مطالب مرتبط با کلیدواژه

فضای اجتماعی


۱.

کاربردنتایج سرشماری های عمومی در بررسی ساختار و تحولات قشربندی اجتماعی ایران

کلیدواژه‌ها: شر فرهنگی سرمایه اقتصادی سرمایه اجتماعی قشربندی اجتماعی فضای اجتماعی سرمایه سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۵۹ تعداد دانلود : ۸۴۸
سرشماری های عمومی آمارها و اطلاعات گوناگونی عرضه می کنند که می توان از آن ها در پژوهش های جامعه شناختی بهره گرفت. این مقاله در پی آن است که با استفاده از جداول وضع شغلی و گروه های عمده شغلی در نشریات سرشماری های عمومی 1335 تا 1375 ساختار و تحولات قشربندی اجتماعی ایران را بررسی کند. در این تحقیق، پس از مروری بر نظریه های قشربندی اجتماعی...
۲.

فضای اجتماعی ، راهبری عمومی و جنسیت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: جنسیت توسعه روستایی فضای اجتماعی راهبری عمومی جغرافیای جنسیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۰۸ تعداد دانلود : ۹۲۳
در حالی که نخستین بررسیها در باره تفاوتهای زنان و مردان در جغرافیا به جوامع منفرد باز می گردد، از دهه 1970م به بعد، مسائل جنسیتی با تاکید بر تفاوت و نابرابری جنسیتی به نحوی بارز مطرح گردید. از آن زمان به بعد، مجموعه ای از اندیشه های نظری زمینه ساز طیفی از مطالعات و اندیشه ورزیهای علمی شد. بدینسان، طی اواخر دهه 1980 و اوائل دهه 1990م، مطالعات جنسیت مورد توجه ویژه دانشمندان جغرافیای روستایی قرار گرفت. بدین ترتیب، تحلیل جنسیتی جوامع روستایی جایگاهی ارزنده در مطالعات روستایی یافت. علاوه بر این، اقدامات مرتبط با راهبری همگانی که به نحوی موثر مشوق تعامل بیشتر دولت، حکومتهای محلی و جامعه مدنی هستند، عنصری پراهمیت در سیاستگزاریهای مبتنی بر فقرزدایی و تامین معیشت بهتر برای کم چیزان بشمار می رود. دراین راستا، تبیین نابرابریهای محلی و تقویت اقتصاد روستایی، جوامع محلی و خدمات عمومی در دسترس، نیازمند فضای همگانی است که به نحوی ایده آل طوری طراحی شود که تمام آحاد جامعه روستایی را در برنامه ریزی، اجرای برنامه ها، اداره امور جاری، مدیریت و نظارت بر فعالیتهای عمومی شریک سازد. هدف کلی این مقاله، تلفیق مباحث جنسیت، راهبری همگانی و توسعه روستایی در قالب رویکردی کاربردی برای تحلیل مناسب جوامع روستایی است.
۳.

تحلیلی بر جامعه شناختی از تناقضات فضایی و اجتماعی توسعه شهری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: توسعه شهری فضای اجتماعی کلان شهرها تناقضات شهری تعارضات شهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۹۸ تعداد دانلود : ۶۴۶
در دوران اخیر محیط های شهری به کانون ظهور اشکال گوناگون تناقضات فضایی و اجتماعی تبدیل شده اند و نیز در شهرها شاهد توسعه شرایطی پر از ابهام در بعد اجتماعی و یا نارسایی در عملکرد فیزیکی هستیم. به ویژه کلان شهرها در دنیای کنونی به دلیل تراکم مشکلات ناشی از سازمان و عملکرد بخش های منفک درونی آن به مکان شکل گیری انواع تعارضات تهدیدکننده حیات شهرنشینان تبدیل شده اند. از زمان ظهور شهرهای بزرگ، نگرانی از خطرهای درونی فزاینده آن ها توجه بسیاری از اندیشمندان اجتماعی و شهری را به خود جلب نموده است. در این میان کلان شهرهای کشور ما نیز به دلیل عقب ماندگی ساختاری و فقدان برنامه ریزی و نیز رویکرد ناصحیح در توسعه شهری دچار سرنوشتی شده اند که بسیاری از دیگر شهرهای بزرگ جهان بدان مبتلا هستند. تجربه جهانی توسعه شهری نشان می دهد که رشد فوق العاده جمعیت شهری و در کنار آن افزایش زیرساخت های فیزیکی و در نهایت فعالیت عقلانی آن گونه که اقتضاء می نماید نتوانسته است مانع شکل گیری تعارضات قابل پیش بینی در عرصه های مختلف فضایی و اجتماعی گردد. با استفاده از رویکرد جامعه شناختی شهری مطالعه پدیده توسعه و عمران شهری از یک سو و ظهور عوارض و ناهنجاری های کارکردی به ویژه در بعد اجتماعی و فرهنگی از سوی دیگر موضوعی است که این مقاله درصدد بررسی آن است. به عبارت دیگر، هدف از این بررسی ترسیم چشم انداز جامعه شناختی تناقضات شهری در چارچوب تعارض توسعه عمرانی شهری در ارتباط با توسعه اجتماعی و فرهنگی آن است. تلقی توسعه شهری در مقیاس منحصراً کالبدی مقوله است که سال هاست مورد تردید است و در عوض توسعه توامان کالبدی، فرهنگی و اجتماعی به عنوان ابزار کار برنامه ریزی مورد توجه می باشد. این مقاله تلاش دارد تا با طرح دیدگاه اجتماعی، چگونگی تحلیل و بررسی تناقضات کنونی حیات شهری در ابعاد جامعه شناختی آن را در کانون مطالعه قرار دهد.
۴.

