حسین هرسیج

حسین هرسیج

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۵۹ مورد.
۱.

هدایت فرهنگ سیاسی دانشجویان با اتخاذ رویکرد الگوسازی: تحلیل محتوای بیانات رهبر انقلاب اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فرهنگ - ارتباطات سال ۲۶ تابستان ۱۴۰۴شماره ۷۰ 7 - 40

کلیدواژه‌ها: تحلیل محتوا گروه مرجع آیت الله خامنه ای فرهنگ سیاسی دانشجویان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹ تعداد دانلود : ۳۸
الگوها و گروه های مرجع امروزه به عاملی جهت خودآگاهی و یا ازخودبیگانگی افراد مبدل گردیده اند و شخصیت های اثرگذار و رهبران سیاسی کشورها از این گروه ها در حیات و پویایی فرهنگ سیاسی جوانان و دانشجویان استفاده می نمایند. سوال اصلی پژوهش حاضر چنین قابل طرح می باشد که تا چه میزان معرفی الگوها و گروه های مرجع توسط رهبر انقلاب اسلامی برای دانشجویان امکان تعیین و هدایت فرهنگ سیاسی آنها را منطبق با مشخصه فرهنگ سیاسی مطلوب فراهم نموده است؟ فرضیه پژوهش حاضر اکتشافی بوده و با اتخاذ رویکرد توسعه ای و با بهره گیری از روش کمی و کیفی و جمع آوری داده ها از طریق روش های کتابخانه ای، تحلیل محتوای «کمی و کیفی» 205 سخنرانی رهبر انقلاب اسلامی در بازه زمانی (1397-1402) و همچنین روش پیمایشی در چارچوب تنظیم پرسشنامه و تجزیه و تحلیل داده ها با بکارگیری نرم افزار SPSS و ExCel اقدام به پاسخ به سوال اصلی نمودیم. یافته ها نشان می دهد که رهبر انقلاب اسلامی 11 گروه مرجع به همراه 18 ویژگی اثرگذار بر فرهنگ سیاسی را ترسیم نمودند که مشخص گردید از میان 209 دانشجو از 44 دانشگاه و 18 استان کشور، 66/40 درصد فاقد الگو و 33/59 درصد دارای الگو بودند. همچنین 26/16درصد از دانشجویان موافق ویژگی های ترسیم شده، 11/75درصد نسبتاً موافق و 61/8درصد نسبتاً مخالف بودند. همچنین 3 گروه مرجع دانشجویان به ترتیب اهمیت الگوهای دینی و شهدا، خانواده و مفاخر علمی می باشد. بر این اساس یافته ها نشان می دهد که دولت و دستگاه های فرهنگی اثرگذار بر الگوسازی برای جوانان عملکرد مناسبی نداشته و ضرورت برنامه ریزی دقیق تر با کمک متخصصان حوزه فرهنگ احساس می شود.
۲.

شناسایی و تحلیل پیشران های کلیدی تأثیرگذار بر آینده فرهنگ سیاسی در ایران: طراحی مدل مفهومی فرهنگ سیاسی مطلوب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: راهبرد سال ۳۳ بهار ۱۴۰۳ شماره ۱۱۰ 89 - 118

