مطالب مرتبط با کلیدواژه

عراق


۲۲۱.

عملکرد نظامی دولت پهلوی اول در مقابله با قاچاق کالا در ایلام با تأکید بر اسناد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: پهلوی اول قاچاق ایلام نظامیان عراق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۲ تعداد دانلود : ۱۸۱
ایلام دارای بیشترین مرز خشکی با کشور عراق است و این امر کنترل مرزهای ایلام را دشوار می کند. در دهه های اخیر مسئله مبارزه با قاچاق کالا به عنوان یکی از پدیده های مضر اقتصادی همواره از دغدغه های مهم حکومت مرکزی و نیروهای نظامی و انتظامی محلی بوده است. از همین رو پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی تحلیلی و با تکیه بر اسناد، درصدد پاسخ به این سؤال است که در عصر پهلوی اول، نیروهای نظامی و عوامل دخیل در امر مبارزه با قاچاق کالا از چه تدابیری برای مبارزه با قاچاق بهره برده اند؟ و این تدابیر و اقدامات تا چه میزان موفقیت آمیز بوده است؟ یافته ها نشان می دهد عملکرد حکومت مرکزی و نیروهای نظامی محلی در مبارزه با قاچاق کالا از کارآمدی لازم برخوردار نبود؛ به طوری که اصلی ترین راهکار برای مبارزه با ورود کالاهای قاچاق به ایلام، یعنی مسلح نمودن همه ی عوامل درگیر با مسئله قاچاق کالا در پاره ای از موارد درگیری های ناخواسته را به وجود آورد و سبب ناآرامی هایی در منطقه شد. همچنین عدم آموزش صحیح نیروها، در برخی موارد خلع سلاح آن ها را در پی داشت و بعضاً قاچاقچیان با استفاده از همان سلاح ها، اموال و اماکن دولتی را غارت می کردند. استفاده از مخبرین یکی دیگر از راه های مقابله با قاچاقچیان بود که این شیوه باوجود برخی ایرادات، از موفقیت بیشتری برخوردار بود .
۲۲۲.

منابع قدرت هوشمند جمهوری اسلامی ایران در عراقِ پساداعش و تهدیدهای پیش رو(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: جمهوری اسلامی ایران داعش شیعه عراق قدرت قدرت هوشمند گروه های شبه نظامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۸ تعداد دانلود : ۲۶۸
منابع قدرت هوشمند ایران در عراق ترکیبی از منابع نرم و سخت است. راز ماندگاری روابط دوستانه ایران و عراق بعد از صدام نیز همین قدرت ترکیبی بوده است. در زمان بحران داعش، ایران با تکیه بر منابع سخت خود در حمایت از ارتش عراق و در دوره پساداعش با تکیه بر جنبه های نرم افزاری، توانسته روابط مستحکمی را با عراق برقرار کند. با این وجود در دوران پساداعش و به ویژه از دوره قدرت گیری مصطفی الکاظمی، چالش هایی برای روابط ایران و عراق به وجود آمده است. از این رو سؤال مقاله این صورت است که: منابع قدرت هوشمند ایران در عراق کدامند و چالش های روابط ایران و عراق در دوره پساداعش چیست؟ در پاسخ گفته می شود منابع قدرت ایران در عراق طیف وسیعی از همه منابع قدرت هوشمند، از روابط تاریخی با احزاب و شبه نظامیان سیاسی عراق گرفته تا روابط اقتصادی و مذهبی با این کشور است. عمده ترین چالش های ایران در دوران پساداعش، نیز چالش های مربوط به قدرت نرم ایران است. ظهور سیاست مداران ناهم سو، قدرت های رقیب منطقه ای در حوزه اقتصادی از جمله ترکیه، تداوم حضور نظامی آمریکا در عراق، تضعیف افراد و تبلیغات و جنگ روانی علیه روابط ایران و عراق، مهم ترین چالش ها است.
۲۲۳.

جایگاه اعراب سنی عراق در راهبرد امنیتی آمریکا در عراق (2003 تا 2021)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: عراق آمریکا راهبرد امنیتی موازنه تهدید اعراب سنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۷ تعداد دانلود : ۲۳۹
با حمله آمریکا به عراق در سال 2003، رژیم بعثی به رهبری صدام حسین با فروپاشی روبه رو شد و دولت مردان آمریکایی مسئولیت امنیت سازی و تشکیل دولت نوین در عراق را برعهده گرفتند. براساس استراتژی اولیه آمریکا در دولت جدید عراق، بسیاری از جریان های عرب سنی با مسئله طرد و حاشیه راندگی مواجه شدند. اما تحولات بعدی در عراق و چیدمان قدرت در این کشور برخلاف اهداف آمریکایی ها در حال پیشروی بود که این امر تجدیدنظر در استراتژی آمریکایی ها به دنبال تحولات رخ داده در عراق را به همراه داشت. آنچه که در مقاله پیش رو تحت عنوان سوال و مسئله اصلی مطرح شده این است که نقش و جایگاه اعراب سنی در راهبرد امنیتی آمریکا در قبال تحولات عراق بعد از سقوط رژیم صدام چیست؟ یافته های پژوهش نشانگر این است که با وجود طرد اولیه اعراب سنی عراق از سوی آمریکا، به موازت قدرت گیری شیعیان و نفوذ ایران در عراق، این نیروها به عنوان یک اولویت استراتژیک در سیاست های راهبردی آمریکا جهت تعدیل تهدیدات جدید (شیعیان عراق، ایران) نهادینه گشتند.
۲۲۴.

