۹۳.
کلیدواژه‌ها:
ارزیابی عملکرد تحلیل پوششی داده ها کارایی مدل تعالی سازمان درمانگاه ها
مقدمه: ایجاد بهبود در هر سازمانی نیازمند اندازه گیری عملکرد سازمان، برنامه ریزی و هدف گذاری جهت بهبود عملکرد می باشد. با وجود پیشرفت های قابل توجهی که سال های اخیر در طراحی چارچوب ها و سیستم های ارزیابی عملکرد رخ داده است، بسیاری از سازمان ها هم چنان بر معیارهای سنتی متکی هستند. بنابراین، با توجه به اهمیت موضوع ارزیابی عملکرد، سعی شده است با ترکیب دو رویکرد کیفی و کمی در ارزیابی، مدل های برگرفته از مدیریت کیفیت جامع تحت عنوان مدل های تعالی سازمانی EFQM (European foundation for quality management) و مدل های ریاضی تحلیل پوششی داده ها (Data envelopment analysis یا DEA)، مدلی برای ارزیابی عملکرد 27 درمانگاه شهرستان یزد ارایه گردد که ضمن دارا بودن مزایای هر دو روش، معایب آن ها را به حداقل برساند.
روش بررسی: مطالعه ی حاضر از نوع توصیفی بود. جامعه ی آماری پژوهش از کلیه ی مسؤولان، کارکنان و پزشکان درمانگاه های شهرستان یزد در سال 1390 به تعداد 283 نفر تشکیل شد که 215 نفر به عنوان نمونه به روش در دسترس، پرسش نامه ی مربوط را تکمیل کردند. ابزار جمع آوری داده ها، پرسش نامه ی استاندارد 50 سؤالی مدل سرامدی EFQM بود. استفاده از پرسش نامه ی مذکور در مطالعات فراوان مشابه، روایی آن را ثابت کرده است. برای تعیین پایایی پرسش نامه از ضریب Cronbach's alpha استفاده گردید که مقدار آن 89/0 می باشد. به منظور تجزیه و تحلیل آماری داده ها از نرم افزار SPSS نسخه ی 17 و برای تعیین کارایی از نرم افزار DEAP استفاده شد.
یافته ها: از 27 درمانگاه انتخاب شده، درمانگاه های اکبری (09/1)، قائمیه (054/1)، شهرک صنعتی (04/1)، آزاد شهر (014/1)، کسنویه (06/1)، خاتم الانبیاء (41/1)، فاطمه ی زهرا (039/1)، مطهری (056/1)، پاک نژاد (03/1)، شاه ولی (016/1)، سپاه پاسداران (038/1)، کلینیک دندان پزشکی (043/1)، نیک پور (11/1) و کوثر (027/1) کارا و بقیه ناکارا بودند. در این میان درمانگاه خاتم الانبیاء (41/1) رتبه ی اول و رحمت آباد (89/0) رتبه ی آخر را در کارایی کسب کرده اند. به عبارت دیگر، بیش از نیمی از درمانگاه های این شهرستان (52 درصد) کارا بوده اند.
نتیجه گیری: مدیران درمانگاه ها می توانند با تلفیق دو مدل تحلیل پوششی داده ها و مدل های تعالی سازمانی که با هم یک مجموعه ی قوی ارزیابی عملکرد را تشکیل می دهند، در جهت ارزیابی درمانگاه ها به نحو واقع بینانه ای گام برداشته و آن ها را بهبود دهند. همچنین درمانگاه های ناکارا می توانند با تغییر در منابع انسانی و مالی (ورودی ها و خروجی ها) به سطح قابل قبولی از کارایی برسند.