مهدی محمدزاده

مهدی محمدزاده

مدرک تحصیلی: دکتری هنر اسلامی، استادیار دانشگاه هنر اسلامی تبریز

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۶۱ تا ۸۰ مورد از کل ۸۹ مورد.
۶۱.

تأمّلی در سرلوح قرآن های تذهیب شده عصر تیموری و قاجار(مطالعه تطبیقی سرلوح های قرآنی موجود در موزه آستانه مقدسه قم و کتابخانه مرکزی تبریز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فرهنگ - ارتباطات سال نوزدهم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴۴ 149 - 178

کلید واژه ها: تذهیب های قرآنی سرلوح قرآن های مذهِّب عصر تیموری سرلوح قرآن های مذهِّب عصر قاجار ساختار عناصر تزئینی و بصری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۷۹ تعداد دانلود : ۱۱۱۵
هنر تذهیب یکی از هنرهای تزئینی کاربردی است که زیرمجموعه هنر کتاب آرایی محسوب می شود. قرآن آرایی از جمله بسترهای مناسب برای تجلی این هنر است که از اوایل قرون اسلامی با یکدیگر اجین شده اند. هنر تذهیب را می توان در کابردهای مختلف قرآن آرایی از جمله تزئینات صفحات افتتاح، صفحات آغازین جزء ها و غیره در قالب های شمسه یا سرلوح مشاهده نمود. در طول زمان، تزئینات سرلوح بیشتر مورد استفاده هنرمندان قرار گرفته و از دوره تیموری و قاجار نمونه های قابل تأملی برجای مانده است. نمونه های تیموری نگهداری شده در موزه آستانه مقدس قم و نمونه های قاجاری ذخیره شده در کتابخانه مرکزی تبریز از ذخایر ارزشمند ملّی در زمینه نسخ قرآنی مذهِّب هستند که تاکنون بررسی شده اند. این پژوهش ضمن شناسایی و معرفی سرلوح قرآن های مذکور خصوصیت های بصری سرلوح قرآن ها را با تأکید بر نقوش تزئینی و کیفیت بصری نهفته در این نسخ بررسی می کند. تحقیق حاضر به دو سؤال اساسی پاسخ می دهد: سرلوح های منتخب قرآن های عصر تیموری موزه آستانه قم و قرآن های مذهِّب قاجار کتابخانه مرکزی تبریز از چه ویژگی بصری تزئینی برخوردارند؟ نقاط اشتراک و افتراق در سرلوح قرآن های تیموری و قاجار موزه آستانه قم و کتابخانه مرکزی تبریز چیستند؟ این پژوهش توصیفی تحلیلی آثار مورد نظر را با روش تطبیقی  ارزیابی کرده است. جمع آوری منابع  به صورت کتابخانه ای و گردآوری نمونه ها با روش میدانی انجام شده است. برآیند تحقیق نشان داد، سرلوح قرآن های تیموری از نظر تناسب صفحات و نقوش تزئینی از ویژگی منسجم و استحکام بصری در فرم و نقش برخوردار بوده اند، اما ترکیب نقوش سرلوح های قاجار، ساختاری نسبتاً پراکنده دارد. استفاده از نقوش اسلیمی، ختایی و رنگ طلا و لاجورد با نسبت های متغیر در هر دو آثار دیده شده است. نظام حاکم در تناسب صفحه آرایی های آثار دو دوره، مبنی بر تناسبات طلایی و مستطیل ایستا بوده و بر اساس ترکیب بندی سه کتیبه ای و پنج کتیبه ای استوار است.
۶۲.

تحلیل پادگفتمان قرآنی دو نگاره حضرت یوسف در زندان و حضرت یونس و ماهی از فالنامه شاه تهماسبی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: باغ نظر سال پانزدهم بهمن ۱۳۹۷ شماره ۶۹ 29 - 38

کلید واژه ها: پادگفتمان قرآنی داستان پیامبران نگارگری فالنامه نشانه – معناشناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۲ تعداد دانلود : ۶۰۰
بیان مسئله :بروز گفتمان های الهی قرآن به زبان تصویر، بدون درک ارتباط متن (قرآن) و تصویر(نگاره) امکان پذیر نیست. نشانه – معناشناسی با عبور از تحلیل صرفاً ساختاری نگاره ها و با کشف ارتباط معنایی نشانه ها در ژرف ساخت های نگاره ها، راهی بر کشف معانی اساسی اما پنهان به واسطه روابط معنادار نگاره ها باز می کند. بر این اساس، مهم ترین سؤالات پژوهش حاضر این است؛ گفتمان پاد یا حمایت الهی که در قرآن مطرح شده، چگونه در نگاره های مربوط به دو پیامبر بروز و ظهور داشته است؟ و معنا براساس گفتمان قرآنی پاد، با چه عوامل و روابط تصویری از نگاره ها دریافت می شود؟ هدف : چگونگی دریافت معنا در انتقال داستان دو پیامبر از قرآن به تصویر در قالب نگارگری، مهم ترین هدف مقاله است چرا که در نگاره های داستان پیامبران، پادگفتمان الهی با شاخصه های تصویری متعدد بروز کرده است. روش تحقیق : روش تحقیق در مقاله، نشانه – معناشناسی گفتمانی است و اطلاعات از منابع کتابخانه ای به دست آمده و دو نگاره از کاتالوگ انگلیسی «falnama» خانم دکتر معصومه فرهاد ارایه شده است. نتیجه گیری :1. نشانه – معناشناسی گفتمانی، باعث ارتباط برقرارکردن بیشتر و درک کامل تر بسیاری از متون گفتمانی مرتبط با نگارگری که در رأس آن قرآن حکیم است، می شود. 2. حمایت الهی خداوند از پیامبر صرفاً به واسطه ارایه معجزه از سوی پیامبر نیست بلکه دو نگاره مشخص خواهد کرد که پادگفتمان الهی می تواند، به واسطه زندان تاریک و کنش پیامبر با زندانیان، پاد کنشی – تعلیقی را بروز دهد و هم سویی با ماهی بزرگ و پس از آن رهایی از دهان ماهی و جسمانه درخت کدو، پاد تنشی – شوشی را آشکار کند. در این معناشناسی، تضاد سیاهی و هاله دور سر پیامبر، تضاد پلان بالا و پایین، کنش و اتصال دستان فرشته و حضرت یونس به یکدیگر، ترکیب بندی دوار و ... در درک عامل واسط که هم سویی است و در نتیجه درک معنای پاد دخیل شد.
۶۳.

