مدیریت تولید و عملیات

در بین صنایع گوناگون یکی از زمینه های بسیار حساس برای سرمایه گذاری صنعت هواپیماسازی است، چرا که نیاز به سرما یه های کلان دارد و با ریسک ها و عدم اطمینان های بسیار زیادی روبروست. اما با توجه به اینکه در روش های سنتی تأثیر ریسک و عدم اطمینان و همچنین ارزش اختیارات پروژه های این صنعت به خوبی در نظر گرفته نمی شود، نیاز است تا از مدل های متکی بر اختیارات و ریسک متناسب با این زمینه سرمایه گذاری استفاده گردد. بنابراین در این مقاله مدلی بر پایه تئوری اختیارات حقیقی ارائه شده است که در هفت گام ابتدا به بررسی و ارزیابی ریسک پرداخته، سپس با استفاده از درخت دودویی توسعه یافته، پروژه را از دو منظر ریسک و هزینه مورد ارزیابی قرار می دهد. عدم قطعیت ها نیز که پیش از این به صورت ترکیبی با ریسک در مدل ها در نظر گرفته می شد به صورت مجزا و با بهره گیری از شبیه سازی مونت کارلو مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. در حالی که روش های سنتی اجرای پروژه را توصیه نمی کردند اما نتایج مدل پیشنهادی با در نظر گرفتن اختیارات پروژه حاکی از ارزشمند بودن آن می باشد.

امروزه در برخی محیط های تولیدی یا خدماتی، کیفیت محصول یا عملکرد فرآیند به وسیله ترکیبی از مشخصه های کیفی متغیر و وصفی همبسته توصیف می گردد. بر اساس آخرین اطلاعات مؤلفان، تا کنون هیچ روشی برای پایش ماتریس واریانس- کوواریانس این گونه فرآیندها ارائه نشده است. در این مقاله، یک شبکه عصبی مصنوعی برای پایش تغییرپذیری یک فرآیند چند مشخصه وصفی و متغیر ارائه شده است. شبکه ارائه شده نه تنها قادر به کشف وضعیت های خارج از کنترل بوده، بلکه می تواند مشخصه /مشخصه های عامل انحراف در فرآیند را نیز شناسایی کند. کارایی روش ارائه شده با استفاده از یک مثال عددی بر اساس معیارهای متوسط طول دنباله و درصد تشخیص درست مشخصه /مشخصه های کیفی عامل انحراف بررسی شده است. همچنین عملکرد شبکه طراحی شده در پایش ماتریس واریانس- کوواریانس فرآیندهای چند مشخصه وصفی و متغیر با دو روش آماری پایش ماتریس واریانس- کوواریانس برای مشخصه های کیفی متغیر که در این مقاله برای پایش فرآیندهای چند متغیره- چند مشخصه توسعه داده شده اند، مقایسه شده است. نتایج مثال عددی نشان می دهد که شبکه عصبی طراحی شده عملکرد بهتری در کشف وضعیت های مختلف خارج از کنترل نسبت به روش های آماری توسعه داده شده دارد و همچنین به خوبی قادر به تشخیص مشخصه(های) کیفی عامل انحراف در فرآیند است.

یکی از مهم ترین چالش های صنایع فولاد، برنامه ریزی تولید مناسب است که با توجه به سفارشی بودن این صنعت، برنامه ریزی سفارش ها بخش عمده ای از آن را شامل می شود. همچنین، با توجه به لزوم استفاده حداکثری از ظرفیت ماشین آلات در این صنعت، پرداختن به برنامه ریزی موجودی ها نیز امری ضروری است. در این راستا، مدل ارائه شده در این مقاله با در نظر گرفتن توام برنامه ریزی سفارش ها و برنامه ریزی موجودی، توانایی تصمیم گیری در انتخاب سفارش ها، تعیین زمان تکمیل سفارش ها و تعیین تولیدات مازاد از آنها را در هر فرایند داراست. این مدل در عمل می تواند نقش کلیدی در بهبود برنامه ریزی تولید صنایع فولاد از طریق تحویل بموقع سفارش ها، کاهش موجودی و استفاده مناسب از ظرفیت، دارا باشد. در ادامه، یک الگوریتم حل ابتکاری بر پایه الگوریتم ژنتیک برای مدل فوق ارائه شده و کارایی آن در یک مطالعه موردی و عملی در شرکت فولاد آلیاژی ایران ارزیابی شده است.