ظهور و سقوط نخستین انجمن کتابداران ایران (1345-1359)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سرمایه اجتماعی انجمن علمی فضای اجتماعی انجمن مدنی انجمن کتابداران ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۲۳ تعداد دانلود : ۶۹۸
هدف: زمینه­های پیدایش و زوال نخستین انجمن کتابداران ایران (اکتا) در این مقاله بررسی شده است. نظریه فضای اجتماعی پییر بوردیو به­عنوان چارچوب نظری برای تحلیل به­کار گرفته شده است. روش/رویکرد پژوهش: اسناد و مدارک دست اول مربوط به انجمن کتابداران ایران بین سال­های 1344 تا 1360 برای به­دست آوردن داده­های پایه مورد استفاده قرار گرفت. داده­های پایه با مصاحبه با فعالان اکتا، که دسترسی به آنها میسر بود، تکمیل شد. روش تدوین تاریخ شفاهی در انجام مصاحبه­ها به­کار گرفته شد. یافته­ها: اکتا در فضای برخوردار از ثبات سیاسی و رونق نسبی اقتصادی ایران، در دهه 1340/1960م. شکل گرفت و با استفاده از منابع عمومی در اختیار وزارت تازه تاسیس آموزش عالی، فعالیت­های آموزشی و انتشاراتی خود را توسعه بخشید. تا یکسال پس از انقلاب اسلامی 1357/1979 اکتا دارای ماهیت علمی و حرفه­ای بود. اعضای تازه وارد به انجمن، بعد از انقلاب، فعالیت­های انجمن را به سمت فعالیت­های صنفی با گرایش خاص سیاسی سوق دادند. این فعالیت­های ایدئولوژیک موجب شد که بسیاری از متخصصان کتابداری از ادامه همکاری خود با انجمن دست بکشند، بودجه آن قطع شود و به­خاطر از دست دادن وجهه علمی بسیاری به آن بدبین شوند؛ تا جایی که بعد از دومین گروه عضو شورای انجمن، بعد از انقلاب، دیگر کسی داوطلب شرکت در فعالیت­های انجمن نشد و انجمن بدون اعلام رسمی منحل شد.
۵.

بررسی وضعیت احساس امنیت اجتماعی در بین جوانان شهر تهران(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلیدواژه‌ها: جوانان آسیب پذیری فضای اجتماعی احساس امنیت اجتماعی تجربه جرم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۰۷ تعداد دانلود : ۱۴۱۹
پژوهش حاضر به بررسی عوامل مؤثر بر احساس امنیت اجتماعی در بین جوانان شهر تهران پرداخته است. روش بکار گرفته شده در این تحقیق از نوع پیمایشی است که با استفاده از مصاحبه ساختمند با 400 نفر که به صورت تصادفی انتخاب شده بودند مصاحبه شده است. احساس امنیت اجتماعی را می توان نوعی ذهنیت و جهت گیری روانی مثبت نسبت به عدم تأثیرگذاری حضور و بروز رویدادها و تهدیدات در شرایط فعلی و آتی در حوزه های امنیت اجتماعی دانست. احساس امنیت اجتماعی متشکل از پنج شاخص فکری، رفاهی، هویتی، ناموسی و جانی در نظر گرفته شده است که وضعیت احساس امنیت اجتماعی تقریباً در حد متوسط و برای شاخص های فکری، رفاهی و هویتی تقریباً در حد کم و شاخص های جانی و ناموسی تقریباً در حد زیاد است. چارچوب نظری تحقیق براساس سه مفهوم آسیب پذیری، فضای اجتماعی و تجربه جرم بسته شده است. جنسیت، فردگرایی و مخاطرات جهانی به عنوان متغیرهای آسیب پذیری؛ تصور از میزان جرم به عنوان متغیر فضای اجتماعی و تجربه غیر مستقیم جرم به عنوان متغیر تجربه جرم بر احساس امنیت اجتماعی تأثیر داشته اند.
۶.

تغییر رشته ای ها؛ انگیزه ها، انتظارها و ارزیابی دانشجویان رشته های غیرمرتبط از تحصیل در علوم انسانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تغییر رشته تعیین هویت فضای اجتماعی فرهنگ دانشگاهی کنشعقلانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۹۷ تعداد دانلود : ۸۴۷
از جمله تحولاتی که در دهسال گذشته در روندی تدریجی فرهنگ دانشگاهی در رشته های علوم انسانی و اجتماعی را تحت تأثیر خود قرار داده است، استقبال فارغ التحصیلان رشته های غیر مرتبط به تحصیل در رشته های علوم انسانی و اجتماعی است. این اقبال، تواماً بیانگر تغییر در عاملیت و میدان اجتماعی جوانان دانشجوست. پژوهش حاضر با به کارگیری روش شناسی کمی و کیفی و انتخاب نمونه هایی از دانشجویان مقاطع ارشد و دکترای علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه های دولتی تهران، به دنبال شناسایی انگیزه ها، انتظارات و ارزیابی دانشجویان از رفتار تغییر رشته ای خود است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که تغییر رشته برای غالب این دانشجویان را باید کنشی عقلانی در نظر گرفت که انگیزش اصلی از انتخاب آن، پاسخ گویی به نیازها و ارزش های هویتی تغییر یافته در فرهنگ جدید دانشگاهی ایران است. تغییر رشته با منطق عقلانی و هدفمند، عقلانی و ارزشی و انگیزه های تجربه اندوزی، سنخ های غالب دانشجویان تغییر رشته ای را تشکیل می دهند. شوک و فاصله گذاری های حاصل از این تجربه علاوه بر تغییر در فرهنگ دانشگاهی و رشته ای علوم انسانی و اجتماعی، فرصت ها و محدودیت هایی را تواماً برای آن ها ایجاد می کند.
۷.

