مطالب مرتبط با کلیدواژه

دین


۱۸۱.

بررسی رابطه اخلاق با دین از دیدگاه علامه طباطبایی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: دین اخلاق علامه طباطبایی فطرت اعتباریات ضامن اخلاق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۱۳ تعداد دانلود : ۷۳۶
مسائل هستی شناسی، معرفت شناسی، مفاهیم و روان شناسی ازجمله مباحثی است که در باب رابطه بین اخلاق و دین از دیدگاه علامه طباطبایی قابل تحلیل و بررسی است. علامه به استقلال اخلاق در سه زمینه مفاهیم، ثبوت و روان شناسی معتقد است و در مرحله اثبات به شرعی و عقلی بودن گزاره های اخلاقی معتقد است. ایشان با طرح دیدگاه های خود در این حوزه بین اخلاق، دین و فطرت پیوند معناداری برقرار کرده و دو اصل مبدأ و معاد را ضامن افعال اخلاقی می دانند.
۱۸۲.

تأثیر کنش و واکنش انسان و عالم هستی بر اخلاقی زیستن از دیدگاه قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: دین قرآن اخلاق تربیت اخلاقی سنن الهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۵۶ تعداد دانلود : ۸۴۶
یکی از ابعاد بحث نسبت دین و اخلاق، بررسی ارتباط این دو در اخلاقی زیستن یا تربیت اخلاقی است؛ بدین معنا که گزاره ها، اعتقادات و پیش فرض های دینی میتوانند در تربیت اخلاقی انسان ها و به تعبیر دیگر، در کاشتن نهالِ فضائل اخلاقی در انسان و ریشهکن کردن رذائل اخلاقی از او مؤثر باشند. یکی از این پیش فرض ها و اعتقادات دینی، پذیرشِ نظام کنش و واکنش در عالم هستی و به عبارت دیگر، پذیرش ساکت و بیتفاوت نبودن عالم هستی نسبت به رفتار ما انسان ها، و انعکاس آن به سوی ماست. شماری از آیات قرآن کریم به خوبی بر واکنشِ نظام پویا، زنده و باشعورِ جهان هستی به رفتار ما انسان ها دلالت دارد. قرآن کریم انسان را به پذیرشِ مسئولیت اخلاقی اعمال و رفتارش ترغیب میکند و نوعی ضمانت اجراییِ دینی و دنیوی (افزون بر ضمانت اجرایی اخروی) برای اخلاقی زیستنِ انسان فراهم میآورد که نشانگر نسبتِ دوستانه دین و اخلاق در عرصه تربیت اخلاقی است.
۱۸۳.

مقدمه ای بر تحقیق در مناسبات دین و روان از منظر قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: دین روان شناسی روان انسان تاثیرگذاری قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۶۸ تعداد دانلود : ۵۳۰
مقاله پیش رو در صدد است با بررسی نسبت دین و روان انسان از منظر آیات قرآن کریم زمینه تامل و تدبر بیشتر در این دسته از آیات را فراهم نماید. در این تحقیق ضمن ارائه تعریفی از دین بر پایه جستاری در آیات قرآن، به بررسی میزان توجه قرآن و آموزه های معرفتی، نظیر آموزه های اعتقادی، اخلاقی و عبادی، و احکام تشریعی آن به روان انسان پرداخته است؛ و ازآنجاکه دانش روان شناسی از مدعیان تبیین رابطه دین و روان است به سه دیدگاه روان شناسان دراین باره نیز، اشاره شده است.
۱۸۴.