نماد و نمادپردازی در نظام فکری ملاصدرا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حکمت صدرایی سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۱۳) 139 - 150

کلید واژه ها: ملاصدرا نماد نمادپردازی عرفان دین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۷ تعداد دانلود : ۵۶۸
ملاصدرا به عنوان فیلسوفی جامع الاطراف، در تدوین نظام فلسفی خویش از نگرش نمادپردازنه غفلت نکرده است. در این مقاله ابتدا به تبیین مفهوم نماد و نیز ریشه شناسی آن پرداخته ایم، سپس جایگاه نماد در نظام فکری ملاصدرا، تأثیرپذیری وی از ابن عربی، نگاه نمادپردازانه او به دین و تأکید وی بر زبان نمادین دین مورد بررسی قرار گرفته است و نهایتاً نشان داده شده که اساساً پیوند چنین نظام فکری بهره مند از منابع فکری مختلف (اعم از دین، فلسفه، عرفان و کلام) جز با زنجیری به نام نمادپردازی مقدور نیست، هر چند عناصر دیگری نیز در این پیوند دخیلند. بیش از همه بر این دو نکته، به مثابه یافته این پژوهش، تأکید شده است: نخست، نظریه اصالت وجود و فقر ذاتی وجود نهایتاً با بیانی نمادین تبیین می شود. دوم، توجیه برخی از برداشت های عرفانی از دین و تفاسیر باطنی از ظاهر نص نیز نهایتاً تفسیری نمادین است.
۶۴.

بررسی سیر تحول معراج نگاری عثمانی در قرن های 9-11ه.ق

نویسنده:
منبع: هنرهای صناعی اسلامی سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۲) ۵۳-۶۵

کلید واژه ها: نگارگری عثمانی تصویرگری پیامبر معراج نگاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۸ تعداد دانلود : ۸۲۳
معراج به عنوان یکی از مهم ترین روایات مذهبی، در تاریخ هنر اسلامی بر اساس رویکردهای تاریخی و فرهنگی متفاوت، تصویرسازی شده است. ازجمله موضوعاتی که در تصویرگری نسخه های ادبی و مذهبی در هنر عثمانی بدان توجه شده است، زندگی پیامبر و حادثه ی معراج ایشان است. نسخه ی اسکندرنامه ی آماسیا مربوط به سال 798ه.ق ازجمله نسخه های اولیه ای است که دارای صحنه ی معراج است. از نسخه های دیگری که بعد از اسکندر نامه ی آماسیا، در فاصله ی قرن های 11-9 ه.ق تصویرسازی شده و دارای صحنه ی معراج پیامبر می باشند، می توان به نسخه های اسکندرنامه ی احمدی به تاریخ 843-854 ه.ق، زبده التواریخ به سال991ه.ق و سیرالنبی به تاریخ 1003ه.ق اشاره کرد. این مقاله با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با گردآوری اطلاعات به روش کتابخانه ای، در راستای بررسی سیر تحول تصویرسازی پیامبر و معراج نگاری در هنر عثمانی، به معرفی معراج نگاری این سه نسخه متأخر پرداخته و سیر تحول نگاره های معراج و نشانه های بصری آن، در این نسخه ها را موردبررسی و تحلیل قرار می دهد. بررسی نتایج حاصله نشان می دهد که نگارگری عثمانی واجد عناصر مشترک تصویری در تمام معراجیه ها است. بااین حال در برخی نگاره ها، عناصر بصری و نشانه های خاصی نیز تصویر شده که این عناصر گاه از احادیث و قرآن نشات گرفته و گاه برخاسته از سنت تصویرسازی دینی در کشورهای اسلامی همسایه، ازجمله ایران، است.
۶۵.

شمایل شناسی پیکره آدم (ع) در نگاره های سجده فرشتگان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جلوه هنر سال نهم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۱۸) 97 - 106

کلید واژه ها: پیکره نگاری آدم (ع) سجده فرشتگان نگارگری اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۷ تعداد دانلود : ۹۲۹
نگارگران مسلمان در دوره های مختلف برای ترسیم پیکره پیامبران و ائمه از روش های گوناگونی بهره گرفته اند که علاوه بر بینش خود نگارگر، به نوعی نشان دهنده اندیشه ها و اعتقادات حامیان در زمان تولید اثر نیز بوده است. در میان حکایات پیامبران و مقدسین، حکایت سجده بردن فرشتگان بر حضرت آدم ازجمله صحنه هایی است که از سوی نگارگران با رویکردهای متفاوتی در نسخ متعددی به تصویر درآمده است. مقاله حاضر که به روش توصیفی– تحلیلی به بررسی این نگاره ها می پردازد، تلاش می کند تا ضمن معرفی تمام نمونه های برجای مانده از این موضوع در نگارگری اسلامی، به استخراج شیوه ارائه پیکره آدم و نوع نشانه های بصری مورداستفاده نگارگران در دوره های مختلف نیز بپردازد. مطالعات انجام گرفته نشان می دهد که نگارگر مسلمان برای نشان دادن شخصیت مقدس و فرازمینی حضرت آدم، علاوه بر استفاده از نمادها و نشانه هایی که به صورت نشانه های قراردادی تقدس در نگارگری اسلامی درآمده، مانند استفاده از هاله مقدس، از عناصر و نشانه های دیگری نیز برای القای هر چه بهتر مفاهیم ذهنی خود استفاده کرده است. از میان این عناصر می توان به تخت و تاج خلیفه الهی، حضور فرشتگان با طبق هایی از نور و شعله مقدس و همچنین جایگاه خاص آدم (ع) در ترکیب بندی نگاره اشاره کرد.    
۶۶.