بنیان های نظری سبک زندگی در اندیشه پی یر بوردیو با رویکرد انتقادی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: سبک زندگی فضای اجتماعی طبقه میدان عادت واره سرمایه سلیقه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۲۸ تعداد دانلود : ۱۵۱۰
اصطلاح سبک زندگی در اندیشه و آثار بوردیو مفهومی است که با شبکه پیچیده و به هم پیوسته ای از مفاهیم نظری مرتبط است. وی در آثار مختلف توصیفی و پیمایشی خود به ویژه کتاب «تمایز: نقد اجتماعی قضاوت های ذوقی»، با رویکردی جامعه شناختی به تحلیل سبک های زندگی و طبقات اجتماعی پرداخته و آن را با مفاهیمی همچون فضای اجتماعی، طبقه، میدان، عادت واره، سرمایه و سلیقه پیوند داده است. از منظر وی، سبک زندگی مجموعه ای از باورها و کنش های نظام مندی است که افراد و طبقات اجتماعی را از یکدیگر متمایز می سازد. در این مقاله با تکیه بر آثار بوردیو و شارحان عمده اندیشه های وی، به شیوه اسنادی و با رویکردی توصیفی و تحلیلی به مفاهیم و بنیان های نظری بوردیو در طرح نظریه سبک زندگی وی پرداخته و با نگاهی انتقادی، اندیشه های پی یر بوردیو بررسی و تحلیل خواهد شد.
۸.

بازشناسی جایگاه تاریخ و فرهنگ عامه در حمام های سنَتی ایران (پیوستگی آداب، عادات و عقاید مرتبط با استحمام)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: حمام های تاریخی صفویه قاجار فرهنگ عامیانه فضای اجتماعی دلاکان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵۶ تعداد دانلود : ۱۰۰۰
اهمیت اجتماعی برخی از مکان ها در زندگی مردم، از دیرباز موجب شکل گیری فرهنگ خاصی در این مکان ها شده است. فرهنگی که در گستره تعاملات اجتماعی مردم شکل گرفته و در تاروپود زندگی آن ها ریشه دوانده است. حمام ها یکی از مکان هایی هستند که به واسطه حضور اقشار اجتماعی مختلف، جایگاه شکل گیری آداب فرهنگی و محل گسترش برخی از مشاغل خاص بوده اند. در این پژوهش که با هدف شناختن جایگاه حمام در زندگی مردم، به شیوه توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر منابع اسنادی و کتابخانه ای، انجام پذیرفته است، تلاش گردیده تا بدین پرسش اساسی پاسخ داده شود که؛ حمام در بافت تاریخی - اجتماعی قدیم ایران، چه جایگاهی داشته است؟ لذا در این پژوهش در دو بخش اصلی: ویژگی های حمام به عنوان یک سازه معماری، و فرهنگ حمام و آداب رایج در آن، بدین مسئله پرداخته شده است. نتیجه این بررسی ضمن این که نشان از اهمیت حمام در بافت شهری قدیم ایران دارد، نشان از گسترش باورها و آداب خاصی نیز دارد که نه تنها در معماری فضای حمام، بلکه در رفتار و منش مردم در این مکان نیز قابل مشاهده است.
۹.

تظاهر زبان- بدن و ارزشگذاری فرهنگی- زبانی در گفتمان های ورزشی حاکم بر جامعۀ بانوان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ورزش بانوان بدن فضای اجتماعی نشانه شناختی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۲ تعداد دانلود : ۳۲۳
نشانه شناسی، محیط انسانی را به ما بهتر می شناساند. محیط انسانی جهانی است که در آن زندگی می کنیم و لازم است خود را با آن تطبیق دهیم. این مقاله سعی دارد شرایط و محیط انسانی در فعالیت ورزشی بانوان را موشکافی کند. سؤالاتی که در اینجا مطرح می شوند عبارت اند از:زبان بدن در ورزش بانوان چه مبنایی دارد؟ تعامل نظام بیولوژیکی و فرهنگی چه گفتمانی را در جامعه ایجاد می کند و بسط می دهد؟ آیا نشانه های بدن، زبانی هستند و ایجاد ارتباط می کنند؟ الزامات و گفتمان های فرهنگی چه نقشی دارند؟ فرض ما بر این است که تنها نمی توان بر الزامات فرهنگی تکیه کرد و گفتمان های حاکم را قضاوتگرانه پیش برد؛ بلکه لازم است این امور توانایی اقناع مخاطب را داشته باشند. بنابراین، نخست مجموعه عوامل بیولوژیکی و بسط آن به مجموعه عوامل فرهنگی در محیط نشانه شناختی مطرح می شود و سپس به نقش گفتمان های پیراورزشی، گفتمان های فرهنگی و حتی پادگفتمان ها می پردازیم. در این مقاله سعی خواهیم کرد از منظر نشانه شناختی کنش، کنشگران، نقش ها و کارکردها و همچنین خصوصیات ابژه ارزشی یا همانا ورزش را بهتر بازشناسیم. اما آنچه بیش از همه اهمیت دارد ایجاد انگیزش حسی و ارزشی است که بی توجهی به آن می تواند در فضای عمومی با مخاطراتی همراه شود و به ایجاد صحنۀ تئاترگونه و بی هدفی در ورزش بانوان منجر گردد. از این رو، لایۀ قدرت و لزوم پشتیبانی قانونی و رسانه ها را در امر ورزش ذکر خواهیم کرد. onction
۱۰.