کلیدواژه‌ها: فرهنگ سیاسی مردم سالاری دینی پس نگری دلفی فازی میک مک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷ تعداد دانلود : ۲۸
هدف پژوهش حاضر ترسیم فرهنگ سیاسی مردم سالاری دینی به مثابه فرهنگ سیاسی مطلوب از منظر رهبران جمهوری اسلامی (با در نظر گرفتن مفروظه مسلمان و مؤمن بودن مردم ایران و پذیرش حاکمیت احکام الهی توسط مردم برای ترتیبات اجتماعی و امور حکمرانی در کشور) و ارائه مدلی مفهومی جهت تحقق آن و برون رفت از فرهنگ های سیاسی متعارض مبتلابه در جامعه ایران می باشیم.بر این اساس، سؤال اصلی پژوهش حاضر چنین طرح می گردد که چگونه می توان در قالب مدل مفهومی، فرآیند تحقّق فرهنگ سیاسی مردم سالاری دینی را در جامعه ایران عملیاتی نمود؟ جهت دست یابی به پاسخ پژوهش از روش پس نگری معطوف به آینده و روش ترکیبی کمی و کیفی بهره مند شده ایم. همچنین با اتّخاذ روش دلفی فازی و همچنین روش تحلیل ساختاری متّکی به جداول ماتریس روابط متقابل و با بهره گیری از نرم افزار میک مک، مهم ترین و کلیدی ترین پیشران ها و عدم قطعیت های اثرگذار بر آینده فرهنگ سیاسی در ایران مورد شناسایی قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان می دهد که فرهنگ سیاسی مردم سالاری دینی در نتیجه ادغام پیشران های اسطوره سازی، عدالت خواهی، فرهنگ عاشورایی و مهدویت، پیوند دین و سیاست و استقلال خواهی با سه ابزار استقلال، آزادی و دموکراسی امکان دستیابی به فرهنگ سیاسی مردم سالاری دینی را فراهم می نماید. همچنین تعیین فرهنگ سیاسی مردم سالاری دینی به مثابه چشم انداز مطلوب و طرح مدل مفهومی در قالب گفتمان رهبران جمهوری اسلامی از جمله دلایل بدیع و نوآور بودن اثر حاضر می باشد.
۳.

تأثیر شبکه های اجتماعی مجازی بر جنبش های اجتماعی؛ مطالعه جنبش های اعتراضی ایران (1398- 1388)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات رسانه های نوین سال ۱۰ زمستان ۱۴۰۳شماره ۴۰ 286 - 243

کلیدواژه‌ها: شبکه های اجتماعی جنبش اجتماعی بسیج منابع توئیتر تلگرام انتخابات 1388

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۹ تعداد دانلود : ۵۷
عالم گیر شدن استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی موجب تغییرات مهمی در سبک زندگی، عادات و ارتباطات اجتماعی و ارتباط بین مردم و دولت ها شده است. جنبش های اجتماعی به عنوان یکی از روش های انتقال خواسته ها و ارتباط بین مردم و حاکمیت به شدت متأثر از این تغییرات است. در دو دهه اخیر کارکرد بسیج شبکه های اجتماعی چهره جدیدی از جنبش های اجتماعی را در سراسر دنیا به نمایش گذاشته است. هدف پژوهش حاضر تبیین این تأثیر در جنبش های اجتماعی ایران بین سال های 1388 تا 1398 می باشد. روش این پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و از منابع کتابخانه ای، اسنادی و داده های ثانویه جهت گردآوری اطلاعات استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد کاربرد شبکه های اجتماعی در بازه زمانی موردنظر نقشی مؤثر و محوری در تسهیل بسیج منابع برای جنبش های اجتماعی داشته است؛ حوادث عمده بررسی شده در بازه زمانی مذکور مشخص می کند فارغ از علل وجودیِ جنبش های اجتماعی با کنترل یا عدم دسترسی شبکه های اجتماعی، به صحنه آوردن طرفداران جنبش مختل شده و با گذشت زمان این جنبش های اعتراضی دچار فرسایش و ضعف می شود.
۴.