بررسی ساختار و زوایای دید باغ ایرانی در نگارگری باغی و قالی های باغی دوره صفویه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: باغ نظر سال چهاردهم مهر ۱۳۹۶ شماره ۵۲

کلید واژه ها: باغ ایرانی قالی باغی باغ در نگارگری هنرصفوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۷۲ تعداد دانلود : ۱۱۰۰
باغ ایرانی یکی از موضوعات تصویری رایج در حوزه نگارگری و قالی است. گونه های مختلف هنر ایرانی بعد از اسلام توجه خاصی به بازنمایی باغ داشته اند. پژوهش حاضر بر آن است که باغ ایرانی و ساختار باغ سازی دوره صفوی را در دو حوزة تصویری قالی و نگارگری مورد مطالعه قرار دهد. لذا این پژوهش به بررسی تطبیقی ترکیب بندی و زوایای دید در قالی های باغی و نقاشی دوره صفویه و ارتباط آنها با یکدیگر می پردازد تا از این طریق بتواند به ساختار طراحی باغ و نگاه تجسمی ناظر در این دو حوزه تصویری دست یابد. روش تحقیق در این پژوهش توصی فی- تحلیلی بوده، تجزیه و تحلیل اطلاعات به شیوه جزیی نگر (استقرایی) انجام گرفته و پژوهش از نوع تحقیقات کیفی با رویکردی تطبیقی است. بخش اصلی مطالعات این پژوهش بر اساس داده های کتابخانه ای صورت گرفته است. هدف پژوهش حاضر بررسی ساختار اصلی باغ در قالی ها و نگارگری های دوره صفوی است، تا به تفاوت ها و تشابهات دو حوزه تصویری در امر باغ سازی بپردازد. در همین راستا پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که چه نسبت ساختاری میان قالب باغ در نگارگری و قالی باغی عصر صفوی وجود دارد؟ فرضیه مقاله حاضر بر این است که دو قالب هنری قالی باغی و نگارگری دارای تأثیرگذاری متقابل و روابط بینامتنی هستند، لذا در پی مطالعات انجام گرفته در جامعه آماری دوره صفوی، از جمله 20 قالی و 46 نمونه نگاره که 5 نمونه از هرکدام به طور تصادفی جهت تجزیه و تحلیل انتخاب شده و مورد بررسی قرار گرفته اند و با تجزیه و تحلیل آنها و با رویکرد ساختارشناسانه و بینامتنی، به اثبات فرضیه مورد نظر پرداخته شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که ترکیب بندی باغ ایرانی در نگاره ها و قالی های باغی دوره صفویه برگرفته از الگوی چهارباغ بوده و تأکید بر مرکزیت حوض، شبکه آبرسانی جریان آب، تقارن، طبیعت گرایی، هماهنگی بین عناصر موجود در باغ و تفکیک فضاها تأکید دارد. زوایای دید موجود در این دو حوزه تصویری با توجه به موقعیت قرارگیری ناظر به لحاظ دیداری متفاوت است.
۶۷.

تداوم فرهنگی در نقاشی مدرن عراق بین سال های 1950 و 1980(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: باغ نظر سال چهاردهم اردیبهشت ۱۳۹۶ شماره ۴۷

کلید واژه ها: بسیج منابع فرهنگ عامه هنر اسلامی هنر مدرن نقاشی مدرن عراق هنر پیشااسلامی افق اجتماعی بافت گفتمانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۰۵ تعداد دانلود : ۷۴۲
از سال های 1950 ، یعنی آغاز تکوین هنر مدرن عراقی، جریان «بازگشت به ریش هها » اندیشه محوری و جدای یناپذیر از هنر مدرن عراق بوده است. اکثر هنرمندان مدرن نسل اول، از جمله جواد سلیم و شاکر حسن السعید، ایده تداوم فرهنگی و پیوند سنت و مدرنیته و «الهام از میراث » 1 را محور اصلی آفرینش هنری خود قرار دادند و این رویکرد را به نسل های بعدی منتقل کردند. پژوهش حاضر علاوه بر توصیف و تحلیل آثار منتخب هنرمندان عراقی در این دوره، سیر تکوین هنر مدرن عراقی را مورد بررسی قرار داده و می کوشد به این پرسش پاسخ گوید : چه عوامل اجتماعی- فرهنگی زمینه ساز شک لگیری هنر نقاشی شده اند که در درون خود سعی در ایجاد پیوند میان انگاره ای مدرن و سنتی و تداوم بخشی به سنت دارند. برای پاس خگویی به این پرسش می کوشیم مبتنی بر نظریه روبرت وسنو، جامعه شناس فرهنگ آمریکایی، به آزمون این فرضیه بپردازیم که اگرچه شک لگیری و تولید عینی این جنبش ریشه در «بسیج منابع » دارد، محتوا و جه تگیری هنری این جنبش نقاشی )یعنی تداوم بخشی به سنت در کنار پرداختن به انگار ههای مدرن( تحت تأثیر عواملی همچون «افق اجتماعی « ،» بافت گفتمانی موجود » و «سرمایه فرهنگی » این نقاشان تعیین شده است. نتایج حاصل از پژوهش حاضر که به روش تحلیلی- تاریخی به انجام رسیده نشان م یدهد که هنرمندان مدرن عراق با استفاده از چهار منبعِ پیشااسلامی یا بی نالنهرینی، اسلامی، مدرن و فرهنگ عامه، نقاشی هایی را خلق کردند که در عین مدرن بودن، عراقی است و م یتوان آن را به درستی «هنر مدرن عراق » نامید. تأثیر این منابع را م یتوان در قالب فرم و محتوا یا به عبارت دیگر در زیبایی شناسی این آثار مشاهده کرد، که از آن میان م یتوان به کاربرد چش مهای درشت و اغراق آمیز سومری، خطوط دورگیری ضخیم رایج در نگارگری عباسی، رنگ های بومی و تعویذها، حروف و خوشنویسی اسلامی، هلال، گنبد و مضامینی چون واقعه کربلا اشاره کرد. م یتوان گفت هنرمند عراقی از فرم و محتوایی استفاده م یکند که پیوند هر چه بیشتر او را با «مکان »، که کشور عراق است به تصویر بکشد، چراکه مکان مهم ترین عنصر تامین و حفظ هویت است
۶۸.