تأثیر قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در تقویت قدرت شیعیان در ساختار سیاسی عراق (2020- 2003)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ایران عراق شیعیان افکار عمومی قدرت نرم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۸ تعداد دانلود : ۲۱۶
در این نوشتار تلاش گردیده تا تأثیر قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در تقویت قدرت و نفوذ شیعیان در ساختار سیاسی عراق مورد توجه و تبیین قرار گیرد. بعد از حمله سال 2003، آمریکا به عراق و سرنگونی رژیم صدام، جمهوری اسلامی، به عنوان کشوری مهم و تأثیرگذار در منطقه سعی داشته است با بهره گیری از منابع قدرت نرم خود، به افزایش حوزه نفوذ و توسعه قلمروی ژئوپلیتیکی خود در عراق جدید مبادرت ورزد. در این میان، با ارتقاء وزن و تثبیت قدرت شیعیان در ساختار و معادلات سیاسی عراق، جمهوری اسلامی ضمن توسعه همگرایی با دولت جدید این کشور، به قدرت و نفوذ بالایی در صحنه عراق به ویژه میان شیعیان این کشور دست یافته است. از این رو، سؤال اصلی پژوهش این است که قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در تقویت قدرت شیعیان در ساختار سیاسی عراق(2020-2003) چه تأثیری داشته است؟مفروض نوشتار حاضر این است که از آنجایی که با حمله سال ۲۰۰۳ آمریکا به عراق، صحنه سیاست عراق با افرایش قدرت و نفوذ شیعیان همراه بوده است؛ لذا جمهوری اسلامی با تکیه بر رویکرد و منابع قدرت نرم خود، در تلاش است ضمن تقویت نقش و جایگاه شیعیان در معادلات سیاسی عراق، از خارج شدن فاکتورهای قدرت از دست شیعیان این کشور جلوگیری نماید و در این راستا؛ به توسعه قلمروی نفوذ و توان بازیگری تهران در عرصه سیاست عراق مبادرت ورزد.
۲۲۵.

تحلیل عناصر و رفتارهای ژئوپولیتیک مؤثر بر محدودسازی و سد نفوذ کنش های منطقه ای داعش

کلیدواژه‌ها: داعش بنیادگرایی تروریسم نوین عراق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۵ تعداد دانلود : ۵۵۸
خاورمیانه یکی از مناطقی است که به طور ساختاری کانون نفوذ کشورهای مدعی بوده و از طرفی کنش-ها و پویش های این منطقه نیز سیر گسترشی و پراکنشیِ قابل توجهی داشته است. اندرکنش ها و جبهه-گیری های زمان جنگ سرد، وقوع انقلاب اسلامی در ایران، تحرکات القاعده و طالبان، انقلاب های عربی، ظهور داعش و...ازاین دست است. با ناآرامی های منطقه ای، بروز خلاء قدرت و امنیت در سطح منطقه، رقابت های ژئوپلیتیک قدرت های منطقه ای و بازیگریِ قدرت های فرامنطقه ای زمینه های شکل-گیری و گسترش دامنه نفوذ داعش فراهم شد. اما این گروه به دلیل عوامل متعددی همچون محاصره ی ژئوپلیتیکی، عدم توانایی در حفظ پایگاه مردمی به علت استفاده از خشونت عریان، تلاش به منظور ایجاد شکاف و تغییر در ساختار ژئوپلیتیک منطقه ای و جهانی و... در درازمدت قادر به حفظ بقای خود نیست و فلسفه ی بنیادیِ آن محکوم به فناست. از طرفی فعالیت های سازمان دهی شده ی این گروه، دستیابی به غنائم فراوان و جلب حمایت های ژئوکالچر پایه و مردمی در سطح منطقه، لزوم شناخت راه های سد نفوذ فعالیتهای این گروه را گوشزد می کند. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی به دنبال پاسخگویی به این سؤال است که از منظر دانش ژئوپلیتیک راه کارها و روش های سد نفوذ فعالیتها و پویشهای داعش چیست؟ به نظر می رسد که داعش نه تنها ظرفیت و توانایی استقرار دولت در عراق را نخواهد داشت، بلکه سد نفوذ آن نیز با چشم انداز کنونی فضاهای امنیتی و بر پایه منطق ژئوپلیتیک درونی و برونی، طبیعی، خودکار و ماهوی است.
۲۲۶.