این مقاله، مساله زمان بندی پروژه تحت محدودیت منابع (RCPSP) را در بخشی از یک پروژه احداث پالایشگاه در دنیای واقعی بررسی می کند. در فعالیت های دنیای واقعی، اکثر فعالیت ها جدید بوده و با عدم قطعیت در زمان انجام این فعالیت ها مواجه هستیم که این امر منجر به تغییرات زیادی در زمان اتمام پروژه می شود. در این تحقیق، به دلیل NP-hard بودن مساله RCPS، یک روش بهینه سازی بر مبنای الگوریتم شبیه سازی تبرید برای حل مساله زمان بندی پروژه تحت محدودیت منابع در شرایط عدم قطعیت زمان فعالیت ها ارائه می شود. برای نمایش این عدم قطعیت از نظریه مجموعه های فازی استفاده شده است. برنامه تولید زمان بندی به کار رفته در الگوریتم شبیه سازی تبرید پیشنهادی، روش تولید زمان بندی موازی فازی می باشد. الگوریتم پیشنهادی، حداقل زمان تکمیل پروژه را با در نظر گرفتن محدودیت منابع تجدیدپذیر و محدودیت روابط پیشنیازی فعالیت ها تولید می کند و این قابلیت را دارد که دقیقا با اعداد فازی اجرا شده و جزئیات پروژه شامل زمان شروع، زمان پایان فعالیت ها و زمان تکمیل پروژه را به صورت اعداد فازی ارائه کند. در نهایت اعتبارسنجی الگوریتم مورد سنجش قرار خواهد گرفت و نشان می دهیم الگوریتم پیشنهادی، الگوریتمی کارا بوده و بسادگی قابل استفاده توسط مدیران و برنامه ریزان پروژه در پروژه های واقعی است

انتخاب سبد سهام مطلوب و چگونگی سرمایه گذاری در آن یکی از مباحث مهم و کلیدی می باشد که در بازار سرمایه مطرح است و باید مورد توجه سرمایه گذارن قرار گیرد. در این رابطه، بررسی و مطالعه سرمایه گذاران در جهت انتخاب بهترین سبد سرمایه گذاری با توجه به میزان ریسک وبازده آن انجام می شود.از اینرو اندازه گیری ریسک به عنوان یک مسئله مهم در سرمایه گذاری برای سبد سهام مطرح است. در این تحقیق که در بستر بازار سرمایه ایران انجام شده به ارائه یک مدل ریاضی چند هدفه به صورت تک زمانه برای اندازه گیری ریسک سبد سهام پرداخته شده است که با ترکیب سنجه بازده با دو سنجه ریسک یعنی نیم واریانس و ارزش در معرض ریسک شرطی این امکان را فراهم می آورد تا سرمایه گذاران بتوانند با در نظر گرفتن محدودیت های مرتبط با هزینه های معاملاتی، ریسک سبد سهام مورد نظرشان را با دقت اندازه گیری کنند تا در سبد سهامی با بیشترین بازده و کمترین ریسک، سرمایه گذاری کنند. نتایج نشان می دهد که استفاده از دو سنجه ریسک به طور همزمان، دقت تصمیم گیرندگان و سرمایه گذاران بازار سرمایه در انتخاب سبد مطلوب برای سرمایه گذاری را افزایش می دهد و یک الگو و راهنمای مناسب تری برای تعیین سبد بهینه سهام است.

مساله مکان یابی میانه محور با تخصیص چندگانه شامل جانمایی تسهیلات محور و تخصیص گره های غیرمحور به محورها است و البته، از نوع مسایل مکان یابی در کلاس NP-hard است. هدف اصلی در این مقاله، مساله مکان یابی میانه محور با تخصیص چندگانه در حالت تغییرات پویای جریان است که ظرفیتی برای محورها و کمان ها وجود ندارد و باز و بسته شدن محورها در دوره های گوناگون افق برنامه ریزی امکان پذیر است. مدل و الگوریتم پیشنهادی برای حل، با داده های شبکه حمل و نقل هوایی ایران بر مبنای تعداد مسافران جا به جا شده ،آزمایش می شود. نتایج بررسی نشان می دهد؛ تشکیل شبکه پویا در مقایسه با حالت ایستا، هزینه کمتری در پی خواهد داشت و هرچه تعداد دوره های زمانی در حالت پویا بیشتر شود؛ روند بهبود (کاهش هزینه ها) ادامه می یابد

افزایش روزافزون رقابت میان شرکت ها موجب انتقال این رقابت به زنجیره تأمین شرکت ها و موجب اهمیت یافتن زنجیره تأمین چابک به عنوان پاسخی به شرایط پویا و ناپایدار شده است. موفقیت عملیات در یک زنجیره تأمین چابک وابسته به توانایی شرکت ها در انتخاب مناسب ترین همکار در هر شرایط است. در این پژوهش برای شناسایی معیارها و بیان روابط بین معیارها، پس از مطالعه ادبیات پژوهش های مرتبط و مصاحبه با مدیران شرکت مورد مطالعه، از تکنیک غربالگری فازی و سپس مدل سازی ساختاری تفسیری (ISM) و تحلیل MICMAC استفاده شد. پس از تحلیل داده ها، متغیرها در هشت سطح مختلف طبقه بندی شدند و با توجه به روابط گراف ISM ترسیم شد. پس از تحلیل MICMAC متغیرها در سه گروه متغیرهای مستقل یا کلیدی، ارتباطی و وابسته قرار گرفتند و هیچ متغیری در گروه متغیرهای خودگردان قرار نگرفت. تعیین روابط بین متغیرها و نوع متغیرها می تواند به درک بهتر موضوع و اتخاذ تصمیمات مناسبی در مساله انتخاب همکار منجر گردد..