مطالعه تطبیقی نقوش نمادین شیعی بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی با مسجد جامع یزد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگره زمستان ۱۳۹۶ شماره ۴۴ 85 - 97

کلید واژه ها: مذهب تشیع مسجد جامع یزد ب‍ق‍ع‍ه ش‍ی‍خ ص‍ف‍ی ال‍دی‍ن اردب‍ی‍ل‍ی نقوش نمادین معماری اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۰۳ تعداد دانلود : ۷۵۷
مسجد جامع یزد یکی از مساجد سبک آذری در ایران است که بکارگیری نقوش در قالب گچبری وکاشیکاری در آن درخور تفسیر است. بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی نیز که در سال 753 ه.ق احداث و در دوران حکومت صفویه، واحد های مختلفی به آن اضافه گردیده حاوی ده ها اثر بدیع در مضامین رشته های مختلف هنری از قبیل:کاشی کاری معرق، مقرنس، گچ بری، کتیبه های نفیس، منبت کاری، نقره کاری، تذهیب و طلا کاری می باشد. محور اصلی این پژوهش، مطالعه تطبیقی نقوشی از این دو بنا متعلق به دوره صفویه است که جنبه نمادین آنها به نحوی دربردارنده تفکرات مذهب شیعه است. بر همین اساس ابتدا، نقوش نمادین شیعی موجود دراین دو بنا شامل انواع مختلف شمسه و ستاره انتخاب و سپس به صورت تطبیقی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته اند. سؤالاتی که این پژوهش درپی پاسخ گویی به آن ها است، عبارتند از: چه نوع نقوش تزئینی در بناهای اسلامی برگرفته از باورهای شیعی حاکم بر جامعه بوده است؟ آیا نقوش تزئنیی نمادین شیعی این دو بنای مذکور با در نظر گرفتن فاصله مکانی این دو بنا از یکدیگر اشتراکاتی باهم دارند؟ براساس این مطالعه مشخص گردید که نقوش هندسی تزئینی (پنج ضلعی، شش ضلعی، هشت ضلعی، ده ضلعی و دوازده ضلعی) این دو بنا دارای مفاهیم نمادین مرتبط با باورهای شیعه بوده که نه تنها از لحاظ تکنیکی و فرم ظاهری شبیه به هم هستند بلکه از دیدگاه نمادین نیز داری بار معنایی مشابهی می باشند.
۶۹.

تأملی در رابطه استاد و شاگردی در آموزش هنرها با تأکید بر نظام سنتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگره تابستان ۱۳۹۶ شماره ۴۲ 33 - 45

کلید واژه ها: آموزش هنر استاد و شاگرد نظام سنتی نظام معاصر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۵۴ تعداد دانلود : ۵۹۴
رابطه استاد و شاگرد در نظام سنتی آموزش هنرها از مهمترین مؤلفه ها به شمار می رفت، رابطه ای که اساساً مترادف با رابطه مراد و مریدی بود. تلاش برای استخراج مهمترین مؤلفه های این رابطه مد نظر این پژوهش است. همچنین، نگاهی به رابطه استاد و شاگرد در نظام معاصر آموزش هنر می تواند خلأ ها و مشکلات کنونی این حوزه را نمایان کند چرا که بی شک یکی از مهمترین دلایل درخشش هنرها در گذشته همین روابط عمیق میان استاد و شاگرد بوده است. هدف این پژوهش پرداختن به رابطه میان استاد و شاگرد یا همان مراد و مرید است که نمایانگر جهان بینی هنرمندان در گذشته است و پرسش های مورد نظر این هستند که رابطه میان استاد و شاگرد در نظام سنتی آموزش هنر بر مبنای کدام اصول و تعهدات بوده است؟ و این شاخصه ها در نظام آموزش معاصر هنر چه وضعیتی دارند؟ روش تحقیق توصیفی - تحلیلی با بررسی کتابخانه ای متون و منابع است و نتایج نهایی نمایانگر برجسته ترین مولفه های روابط استاد و شاگردی در نظام سنتی آموزش هنر همچون رعایت حقوق، اخلاق، احترام، اطاعت، تعهد، تزکیه، محبت، اکرام مقام استاد و طی سلسله مراتب هستند. همچنین مشخص گردید به دلیل بروز تغییرات اساسی در ساختار آموزشی، شاخصه های سنتی روابط استاد و شاگردی، تداوم چندانی در نظام معاصر ندارند که این خلأ می تواند لزوم توجه و بازگشت به ارزش های پیشین را یادآور شود.
۷۰.

