دانش تفسیر سیاسی

ساخت استحکامات مرزی پدیده جدیدی است که در قرن بیست و یکم به سرعت در مقیاس جهانی ظهور کرده است. با افزایش حرکت غیرنظامیان در مرزها، تعدادی از کشورها برای کنترل دسترسی به قلمرو خود به دیوارها و سایر زیرساختهای امنیتی روی آورده اند و هدف مرزها تغییر کرده و منجر به افزایش ساخت و ساز موانع مرزی شده است. در طی آنچه که به عنوان دوران جهانی شدن شناخته شده است، هدف از مرزها برای جلوگیری از حرکت غیرنظامیان )متجاوز مرزی و عابر غیر مجاز( تغییر رویکرد داده است. در همین زمان، شکافهای اقتصادی بسیار بزرگی بین ثروتمندترین و فقیرترین مکانهای روی زمین پدید آمد، که بسیاری از افراد را به سمت حرکت از مناطق روستایی به شهرها و سرانجام در مرزها سوق داد تا به دنبال فرصت های بهتر باشند. در سال 2292 ، دیوار های مرزی در زمینه مهاجرت و متوقف کردن حرکت قاچاقچیان و گروه های تروریستی در دستور کار جهانی قرار گرفته اند و این روند در سال 2015 قوت گرفت. علاوه بر این، ترس از تروریسم نقش مهمی در ساخت دیوارهای مرزی داشته است که با آن هم در ارتباط بوده است.

خاورمیانه یکی از مناطقی است که به طور ساختاری کانون نفوذ کشورهای مدعی بوده و از طرفی کنش-ها و پویش های این منطقه نیز سیر گسترشی و پراکنشیِ قابل توجهی داشته است. اندرکنش ها و جبهه-گیری های زمان جنگ سرد، وقوع انقلاب اسلامی در ایران، تحرکات القاعده و طالبان، انقلاب های عربی، ظهور داعش و...ازاین دست است. با ناآرامی های منطقه ای، بروز خلاء قدرت و امنیت در سطح منطقه، رقابت های ژئوپلیتیک قدرت های منطقه ای و بازیگریِ قدرت های فرامنطقه ای زمینه های شکل-گیری و گسترش دامنه نفوذ داعش فراهم شد. اما این گروه به دلیل عوامل متعددی همچون محاصره ی ژئوپلیتیکی، عدم توانایی در حفظ پایگاه مردمی به علت استفاده از خشونت عریان، تلاش به منظور ایجاد شکاف و تغییر در ساختار ژئوپلیتیک منطقه ای و جهانی و... در درازمدت قادر به حفظ بقای خود نیست و فلسفه ی بنیادیِ آن محکوم به فناست. از طرفی فعالیت های سازمان دهی شده ی این گروه، دستیابی به غنائم فراوان و جلب حمایت های ژئوکالچر پایه و مردمی در سطح منطقه، لزوم شناخت راه های سد نفوذ فعالیتهای این گروه را گوشزد می کند. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی به دنبال پاسخگویی به این سؤال است که از منظر دانش ژئوپلیتیک راه کارها و روش های سد نفوذ فعالیتها و پویشهای داعش چیست؟ به نظر می رسد که داعش نه تنها ظرفیت و توانایی استقرار دولت در عراق را نخواهد داشت، بلکه سد نفوذ آن نیز با چشم انداز کنونی فضاهای امنیتی و بر پایه منطق ژئوپلیتیک درونی و برونی، طبیعی، خودکار و ماهوی است.

جریان راست افراطی بعد از اینکه در دوره بین دو جنگ جهانی اول و دوم در اروپا قدرت نمایی کرد، رو به افول گذاشت. احزاب این جریان تا اوایل دهه 9181 نقش بارزی را در ساختارهای سیاسی دولتهای اروپایی بازی نکردند. از دهه 9181 و با کمرنگ شدن خاطرات زنده دوران فاشیسم و همزمان با آغاز تحولات جدید مانند جهانیشدن و افزایش ورود مهاجران به کشورهای اروپایی شاهد ظهور و شکلگیری احزاب نوینی در صحنه سیاسی کشورهای اروپایی هستیم. این احزاب با رویکردی پوپولیستی خود را صدای اصلی مردم و اکثریت خاموش دانسته و احزاب حاکم اعم از چپ و راست را از یک جنس می دانند و آنها را به خاطر ورود مهاجران و تبعات فرهنگی نامطلوب آن برای جامعه متهم می کنند. در این شرایط آنها توانستهاند که در انتخابات نقش مهمی را در جمع آرای مردم به سمت خود داشته باشند. در این مقاله با جریانهای راست افراطی اروپا آشنا میشویم. در ادامه علاوه بر اشاره به دلایل قدرتیابی احزاب دست راستی در اروپا و پیامدهای آن، به رویکرد احزاب نسبت به مسائل ملیگرایی، هویت اروپایی و نگاه آنها به مساله مهاجرت میپردازیم.