راهبرد رهایی از خطرِ دولت های منطقه ای در دولت های عربستان و عراق (2016-2000)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: پیله حفاظتی بنیادگرایی تکفیری عراق داعش عربستان سعودی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۰ تعداد دانلود : ۲۹۱
ظهور و گسترش داعش (دولت اسلامی) در عراق، به ویژه در سال 2014، سرعت و گستره چشمگیری داشت. تحلیل و تبیین این رویداد پیچیده ، چندبعدی، و دارای زوایای مختلف را نمی توان به یک علت یا یک عامل فروکاست، بلکه مطالعه اسباب و علل و بازیگران پرشماری را طلب می کند. این پژوهش به روش پس رویدادی و با بررسی متون معطوف به مواضع پشتیبانان داعش در عراق، راهبردی را مطالعه می کند که در پژوهش های مرتبط، نمود و نشانی ندارد. هدف این پژوهش، شناسایی لایه پنهان تری از علل شکل گیری داعش در عراق و نقش عربستان سعودی در گسترش این جریان است. این پژوهش با ابتنا به نظریه امنیت هستی شناختی و با تکیه بر مفهوم پیله حفاظتی آنتونی گیدنز در راستای پاسخ گویی به پرسش: «چرا راهبرد عربستان سعودی بر گسترش و اشاعه داعش در عراق متمرکز بود؟»، یکی از راهبردهای عربستان سعودی در عراق را واکاوی کرده و این فرضیه را مطرح می کند که یکی از راهبردهای عربستان سعودی برای رسیدن به ثبات راهبردی و امنیت داخلی، راهبرد رهایی از خطر گروه های تکفیری در داخل و برون فکنی خطر به خارج از مرزهای کشور خود بوده است. نتیجه پژوهش نشان می دهد که عربستان سعودی، به عنوان مهم ترین کشور خاستگاه بنیادگرایی تکفیری، از طریق صدور تهدیدهای بالقوه داخلی به مناطق دیگر، افزون بر بهره گیری از امتیازهای بالفعل آن در درگیری های منطقه ای، در پی تحکیم امنیت داخلی و حفظ موجودیت حکومت عربستان است، اما خدشه دار شدن مشروعیت داخلی و خارجی عربستان به سبب حمایت از داعش ازیک سو، و رقابت داعش با عربستان از منظر مشروعیت دینی و درنتیجه، تهدید درونی حکومت عربستان از سوی دیگر، نشان داد که راهبرد اشاعه بنیادگرایی تکفیری، اگرچه ابتدا به گسترش و قدرتمندتر شدن داعش در عراق انجامید، اما تضمینی برای ثبات و امنیت داخلی عربستان سعودی نیست.
۲۲۷.

جایگاه حق فرهنگی در نظام حقوقی اسلام و قوانین اساسی ایران، عراق و پاکستان با نگاهی به اسناد بین المللی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۳۹۳ تعداد دانلود : ۱۷۴
از میان کشورهایی که ملزم به تبعیت از اصول و موازین دین اسلام هستند، ایران با عراق و پاکستان که همسایگان غربی و شرقی آن هستند، دارای قرابت های فرهنگی بسیاری است. در نوشتار حاضر حق فرهنگی ملت های مذکور مورد بررسی مقایسه ای قرار گرفته است. حق فرهنگی برخلاف اهمیت فراوان و تأثیرگذاری آن بر دیگر عرصه های زندگی بشر و هم عرض بودنش با سایر بخش های حقوق بشر مانند: حقوق سیاسی، اجتماعی و اقتصادی، کمتر مورد توجه قرار گرفته است؛ به طوری که علاوه بر مشخص نبودن دامنه و مصادیق دقیق آن، جزء حقوق کمتر توسعه یافته و درجه دو محسوب می شود. در این نوشتار ابتدا به روش تحلیل مقایسه ای با بررسی اسناد بین الملل حقوق بشری، به مصادیق خاص حق فرهنگی پرداخته شده و سپس به این سؤال پاسخ داده شده است که جایگاه این حق در نظام حقوقی اسلام و قوانین اساسی کشورهای مورد بحث کجاست؟ یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد که از بررسی مجموع اسناد بین الملل حقوق بشری، مصادیق شش گانه حق فرهنگی، شناسایی و احصاء می شود که این مصادیق در نظام حقوقی اسلام مورد تأکید فراوان قرار گرفته اند؛ اما با مقایسه قوانین اساسی ایران، عراق و پاکستان، چنین به نظر می رسد که این قوانین در زمینه بیان حق فرهنگی، دارای نقاط ضعف بوده و نیازمند اصلاح، تکمیل و بازنگری هستند؛ به طوری که به برخی از مصادیق مانند حق بهره مندی از هنر، در هیچ کدام از قوانین مذکور اشاره نشده است و برخی دیگر با شدت و ضعف بیان شده اند.
۲۲۸.

مهاجرت ساکنان پشتکوه به عراق در دوره قاجار و پهلوی و تحلیل اقدامات صورتگرفته برای بازگشت آنان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مهاجرین پشتکوهی (ایلامی) ایران عراق پهلوی قاجار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۷ تعداد دانلود : ۱۸۶
هدف: جمعیت زیادی از اهالی پشتکوه ایلام در دوره قاچار و پهلوی به کشور عراق مهاجرت کردند که از آنها به «کرد فیلی[1]» یاد می شودآنها در ادوار مختلف از طریق فرستادن طومار به اولیای امور ایران و تعیین وکیل و مراجعه متعدد به کنسولگری ها و سفارت ایران در عراق در صدد بازگشت به وطن خود بودند. برخی از حاکمان پشتکوه و مسئولان ایرانی نیز در صدد بازگرداندن این دسته از مهاجرین به خاک ایران برآمدند؛ از این رو، مسئله نوشتار حاضر این است که بزرگان مهاجران ایلامی و مسئولان ایرانی چه اقداماتی برای بازگرداندن آنها انجام دادند و این اقدامات تا چه حد مؤثر بوده است؟   روش و رویکرد پژوهش: داده ها با بهره گیری از اسناد آرشیوی و منابع کتابخانه ای گردآوری و تحلیل شده است.یافته ها و نتیجه گیری: با وجود اینکه آن بخش از مهاجرین پشتکوهی که بر تابعیت ایرانی خود باقی مانده بودند، به انحاء مختلف از اولیای امور ایران می خواستند که موانع مهاجرت آنها را در منطقه پشتکوه برطرف نمایند تا بتوانند بدون ترس و واهمه به وطن خود بازگردند، آنچه در عمل اتفاق افتاد حاکمان ایلامی و مسئولان دولت مرکزی ایران به اقدامات محدودی برای بازگرداندن این دسته از مهاجرین مبادرت ورزیدند؛ از این رو، آنها و بازماندگانشان همچنان در عراق ماندند تا اینکه حزب بعث بسیاری از آنها را با وضعیت بسیار رقت باری طی چندین مرحله به ایران اخراج نمود. [1]. کردهای فیلی عراق به دو دسته تقسیم می شوند: بخشی از آنها از ساکنان اصلی استان های دیاله، واسط و میسان هستند که بعد از تحدید حدود ایران و عثمانی در آن سوی مرزهای ایران قرار گرفتند و بخشی دیگر از تبار ایلات و طوایف استان ایلام می باشند که در دوره قاجار و پهلوی به علل مختلفی به عراق مهاجرت کردند و اکثریت آنها به تابعیت کشور عراق در آمدند.
۲۲۹.

حقوق عام اقلیت های دینی در قوانین اساسی ایران، مصر و عراق

کلیدواژه‌ها: حقوق اقلیت های دینی ایران مصر عراق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۹ تعداد دانلود : ۱۳۰
وجود اقلیت های دینی و نحوه تعامل حکومت ها با آنان که یکی از انواع اقلیت ها محسوب می شوند، از دیرباز مورد توجه دولت ها بوده است. کشورهای ایران، مصر و عراق به دلیل قدمت چند هزار ساله از موقعیت حساسی در منطقه برخوردارند. وجود اقلیت های دینی در این سه کشور و بررسی حقوق آنها مورد عنایت صاحب نظران بوده و هست. زرتشتیان، کلیمیان و مسیحیان تنها اقلیت های دینی در ایران شناخته می شوند؛ (اصل 13 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران) همچنین در مصر علی رغم وجود اقلیت های دینی، شیعه، مسیحیان قبطی و یهودیان و عدم ذکر اقلیتی خاص در قانون اساسی  ،اصل 40 قانون اساسی این کشور بهره مندی از حقوق عمومی همه شهروندان مصری بدون توجه به مذهب را مورد تاکید قرار می دهد؛ در ماده 2 قانون اساسی عراق، اقلیت هایی دینی مانند مسیحیان، یزیدیان  و صائبی های مندانی را مورد شناسایی قرار می دهد. ممکن است اقلیت های دینی در این سه کشور از «حقوق خاصی» در جامعه سیاسی خود برخوردار باشند اما این مقاله به بررسی حقوق عام اقلیت های دینی در این سه کشور با توجه به اهم حقوق مدنی سیاسی و نیز حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی می پردازد. با تمرکز این تحقیق بر قوانین اساسی سه کشور فوق بر محور بررسی حقوق عام اقلیت های دینی، نقاط اشتراک و افتراق قوانین سه کشور به دست می آید .
۲۳۰.

زمینه های افزایش حملات تروریستی در عراق پس از سقوط صدام(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تروریسم حزب بعث ساختار هویت قوم گرایی عراق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۶ تعداد دانلود : ۱۴۳
یکی از مهم ترین پیامدهای حمله آمریکا به عراق و سرنگونی رژیم صدام حسین، افزایش ناامنی و خشونت در عراق بود. خشونتی که بارزترین جلوه آن، در حملات تروریستی – اغلب به صورت بمب گذاری انتحاری- جلوه گر شده است. در بازه زمانی2003 تا 2008 این خشونت ها و حملات تروریستی افزایش بی سابقه ای یافت به طوری که پس لرزه های آن هنوز هم کماکان ادامه دارد. هدف نوشتار حاضر، پاسخگویی به این سوال است که زمینه های دخیل در بروز و افزایش حملات تروریستی در عراقِ پس از سقوط صدام کدامند؟ در پاسخ به این پرسش، با فاکتور گرفتن از عاملان حملات تروریستی و اهداف آنان، این فرضیه مطرح می شود که عوامل مختلف تاریخی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی در افزایش حملات تروریستی در عراق جدید نقش دارند. در چارچوب فرضیه فوق و با استفاده از مدل نظری سازه انگاری، سه عامل اصلی شامل تاریخ سیاسی عراق و حزب بعث، اختلافات قومی و مذهبی و حمله آمریکا به عراق مطرح و مورد بررسی و تحلیل قرار می-گیرند.
۲۳۱.

فدرالیزم عراق و امنیت ملی ایران؛ فرصت ها و چالش ها(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: فدرالیزم عراق امنیت ملی کردها شیعیان اعراب سنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۹ تعداد دانلود : ۱۲۵
حمله نیروهای ائتلاف و امریکا به خاک عراق به بهانه تسلیحات کشتار جمعی، تحولات این کشور را به یکی از موضوعات اصلی مورد بحث کارشناسان مسائل سیاسی و بین المللی تبدیل کرد. بر اساس  قانون اساسی جدید عراق که به تصویب نمایندگان مجلس و تأیید اکثریت ملت عراق رسید، نظام حکومتی آن «جمهوری پارلمانی دموکراتیک و فدرال» تعیین شد .مسأله ی اصلی در این مقاله بر یافتن پاسخ به این  پرسش ابتناء یافته است که تاثیر نظام فدرال در عراق بر امنیت ملی ایران چیست؟ برای پاسخ به این پرسش از روش توصیفی - تحلیلی استفاده شده است. به نظر می رسد سیستم فدرال برای عراق نوین، فارغ از چالش هایی که ممکن است برای همسایگان از جمله ایران داشته باشد، در مقایسه با عراق یک پارچه که همواره ساحت امنیت ایران را مخدوش می ساخت و نمود بارز آن را می توان در افروختن شعله های جنگی خانمان سوز علیه ایران دید و یا عراق تجزیه شده که می تواند مأوایی برای نفوذ قدرت های فرامنطقه ای در تقابل با جایگاه منطقه ای ایران باشد، می توان مطلوب ترین مدل برای امنیت ملی ایران باشد.
۲۳۲.

ریشه یابی منازعات ایران و عربستان (مطالعه ی موردی سه کشور عراق، بحرین و یمن)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ایران بحرین عراق عربستان یمن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۴ تعداد دانلود : ۱۸۰
جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی دو قدرت مؤثر در جهان اسلام هستند. این دو کشور نقش مهمی در تحولات منطقه ی خاورمیانه ایفا می کنند. در این مقاله تلاش می شود با بررسی تحولات اخیر سه کشور عراق، بحرین و یمن به عنوان سه حوزه ی نفوذ ایران و عربستان، وجه ریشه ای رقابت این دو دولت کاوش و در پرتو چنین وضعیتی، راهکارهای لازم استخراج شود. هدف این پژوهش آن است که نشان دهد ماهیت منازعه ی منطقه ای ایران و عربستان ریشه در ملاحظات ایدئولوژیک ناشی از حاکمیت نظام عقاید و عناصر فکری – ارزشی ناهم سو دارد که رهیافت های کشمکش زا و شکاف آفرینی را در مناسبات منطقه ای ایران و عربستان رقم زده است. به نظر می رسد هرگونه تلاش برای تقویت پایه های ایده ی تعامل و همکاری و کاهش تنش های موجود بین این دو کشور در صورتی مؤثر واقع خواهد شد که به ساختارهای معنایی دو دولت و الزامات این ساختار توجه شود.
۲۳۳.