پژوهشی در مصحف مذهّب قرآنی عصر تیموری (مطالعه ی تطبیقی ویژگی های صفحات افتتاح در نسخ قرآنی منتخب از موزه های آستانه مقدسه قم و آستان قدس رضوی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کتابداری و اطلاع رسانی دوره نوزدهم زمستان ۱۳۹۵ شماره ۴ (پیاپی ۷۶) 3 - 29

کلید واژه ها: مصحفهای قرآنی عصر تیموری صفحات افتتاح موزه آستان قدس رضوی موزه آستانه مقدسه قم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۳ تعداد دانلود : ۲۸۹
اهداف: پژوهش حاضر، ضمن شناسایی و معرفی صفحات افتتاح مصحف های قرآنی عصر تیموری موزه های آستانه مقدسه قم و آستان قدس رضوی به تبیین و تشریح ویژگی های صفحات افتتاح، صفحه آرایی و عناصر تزئینی  وابسته به این آثار می پردازد.  روش/رویکرد پژوهشی: مقاله از نظر هدف کاربردی بوده و پژوهش ماهیت توصیفی _ تحلیلی دارد و آثار به روش تطبیقی ارزیابی می شوند. اطلاعات با استفاده از منابع کتابخانه ای و به شیوه میدانی گردآوری و تدوین شده است. سؤال های پژوهش: صفحات افتتاح از مصحف های قرآن های تیموری منتخب از موزه های آستانه مقدسه قم و آستان قدس رضوی دارای چه ویژگی های بصری _  تزئینی هستند و چه نقاط اشتراک و افتراقی بین آنها وجود دارد؟ یافته های پژوهش: در بررسی صفحه آرایی و طبقه بندی عناصر تزئینی مشخص شدبه طور کلی 3/63% از صفحه آرایی صفحات افتتاح عصر تیموری به صورت سه کتیبه ای و 7/36% پنج کتیبه ای بازوبندی هستند. بیش ترین عناصر تزئینی متعلق به نقوش مصحف های قرآنی موزه آستان قدس رضوی است. مهم ترین وجه اشتراک در به کارگیری نوع رنگ ها، ترکیب بندی صفحه آرایی، موتیف ها و نقوش بوده و بارز ترین وجه افتراق در میزان درصدهای فراوانی نسبی از عناصر بصری _  تزئینی تشکیل شده است. نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان داد صفحات افتتاح مصحف قرآنی تیموری از ساختاری متعادل و منسجم در ترکیب بندی، نقوش و رنگ برخوردار است. از نقوش اسلیمی، ختایی، هندسی و رنگ های لاجورد و طلا با نسبت های متغیّر در هر دو آثار دیده شده است. تزئینات صفحات افتتاح قرآن های مذهّب موزه رضوی نسبت به موزه قم پرکارتر و دارای ظرافت و تنوع نقوش هستند.
۷۱.

راهبرد قابلیت های بازاریابی، بازارمداری داخلی و عملکرد شرکت های دارویی بورس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات مدیریت راهبردی سال هفتم بهار ۱۳۹۵ شماره ۲۵ 91 - 108

کلید واژه ها: بازارمداری داخلی راهبرد قابلیت های بازار عملکرد سازمانی شرکت های دارویی بورس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۴ تعداد دانلود : ۲۵۷
 هدف این پژوهش، بررسی تأثیر واسطه ای قابلیت های بازاریابی بر ارتباط بین بازارمداری داخلی و عملکرد شرکت های دارویی بورس است. این پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ روش جمع آوری داده ها از نوع توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری شامل خبرگان شرکت های دارویی فعال در بورس کشور می باشد. روش نمونه گیری، غیراحتمالی آسان است. در مجموع، 205 پرسشنامه از بین شرکت ها جمع آوری شد. برای آزمون فرضیه های پژوهش از مدل معادلات ساختاری و نرم افزار لیزرل 80/8 استفاده شد. نتایج نشان داد که بازارمداری داخلی و قابلیت های بازار بر عملکرد سازمانی تأثیر می گذارند. تأثیر بازارمداری داخلی بر عملکرد، بیشتر از تأثیر قابلیت های بازار است. همچنین، قابلیت های بازار، در ارتباط بین بازارمداری داخلی و عملکرد سازمانی، نقش واسطه ای را ایفا می کنند؛ بنابراین، ابتدا بازارمداری داخلی منجر به قابلیت های بازار می شود و سپس، قابلیت های بازار منجر به عملکرد سازمانی می شوند.
۷۲.