کارآفرینی سیاسی، راهبردی در فرایند گذار به توسعه پایدار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست علم و فناوری سال ۱۶ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۵۹) 39 - 54

کلیدواژه‌ها: کارآفرینی کارآفرینی سیاسی توسعه توسعه پایدار سیاستگذاری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۵ تعداد دانلود : ۲۱۳
این پژوهش از دیدگاه مکتب اتریش به بررسی و مطالعه کارآفرینی سیاسی به عنوان شکلی از همسویی بین کارآفرینان با ساختار نهادی که هدفشان دسترسی ممتاز به منابع است، می پردازد. کارآفرینی سیاسی به عنوان یک پدیده در اقتصادهای در حال توسعه ظهور کرده و بر اهداف توسعه پایدار تاثیر گذار است. این مطالعه با استفاده از تعریفی گسترده با رویکردی مولد به این مفهوم، از طریق جمع آوری داده های ترکیبی از منابع مستند و مصاحبه های نیمه ساختاریافته با خبرگان سیاسی واجد شرایط که از طریق نمونه گیری هدفمند نظری انتخاب شدند انجام شده و ویژگی های اصلی فعالیت های کارآفرینانه را شناسایی و مدلی از کارآفرینی سیاسی با رویکرد توسعه پایدار ارائه نموده است. روش پژوهش از نظر هدف بنیادی- توسعه ای؛ و به لحاظ ماهیت کیفی و از نوع اکتشافی می باشد که از نظریه داده بنیاد (سیستماتیک) به منظور سازماندهی و تحلیل داده ها استفاده شده است. مدل پارادایمی با بررسی 4905 گزاره مفهومی، 6 کد انتخابی، 17 کد محوری و 73 کد باز حاصل شد. یافته ها نشان داد که پیوندهای چندگانه به عنوان مقوله محوری در مدل کارآفرینی سیاسی نقش مهمی دارد. این مدل قابل تعمیم به سایر اقتصادهای در حال توسعه می باشد. این مطالعه مفاهیمی را در مورد چگونگی اتخاذ یک رویکرد کل نگر برای استفاده از ظرفیت کارآفرینان سیاسی به منظور ارائه نوآوری در حوزه سیاسی و انجام اصلاحات در ساختار نهادی برای سیاستمداران و سیاستگذاران این حوزه ارائه می دهد. پیامدهای استفاده از این مدل تحکیم ساختار نهادی و حرکت به سمت توسعه پایدار است.
۵.

تجزیه وتحلیل تطبیقی قدرت نرم ایران و ترکیه در قبال بحران سوریه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات بنیادین و کاربردی جهان اسلام سال ۵ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۱۶) 69 - 90

کلیدواژه‌ها: ایران ترکیه داعش سوریه عمق راهبردی قدرت نرم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۴ تعداد دانلود : ۲۲۲
بحران سوریه یکی از پیچیده ترین مسائل بین المللی در دهه اخیر بوده است که به دلیل طولانی شدن زمان و تعدد بازیگران مؤثرش به آوردگاه رقابت قدرت های منطقه ای و جهانی تبدیل شده است. این کشور از یک سو به عنوان کانونی ترین کشور محور مقاومت برای ایران و از سوی دیگر به عنوان عمق راهبردی در سیاست نوعثمانیگری ترکیه از اهداف راهبردی سیاست خارجی بوده است. در این مقاله در چارچوب نظریه قدرت نرم با رویکرد مقایسه ای می خواهیم به این پرسش پاسخ دهیم که بین دو کشور ایران و ترکیه چه اشتراک ها و تفاوت هایی در کاربرد قدرت نرم در قبال بحران سوریه وجود دارد؟ در پاسخ این فرضیه مطرح می شود که بنای قدرت نرم دو کشور بر زمینه تاریخی، مذهبی و ارزش های سیاسی متفاوت، موجب شباهت ها و تضادها در کاربرد قدرت نرم دو کشور پس از بحران سوریه شده است. داده ها از منابع کتابخانه ای و اسنادی، گردآوری شده و چالش ها و فرصت های قدرت نرم دو کشور در قبال بحران سوریه به صورت توصیفی تحلیلی مقایسه شده است.
۶.

مدل چرخش فرهنگی در جامعه شناسی سیاسی ایران در دو دهه اخیر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: رهیافت های سیاسی و بین المللی سال ۱۵ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۷۶) 187 - 204

کلیدواژه‌ها: چرخش فرهنگی سیاست فرهنگی جهانی شدن روش دلفی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۴ تعداد دانلود : ۱۴۸
جامعه شناسی سیاسی در طول تاریخ تحولات زیادی را تجربه کرده است که آخرین نمونه از این تحولات، چرخش فرهنگی می باشد. چرخش فرهنگی در جامعه شناسی سیاسی ممکن است در همه جوامع یکسان نباشد و از یک جامعه با جامعه دیگر متفاوت باشد. مقاله بدنبال این است که نشان دهد تا چه اندازه چرخش فرهنگی در جامعه شناسی سیاسی ایران در دو دهه اخیر حادث شده و به چه مولفه هایی وابسته است. اگر چرخش فرهنگی در جامعه شناسی سیاسی ایران حادث شده تا چه اندازه ساخت سیاسی و اجتماعی در آن سهم دارد. داده های این پژوهش با استفاده از نظریات متنوع جدید، مصاحبه های نیمه ساختاریافته، پرسش نامه خبره، فیش نویسی از متون و اسناد گردآوری شده است. همچنین تکنیک دلفی فازی به عنوان چهارچوب روشی مقاله بکار برده شده است. ارزیابی های صورت گرفته نشان داد چرخش فرهنگی در ایران حادث و 21 مولفه شناسایی شده است. این مولفه ها می توانند بعنوان یک مدل در سنجش میزان چرخش فرهنگی در جامعه شناسی سیاسی ایران استفاده شوند. اگر جامعه شناسی سیاسی را رابطه دولت و ساخت اجتماعی در نظر بگیریم، 20 مولفه از 21 مولفه شناسایی شده مربوط به ساخت اجتماعی و 1 مولفه مربوط به ساخت سیاسی می باشد. نتایج پژوهش نشان می دهد در جامعه شناسی سیاسی ایران، گردش و تحول بنیادینی که اتفاق افتاده در ساخت اجتماعی بوده و ساخت سیاسی دچار تغییرات بنیادینی نشده است.
۷.

تبیین تأثیر جهانی شدن بر سطح فساد سیاسی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های راهبردی سیاست سال ۱۱ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴۸ (پیاپی ۷۷) 145 - 178

کلیدواژه‌ها: جهانی شدن فساد سیاسی دولت تحلیل کمی جهانی شدن اقتصادی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۹ تعداد دانلود : ۱۹۵
 از موضوعات مهم در دنیای سیاست مدرن که اذهان متفکرین را به خود مشغول داشته مقوله فساد سیاسی است. فساد سیاسی اصطلاحی است که برای توصیف نقض هنجارهای عمومی توسط قدرت سیاسی در راستای دستیابی به دستاوردهای شخصی و نیز حفظ منافع گروهی بکار می رود؛ اما از دهه 1980 پرداختن به این مقوله همچون سایر مقولات سیاست مدرن تحت تأثیر توجه به پدیده جهانی شدن قرار گرفته است. مطالعات جدید نشان می دهند جهانی شدن اجتماعی و سیاسی عوامل مقدماتی با تأثیر معنادار بر فساد بوده؛ اما جهانی شدن اقتصادی هم مقدمه و هم اثر سطوح مختلف فساد است. این مقاله با استفاده از داده های ثانویه و سری زمانی ارائه شده از سوی  موسسه تحقیقاتی انواع دموکراسی و مرکز تحقیقات چرخه تجاری در پی پاسخ این پرسش است که ورود به عرصه جهانی شدن چگونه سطح فساد سیاسی در ایران را تحت تأثیر قرار می دهد؟ با بهره گیری از مدل رگرسیون چندجمله ای به عنوان یکی از استراتژی های روش کمی، مقاله نشان داد که بُعد اجتماعی جهانی شدن تأثیر منفی و بعد سیاسی آن تأثیر مثبت بر فساد سیاسی دارد؛ اما افزایش بُعد اقتصادی جهانی شدن تا نقطه ای باعث کاهش فساد سیاسی شده و از آن حد فراتر فساد سیاسی افزایش می یابد.
۸.