نقش سواد رسانه بر سواد سلامت زنان در استفاده از فضای مجازی؛ مطالعه موردی: زنان شهرستان محمود آباد استان مازندران

کلیدواژه‌ها: سواد رسانه ای سواد سلامت اطلاعات سلامت فضای اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۱۲ تعداد دانلود : ۵۷۱
هدف از این پژوهش شناخت مفهوم سواد رسانه ای و تبیین مفهوم سواد رسانه ای، سواد سلامت، ارزیابی سطح سواد رسانه ای و سواد سلامت کاربران زنان شهرستان محمود آباد استان مازندران می باشد. مهم ترین مساله و هدف تحقیق، میزان سواد رسانه ای و سواد سلامت زنان و ارتباط بین سواد رسانه ای و سواد سلامت در استفاده از فضای مجازی است. بدین منظور بر اساس مبانی نظری تحقیق متغیرها تعریف و فرضیه های تحقیق تدوین گردیده است. با استفاده از روش پیمایش و با ابزار پرسشنامه داده ها گردآوری شده است. حجم نمونه 384نفر تعیین شده است و به دنبال آن از طریق نرم افزار آماری spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج تحقیق به این شرح است: سطح سواد رسانه ای و سواد سلامت زنان متوسط می باشد.
۱۱.

نسبت فضای اجتماعی با عملکرد نخستین دوره مجلس (1359 تا 1363)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: عملکرد بوردیو فضای اجتماعی اولین دوره مجلس شورای اسلامی میدان قدرت انتخابات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۵ تعداد دانلود : ۸۱۹
مسأله اصلی این مقاله، بازشناسی رابطه فضای اجتماعی بر عملکرد نخستین دوره مجلس شورای اسلامی است. این مقاله با هدف ترسیم تصویری از عملکرد مجلس از نمای متفاوتی به تحولات این دوره می نگرد. ادبیات پیشینی درباره بررسی عملکرد مجالس قانونگذاری بیشتر با رویکردی نهادی یا ساختاری به این موضوع نگریستند. اما در اینجا مجالس قانونگذاری در فضایی آکنده از روابط میان جایگاه های متنوع، افراد، گروه ها و نهادها ترسیم می شود. در این مقاله با بهره گیری از ابزارهای مفهومی «پیر بوردیو» به ویژه مفهوم «فضای اجتماعی» و«عملکرد» و مفاهیم مرتبطی چون میدان،پرسمان مشروع، باور رایج، عادت واره و سرمایه، عملکرد نخستین دوره مجلس شورای اسلامی تبیین می گردد. در راستای این امر با استفاده از روش تفسیری و تحلیل مضمون در تجزیه و تحلیل داده ها مشخص شد ایدئولوژی انقلاب اسلامی به عنوان باور رایج در میدان قدرت به صورت ضمنی و پنهان پرسمان مشروع در میدان سیاسی، انتخابات و مجلس شکل داد. روندی که منازعه میان کانون های تولید عقیده به ویژه اسلامگرایی انقلابی و میانه رو اصلاحی را پیش برد. همچنین بیشتر پرسش های مطرح شده در میدان های سیاسی، انتخابات و مجلس از سوی طبقه حاکم شکل می گرفت و پاسخ ها به نسبت نزدیکی و دوری با کانون قدرت تأیید یا رد شد. عملکرد میدان مجلس نیز با بازتولید ایدئولوژی انقلاب اسلامی و الگوهای کنشی اسلامی، انقلابی و ملی گرای مصلحت جویانه منازعات میدان قدرت، سیاسی و انتخابات را بازتولید کرد. روندی که با تمایزگذاری سلطه جویانه موجب حذف رقبای اسلامگرایان انقلابی شد.
۱۲.

رابطه فضای اجتماعی و عملکرد پارلمان در ایران (1359-1395)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: فضای اجتماعی انتخابات پارلمان عملکرد قانونگذاری نظارت ایران پس از انقلاب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۹ تعداد دانلود : ۵۱۸
مسئله این مقاله، رابطه فضای اجتماعی و عملکرد پارلمان در ایران (1359-1395) است. پارلمان ها ضمن برخورداری از وجوه نهادی و ماهیت ساختاری، گروه بندی های متشکل از نمایندگان هستند که هرکدام با نیروهای اجتماعی و کانون های قدرت سیاسی نسبتی دارند. عملکرد پارلمان ها نیز برآیندی از مواضع این نیروها و گروه بندی های اجتماعی و ملاحظات کانون-های قدرت سیاسی است. پرسش این پژوهش این است عملکردهای قانون گذاری و نظارتی پارلمان در ایران پس از انقلاب چه رابطه ای با فضای اجتماعی داشته است؟ برای پاسخ به این پرسش، با بهره گیری از نظریه تمایز «پیر بوردیو» که بر مفاهیم «فضای اجتماعی»، کنش، میدان، سرمایه و عادت واره استوار است و با استفاده از روش های تحلیل مضمون و تحلیل محتوای کیفی، عملکرد 9 دوره مجلس شورای اسلامی و نسبت آن با روند تحولات فضای اجتماعی در فاصله سال های 1358 تا 1396 بررسی شد. یافته های پژوهش نشان می دهد که ویژگی های چندلایه قدرت سیاسی، صف بندی ها و منازعات مستمر در میدان سیاست و تمایزات و تعارضات پیچیده و فزاینده در فضای اجتماعی در درون پارلمان منعکس شده و گروه بندی های درون پارلمان را به بازنمایی هایی اغلب متغیر از ترجیحات و اولویت ها در حوزه های قانون گذاری و نظارت کشانده است. همچنین نمایندگان و گروه بندی های پارلمانی نیز تمایلات و ملاحظات شخصی و گروهی خاص خود را در قالب ترجیحات محلی و یا ملی در پارلمان پیگیری کرده و کمابیش تحقق بخشیده اند. همچنین بر مبنای یافته ها به الگوبندی از فضای اجتماعی رسیدیم که نشان داد در جمهوری اسلامی ایران، فضای اجتماعیِ نامتقارن اصل و متقارن استثناست. این وضعیت با سرشت ایدئولوژیک و رانتی دولت مرتبط بوده است.
۱۳.

رویکرد فرهنگی به فالنامه مجلات خانواده:تحلیل گفتمان صفحه "ماه به ماه با رازهای خوشبختی" مجله "خانواده سبز"(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تعامل خود/دیگری جهان زندگی فضای اجتماعی گشودگی/ فروبستگی زایایی/ سترونی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۵ تعداد دانلود : ۲۶۳
این مقاله در پی شناخت فرهنگ ایرانی از خلال صفحه فالنامه مجلات موسوم به خانواده است. بر این اساس برای دست یافتن به ساختار فالنامه ها و آگاهی از زمینه اجتماعی و فرهنگی این پدیده و شاخت زندگی روزمره ایرانی به تحلیل صفحه فالنامه مجله «خانواده سبز» تحت عنوان «ماه به ماه با رازهای خوشبختی» پرداخته شده است. به این منظور با اتخاذ رویکرد «جهان-محلی» و با توجه به رهیافت تحلیل گفتمانی تئون ای. ون دایک، مقولات متون فالنامه استخراج و تفسیر گردید. نتایج نشان می دهد که جملات فال در وهله اول در برگیرنده ساختاری از قبیلِ کلی گویی، این همان گویی، مثبت اندیشی، واگویی بدیهیات و تقدیر گرایی است. در وهله دوم متون فال با آگاهی از زمینه اجتماعی و فرهنگی خواننده متون، زندگی روزمره مخاطب را در قالب مقولاتی چون آینده نگری، توصیف مشکلات، توصیف شخصیت، ارتباطات و روابط عاشقانه به تصویر کشیده است. در نهایت، بررسی مسائلی مانند فال دریچه ای است گشوده به سوی دنیای جوانان و زنان و از این راه می توان تجربه درونی بهتری از واقعیت ها و تحولات دنیای آن ها به دست آورد.
۱۴.

خوانشی بر منظر خیابان های جنوب شرقی آسیا در قیاس با غرب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: منظر شهری خیابان فرهنگ فضای اجتماعی خیابان در شرق خیابان در غرب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۲ تعداد دانلود : ۲۲۲
خیابان ها بخش قابل توجهی از فضای عمومی آزاد در شهرها را تشکیل می دهند و به عنوان نمایندگان مهم فضاهای عمومی شهری شناخته می شوند. در تاریخ فرهنگ شرق و غرب نیز، خیابان یکی از مهمترین فضاهای عمومی بوده است. با این وجود، در حال حاضر شکاف نسبتاً عمیقی میان معنا و کارکرد خیابان در شرق و غرب وجود دارد که منجر به ایجاد مناظر شهری متمایزی میان شرق و غرب شده است. این پژوهش به بررسی تفاوت های منظر خیابان از جنبه های معنایی-ادراکی، عملکردی-فعالیتی و زیباشناختی (عناصر غیرکالبدی معماری شامل عناصر نیمه ثابت و متحرک) در خیابان در شرق (کشورهای جنوب شرقی آسیا) و غرب (آمریکای شمالی، اروپا و اقیانوسیه) می پردازد. روش تحقیق از نوع کیفی (کتابخانه ای و بر پایه مشاهدات نویسنده) است. یافته های تحقیق نشان می دهد با وجود آنکه منظر خیابان به عنوان پدیده ای عینی و ذهنی شناخته می شود، منظر خیابان در شرق و غرب از لحاظ نوع ادراک و جنبه های عینی و ذهنی با یکدیگر متفاوت هستند. منظر خیابان در شرق و غرب از جنبه های معنایی، عملکردی و زیباشناختی و در ویژگی هایی چون تنوع فعالیت، نظم، مرز میان فضای عمومی و خصوصی، الگوهای زمانی عملکردها، میزان به کارگیری حواس مختلف انسان و چگونگی انطباق پذیری و انعطاف پذیری فضا، با یکدیگر تفاوت های بارزی دارند.  
۱۵.

مطالعه تطبیقی "شهر" در آرزوهای بزرگ چارلز دیکنز و تهران مخوف مرتضی مشفق کاظمی بر اساس نظریه فضای اجتماعی آنری لوفور(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۴۳۶ تعداد دانلود : ۲۳۹
بررسی مکان در ادبیات داستانی همواره از مسائل حائز اهمیت در ارزیابی های ادبی بوده است. این دغدغه از زمان ارسطو مطرح بوده و امروزه نیز مهم تر و مبسوط تر شده است. در مطالعات فضای ادبی، همیشه نام چارلز دیکنز در مقام رمان نویسی آگاه به کارکرد شهر می درخشد. به طور خاص، در رمان آرزوهای بزرگ، دقت به شهر و مدرنیته و بازگویی مشکلات اجتماعی زمانه، در قالب داستانی عاشقانه، موضوع این رمان را بسیار نزدیک به تهران مخوف مشفق کاظمی می سازد. پس از اثبات میان رشته ای بودن ادبیات تطبیقی از اصل و اساس چه در نظریه و چه در کاربرد، این مقاله با رویکرد تطبیقی، انتقادات اجتماعی و فرهنگی ای را نمایان می کند که این دو اثر به شهر و شهرنشینی در دوران زندگی پرسرعت مدرنیته وارد می سازند. اهمیت این مقاله، افزون بر معاصربودن دغدغه پژوهش در حوزه فضای ادبی، ارائه درکی بهتر از تاریخ شهری و بافت اجتماعی رمان های برگزیده است که به زمان حاضر نیز بسط داده می شود.
۱۶.

نقش پیاده راه سازی در ارتقاء کیفیت اجتماعی شهر تهران. مطالعه موردی: پیاده راه هفده شهریور(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: کیفیت زندگی شهری پیاده راه فضای اجتماعی پیاده راه هفده شهریور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۱ تعداد دانلود : ۱۱۶
خلق فضای شهری مطلوب، مهم ترین اهداف شهرسازی معاصر است. در همین راستا، پیاده راه ها با توجه به تأثیر عمیق خود در ارتقاء کیفیت زندگی شهری، اهمیتی ویژه ای در میان فضاهای شهری دارند و از عناصر لازم در هویت بخشی به فضای اجتماعی و فرهنگی در شهر می باشند. بدین منظور پژوهش حاضر به بررسی نقش پیاده راه هفده شهریور در کیفیت اجتماعی فضای میدان امام حسین (ع) تا میدان شهدا می پردازد. هدف از این پژوهش، تجزیه و تحلیل ارتباط بین کیفیت فضای شهری در پیاده راه (سرزندگی، خوانایی، نفوذپذیری و ایمنی) ( به عنوان متغیر مستقل) و تعاملات اجتماعی ( به عنوان متغیر وابسته) می باشد. روش پژوهش توصیفی – تحلیلی و از نظر هدف کاربردی است. شیوه جمع آوری داده ها بر اساس پرسشنامه (با در نظر گرفتن میزان روایی و پایایی موردقبول)، مشاهده و مصاحبه است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران مراجعه در طول روز به این محدوده به دست آمد که شامل 376 نفر است و با روش نمونه گیری تصادفی ساده پرسشنامه های موردنظر از عابران پیاده و کاسب های موجود تکمیل گردید. برای تجزیه وتحلیل داده ها از آزمون های رابطه ایی پیرسون و رگرسیون خطی استفاده شده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که از بین متغیرهای مستقل پژوهش، تنها عامل خوانایی با کیفیت فضای شهری پیاده راه هفده شهریور در ارتباط معنادار بوده است و دو متغیر سرزندگی و نفوذپذیری هنوز در پیاده راه هفده شهریور به عنوان عوامل اثرگذار بر تعاملات اجتماعی بین مردم مؤثر نبوده و برای ارتقاء فضای اجتماعی این پیاده راه توجه به این عوامل لازم و ضروری است.
۱۷.

تقسیم کار در بازار رقابت کامل رابطه ای غیرطبیعی برای ساخت فضای جامعه اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: جهان معنایی فضای اجتماعی تعادل اسمیتی فضای لوفوری انسان ادیان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۷ تعداد دانلود : ۱۱۶
جهان های معنایی به شرطی قابلیت تحقق اجتماعی دارند که قدرت تغییر و تصرف در روابط اجتماعی را بر اساس مبانی جهان معنایی شان داشته باشند. با وجود این، این شرط لازم برای تحقق عینی جهان اجتماعی است، نه شرط کافی. بینش ها باید بتوانند ساختارها و نهادها به تعبیر لوفوری، «فضایی» را با حداکثر هماهنگی درونی پیشنهاد بدهند تا افراد در متن یک روابط سهل الوصول و هماهنگ یا فضای جامعه طبیعیِ متشکل از روابط، تنظیمات خرد و کلان، نظامات حق و تکلیف و ... قرار بگیرند؛ در غیر این صورت، محکوم به میرایی به نفع دیگر بینش ها خواهند بود. فضای اجتماعی مدرن، به مثابه فراگیرترین فضای اجتماعی زمانه ما، مبتنی بر طرحی است که آدام اسمیت برای نخستین بار آن را در «قالب تقسیم کار در بازار رقابت کامل» مدون نمود. در این تحقیق کارکردهای طرح اسمیت را در ساخت فضای زیست اجتماعی با کمک نظریه «تولید فضا»ی هانری لوفور در قالب شهر جمع بندی کرده و در گامی دیگر، خصوصیات جامعه اسمیتی با احکام اسلامی مقایسه خواهد شد تا روشن گردد چگونه گسترش بازارگونه نظم اجتماعی با ساخت «انسان ادیان» قابل هماهنگی نیست و به تعارض ایمان فردی و فضای اجتماعی می انجامد.
۱۸.