معماری در نقاشی مکتب هرات

نویسنده:
منبع: فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۳) 27-45

کلید واژه ها: معماری نگارگری مکتب هرات عناصر معماری ترکیب بندی نگارگری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۴۳ تعداد دانلود : ۱۰۳۸
نقاشی مکتب هرات به دلیل توجه خاص به انسان و محیط زندگی وی، به وفور از عناصر معماری استفاده کرده است. معماری در نقاشی مکتب هرات عنصری است که در فضای نگاره گسترده شده و به ساختار آن نظم می دهد و جایگاهی مناسب برای حضور شخصیت های نگاره می آفریند. مقاله حاضر در نظر دارد با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی ضمن بررسی عناصر معماری در مکتب نگارگری هرات به این سؤال اصلی پاسخ دهد که عناصر معماری چه جایگاهی در نقاشی مکتب هرات داشته و نقش آنها در ساختار تجسمی آثار چگونه بوده است؟ نمونه های مطالعاتی تحقیق از میان آثار برجسته دو دوره آغازین و پسین نگارگری تیموری انتخاب شده اند. نتایج حاصل نشان می دهد که ترسیم عناصر معماری در نگاره ها از ابتدایی ترین حالت آن که فقط شامل نمایی از یک بنا بوده، آغاز و رفته رفته تکمیل شده تا در نگارگری مکتب هرات به اوج تکامل خود رسیده است و بر مبنای نتایج این تحقیق، تبدیل به فضایی زنده و پویا گشته که ساختار ترکیب بندی کلی را تحت تأثیر قرار داده است. نوعی عمق نمایی ویژه به مدد عناصر معماری و نیز استفاده مکرر از تغییر زاویه دید و نمایش هم زمان فضاهای مختلف یک بنا از ویژگی های مکتب تیموری می باشد. بناهای تصویر شده در مکتب هرات شامل طیف وسیعی از بناهای مذهبی همچون مسجد تا بناهای مدنی نظیر استحکامات نظامی و حمام می باشد. تحولات حاصل از کادربندی و پلان بندی در نگاره، گسترش پهنای دید، واقعی تر شدن نحوه دید به معماری، به کار بردن جزئیات و تزئینات در سطوح معماری و تغییر در سلیقه انتخاب متون مصور شده، از عواملی است که نگارگری مکتب هرات را در نمایش معماری به پختگی رسانده است و جنبه کاربردی تری را در صفحه بدان بخشیده است. مقایسه ی انواع بنا در دو مرحله ی پیشین و پسین مکتب هرات نشانگر این موضوع است که نقاشی تیموری به چه بخشی از عناصر معماری توجه بیشتری نموده است.
۷۳.

هنر در خدمت گفتمان نوسازی: مطالعه موردی نقاشی عثمانی از اواخر امپراطوری تا استقرار جمهوری

نویسنده:
منبع: هنرهای صناعی اسلامی سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۱

کلید واژه ها: مدرنیزاسیون غرب گرایی نقاشی نوگرای عثمانی آکادمی هنرهای زیبا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۶۷ تعداد دانلود : ۶۸۸
با حمله ناپلئون به مصر در آستانه قرن 19 و شکست نظامی عثمانی، تنظیمات به عنوان اولویتی مهم در راستای نوسازی امپراطوری در دستور کار قرار گرفت. این نقطه عطف تاریخی، سومین تلاقی و مهم ترین تلاقی جهان اسلام با جهان غرب بود، در این زمان ارتش مدرن فرانسه عظمت بزرگ ترین امپراطوری اسلامی را در هم شکست و مسلمانان را با پرسش علت عقب مانندگی خود از پیشرفت های نظامی و علمی غربی که تا پیش از آن خود را از آن برتر و بی نیاز می دید، روبرو ساخت. عثمانی به منظور رفع این عقب ماندگی، به اتخاذ الگوهای غربی روی آورد. نوسازی با اولویت نظامی و تاسیس آکادمی های نظامی انجام گرفت و سپس به سایر حوزه ها تسری یافت. بطوری که اولین آکادمی هنرهای زیبا در 1883 در استانبول تاسیس شد. از این رو، پژوهش حاضر، علاوه بر هدف آشنایی با هنر مدرن عثمانی و تکوین گفتمان هنری نوگرای عثمانی، می کوشد به این پرسش ها پاسخ دهد که گفتمان ویژه هنر مدرن عثمانی چیست؟ و چگونه در آثار نقاشی تجلّی یافته است. بدین منظور، شرایط جامعه عثمانی از قرن 19 تا استقرار جمهوری مطالعه شده و آثار هنرمندان برجسته مدرن عثمانی مورد تحلیل قرار گرفته است. نتایج نشان می دهد، گفتمان هنری نوگرا در عثمانی پیوندی تنگاتنگ با گفتمان نوسازی یا مدرنیزاسیون دارد، که گفتمان نوسازی در عثمانی معادل است با «غرب گرایی» که در حوزه هنر بواسطه اتخاذ الگوهای غربی وانتقال آموزش هنر از کارگاه های درباری به مدارس نظامی و سپس به آکادمی هنرهای زیبا نمودار شد. با تاسیس نهاد هنری جدید مانند آکادمی هنرهای زیبای استانبول در 1883، آموزش هنر به شیوه غربی به عنوان بارزترین مصداق نوگرایی نهادینه شد. از دیگر مصادیق تاثیر گفتمان نوسازی بر نقاشی عثمانی، می توان به تصویر کردن زنان، مستند نگاری نوسازی شهری و روستایی و استفاده از سبک های مدرن اشاره کرد.
۷۴.

آموزش کل گرا رویکردی نوین، همسو با برخی مولفه های آموزش سنتی هنر ایرانی اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هنرهای زیبا - هنرهای تجسمی دوره ۲۱ پاییز ۱۳۹۵ شماره ۳ 11 - 20