مقاله مروری: اضطراب برمبنای آیات قرآن کریم و مدیریت آن با رویکرد آرامش بخشی(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

کلیدواژه‌ها: اضطراب دین قرآن آرامش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۲۷ تعداد دانلود : ۸۷۷۸
هر انسانی در زندگی، دچار گرفتاری می شود و در برخی موارد، نجات و رهایی از آن، خارج از توان انسان است که این امر باعث اضطراب میشود. در این مقاله، پژوهشگران راهکارهای پیشگیری از این دغدغه ی اجتماعی را از منظر آیات و روایات استخراج و دسته بندی نموده اند. این مطالعه ی پژوهشی از نوع مروری وکتابخانه ای است و با مطالعه ی سایت های معتبر، مقالات، پایان نامه ها، کتاب های معتبر دینی از جمله قرآن کریم، نهج البلاغه و ... و همچنین نرم افزارهای قرآنی به بررسی موضوعات مرتبط با اضطراب و آرامش پرداخته است. در دنیای مدرن قرن معاصر، ادعاهای علمی و پیشرفت های به دست آمده نتوانسته است گام مؤثری در زمینه ی کنترل تنش های زندگی بردارد. با وجود تلاش های پزشکی و سیستم درمان، نه تنها در شیوع بیماری های روانی به خصوص اضطراب کاهشی حاصل نشده است، بلکه وقوع آن رو به افزایش است. قرآن بهترین پناهگاه افراد با ایمان می باشد. ایمان بدون شک، مؤثرترین درمان اضطراب است. برای مثال آیه ی زیر به نقش آرامش بخشی ایمان اشاره نموده است: الَّذِینَ آمَنُواْ وَلَمْ یَلبسُواْ إِیمَانَهُم بِظُلْمٍ أُوْلَـئِکَ لَهُمُ الأَمْنُ وَهُم مُّهْتَدُونَ (انعام/۸۲) کسانی که ایمان آورده اند و ایمان خود را با شرک و ستم آلوده نکرده اند، ایمنی (آرامش) تنها برای آن ها است و آن ها هدایت یافتگانند. یافته های حاصل از این پژوهش شامل شناسایی ریشه های اضطراب، راهکارهای پیشگیرانه و راهکارهای کسب آرامش است،که در دو دسته ی کلی پیشگیری و مدیریت اضطراب تقسیم گردیده است. در این راستا، آیات و روایات مرتبط با موضوعات هر مجموعه به تفصیل بیان گردیده است.
۱۸۵.

بررسی تعاریف دین از منظری دیگر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: دین کلام جدید جامعه شناسی دین تعریف دین روان شناسی دین پدیدارشناسی دین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۷۷ تعداد دانلود : ۸۸۵
«تعریف دین» امروزه از بحث های مهم و چالش خیز در حوزه های گوناگون دین پژوهی، به ویژه روان شناسی، جامعه شناسی و پدیدارشناسی دین می باشد و این موجب شده که این بحث از مسائل جدید کلامی بشمار آید؛ هرچند، تاکنون چندان توجهی بدان نمی شد. در این مقاله ضمن اشاره به مبانی خاص تعریف های گوناگون دین و بیان اهمیت جایگاه شناسی معرفتی این تعاریف، با تکیه بر تعریف های روان شناختی، جامعه شناختی و پدیدارشناختی دین، عوامل اصلی گوناگونی تعریف های دین مشخص خواهند شد که عبارت اند از: عدم تفکیک دین به عنوان حقیقتی مستقل و واقعیتی وابسته به انسان؛ عدم تفکیک دین متحقق و دین آرمانی؛ اضلاع متکثر دین؛ ظهور رشته های گوناگون دین پژوهی با اختلاف در پیش فرض ها و نظریه های پذیرفته شده از سوی دین پژوهان (نظریه مند بودن تعریف های دین).
۱۸۶.

ابعاد هویت یابی نظام اخلاقی دین با تاکید بر جنبه های کارکردگرایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: دین اخلاق کارکردگرایی اخلاق دینی نظام اخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۵۶ تعداد دانلود : ۷۶۳
اخلاق دینی مبتنی بر نظام خاصی است که تنها با در نظر گرفتن عناصر و هدف مشترک معنا نمی یابد. بلکه دارای اضلاع سه گانه ای است که افزون بر دو رکن فوق، خاستگاه توحیدی آن نیز باید در نظر گرفته شود. با توجه به اینکه اخلاق در کنار احکام عملی و اعتقادات جزء دین است، دین دراین باره کارکردهای گوناگونی دارد که شاخص ترین آنها عبارت اند از: ایضاح مفاهیم اخلاقی، تعدیل خودخواهی در انسان ها، قداست بخشی به ارزش های اخلاقی و ارائه هدف غایی برای اخلاق. وجه شاخص و ممیزه نظام اخلاق دینی بر خدامحوری، معنویت گرایی، بازگشت به عالم تکوین، اتکا بر عقل، نقل و فطرت و دفاع عقلانی از اخلاق بنابر اصل حسن وقبح ذاتی و اخلاقی استوار است که از مبانی اساسی اخلاق دین محور بشمار می آیند.
۱۸۷.

تاملی در قلمرو دین(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: دین قلمرو دین دین حداکثری دین حداقلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۷۷ تعداد دانلود : ۸۴۵
مساله «قلمرو دین» از بحث های مهم در فلسفه دین است که با مباحث مهمی چون «تعریف دین»، «رابطه دین و سیاست»، «کارکرد دین» و «گوهر و صدف دین» ارتباط دارد. سوال این است که میزان دخالت دین در امور دنیوی و نیازهای مادی چقدر است؟ راهنمایی دین در زمینه مسائل معیشتی تا چه حدی است؟ به دیگر سخن، گستره دین تا کجاست و تا چه اندازه می توان متعلَق دینداری را توسعه داد؟ در این رابطه دو نظریه حداقلی و حداکثری مطرح شده است. این پژوهش می کوشد تا بعد از مفهوم شناسی دین، به بررسی قلمرو دین از دیدگاه برخی از اندیشمندان بپردازد.
۱۸۸.

بررسی آراء فلسفی سیاسی عادل ضاهر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: عقل دین اخلاق معرفت سیاست

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۵۰ تعداد دانلود : ۹۳۶
عادل ضاهر یکی از متفکران برجسته عرب و از نام های ناآشنا در ایران است. او مانند سایر فیلسوفان مدرن عقل را بر هر منبع دیگری مقدم می انگارد ضاهر با تقسیم عقل به دو بخش نظری و عملی کار آن را علاوه بر تعیین ابزار، تعیین غایات نیز می داند. به عبارت دیگر وی هم به عقلانیت معطوف به هدف و هم به عقلانیت معطوف به ارزش اعتقاد دارد. از ویژگی های مهم این اندیشمند آن است که وی تفکر فلسفی را جدا از اجتماع انسانی و به عنوان یک حرفه تلقی نمی کند. بلکه برای آن رسالت نقد و تغییر حیات جمعی قائل است. او معتقد است اگر هسته اصلی دین به درستی درک شود، صحت عقیده کسانی که به رابطه ضروری و منطقی میان دین و حیات دنیا باور دارند مشخص می گردد. در این مقاله بر اساس روش متاتئوری چارچوب های اصلی تفکر این نویسنده لبنانی مورد بررسی قرار گرفته است.
۱۸۹.

تجزیه و تحلیل گفتمان علم گرایانه مهدی بازرگان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: علم دین پوزیتیویسم نواندیش دینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۳۱ تعداد دانلود : ۸۶۲
مقاله حاضر در پی آن است تا با نگاهی موشکافانه آراء و اندیشه های منظومه فکری مهدی بازرگان را مورد واکاوی و مداقه قرار دهد. حقیقت امر آن است که دستگاه فکری مهدی بازرگان را در دو مرحله فکری می توان مورد بررسی و شناسایی قرار داد. بازرگان در مرحله اول تفکر خویش، تلقی حداکثری از دین را مطمح نظر خویش قرار می دهد و این نظر را به کرسی می نشاند که آموزه های اسلام ناظر به تمامی ساحات و شؤون زندگی است. از منظر این نواندیش دینی، هم ساحت نظر و هم ساحت عمل و هم چگونگی سیاست ورزی و مدیریت کلان و حتی علم تجربی نیز از دین قابل استخراج است. بازرگان در این دوره، گرایشی علمی- اجتماعی یا به تعبیری برون گرا و سیاسی به دین داردو وجهه همت خویش را در همنشینی و آشتی دادن علم و دین قرار می دهد. این طرز تلقی حداکثری بازرگان از نقش دین در جامعه و دولت در آخرین سخنرانی این متفکر دینی تحت عنوان «خدا و آخرت هدف بعثت انبیا» دچار نوعی استحاله ودگردیسی پارادایمی می شود و بازرگان همچون متفکران سکولار مسلک ، تفکر دین برای دنیا را زیان بار می خواند و نقش دین را به ساحت خصوصی افراد تقلیل می دهد. در مقام بررسی و نقادی آراء این نواندیش دینی، می بایستی از دو بازرگان متقدم و متأخر نام بردورویکردروش شناسانه مقاله دراین بررسی تحلیل محتوای کیفی است که براساس آن آثاربازرگان دراین دودوره فکری به منزله بازتابی ازگفتمان غالب درهرعصرتحلیل می شوند.یافته های این مقاله نشان می دهد که نحله نواندیشی دینی بارویکرد علم گرایانه به پیش قراولی مهدی بازرگان به دلیل صبغه برون دینی و تأکید مفرط بر بهره گیری از آموزه های پوزیتیویستی و کارکردگرایانه، مقومات اصیل درون دینی را به محاق می برد و آخرالامر در وادی سکولاریزم و تلقی حداقلی از دین در می غلتد.
۱۹۰.

عزت نفس احترام به ملکوت خویشتن

کلیدواژه‌ها: عزت نفس دین روانشناسی کرامت نفس خودارزشمندی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۰۲ تعداد دانلود : ۴۳۶۸
عزت نفس، یکی از پایه های اساسی شخصیت آدمی و باعث نیل انسان به افتخار و سربلندی است. همه افراد صرف نظر از سن، نژاد، جنسیت، دین، زمینه های فرهنگی و نوع کاری که در زندگی دارند به عزت نفس نیازمندند. عزت نفس بر همه سطوح زندگی تاثیرگذار است و مایه آزادگی و والایی است. عزتمندان هرگز به ذلت و بندگی دیگران تن نمی دهند و سرمایه شرافت و آزادگی خود را با هیچ قیمتی معامله نمی کنند. عزت نفس از سویی برای تمام افراد یکی از بزرگ ترین فضیلت های اخلاقی و شاخصه ای برای داشتن سلامت روانی است و از سوی دیگر محرک آدمی در اجرای برنامه ها و تامین نیازها تلقی می شود. به عبارت دیگر، کرامت نفس، عزت نفس و یا خودارزشمندی، افزون بر آنکه از نظر روانشناسی و دین خصیصه و صفتی نیکوست، می تواند ضامن اجرای دیگر رفتارهای پسندیده در محیط خانواده و اجتماع نیز باشد. در این مقاله سعی شده است مفهوم عزت نفس از دو دیدگاه روانشناسی و دین مورد مطالعه قرار گیرد.
۱۹۱.

تحلیل مولفه های معنایی حق در قرآن کریم با بهره گیری از شیوه همنشینی و جانشینی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: صدق دین حق باطل جانشینی همنشینی رسول هدی بینات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۶۰ تعداد دانلود : ۱۲۸۹
همنشینی و جانشینی، همان گونه که زبان شناسانی چون رومان یاکوبسون از آغاز اشاره کرده اند، تاروپود زبان را تشکیل می دهد. از این رو، می توان با مشخص کردن مولفه های معنایی یک واژه خاص و سپس بررسی ارتباط های واژه های همنشین و جانشین با آن، کارکردهای آن واژه را در زبان در سطح گسترده ای مشخص کرد. با این روش، ابتدا همنشین ها و جانشین های واژه مورد نظر مشخص می شود، سپس بر پایه مولفه های معنایی به دست آمده از واژه های همنشین و جانشین، مولفه های مشترک نشان داده می شود؛ این مولفه ها، مولفه های معنایی واژه موردنظر است. واژه «حق» یکی از کلیدی ترین واژه های قرآن کریم است که 290 بار در آن تکرار شده است. این واژه همراه واژه های همنشین و جانشینش در قرآن (رسول، دین، باطل، هدی، صدق و بینات) مبنای تحلیل واژه حق شده است. افزون بر زبان عربی به معنای عام، این واژه در گونه عربی قرآنی نیز مصداق های متنوعی یافته است؛ برای مثال خداوند خود و تمام تصرفاتش در جهان مانند خلقت، ارسالِ رسولان، نزول وحی، وعده، وعید و... را حق دانسته است. در این مقاله، کوشش می شود مولفه های معنایی ای که میان جانشین ها و همنشین های حق مشترک است، بر پایه واژه های برگزیده مشخص شود.
۱۹۲.

تحلیل فقهی حق عینی و حق دینی و مفاهیم مرتبط

کلیدواژه‌ها: دین فقه شیعه عین حق عینی حق دینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۵۲۶ تعداد دانلود : ۲۹۱۳
تقسیم حق مالی به عینی و دینی یکی از مهم ترین مباحث حقوق خصوصی در نظام حقوق نوشته یا رومی ـژرمنی است. با توجه به این تقسیم بندی، مباحث راجع به حقوق مالی به دو دسته ی حقوق اموال و حقوق تعهدات تقسیم می شود که اولی ناظر به حق عینی و دومی ناظر به حق دینی یا تعهد است. از سوی دیگر، دو واژه ی عین و دین در فقه اسلام به طور بسیار گسترده ای در ابواب مختلف فقه به کار می روند و احکام متعدد و متفاوتی بر آن ها مترتب می شود. با توجه به وجود پاره ای شباهت ها بین این دو واژه و دو اصطلاح حقوقی حق عینی و حق دینی، برخی دانشمندان مسلمان، دو واژه ی عین و دین در حقوق اسلام را به ترتیب مرادف با حق عینی و حق دینی در حقوق غرب تلقی کرده اند. تحقیق حاضر در صدد بررسی این مسأله است که آیا حق عینی و دینی از لحاظ ماهیت و کارکرد با عین و دین در فقه برابرند یا نه؟ و در صورت عدم برابری، چه مفاهیم فقهی را می توان برابر آن دو برشمرد؟ به نظر نگارنده، اولاً با توجه به تفاوت های مهم حق عینی و دینی با عین و دین، دو واژه ی اخیر را نمی توان مرادف یا جایگزین حق عینی و دینی قرار داد. ثانیاً، هر یک از واژه های فقهیِ حق، ملک و دین از برخی جهات با حق عینی و دینی برابر یا قابل مقایسه اند.
۱۹۳.

دینداری و آرایش: مطالعه جامعه شناختی

کلیدواژه‌ها: دین آرایش دختران دینداری جامعه شناسی بدن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۴۹ تعداد دانلود : ۹۹۶
جامعه ایران به دلیل پیوند گسترده با جامعه جهانی در طی سال های اخیر با تغییر نگرش ها در حوزه های مختلف مواجه بوده است. یکی از این حوزه ها به شیوه ارتباط انسان با بدن خود (آرایش) مربوط میشود. در گذشته این شیوه ارتباط به وسیله دین تعریف شد و مشروعیت پیدا کرد، اما امروزه بحث از ""مادی شدن و""علمیشدن"" بدن و حتی سکولار شدن زیبایی بدن است. مقاله حاضر به بررسی رابطه بین آرایش کردن دختران و دینداری آن ها میپردازد. این پژوهش به روش کمی و روی نمونه 390 نفری از دانشجویان دختر انجام شده است. نتایج نشان میدهد که پذیرش ارزش های دینی، دینداری و ابعاد چهارگانه آن با میزان تمایل و عمل به آرایش رابطه معنا دار منفی دارند. به طور کلی میتوان گفت که نخست کنترل بدن به وسیله دین در حال تضعیف شدن است. دوم این که دین در مسیر کم رنگ شدن ابعاد پیامدی و مناسکی خود به سمت فردیشدن، خصوصیشدن و اعتقادیشدن (بعد نظری) گام بر میدارد.
۱۹۴.

ارکان امت واحده و تمدن اسلامی از منظر امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: عقلانیت علم دین اخلاق امام خمینی(ره) مقام معظم رهبری ارکان امت واحده و تمدن اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۹۵ تعداد دانلود : ۱۶۴۸
در سده اخیر، متفکران بزرگی را میتوان یافت که برای تحقق آرمان تشکیل امت واحده و تمدن اسلامی زحمات و مشقات فراوانی را متحمل شدند. پرسش این تحقیق آن است که ارکان شکل گیری امت واحده اسلامی از نظر امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری به عنوان دو رهبر مهم ترین و بزرگ ترین انقلاب که پسوند «اسلامی» را هم به همراه دارد، چیست؟ برای پاسخ به این مسئله به سراغ آثار و مکتوبات امام و رهبری رفتیم و با چارچوب نظری برآمده از آثار حضرت امام به واکاوی اندیشه آنان پرداختیم. دین، عقلانیت، علم و اخلاق از دیدگاه امام و مقام معظم رهبری به عنوان ارکان چهارگانه تشکیل امت واحده و تمدن اسلامی هستند.
۱۹۵.

علل و عوامل دین گریزی و نقش دانشگاه ها در اصلاح آن(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۳۷۵۹ تعداد دانلود : ۲۲۹۵
هدف: این مقاله باهدف یافتن و استخراج بخشی از علل و عوامل دین گریزی، به بررسی و استقصای ناقصی از علل و عوامل دین گریزی از منظر دین پرداخته است و در ضمن، آن دسته از علل و عواملی در آن مطرح شده که به نوعی با دانشگاه و اصحاب آن مرتبط اند؛ عواملی چون: سخت و نازیبا جلوه دادن دین، فقر معرفتی به مقولات دینی، عدم تعقل، خصوصی سازی دین، انتظار نامعقول از دین، مدیریت ناکارامد، شبهات و ...، که هر یک می توانند در دین گریزی آدمیان موثر باشند. روش: روش تحلیل اسنادی بوده و در عین حال، نیم نگاهی هم به وضعیت و شرایط عینی و خارجی جامعه داشته است. یافته ها: 1- دین گرایی یا دین گریزی مقوله تک علتی نیست و علل متعددی در تحقق آن موثر است.2- برخی از علل و عوامل مذکور، معرفتی و از سنخ دانش بوده و برخی غیر معرفتی است. 3- علل دین گریزی، به علل داخلی و خارجی (درونی و بیرونی) قابل تقسیم است؛ به این معنی که برخی علل به متن جامعه دینی و پیروان آن دین مربوط است، ولی برخی دیگر، زمینه خارجی دارند.4- هر چه از عقلانیت فاصله گرفته شود، به همان نسبت با دین و دینداری نیز فاصله خواهد افتاد.5- اختلاط و آمیزش حق و باطل - که از عوامل دین گریزی است – امری است تقریباً پایدار. همواره چنین بوده و خواهد بود.6- فضایل و رذایل اخلاقی آدمیان، در دین گرایی و دین گریزی آنها موثر است. نتیجه گیری: ارائه بخشی از علل و عوامل معرفتی و غیر معرفتی دین گریزی که بی تردید نقش اساسی و مهمی را در این بستر ایفا می کنند. و در پایان نیز به بیان ضرورتها و بایستگی هایی پرداخته شده که مراکز علمی از جمله دانشگاهها باید بدانها بپردازند. بی شک دانشگاهیان در این بستر، رسالت عظیمی دارند.
۱۹۶.

نقد و بررسی رویکرد تهذیب و تکمیل علوم موجود(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۲۰۳۲ تعداد دانلود : ۸۱۳
هدف: هدف این مقاله تبیین رابطه ی علم و دین، بر اساس آن نوع از ارتباط که علم دینی را معنادار تلقی می کندمی باشد. بر این مبنا رویکرد تهذیب و تکمیل علوم، بررسی و نقد شده است. این رویکرد که طرفداران زیادی دارد، اهتمام خاصی به تلفیق عناصر تمدن اسلامی و علوم جدید و غربی دارد. روش: روش تحقیق کیفی و از نوع تحلیل اسنادی می باشد و روش تجزیه وتحلیل داده ها به صورت نقد و تحلیل محتوایی میباشد. یافته ها:این مقاله با ذکر ایراداتی این رویکرد را نا کارآمد می شناسد؛وسرانجام، رویکرد تاسیسی راپیشنهاد می کند؛ این رویکرد با تکیه بر علم شناسی معاصر، بیان می کند که علم، پدیده ای فرهنگی و انسانی بوده و در فرایند تولید و بقای خود، مبتنی بر پیش فرضهای متافیزیکی است. در واقع؛ بدون زیربنای فلسفی، هویت خود را از دست خواهد داد. نتیجه گیری: تلاشهای زیادی صورت گرفته که هدف آنها اصلاح، ترمیم و بازسازی علوم رایج به واسطه رویکرد تهذیب و تکمیل است. بر اساس این رویکرد، فلسفه و فرهنگ همان گونه که در علم شناسی معاصر به اثبات رسیده، مقوم علم است. علم کنونی حاصل مشاهده محض نیست، بلکه قابلیتهای فکری و نظری دانشمند در فهم و تفسیر مشاهدات، نقش تعیین کننده ای دارد. دانشمند علوم انسانی که ادعای دیندار بودن دارد، باید به جای آنکه نقش تزیینی برای حضور ارزشهای دینی در علم قائل باشد، مضامین متافیزیکی موجود در اندیشه اسلامی را درباره انسان، از دین استنباط و استخراج کرده، در فرایند علم ورزی خود، این مبانی را به کار گرفته، به تولید و تاسیس علم اسلامی بپردازد.
۱۹۷.

شیوه ای برای ایجاد ضمانت تضامنی در حقوق مدنی

کلیدواژه‌ها: دین تعهد ضمان ضمانت ضامن مضمون له مضمون عنه نقل ذمه ضم ذمه تضامنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۹۳ تعداد دانلود : ۱۵۲۵
معمولا اشخاص برای استفاده از امکانات و رفع نیازهای خود با بستن قراردادهایی با چهره مدنی، گاهی متعهد و گاهی متعهدله واقع می شوند. اما، در این اثنا، همواره برای متعهدله این نگرانی وجود دارد که چه شرایطی را در قرارداد پیش بینی کند تا اگر متعهد به تعهدات خود عمل نکرد یا به تنهایی قادر به پرداخت دین نبود، سهل و آسان بتواند مطالبات خود را علاوه بر مدیون اصلی،از دیگران هم
۱۹۸.

حکمت خالده و جایگاه طبیعت در جهانبینی و معماری معابد ادیان مختلف(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: دین طبیعت حکمت خالده معماری معبد ادراک شهودی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۳۵ تعداد دانلود : ۲۸۶۰
ادیان در جهان سنتی به عنوان عنصر غالب در تعیین خط فکری و آداب و منشهای جوامع مطرح بوده و در شکلگیری و نحوة گسترش هنرها تأثیری ژرف داشته به طوری که در جهان سنتی، دین با فلسفة زندگی و هنرها همزاد و همراه است. طبیعت عنصری حائز اهمیت در ادیان و واجد جایگاهی متفاوت در ایدئولوژیها بوده است، به طوری که در جهانبینی جوامع سنتی علیرغم تشابهاتی که در آنها دیده میشود، جایگاه طبیعت از عنصری که خود خداوند یا جزئی از خداوند به شمار میرفته تا عنصری شرّ و جایگاه زندگی شیطان متغیر بوده است. با اینهمه وجود عناصر مشترک طبیعت در شکلدهی به معماری به عنوان شاخهای از هنرها که بیشترین قرابت با محیط و طبیعت را دارد، میتواند متأثر از ایدئولوژیهایی باشد که در ادیان با عنوان «حکمت خالده» مطرح است. در این راستا پژوهش درصدد پاسخگویی به سؤالات زیر است : آیا بینشهای دینی متفاوت در مورد طبیعت باعث تفاوتهایی تأثیرگذار در معماری ادیان شده است؟ چه مباحث و عناصر مشترکی در ارتباط با طبیعت در معماری معابد ادیان مختلف وجود دارد؟ آیا حکمت خالده یا جاویدان خرد در حوزه آثار هنری مرتبط با ادیان، به ویژه معماری قابل گسترش است؟ روش پژوهش، تحلیلی و تفسیری- تاریخی است. ابزار و روشهای گردآوری اطلاعات اسنادی، کتابخانهای، تهیه فیش، نقشهها و نمونههای آثار معماری هستند. روش تجزیه اطلاعات نیز استدلال قیاسی و استدلال استقرایی (استنتاجی) است.
۱۹۹.