تقابل خشونت هژمونیسم و تروریسم در عراق(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: هژمونیسم تروریسم ثبات هژمونیک آمریکا عراق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۱ تعداد دانلود : ۱۳۲
تحولات اخیر در کشورهای خاورمیانه عربی و به ویژه عراق، موجب شده است تا این منطقه حساس و بحران زا بیش از گذشته موردتوجه نظریه پردازان روابط بین الملل قرار بگیرد؛ اما آنچه در بحرانی شدن اوضاع منطقه بیشتر مؤثر شده، گسترش اقدامات خشونت آمیز تروریستی گروه های رادیکال اسلام گرا و حضور نظامی و اقدامات خشونت بار هژمونی آمریکا برای تقابل با این پدیده است. بر این اساس، بررسی و تحلیل تروریسم و هژمونیسم و نقش این دو پدیده در هم افزایی یکدیگر، نیاز ضروری برای تبیین مسائل فراروی منطقه خاورمیانه است و سعی این پژوهش بر آن است تا چهره ژانوسی حاصل از تعاطی و تقابل این دو پدیده را ارزیابی کند. به تعبیر بهتر، آنچه این پژوهش به بررسی آن خواهد پرداخت، «روند پژوهی» علت رشد و گسترش تروریسم در خاورمیانه عربی با تمرکز بر نسبت سنجی هژمونیسم و تروریسم در کشور عراق است. مقاله حاضر، ضمن بهره گیری از روش های توصیفی، تاریخی، تحلیلی و با استناد به داده های آماری این فرضیه را بررسی خواهد کرد که: «به نظر می رسد رشد و گسترش تروریستم در منطقه خاورمیانه عربی، حاصل کاربست عنصر خشونت آشکار و پنهان در رویکرد ثبات هژمونیک آمریکا در این منطقه بوده است». بدین ترتیب، مقاله حاضر با استناد به آموزه های نظریه «ثبات هژمونیک» می کوشد تا به نسبت سنجی «منظری» هژمونیسم و تروریسم در خاورمیانه بپردازد.
۲۳۴.

بررسی عوامل مؤثر ژئوپلیتیک عراق و تأثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ژئوپلیتیک کد ژئوپلیتیک وزن ژئوپلیتیک امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران عراق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۱ تعداد دانلود : ۲۳۴
حوزه ژئوپلیتیک عراق دارای نیروهای همگرا و واگرایی است که تحت شرایط خاص عمل می کنند و دائم با یکدیگر در حال رقابت هستند. عراق با تحولاتی روبه رو بوده که به تغییر و تحول در ساختار قدرت و هویت آن منجر شده و نتیجه ای جز دگرگونی در ژئوپلیتیک و رویکردهای بازیگران و کنشگران منطقه ای نداشته است. گروه های قومی و مذهبی، هیدروپلیتیک، هویت ملی و هویت عربی، منابع نفتی و درآمدهای عظیم ناشی از آن و کیفیت دسترسی به خلیج فارس و ... در آمایش و روند تحولات عراق، باعث اتخاذ راهبردهای ژئوپلیتیک شده که بسته به وضعیت عراق و نوع و ترکیب حکومت این کشور، بر امنیت ملی ایران اثر گذاشته، به دشمن، رقیب راهبردی و یا شریک استراتژیک جمهوری اسلامی ایران تبدیل می شود. پژوهش ذیل با روش توصیفی- تحلیلی انجام گرفته است و ضمن بررسی جغرافیای سیاسی، فضای درونی، تاریخی و ژئوپلیتیک عراق، به مجموعه الزامات فضایی، امنیتی و سیاسی می پردازد.
۲۳۵.

تبیین سیاست خارجی عربستان سعودی در قبال تروریسم تکفیری در عراق و سوریه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: عربستان سعودی عراق سوریه تروریسم تکفیری موازنه تهدید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۰ تعداد دانلود : ۱۲۴
خاورمیانه در سال های اخیر با افزایش فعالیت گروه های تروریستی مواجه است و فعالیت این گروه ها، واکنش های مختلف کشورهای منطقه را در پی داشته است. هدف اصلی این مقاله، بررسی سیاست خارجی عربستان سعودی در قبال تروریسم تکفیری در عراق و سوریه با روش تحلیلی و محوریت تئوری نوواقع گرایی تدافعی است. در همین راستا، دو پرسش اصلی مطرح می شود: نخست، نقش تروریسم تکفیری در سیاست خارجی عربستان سعودی در عراق و سوریه چیست؟ دوم، عربستان سعودی چه راهبردهایی در قبال تروریسم تکفیری در این کشورها دنبال می کند؟ یافته های مقاله نشان می دهد، نقش تروریسم تکفیری در سیاست خارجی عربستان سعودی، ایجاد موازنه تهدید در قبال افزایش قدرت ایران در عراق و سوریه است و راهبردهای عربستان سعودی در قبال تروریسم تکفیری در این کشورها، طیف های متنوعی از حمایت مستقیم، اجماع سازی در سطح سازمان های منطقه ای همسو و ائتلاف سازی با برخی کشورهای منطقه را دربرمی گیرد. این مقاله با استفاده از منابع کتابخانه ای و اینترنتی به این موضوع می پردازد.
۲۳۶.