کلید واژه ها: آموزش هنر رویکرد آموزشی کل گرا نظام سنتی آموزش هنر مولفه ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۰ تعداد دانلود : ۱۲۰
آموزش کل گرا جریانی بود که در بحث آموزش از اواسط دهه 1980 در آمریکای شمالی ظهور کرد. این جنبش، عکس العملی در برابر جریان اصلی آموزش در دنیا بود. کل گرایی در اصل یک پارادایم آموزشی است که تلاش دارد نظریات آموزشی را با فلسفه و معنویات پیوند بزند. آموزه های این جریان درصدد است در مقابل پیشرفت های ناشی از مدرنیسم و بحران های پس از آن از جمله از بین رفتن جوامع سنتی و بی توجهی به ارزش های سنتی و معنوی، برخیزد. به مدد این رویکرد، به تدریج، همه دریافتند که مفهوم و جایگاه "کل" در کشاکش مفاهیم متناقض، دارای اهمیت است. با مطالعه عمیق تر این رویکرد و اصول آن، مشخص می شود که مولفه ها و شاخصه های این رویکرد آموزشی، سنخیت قابل توجهی با برخی ویژگی های آموزش سنتی هنرها در ایران دارند. در این گفتار، پس از معرفی و تحلیل رویکرد کل گرا و مولفه های آن، با نگاهی نو به آموزش سنتی هنر در ایران نظری افکنده شده و قرابت نظریات رویکرد آموزشی کل گرا با روند آموزش هنر سنتی ایرانی مورد سنجش قرار می گیرد که نهایتاً می تواند نشانگر همسویی برخی اصول این دو حوزه باشد. این تحقیق از نوع کیفی و شامل جمع آوری اطلاعات از طریق مطالعه کتب، اسناد و مقالات است. 
۷۵.

سیر تحول نقاشی سنتی در کشور ازبکستان

نویسنده:
منبع: هنر و تمدن شرق سال چهارم بهار ۱۳۹۵ شماره ۱۱ 37 - 48

کلید واژه ها: نقاشی ازبکستان نگارگری مکتب بخارا نقاشی زیرلاکی دیوارنگاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۰ تعداد دانلود : ۸۲۷
سیر تحول نقاشی ازبکستان با توجه به پیشینه غنی دیوارنگاری و نگارگری مکتب بخارا، به شناخت جریانات هنریِ نقاشی معاصر ازبکستان کمک خواهد کرد. چرا که نقاشی معاصر این کشور از دید پژوهشگران دور مانده و نه تنها در ایران بلکه در سایر کشورها نیز پژوهشی جدی به نقاشی معاصر و جریانات مرتبط با آن اختصاص نیافته است. از این جهت نویسندگانِ مقاله، بنا به ضرورت، درباره هنر منطقه آسیای مرکزی به ویژه نقاشی ازبکستان که به جهت فرهنگ و هنر با ایران، اشتراکات فراوانی دارد، با نگاه عمیق تری به بررسی و تحلیل پرداختند.نتایج مقاله حاضر که به روش تحلیل محتوا انجام گرفته و اطلاعات آن از طریق مطالعات کتابخانه ای و استفاده از سایت های متعدد اینترنتی بدست آمده است، نشان می دهد که نقاشی معاصر ازبکستان با توجه به توسعه های فرهنگی، در سنت های فنی و هنری در طول قرن ها، توسعه و تکامل یافته، چنان که علاوه بر حفظ میراث نقاشی گذشته، متنوع تر شده و در نقاشی زیرلاکی و نقاشی مدرن با حفظ اصول سنتی خود، وارد شده است. تأسیس آکادمی های هنری و تدریس اصول نگارگری به هنرجویان توسط هنرمندانی چون « چنگیز احمروف»، « محمدجانف» و «هولماتف»، نگارگری معاصر را با توسعه تکنیک، ابزار، سبک، موضوعات و حفظ هویت محلی و شرقی زنده نگه داشته است.
۷۶.

ساخت لعاب زرین فام ایرانی بر اساس کتاب «جواهر نامه نظامی»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هنرهای زیبا - هنرهای تجسمی دوره ۲۰ بهار ۱۳۹۴ شماره ۱ 59 - 66

کلید واژه ها: لعاب زرین فام جواهر نامه نظامی ترکیبات لعاب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۵ تعداد دانلود : ۱۲۶
زرین فام، تشکیل لایه بسیار نازکی از نانو ذرات مس و نقره با جلای فلزی در طیف های رنگی گوناگون است که بر روی لعاب در سومین مرحله پخت در شرایط احیاء کوره ایجاد می گردد. اگر چه این تکنیک در حوزه سفال ایران بسیار مهم بوده است اما متون معدودی در رابطه با آن از دوره های مختلف بر جای مانده است. کتاب «جواهر نامه نظامی» تالیف محمد بن ابی البرکات نیشابوری، یکی از این متون، بعنوان قدیمی ترین سند تاریخی درباره ساخت مینای زرین فام می باشد. در کتاب فوق فرمول های متعددی برای ساخت زرین فام ارائه شده است. اما سوال اساسی این است که آیا هنوز می توان با تکیه بر همان فرمولها به لعاب زرین فام دست یافت؟ در مقاله حاضر با رویکردی تجربی، جهت بررسی صحت فرمولهای ارائه شده در کتاب، یکی از فرمولها که بنا به نظر نویسنده آن، تلالوی طلایی، مانند زر دارد به عنوان نمونه انتخاب و مورد آزمایش قرار گرفته است. نتایج آزمایشات گواه آن است که فرمول ارائه شده بدون کم و کاست می تواند ما را به ساخت لعاب زرین فام برساند. روش پژوهش ارزیابی است و با استفاده از تکنیک مشاهده و آزمون تجربی انجام یافته است.  
۷۸.