بسیاری از سازمان های جامعه مدنی روسیه به طور مستقیم با نهادهای اجرایی قوانین دولتی در ارتباط هستند. مقاله حاضر بر بررسی توسعه جامعه مدنی روسیه در زمینه های سیاسی، اجتماعی و سازمان های غیردولتی از سال 1991 و ارتباط آن با دولت متمرکز بوده و تحولات جامعه مدنی در دوره پوتین را مورد ارزیابی قرار می دهد. در بیشتر موارد جامعه مدنی به عنوان بخشی از جامعه و حوزه عمومی متمایز در مجموعه ای از هنجارها و اصول نهادی بررسی می شود. بی تردید نقش سازمان های غیردولتی در توسعه جامعه مدنی روسیه بعد از فروپاشی شوروی مورد توجه بسیاری از اندیشمندان در این حوزه بوده است. در این مقاله سعی بر آن است وضعیت سازمان ها و جامعه مدنی روسیه بعد از روی کار آمدن پوتین را از منظر رابطه دولت، فعالیت های مدنی، سیاست ها، قانون گذاری و جهت فعالیت آنها در روسیه و همچنین بازیگری گروه ها ی کوچکی مانند زنان و جوانان مورد بررسی قرار دهد. بر اساس یافته های این پژوهش ضرورت تمرکز دولتی روسیه بر رشد و توسعه جامعه مدنی به ویژه در موضوع حضور سازمان های غیردولتی می تواند به دوام جامعه مدنی در روسیه منجر شود.

در مطالعه اقتصاد سیاسی و وضعیت اجتماعی عربستان باید به نقش تعیین کننده ی عواملی چون گروه ها و طبقات، ساختار ایدئولوژی و تأثیر درآمدهای نفتی توجه خاص داشت. نظر به اینکه تأثیر این عوامل بر ساختار اجتماعی، اقتصادی و سیاسی عربستان سعودی و روند توسعه آن قابل انکار نیست، در این مقاله که به روش تحلیلی و توصیفی گردآوری شده است تلاش گردیده تا با بررسی شکاف های اجتماعی عربستان و ساختار اقتصادی این کشور به تأثیر منفی عامل اقتصاد بر تداوم شکاف اجتماعی پرداخته شود. سؤال اصلی مقاله این است که تأثیر عامل اقتصاد بر تداوم شکاف اجتماعی در عربستان چیست؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که به سبب وجود اقتصاد وابسته به نفت و تأثیر آن بر سیاست و جامعه اصلاحات ظاهری و ایجاد تنوع اقتصادی نیز نخواهد توانست شکاف های اجتماعی حاکم و به تبع آن شکاف بین جامعه و دولت را برطرف سازد.

اندیشمندان حوزه اقتصاد سیاسی با استناد به روندهای جاری، قرن 21 را قرن ژئواکونومیک نامیده اند؛ ازنظر ایشان یکی از چالش های مهم جهانی در این قرن، چالش بر سر منابع انرژی با تأکید بر نفت و گاز است که به نوبه خود سبب گردیده است تا کانون های مهم انرژی همچون منطقه راهبردی غرب آسیا و مشخصاً حوزه خلیج فارس به عنوان هارتلند اقتصادی و بیضی راهبردیِ انرژی که 60 درصد نفت و حدود 40 درصد ذخایر گازیِ جهان را به خود اختصاص داده است، جایگاه ویژه ای را در سیاست خارجی قدرت های بزرگِ جهانی به خصوص جمهوری خلق چین احراز نماید. با علم به اهمیت مقوله امنیت انرژی، پرسشی که نگارندگان پژوهش پیش رو با رویکردی توصیفی تحلیلی درصدد پاسخ به چرایی آن برآمده اند چنین ترتیب بندی شده است که جایگاه جمهوری خلق چین در اقتصاد انرژی حوزه راهبردی خلیج فارس چگونه ارزیابی می گردد؟ فرضیه ای که از معبر پرسش فوق مطرح شده ناظر بر آن است که طی سالیان اخیر پکن به سبب رشد فزاینده اقتصادی نیازمند تنوع بخشی به منابع انرژی و کاهش آسیب پذیری های راهبردیِ بر خواسته از آن به عنوان چشم اسفندیار خود بوده است؛ ازاین رو با رویکردی عمل گرا کوشیده است تا ضمن برقراری رابطه با حوزه راهبردی خلیج فارس به عنوان یکی از مهم ترین کانون های مهم تولید انرژی دنیا خود را از حاشیه به متن اقتصاد انرژی این منطقه راهبردی وارد نماید.

این مقاله به دنبال تأثیر سازمان همکاری شانگهای بر امنیت آسیای مرکزی است. سازمان شانگهای در 26 آوریل سال 1996 برای حل وفصل مسائل امنیتی و مرزی میان چین و روسیه و کشورهای آسیای مرکزی (غیر از ازبکستان و ترکمنستان) ایجاد شد. با پیوستن ازبکستان در 2001 به این مجمع، سطح سازمان ارتقا یافت و در سال های بعد با عضویت اعضای جدید حوزه جغرافیایی خود را گسترش داده است. هرچند درروند تحولات مربوط به این همکاری امنیتی منطقه ای، تغییرات مهمی شکل گرفته و مسائل اقتصادی مطرح شده، ولی اساساً این سازمان به مباحث و مشکلات امنیتی-نظامی توجه داشته است. سؤال اصلی مقاله که به روش توصیفی تحلیلی و با اسناد کتابخانه ای گردآوری شده این است که سازمان همکاری شانگهای چه نقشی در تأمین امنیت آسیای مرکزی ایفا می کند؟ مقاله با بررسی تأثیر سازمان همکاری شانگهای بر آسیای مرکزی در مباحثی از قبیل مبارزه با تروریسم، مقابله با جدایی طلبی و افراط گرایی، مبارزه با تجارت مواد مخدر و اسلحه و جنایات سازمان یافته و همچنین ناامنی و بی ثباتی های داخلی و به ویژه وقوع انقلاب های رنگی در کشورها و نفوذ و یک جانبه گرایی آمریکا را مورد واکاوی قرار خواهد داد.