در پژوهش حاضر یک مدل برنامه ریزی خطی ارائه می شود که هدف آن بهینه سازی درآمد هتل است. برنامه ریزی برای یک دوره خاص انجام و چند دوره رزرواسیون در نظر گرفته می شود. قیمت ارائه شده در این دوره ها متفاوت است و مدل، قابلیت درنظر گرفتن اتاق ها با انواع متفاوت را دارد. در واقع، متغیرهای تصمیم تعداد رزرواسیون اتاق ها از انواع مختلف با ورود و خروج های متفاوت و در دوره های رزرو گوناگون است. تعداد متغیرهای تصمیم ضریبی از انواع اتاق، تعداد روزهای ورود، تعداد روزهای خروج و تعداد دوره های رزرو است. دو حالت قطعی و غیر قطعی برای تقاضا در نظر گرفته می شود. برای حالت غیرقطعی روش سناریوسازی که از روش های ساده، ولی نزدیک به واقعیت در برنامه ریزی احتمالی است، استفاده می شود. ویژگی متمایز این مقاله در نظر گرفتن حالت لغو درخواست و عدم حضور است که به عنوان یک فاکتور تعیین کننده در میزان پذیرش میهمانان هتل به حساب می آید. اعتبار مدل با استفاده از مثال های عددی تأیید شده و در نهایت، مدل توسط نرم افزارهای برنامه ریزی خطی حل می شود. با حل مدل ها این نتیجه به دست آمد که هرچقدر ریسک تصمیم گیرنده بیشتر باشد، فاکتور مقابله با ریسک او کمتر و درآمد حاصل از هتل در حالت احتمالی تقاضا بیشتر خواهد بود.

روش های متفاوتی جهت اولویت بندی و انتخاب قابلیت های چابکی سازمان ارائه گردیده است که اغلب آنها جزء روش های تصمیم گیری چند معیاره جبرانی می باشند. در این مقاله تلاش می شود با بهرهگیری از تکنیک های تحلیل پوششی داده ها ((DEA،و تاپسیس فازی، رویکردی جهت اولویت بندی قابلیت های چابکی بر اساس نیازهای محیطی سازمان، ارائه گردد. پژوهش حاضر در دو مرحله متوالی انجام گرفته است. در مرحله اول محرک های چابکی سازمان شناسایی شده و در مرحله دوم قابلیت های چابکی بر اساس اثربخشی و تاثیرشان جهت غلبه بر محرک های استخراج شده از مرحله اول، اولویت بندی می گردند. در مرحله اول محرک های چابکی سازمان با بهره گیری از تکنیک تاپسیس فازی و رویکرد برنامه ریزی کسری و بر اساس سه معیار دشواری پاسخگویی، میزان اثرگذاری بر فعالیت های سازمان و شدت تغییر، رتبه بندی شده و محرک های کلیدی انتخاب می شوند. در مرحله دوم، با استفاده از تکنیک تحلیل پوششی داده های فازی، قابلیت های چابکی استخراج شده از ادبیات تحقیق بر مبنای تاثیرشان بر عوامل محرک کلیدی، ارزیابی و اولویت بندی می شوند. روش ارائه شده در یکی از صنایع بزرگ قطعه ساز دولتی مورد آزمون قرار گرفته است.

امروزه یکی از ابزارهای حفظ محیط زیست، همراه با افزایش عملکرد شرکت ها، مدیریت زنجیره تأمین سبز است. در همین راستا، هدف این پژوهش، شناسایی و اولویت بندی عوامل مؤثر بر زنجیره تأمین سبز در شرکت های تولید کننده مواد شیمیایی و مواد شوینده است. روش شناسی این پژوهش کمی بوده و با رویکرد پیمایشی، نمونه ای شامل 36 شرکت تولیدی با نرم افزار ""پی اِل اِس"" مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. تحلیل آماری داده ها در دو مرحله بررسی همبستگی تاوکندال و استفاده از روش آماری تحلیل مسیر انجام شد. با توجه به نتایج پژوهش، فرضیه تأثیر محرک های داخلی مدیریت زنجیره تأمین سبز بر فعالیت های عملیاتی مدیریت زنجیره تأمین سبز، تایید نگردید در حالی که تأثیر محرک های خارجی بر محرک های داخلی و تأثیر محرک های خارجی بر فعالیت های عملیاتی مدیریت زنجیره تأمین سبز تأیید شده و این بدان معناست که محرک های خارجی می توانند برای گیری مثبت محرک های داخلی را به سمت و سوی فعالیت های عملیاتی مدیریت زنجیره تأمین سبز فراهم آورند و شرکت ها برای باقی ماندن در عرصه رقابت، ملزم به اجرای این فعالیت ها هستند.