلال یادگیری ریاضی"، پایین ترین اندازه اثر(0/61) را دارد. نتایج حاکی از آن است که با توجه به اینکه مداخلات روان شناختی بر کاهش مشکلات هیجانی دانش آموزان با اختلال یادگیری ویژه مؤثر بوده است، لذا پیشنهاد می شود از مداخلاتی که اندازه اثر بیشتری دارند، بهره گرفته شود.

پژوهش حاضر باهدف بهبود مهارت های عصب روان شناختی دانش آموزان با اختلال در بیان نوشتاری به روش راهنمای جمله فلپس انجام گرفت. روش پژوهش شبه آزمایشی و از طرح پیش آزمون - پس آزمون با گروه کنترل بود. بدین منظور باتوجه به ملاک های ورود به پژوهش و با استفاده از روش نمونه گیری چندمرحله ای از بین دانش آموزان با اختلال یادگیری خاص در بیان نوشتاری در پایه پنجم ابتدایی شهر یزد تعداد ۳۰ نفر انتخاب و به تصادف در دو گروه گواه و آزمایش گمارده شدند. مداخلات آموزشی برنامه فلپس در ۱۳ جلسه ۶۰ دقیقه ای بر روی گروه آزمایش انجام گرفت. ابزارهای مورداستفاده عبارت از مقیاس هوش وکسلر کودکان ویرایش پنجم و پرسش نامه کانرز فرم والد و برنامه راهنمای جمله فلپس بود. داده های به دست آمده با روش آماری تحلیل کوواریانس مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. تجزیه وتحلیل داده های حاصل از پژوهش نشان داد که بین عملکرد گروه آزمایش و کنترل در مهارت های عصب روان شناختی به جز مهارت زبان تفاوت معناداری وجود ندارد (۰۰۱/۰ P>). درحالی که در مهارت زبان تفاوت معنادار بود (۰۰۱/۰ P<). نتایج پژوهش نشان داد که برنامه راهنمای جمله فلپس بر مهارت های عصب روان شناختی دانش آموزان با اختلال یادگیری در بیان نوشتاری در حیطه های توجه، حافظه، عملکردهای حسی - حرکتی و کارکردهای اجرایی به غیراز زبان مؤثر نمی باشد. از این شیوه می توان به عنوان شیوه مداخله ای و آموزشی جهت بهبود مهارت زبان که پیش نیاز نوشتن است استفاده نمود.

هدف: پژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی آموزش خلاقیت مبتنی بر مدل غنی سازی در سطح آموزشگاه (SEM) ویژه دانش آموزان استعدادهای درخشان انجام شد. روش: روش پژوهش، کیفی و رویکرد داده بنیاد بود. مشارکت کنندگان با روش نمونه گیری هدفمند از بین متخصصان (3نفر)، مدیران (2نفر)، معلمان (4نفر) و دانش آموزان (6نفر) مدارس استعدادهای درخشان شهر اصفهان انتخاب شدند و دیدگاه آنان مورد بررسی قرار گرفت. ابزار: ابزار پژوهش مصاحبه نیمه ساختاریافته بود که داده ها با 15 مصاحبه به اشباع رسید و با استفاده از رهیافت نظام مند استراووس و کوربین (2008) تحلیل گردید. یافته ها : یافته ها شامل 156 مفهوم (کدگذاری باز)، 23 مولفه (کدگذاری محوری) و 8 مقوله (کدگذاری گزینشی) می باشد. نتیجه گیری: نتایج نشان داد مقولات انطباق و بسط آموزش (پدیده محوری)؛ انعطاف پذیری در محتوا؛ عدم سکون فکری عوامل آموزشی؛ توجه به تفاوت های فردی دانش آموزان (عوامل علی)؛ سیالی فرآیندهای ذهنی و روانی(راهبرد)؛ پیوستار خلاقیت پرور (عامل زمینه ای)؛ ناآگاهی و مقاومت در پذیرش تغییر و نوآوری (مداخله گر)؛ توسعه نوآوری، ابتکار و تولید در جامعه (پیامد) در تدوین الگوی آموزش خلاقیت به دانش آموزان استعدادهای درخشان حائز اهمیت می باشند. جهت اعتباریابی یافته ها، معیارهای تطابق همگونی داده ها و گروه خبرگان به کار گرفته شد. از آنجایی که جامعه امروزی نیازمند پرورش افراد خلاق و مولد است، پیشنهاد می شود طراحان سیستم های آموزشی، با توجه به مشکلات و با به کارگیری راهبردهای ارائه شده، گام موثری در ارتقاء خلاقیت دانش آموزان استعدادهای درخشان بردارند

غنی سازی برنامه درسی با آموزش های کاربردی، هسته اصلی شکوفایی و هدایت استعدادهای درخشان است. بنابراین هدف از این پژوهش ارائه الگوی غنی سازی برنامه درسی دانش آموزان استعدادهای درخشان ایران بود که با روش کیفی و رویکرد داده بنیاد انجام شد. مشارکت کنندگان شامل کارشناسان حوزه برنامه درسی، مدیران، معلمان و دانش آموزان مدارس استعدادهای درخشان شهر اصفهان بودند که با روش هدفمند انتخاب و دیدگاه آنان با ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته مورد بررسی قرار گرفت. داده ها با 15مصاحبه به اشباع رسید و بر مبنای رویکرد نظام مند کوربین و استراووس (2008) تحلیل شد. یافته ها شامل 135 کد باز، 18 کد محوری و 9 کد گزینشی بود. نتایج نشان داد در حوزه برنامه درسی استعدادهای درخشان، مولفه های غنی سازی برنامه درسی (پدیده محوری)؛ چشم اندازنوین در آموزش تیزهوشان؛ منابع و امکانات کاربردی (عوامل علی)؛ حمایت های اجتماعی، فرهنگی، محیطی، خانوادگی و بهسازی فرآیند آموزش و ارزیابی (عوامل زمینه ای)؛ ضعف در پیوستگی و همکاری خانه و مدرسه (عامل مداخله گر)؛ آموزش مهارت های شناختی و فراشناختی؛ برنامه درسی چندبعدی (راهبردها) و موفقیت های فردی، اجتماعی، عاطفی، تحصیلی و شغلی دانش آموزان (پیامد)، از اهمیت ویژه برخوردار است و توجه به آنها مسیرآموزش را به سوی ارتقاءکیفیت و شکوفایی استعدادهای این دانش آموزان رهنمون می سازد.