فهم تجربه ی پیاده روی زنان ایرانی در اربعین (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

پیاده روی اربعین در شکل کنونی اش، آیینی نوظهور و پدیده ی اجتماعی متکثری است. تکثر این پدیده ی اجتماعی ریشه در گوناگونی روایت های زائران و معناهای متنوعی دارد که افراد از این پدیده می سازند. روایت زنانه سنخی از روایت های موجود از این آیین است که در عین برخورداری از تکثر در معناسازی، روایتی طردشده و به حاشیه رانده شده توسط کلان روایت های رسمی و مردانه از این آیین است. پژوهش پیش رو، با هدف فهم تجربه ی زنان زائر، یافته های به دست آمده از گفت و گوهای نیم ساخت یافته ی عمیق با 25 زن 22-68 ساله در موکب های مسیر پیاده روی را به روش تحلیل مضمونی مورد مطالعه قرار داده است. مطالعه یافته ها نشان می دهد که زن زائر ذیل پنج مضمون ملال روزمره و رهایی از دلزدگی های زندگی مدرن، لذت رنج مقدس و خودخواسته، حافظه ی تاریخی جنگ و سیالیت معنای بدن، از سوژگی زنانه در تاریخ تا گذر از ابژگی روزمره و اشراق معنوی زائر و تغییر رفتار از خودخواهانه و عادتی به دگرخواهانه، در فرایند سوژگی زنانه به ساخت خود فردی اش در قالب فردیتی چندپاره می پردازد. زن زائر با شبیه سازی تجربه ی خود در راهپیمایی اربعین با رویداد مصیبت بار عاشورا و وقایع پس ازآن، در فرایند دوگانه ی ساخت شکنی/ ساخت دوباره ی خود، با بازاندیشی انتقادی از استریوتیپ های جنسیتی برساخت شده در گفتمان رسمی جامعه ی ایرانی، خود زنانه اش را در قالب تصویر سوژه ای فعال باز می نمایاند.