تحلیل جریان های هنری نقاشی معاصر ازبکستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: باغ نظر سال دوازدهم پاییز ۱۳۹۴ شماره ۳۴

کلید واژه ها: ازبکستان هنر آسیای مرکزی نقاشی معاصر هویت گرا نقاشی معاصر غرب گرا

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری هنرهای زیبا هنرهای تجسمی طراحی، نقاشی جهان سبک ها
  2. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری هنرهای زیبا هنرهای تجسمی طراحی، نقاشی جهان نقاشان
تعداد بازدید : ۱۳۲۶ تعداد دانلود : ۱۱۱۵
کشور ازبکستان یکی از کشورهای مهم در عرصة فرهنگی آسیای مرکزی است که به واسطة نقاشی های چند هزارسالة کشف شده در محوطة باستانی افراسیاب متعلق به قرن 7 و 8 م. و نگارگری مکتب بخارا در قرون 15 و 16 م. جزء کشورهای غنی از نظر هنرهای سنتی، به ویژه نقاشی بوده است. همین امر نگارندگان را بر آن داشت تا با فرضیه ای مبتنی بر وجود نشانه هایی از نقاشی و نگارگری با سابقة ازبکستان در نقاشی معاصر، جریانات هنری معاصر نقاشی این کشور را شناسایی کنند. نقاشی دورة معاصر یکی از صورت های هنری غالب در کشور ازبکستان است. بنابراین هدف پژوهش حاضر، شناخت و معرفی رویکردهای متفاوت در عرصة نقاشی معاصر ازبکستان است. لذا پژوهش حاضر در پی جستجوی پاسخ دو سؤال اساسی زیر است : چه جریان های هنری در نقاشی معاصر ازبکستان غالب هستند؟ و اینکه این منشأ جریان های هنری از کدام منابع و سرچشمه هاست؟ آنچه در این مقاله مورد مطالعه قرار گرفت ما را به وجود دو سبک در نقاشی قرن بیستم ازبکستان رساند : 1. نقاشی معاصر با الهام از سنت های هنری به جای مانده، به خصوص نقاشی گذشته در ازبکستان که کاربرد عناصر سنتی و سمبولیک گویای هویت گرایی در این گونه آثار تحت تأثیر نقاشی های مکشوفه محوطه باستانی پنج کنت، افراسیاب و ورخشا، نقوش منسوجات و نگاره های موضوعی قرون گذشتة ازبکستان است. 2. نقاشی معاصر ملهم از هنر و فرهنگ روسی و اروپای شرقی و به وجود آمدن هنر آوانگارد در نقاشی قرن بیستم این کشور با رواج سبک های رئالیسم، امپرسیونیسم، کوبیسم و انتزاع که علاوه بر نقاشی در طراحی پوستر، تصویرسازی کتاب و در کل به جهت توسعه هنر گرافیک در ازبکستان حایز اهمیت و قابل بررسی است. پژوهش حاضر به شیوة توصیفی تحلیلی به انجام رسیده و در بخش هایی از آن بنا به ضرورت تحقیق، مطالعات تطبیقی نیز انجام گرفته است. داده های این پژوهش عمدتاً به شیوة کتابخانه ای و نیز از طریق سایت های اینترنتی و مطالعات میدانی مرتبط به دست آمده اند.
۷۹.

فن شناسی و ساخت مینای زرین فام شیشه، بر اساس فرمول های کتاب «جواهر نامه نظامی»

نویسنده:
منبع: پژوهه باستان سنجی سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۲

کلید واژه ها: SEM-EDX مینای زرین فام شیشه جواهرنامه نظامی پخت احیاء

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۶۹ تعداد دانلود : ۲۷۴۷
نخستین آثاری که از شیوه زرین فام به دست آمده متعلق به مصر و سده دوم ه.ق است که بر روی ظروف شیشه ای اجرا شده است. این تکنیک در ادامه بر روی سفالینه های لعاب دار دوران اسلامی به کار گرفته شد. زرین فام، تشکیل لایه بسیار نازکی از نانو ذرات مس و نقره با جلای فلزی در طیف های رنگی گوناگون است که بر روی شیشه یا لعاب در سومین مرحله پخت در شرایط احیاء کوره ایجاد می گردد. در رابطه با فن آوری و ترکیبات زرین فام دو منبع تاریخی در ایران وجود دارد از جمله کتاب ""عرایس الجواهر و نفایس الاطائب"" تألیف ابوالقاسم کاشانی و دیگری کتاب ""جواهر نامه نظامی"" است. در منابع تاریخی تنها کتابی که به میناهای زرین فام بر روی آبگینه پرداخته است کتاب ""جواهرنامه نظامی"" تألیف محمدبن ابی البرکات نیشابوری به سال 595 ه.ق است. در کتاب فوق به تعدادی فرمول اشاره شده است که بر روی آبگینه نیز مورد استفاده قرار می گرفتند. در ایران استفاده از مینای نقاشی با تکنیک زرین فام قدمت طولانی دارد اما در حال حاضر فراموش شده و توسط هنرمندان شیشه انجام نمی گیرد. لذا در این پژوهش دو فرمول از کتاب فوق به عنوان نمونه انتخاب شد و با رویکردی تجربی به منظور معرفی و شناخت مینای زرین فام مورد آزمایش قرار گرفت. به طوری که مینای مذکور به صورت عملی بر روی شیشه ایجاد گشته و در ادامه ساختار شیمیایی این لایه ها توسط مطالعات میکروسکوپ الکترونی روبشی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج آزمایش ها حاکی از آن بود که فرمول ارائه شده می تواند ساخت مینای زرین فام روی شیشه را در شرایط مناسب احیاء، ایجاد کند. از عوامل تأثیرگذار در شکل گیری لایه ی زرین فام می توان به نوع شیشه، ترکیبات یا فرمول مینا و شرایط احیاء اشاره کرد. قابل ذکر است که پخت احیاء خود دارای متغیرهایی از جمله دمای پخت، مدت زمان و شدت دود دهی است. در نهایت زرین فام مناسب زمانی حاصل خواهد شد که عوامل فوق به درستی انتخاب و اجرا گردد.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان