مدلی برای افزایش منافع ملی حاصل از سیستم عرضه نفت ایران در بازار جهانی (رویکرد سیستمی) (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

بررسی پیشینه اقتصاد سیاسی بین الملل به روشنی نشان می دهد که کشف مخازن عظیم نفت خام نقش بسیار مهمی در وقایع سیاسی و نیز تعریف و تأمین منافع ملی کشورها ایفا نموده است. بی تردید منابع طبیعی و به طور خاص ذخایر نفت خام کشورمان به عنوان منابعی بین نسلی تلقی شده و حفظ عدالت بین نسلی و ارتقا منافع ملی در بلندمدت ضرورتی انکارناپذیر و از اهداف و وظایف کلیدی دولت مردان ایران به شمار می رود. در این پژوهش با تمرکز بر بعد اقتصادی منافع ملی با استفاده از روش سیستم دینامیک به بررسی و مدل سازی تغییرات دینامیک در منافع اقتصادی ملی کشور ناشی از تحولات صنعت نفت با توجه به تحولات بازار نفت پرداخته شده است. ساختار شکل گیری ظرفیت تولید، میزان تولید و درآمدهای حاصل از فروش داخلی و بین المللی نفت و فرآورده های نفتی کشور مدل سازی و متغیرهای مرتبط با منافع ملی اقتصادی حاصل از آن فرمول بندی شده است . سیستم مورد نظر در نرم افزار ونسیم شبیه سازی و نتایج مدل در چند سناریو شامل سناریوی رشد و رونق در بازار نفت، سناریوی وضع موجود، سناریوی رکود در بازار نفت، حفظ سهم بازار توسط اوپک و حفظ سطح درآمد کشورهای اوپک تشریح و تحلیل شده است. با توجه به نتایج حاصل از اجرای مدل، افزایش قیمت های داخلی حامل های انرژی به سمت قیمت های بین المللی و همچنین افزایش سهم بودجه برای سرمایه گذاری در حوزه های با ارزش افزوده بیشتر در صنعت نفت برای افزایش منافع ملی اقتصادی توصیه می شود.