نقش دین در تثبیت پایگاه های اخلاق(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: دین اخلاق اخلاق دینی پایگاه اخلاق پایگاه دینی اخلاق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۵۰ تعداد دانلود : ۸۲۶
دین به معنای «مجموعه ای از اعتقادات، احکام و اخلاق دارای خاستگاه قدسی و وحیانی» و اخلاق به معنای «مجموعه ای ناظر بر صفات و رفتارهایی که قابل اتصاف به خوبی و بدی»است با یکدیگر مرتبط اند و نیازهای یکدیگر را برآورده میسازند. از این رو، هریکی در قلمرو دیگری نقش ها و کارکردهایی دارد. دین در سه حوزة «معرفت»، «توجیه» و «معیار» دارای کارکرد است. که درتبیین خوبی و بدی و همچنین ذکر احکام جزیی اخلاقی، عقل را یاری رسانده و اهداف اخلاقی را بیان مینماید؛ جاودانگی اصول اخلاقی با دین تضمین میشود؛ رفتارهای ایثارگرایانه، از خودگذشتگی، جود و...تنها با اعتقاد به خدا و حساب و جزای اخروی توجیه پذیر میشود و همچنین تحسین و تقبیح خداوند به عنوان ناظر آرمانی در اخلاق، محملی برای موجه ساختن رفتار اخلاقی به شمار میرود. امرالهی به عنوان معیار احکام اخلاقی با مسایلی نظیر نسبیت و تغیرپذیری خوبی و بدی همراه است. اما شکل رساتر معیار دینی اخلاق این است که رضایت خداوند را به عنوان مصداق اتَم سعادت در اخلاق مطرح کرده و میپذیرد که در نهایت قرب ورضایت خداوند معیار نهایی در اخلاق است.
۲۰۰.

اضرار دین به اخلاق، آری یا خیر؟(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: دین سکولاریسم اخلاق اخلاق دینی اخلاق سکولار اضرار دین به اخلاق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۲۹ تعداد دانلود : ۵۶۵
در نقد اخلاق دینی، رویکردهای متفاوتی وجود دارد: یکی از این رویکردها، بیان ضررهای دین به اخلاق است. از این طریق، سعی شده است اخلاق دینی، نفی و به جای آن اخلاق سکولار اثبات شود. اموری همچون تزلزل اخلاقی، تبعیض آمیز بودن اخلاق دینی، ثبات قواعد اخلاقی آن و از خودبیگانگی از جمله موضوعاتی هستند که در این زمینه بیان شده اند. این مقاله، ضمن بیان و بررسی مهم ترین اموری که به عنوان ضررهای دین به اخلاق برشمرده شده، به دفاع از اخلاق دینی پرداخته و جایگاه آن را در میان مکاتب مختلف اخلاقی اثبات نموده است. هرچند برخی از این امور، از جمله نقاط قوّت اخلاق دینی شمرده میشوند، با وجود این، منتقدین آنها را عامل ضرر به اخلاق دانسته اند.