دامنه و افق مناسبات جمهوری اسلامی ایران و ترکیه (2011-2021)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ایران ترکیه خاورمیانه خیزش های عربی سوریه عراق کودتا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۹ تعداد دانلود : ۱۹۸
مقاله حاضر، نخست شرحی از فراز و فرودهای روابط میان ایران و ترکیه عرضه می کند و توضیح می دهد که چگونه اندکی فاصله گیریِ آرامِ ترکیه تحت سیادت حزب عدالت و توسعه، از سکولاریسم نظامی کمالیست ها، موجب شد که مناسبات دیپلماتیک میان ایران و ترکیه از سال ۲۰۰۲ به بعد گسترش پیدا کند. سپس، توجه خود را به اهمیت خیزش های عربی در ایجاد شکاف میان ایران و ترکیه معطوف می کند و با استفاده از نظریه معمای امنیت و با رویکردی توصیفی – تحلیلی، این پرسش را مطرح می کند که عوامل اثرگذار در فرسایش روابط ایران و ترکیه، ناظر به چه موضوع ها و مسائلی بوده و قلمرو اثرگذاریِ این متغیرها در آینده روابط کجاست؟ از همین رو و در مقام پاسخ، اشاره می شود که از لحاظ جغرافیایی، این دو کشور به واسطه ابهام و عدم اطمینان اوضاع شکننده خاورمیانه، خصوصاً عراق و سوریه، همزمان در مسائل سیاسی- امنیتی در مناطق مختلفی؛ از جمله منطقه هلال حاصلخیز شامل عراق، سوریه و کردها تأثیرگذار هستند و به لحاظ هویتی نیز با اتصال اصول و ارزش های خود به مسائل منطقه ای؛ به خصوص هدایت جریان های ایدئولوژیک و بازیگران غیردولتی، در جهت اثرگذاری بر مناطق استراتژیک در راستای خودیاری به ایفای نقش می پردازند.
۲۳۷.

موانع پیش روی روند دولت سازی در عراق(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: عراق دولت سازی شکاف های اجتماعی دموکراسی توافقی دموکراسی سازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۷ تعداد دانلود : ۱۹۲
پس از سقوط صدام، با مشارکت فعال شیعیان و کردها و مشارکت حداقلی و منفعلانه اهل سنت، ساختار جدیدی مبتنی بر اصول دموکراتیک در عراق شکل گرفت. در دورانی که تصور می شد با حذف یکی از بزرگ ترین دیکتاتورهای تاریخ، عراق به ساحل آرامش خواهد رسید، بحران های سیاسی امنیتی، یکی پس از دیگری در این کشور به وجود آمد و ضمن ایجاد اختلال در روند دولت سازی دموکراتیک، دولت عراق را به ورطه فروماندگی کشاند. این مقاله با استفاده از روش اکتشافی و استفاده از ابزار کتابخانه ای و مصاحبه، به دنبال پاسخ به این سؤال است که «موانع پیش روی روند دولت سازی در عراق کدامند؟» برای پاسخ به سؤال تحقیق، این فرضیه بررسی شده است که «شکاف های اجتماعی در عراق که به دلیل توزیع طایفه ای جمعیت در جغرافیا فعال شده است، به همراه فقدان زیرساخت های مورد نیاز برای دموکراسی سازی، ساختار قبایلی و عشایری و مداخلات خارجی، در روند دولت سازی اختلال ایجاد کرده است». یافته های تحقیق علاوه بر اثبات فرضیه فوق نشان می دهد دموکراسی توافقی به عنوان الگوی حاکم بر نظام سیاسی از یک سو باعث تشدید شکاف های اجتماعی و از سوی دیگر، باعث ناکارآمد شدن حاکمیت سیاسی در عراق شده است و از موانع دولت سازی در عراق به شمار می رود.
۲۳۸.