مروری روایی بر نظریه های مرتبط با مفهوم فضای عمومی در شهر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: فضای شهری فضای عمومی حوزه عمومی فضای اجتماعی تحلیل محتوا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۸ تعداد دانلود : ۱۶۷
بیان مسئله: مسئله فضا د ر حوزه عمومی شهر فراتر از تعریف ساد ه انگارانه «نقطه مقابل فضای خصوصی» بود ه و معطوف به ساختار اجتماعی-مکانی زند گی شهری و د ارای ابعاد ی چند گانه است که متأثر از نیروهای مختلف اجتماعی، اقتصاد ی و سیاسی شکل گرفته و تحت عاملیت مد یران شهری، طراحان و شهروند ان موجود یت می یابد . علی رغم د غد غه های روزافزون د رباره عملکرد فضاهای عمومی د ر د هه های اخیر، د رباره ابعاد مختلف مفهوم «فضای عمومی» میان پژوهشگران اتفاق نظر وجود ند ارد ؛ این مسئله توسعه د ید گاه های نظری و راهکارهای عملی د رباره این مفهوم میان رشته ای را د شوار ساخته است. هد ف پژوهش: هد ف از نگارش پژوهش حاضر، ارائه تصویری کلی از ابعاد مختلف مفهوم «فضای عمومی» و نمایش تناقضات و خلأ نظری موجود د ر اد بیات نظری پیشین است؛ به گونه ای که با ترکیب و نقد د ید گاه ها، مد ل مفهومی جد ید ی برای مشارکت د ر توسعه تئوری و مفهوم سازی مجد د ایجاد شود . روش پژوهش: با توجه به هد ف پژوهش برای بسط مبانی نظری د ر زمینه فضای عمومی از روش تحقیق مرور یکپارچه بهره گرفته شد ه است. اطلاعات گرد آوری شد ه به روش مطالعه کتابخانه ای، از طریق تحلیل محتوا و به شیوه فراتحلیل بررسی شد ه اند . نتیجه گیری: تعاریف متعارض فضای عمومی، ریشه د ر وجود ذی نفعان متعد د و عاملیت های انسانی، زمینه ای و نهاد ی د خیل د ر شکل گیری کنش انسانی د ارد . عمومیت یک کیفیت نسبی، انتزاعی و پویا بود ه و میزان آن مخرج مشترک ویژگی های اختصاصی هر فضا و پاسخ معاد له ای چند متغیره از نقش انسان، فضا، شهر و زمان است. فضای عمومی سامانه ای چند د یالکتیکی و موجود یتی مورد مناقشه و برخورد ار از طیف معنایی و عملکرد ی وسیع و گریزند ه از تعریفی واحد است و بر مبنای روابط میان عاملیت ها، د ر طول زمان و مکان، نمود ها و امکانات متفاوتی را د ر اختیار ذی نفعان مختلف اعم از شهروند ان، طراحان، متخصصان، مد یران شهری و نهاد های قد رت قرار می د هد . ابعاد ماهوی و عملکرد ی فضای عمومی تحت تأثیر سلسله ای از روابط به مثابه واکنش زنجیره ای و اثر پروانه ای تغییر می یابد . تغییری کوچک د ر فرایند های کلان شهری، زمینه فضای عمومی، اقد امات انسانی و حتی تحول یک فضای عمومی د ر نقطه د یگری از شهر، ممکن است به نتایج وسیع و پیش بینی نشد ه ای د ر عمومیت فضا منجر شود. عمومیت فضا باید به عنوان یک ارزش کل نگر از طریق الگویی تطبیق پذیر با د ر نظرگیری مجموعه عوامل د خیل د ر هر نمونه خاص تبیین شد ه و با راهبرد های بزرگتر و فرایند های بلند مد ت تحقق یابد .
۱۹.