الگوی شکل گیری جنبش های اعتراضی با تأکید بر نقش شبکه های اجتماعی مجازی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی کاربردی سال ۳۴ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۹۱) 1 - 22

کلیدواژه‌ها: جنبش های اجتماعی جامعه شبکه ای شبکه های اجتماعی اینترنت اعتراض بسیج منابع

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۶ تعداد دانلود : ۲۵۵
شبکه های اجتماعی مجازی، انقلابی را در ارتباطات، تعامل و اشتراک گذاری ایده ها ایجاد کرده و به یک عامل حیاتی و مؤثر در پیدایش و حیات جنبش های اعتراضی تبدیل شده است. هدف این مقاله، به دست آوردن الگوی شکل گیری جنبش های اعتراضی ایران در بستر شبکه های اجتماعی است. تح ت ت أثیر شبکه های اجتماعی مج ازی، سه رخداد اعتراضیِ حوادث بعد از انتخابات سال 1388، وق وع اعتراض ات و س پس آش وب ه ای دی م اه ۹۶ و آبان 1398 در گستره بالایی از ش هرهای کشور، فضای سیاس ت رس می ای ران را ب ا تکان ه ه ای ش دیدی مواج ه ک رد و با ایجاد روند جدیدی در اجرا و سازمان دهی اعتراضات اجتماعی، تأثیرات فراوانی را بر سیاست گذاری فضای مجازی کشور داش ت. این مقاله با کاربست نظریه جامعه شبکه ای، تلاش می کند به این پرس ش پاسخ دهد که چه الگویی بین استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی و شکل گیری و تکامل جنبش های اعتراضی در کشور و مشخصاً در اعتراضات سال های 1388، 1396 و 1398 وجود دارد؟ به منظور دستیابی به هدف، با استفاده از رویکرد کیفی و روش تحلیل مضمون، 14 نفر از نخبگان مرتبط با موضوع، ازطریق نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند و به دو صورت حضوری و غیرحضوری (به لحاظ شیوع بیماری کرونا و با استفاده از نرم افزارهای ارتباط آنلاین) مصاحبه عمیق و نیمه ساختاریافته انجام شد. از کدگذاری و تحلیل داد ه مصاحبه های انجام شده، درمجموع 78 مفهوم کلیدی، 26 واحد معنایی فشرده، 7 مضمون فرعی و 3 مضمون اصلی سازمان داده شد. یافته های تحقیق نشان می دهد شبکه های اجتماعی در قالب سه مضمون کلی «هنجارسازی»، «بسیج و سازمان دهی» و «واکنش میدانی»، بر جنبش های اعتراضی تأثیر می گذارد.
۹.

طراحی سناریوهای آینده فرهنگ سیاسی در ایران (1402-1412)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آینده پژوهی ایران دوره ۸ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ 63 - 101