جریان صدر و ظهور واپسگرایی هویتی در جبهه مقاومت در دو بعد کلان سخت و نرم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: جریان صدر جبهه مقاومت شیعیان عراق خاورمیانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۹ تعداد دانلود : ۱۸۹
در این مقاله، هدف نویسندگان ارائه پاسخ بدین سوال است که اصولاً جریان صدر، به مثابه یک جریان تاثیرگذار در عراق، چرا و چگونه به ظهور تشتت و واگرایی در میان شعیان عراق به صورت خاص و جبهه مقاومت در منطقه به صورت عام مبادرت نموده است؟ فرضیه مقاله بر این است که رویکردهای پراگماتیستی جریان صدر به ظهور واپس گرایی در میان شیعیان عراق و جبهه مقاومت در منطقه منجر شده است و این مسئله در دو سطح کلان نرم و سخت دیده می شود. یافته های مقاله که با استفاده از تئوری برساخت گرایی و رفتارشناسی کنش گران سیاسی و بهره گیری از روش تحلیلی- توصیفی و استفاده از منابع مکتوب و مجازی می باشد بر این مسئله صحه می گذارد که در بعد سخت، چالش های بعضا عمیق با دیگر جریان های شیعه عراق، همگرایی تلویحی با عربستان سعودی و ائتلاف راهبردی با جریان ایادعلاوی، شیعه سکولار مورد اطمینان آمریکا و عربستان سعودی، و در بعد نرم، با اتخاذ مواضع واپس گرا در قبال جمهوری اسلامی ایران، سوریه، شیعیان عربستان و یمن و مواضع دوپهلو در قبال مرجعیت شیعیان عراق، سعیدر ایجاد یک جبهه شیعی عربی مستقل را دارد.
۲۳۹.

ریشه های بحران ژئوپلیتکی عراق و تداوم مقاومت ضد ژئوپلیتیکی کردی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: عراق اقلیم کردستان مداخلات بشردوستانه بحران ژئوپلیتکی ضد ژئوپلیتیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۱ تعداد دانلود : ۱۷۰
بعد از تاسیس عراق جدید در عصر پسا جنگ جهانی اول، بحرانهای ژئوپلتیکی مهمترین شاخصه پویایی های سیاسی در این کشور بوده است که به صورت ویژه در فرایند ضد ژئوپلتیکی کردی در طی دهه های گذشته نمود پیدا کرده است. در این راستا، این پژوهش هدف خویش را بر مبنای پاسخگویی بدین پرسش اساسی گذاشته است که، ریشه های بحران های ژئوپلتیکی در عراق و به صورت ویژه ضد ژئوپلتیک کردی کدامند و چه عواملی در تداوم این بحران موثر بوده اند؟ یافته های این پژوهش نشان می دهد که، ژئوپلتیک تحمیلی قدرت های بزرگ پیروز در جنگ جهانی اول بخصوص بریتانیا در شکل دهی به نظم منطقه ای پسا جنگ جهانی اول، منجر به شکل گیری و تداوم بحران ژئوپلیتیکی در عراق و به صورت ویژه مقاومت ضد ژئوپلیتیکی کردی شده است. از طرف دیگر،مداخلات بشر دوستانه شورای امنیت و به صورت ویژه صدور قطعنامه 688 شورای امنیت و در نهایت حمله آمریکا به عراق در 2003، منجر به باز شدن مرزهای مسدود ژئوپلیتیک و قدرتمند شدن مقاومت ضد ژئوپلتیکی کردی در عراق شده است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی، و روش گردآوری داده ها منابع کتاب خانه ای و اینترنتی است.
۲۴۰.

تدوین مدلی بومی برای بهبود عملکرد صادراتی شرکت های ایرانی در بازار مصالح ساختمانی عراق(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: عراق عملکرد صادراتی مدل بومی مصالح ساختمانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۴ تعداد دانلود : ۱۲۴
بازار عراق پتانسیل بالایی برای فروش محصولات شرکت های ایرانی دارد و برای استفاده از فرصت های صادراتی این کشور باید اقدامات لازم انجام گیرد. خرابی های ناشی از جنگ در کشور عراق به بازسازی نیاز دارد که براین اساس فرصت های ارزشمندی برای صنعت مصالح ساختمانی ایران پدید آمده است. البته تاکنون برای بهبود عملکرد شرکت های ایرانی صادرکننده این صنعت مدل مناسبی ارائه نشده است. پژوهش حاضر با هدف ارائه مدلی برای بهبود عملکرد صادراتی شرکت های ایرانی انجام گرفت. در این پژوهش، با استفاده از مدل حاصل از ادبیات پژوهش، 45 شاخص در هفت دسته بررسی شده است و بعد از انجام تحلیل تک عاملی، همبستگی، آنووا و تحلیل مسیر سرانجام مدلی برای بهبود عملکرد شرکت های ایرانی در بازار مصالح ساختمانی کشور عراق پیشنهاد شد. طبق مدل نهایی، میزان اثر عامل راهبرد 302/0، حمایت دولت 059/0، آمیزه بازاریابی 189/0، ویژگی شرکت 047/0، ویژگی بازار میزبان 023/0 و منابع سازمانی 079/0 شناسایی شد. مدل پیشنهادشده تا میزان 70 درصد توانایی پیش بینی عملکرد صادراتی را دارد.