خیابان به مثابه فضای اجتماعی: فراتحلیل پژوهش های مرتبط با منظر شهری در ایران دهه 90(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: منظر شهری خیابان فضای اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۶ تعداد دانلود : ۱۴۶
منظر هر شهری برون داد واقعیت های آن جامعه است؛ بدان معنی که مفهوم منظر، برون داد یک واقعیت اجتماعی است که ازسوی استفاده کنندگان از فضای شهر، به صورت پویایی مورد ادراک قرار می گیرد و به طور دائم بازتولید می شود. خیابان به عنوان یکی از عناصر مهم تشکیل دهنده فرم اصلی هر شهر و نماد فرهنگی و اجتماعی و برقرارکننده ارتباط فضایی و اتصال دهنده فعالیت های شهری می باشد. به دیگر سخن، خیابان ها فضاهایی برای منظرسازی شهری بوده و به عنوان بسترهای جریان ساز در بازتاب شیوه های معیشت ساکنین یک شهر، فضاهایی را تصویر می کنند که به صورت روزمره بیشترین حیات جمعی را در خود جای می دهد. با عنایت به اهمیت موضوع خیابان در مطالعات شهری ایران امروز به مثابه یک فضای اجتماعی و پررنگ بودن مباحثات منظر در این زمینه، در پاسخ به این پرسش های مهم که تا چه اندازه به این گونه مباحث در پژوهش ها توجه علمی اساسی شده و هم چنین سیر تحول و تطور فکری این گونه مباحث به چه سبک و سیاقی پیش می رود؟ باید یادآور شد که نتایج فراتحلیل پژوهش ها نشان می دهند که به موضوع مذکور طی دَه سال اخیر توجه جدی شده است. هم چنین بررسی ها نشان می دهد که مطالعات شهری ایران با چرخش های فکری مهمی روبه روست که از دلایل چرایی آن می توان به توجه مجدد به بحث سیاست گذاری های مدیریت منظر، نگرش سیستمی به شهر و مهم تر از همه، کاربست محوری مفاهیمی که از جنس اجتماعی (مهم ترین آنان هویت، تعاملات اجتماعی، سرزندگی و حضور پذیری) هستند، اشاره نمود و همین امر حکایت از انعطاف پذیری نظام مطالعات شهری در ایران امروز در مباحث مرتبط با منظر خیابان دارد.
۲۰.

«نظریه شکل خوب فضای عمومی» مروری انتقادی بر معیارهای شکل گیری فضای عمومی کارآمد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: فضای شهری فضای عمومی فضای اجتماعی آسیب شناسی مرور انتقادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۵ تعداد دانلود : ۱۲۹
بیان مسئله: علی رغم توافق کلی درباره ضرورت وجود فضاهای عمومی کارآمد برای بهبود ابعاد مختلف زندگی در شهر، در زمینه معیارهای شکل گیری فضای عمومی کارآمد به عنوان مفهومی همواره در حال تکامل یکپارچگی وجود ندارد. به نظر می رسد برخی از معیارهای برشمرده شده بنابر جزء نگری و بخشی نگری فلسفی، با سیر تحول این مفهوم از فضای شهری بر اساس تقابل توده و تهی به فضای ایده آل برای تحقق دموکراسی و شکوفایی حیات اجتماعی و موجودیتی فرایندی و رابطه ای همگام نیست. این مسئله نیاز به بازبینی تعاریف هنجاری «شکل خوب فضای عمومی» را با اتخاذ دیدگاهی کل نگر و دربردارنده ابعاد انسانی-معنایی فضا و اثرگذاری عاملیت های دیگر نظیر ویژگی های زمینه و نهادهای قدرت روشن می سازد.هدف پژوهش: هدف از نگارش این پژوهش، ارزیابی نظریات موجود درباره «فضای عمومی کارآمد» و ارتباط آن با سیر تحول معنایی و عملکردی فضا در حوزه عمومی شهر است. به گونه ای که ضمن ارائه تصویر کلی از روند تحول مفهوم میان رشته ای «فضای عمومی»، شکاف دانش در ادبیات نظری پیشین مشخص شده و با ارائه رویکرد مناسب تر، امکان پیشرفت و توسعه تئوری در این زمینه مهیا شود.روش پژوهش: به منظور ترکیب و نقد دیدگاه های پیشین و زمینه سازی برای مفهوم سازی مجدد در زمینه «فضا در حوزه عمومی شهر» از روش تحقیق مرور یکپارچه بهره گرفته شده است. اطلاعات به روش مطالعه کتابخانه ای براساس ساختار مفهومی مرور گردآوری شده و به روش تحلیل انتقادی و طبقه بندی مفهومی، تجزیه و تحلیل شده است.نتیجه گیری: تعاریف هنجاری-تجویزی فضای عمومی کارآمد با روند تحول تعریف محتوایی-توصیفی فضای عمومی همگام نیست. درنتیجه جهت گیری معرفت شناسانه نادرست به مفهوم فضا، معیارهای جزءنگرانه تنها به یکی از وجوه کالبدی و معنایی فضا یا جمع جبری این دو مورد توجه کرده و تصویری جامع از مفهوم چنددیالکتیکی و مورد مناقشه فضا در حوزه عمومی شهر ارائه نمی دهند. به گونه ای که علی رغم اشکال جدید ارتباط درهم تنیده انسان و شهر در لوای مفاهیم «مکان عمومی» و «فرایند شهری عمومی»، شاهد نوعی عقبگرد تاریخی به مفاهیم «فضای شهری» یا بازنمایی و تصویری گزینش شده از مفاهیم «فضای عمومی» و «مکان عمومی» هستیم. تعریف شکل خوب فضای عمومی بنابر ماهیت پیوسته در حال تحول و چندعاملیتی فضا، باید فراتر از دستورالعمل هایی درباره شکل دهی به فضا بوده و با تکیه بر رویکردی کل نگر و تدوین مجموعه راهبردها و قواعد منعطف و پارادیمی کل نگر، چندبعدی و چندمقیاسی و معادله ای چندمجهولی، فرایندهای پویای شکل گیری فضای عمومی را دربرگیرد.