کلیدواژه‌ها: فرهنگ سیاسی ایران سناریونگاری دلفی فازی میک مک سناریوویزارد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰ تعداد دانلود : ۶۲
هدف: این مطالعه با هدف بررسی و طراحی سناریوهای وضعیت آینده فرهنگ سیاسی در ایران، با رویکرد آینده پژوهانه به مقوله فرهنگ سیاسی انجام شده است که نقطه قوت و تمایز این اثر با آثار پیشین به شمار می آید. شناخت فرهنگ سیاسی به مثابه ترسیم شیوه نگرش مردم نسبت به نظام سیاسی از آنرو حائز اهمیت می باشد که ضمن ایجاد شرایط فهم ارتباط بین عناصر مختلف حیات انسانی، مبیّن تغییرات اجتماعی و سیاسی حاکم بر آینده یک نظام سیاسی در نتیجه دگرگونی های بین نسلی بشمار می آید. روش: با توجه به این امر از روش های کمی و کیفی و روش سناریونگاری پیترشوارتز جهت پاسخ به سؤال اصلی بهره مند شده ایم. همچنین جهت جمع آوری اطلاعات به بررسی ادبیات تحقیق و اسناد و مدارک در قالب روش کتابخانه ای و مصاحبه نیمه ساختاریافته با پنل 25 نفره خبرگان اقدام شده است و همچنین از روش دلفی فازی استفاده و برای سنجش پایایی، از روش تحلیل ساختاری مبتنی بر جداول ماتریس روابط متقابل براساس نرم افزار میک مک و برای طراحی سناریوها از نرم افزار سناریوویزارد بهره مند شدیم. یافته های پژوهش: پنج عدم قطعیت کلیدی در ارتباط با وضعیت آینده فرهنگ سیاسی در ایران متصور می باشیم: اسطوره سازی، عدالت خواهی، فرهنگ عاشورایی و مهدویت، پیوند دین و سیاست و استقلال خواهی، که مبتنی بر آن چهار سناریوی فرهنگ سیاسی مردم سالاری دینی، انحصارگرایی دینی، مشارکت دموکراتیک و فرهنگ سیاسی تبعی-مشارکتی قابل ترسیم هستند.نتیجه گیری: از میان 4 سناریوی طرح شده، سناریوی فرهنگ سیاسی تبعی-مشارکتی از بیشترین درجه احتمال وقوع برخوردار است.
۱۰.

طراحی مدل هویّت زدایی و هویّت زایی نوین در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: راهبرد اجتماعی فرهنگی سال یازدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۴۳ 591 - 619

کلیدواژه‌ها: هویت یابی چالش هویت جامعیت گرایی خودآگاهی اسلامی امام خمینی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۸ تعداد دانلود : ۳۲۱
پژوهش حاضر، در پی ارائه مدل مفهومی هویت ملی در ایران به منظور خروج از چالش های هویتی در جمهوری اسلامی ایران می باشد. جهت تحقّق این امر در گام نخست وضعیت چالش هویّت در ایران را بررسی نموده و در ادامه با ترسیم چشم انداز مطلوب مبتنی بر اندیشه امام خمینی، فرآیند برون رفت از چالش هویّت ملی در ایران را با بهره گیری از نظرات هدایت محورانه ایشان فراهم می نماییم. بر این اساس سؤال اصلی که در پی پاسخگویی به آن بر آمده ایم چنین قابل طرح می باشد که چگونه می توان فرآیند برون رفت از چالش هویّت در ایران را در قالب مدلی مفهومی ترسیم نمود؟ برای دستیابی به پاسخ پژوهش از روش پس نگری معطوف به آینده و روش ترکیبی کمی و کیفی بهره مند شده ایم. علاوه بر این از روش دلفی فازی و همچنین جدول ماتریس روابط متقابل جهت تعیین مهمترین عدم قطعیت های کلیدی تأثیرگذار بر چالش هویت بهره مند شدیم و برای تجزیه و تحلیل داده های حاصله از نرم افزار میک مک استفاده نمودیم. یافته های پژوهش حاکی از آن است که جامعیّت گرایی هویّتی در نتیجه ادغام پیشران های تحول رسانه ای، تحول نظام آموزشی، پلورالیسم و تساهل و مدارا، فرهنگ مشارکت سیاسی و همچنین توسعه و کارآمدی و ترکیب آن با سه پارامتر استقلال، آزادی و دموکراسی امکان برون رفت از چالش هویت در ایران را فراهم می نماید. همچنین ترسیم چشم انداز و نقطه گذاری هویّتی در قالب مدل مفهومی هویّت در ایران را می توان از جمله دلایل نوآوری و بدیع بودن این اثر به شمار آورد.
۱۱.

طراحی سناریوهای خروج از چالش هویت در ایران (1410 -1400)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ملی سال ۲۳ بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۸۹) 7 - 29

کلیدواژه‌ها: چالش هویت جمهوری اسلامی ایران سناریونگاری میک مک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۳۲ تعداد دانلود : ۷۶۱
این مطالعه با هدف بررسی و طراحی سناریوهای خروج از چالش هویت در جمهوری اسلامی ایران، با رویکرد آینده پژوهانه به مقوله هویت انجام شده است که نقطه قوّت و تمایز این اثر با ادبیات و آثار پیشین به شمار می آید. در جهان مملو از عدم قطعیّت ها، به چشم اندازی روشن در زمینه هویت ملّی و اجتماعی و خروج از چالش هویت، می تواند تقویت انسجام ملّی و مسیر توسعه و پیشرفت را هموار نماید. بر این اساس سؤال اصلی پژوهش به این صورت طرح می شود که چه سناریوهایی تعیین کننده وضعیت خروج از چالش هویت در ایران 1410 هستند؟ جهت دستیابی به پاسخ سؤال اصلی از روش های کمی و کیفی و روش سناریو نگاری پیتر شوارتز بهره مند شده ایم. همچنین جهت جمع آوری اطلاعات به بررسی ادبیات تحقیق و اسناد و مدارک در قالب روش کتابخانه ای اقدام شده است و همچنین از روش دلفی فازی استفاده و جهت سنجش پایایی، از روش تحلیل ساختاری مبتنی بر جداول ماتریس روابط متقابل براساس نرم افزار میک مک و جهت طراحی سناریوها از نرم افزار سناریو ویزارد استفاده شده است. یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد که پنج عدم قطعیت کلیدی در ارتباط با چالش هویت در ایران عبارت اند از تحوّل رسانه ای، تساهل و مدارا، تحوّل نظام آموزشی کشور، فرهنگ سیاسی و توسعه و کارآمدی که مبتنی بر آن سه سناریوی جامعیت گرایی، سناریوی تشدیدکننده چالش هویت و سناریوی پایدار یا تداوم وضع موجود با بیشترین درجه احتمال وقوع، قابل ترسیم هستند.
۱۲.

مطالعه مقایسه ای بحران ازخودبیگانگی در اندیشه های «امام خمینی، آیت الله سید محمدباقر صدر، دکتر شریعی»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی سیاسی ایران سال چهارم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۱۳) 2 - 22

کلیدواژه‌ها: امام خمینی آیت الله سید محمدباقر صدر دکتر شریعتی روش مقایسه ای مدل اسپریگنز ازخودبیگانگی خودآگاهی اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۶ تعداد دانلود : ۲۷۴
پژوهش حاضر با هدف بررسی بحران ازخودبیگانگی در جوامع اسلامی از منظر امام خمینی، آیت الله سید محمد باقر صدر و دکتر علی شریعتی در قالب 4 مرحله نظریه بحران توماس اسپریگنز «مشکل اصلی جوامع»، «علل وقوع»، «جامعه آرمانی» و «راه حل ها» به روش کیفی مقایسه ای و گردآوری اطلاعات از متون اصلی سه متفکر فوق مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج بررسی نشان داد که علی رغم برخی تفاوت های جزئی، اندیشمندان مذکور ازخودبیگانگی را مشکل اصلی جوامع اسلامی تشخیص داده اند و بر این اساس سه مؤلفه استعمار، استبداد و اقتدارگرایی را به مثابه علل اصلی بروز ازخودبیگانگی برشمرده اند. جامعه توحیدی و الهی مبتنی بر اخلاق، آزادی، برابری و تعالی که منتج به خودآگاهی اسلامی است را جامعه آرمانی خود قلمداد نمودند. همچنین علی رغم وجود برخی تفاوت های رویکردی در ارتباط با راه حل خروج از خودبیگانگی میان دکتر شریعتی با امام خمینی و آیت الله صدر، سه مؤلفه کلی استقلال، آزادی و دموکراسی به عنوان راه حل خروج از خودبیگانگی تجویز شد.
۱۳.

سوژگی طبقه متوسط جدید در فرآیند تغییر سیاسی؛ مطالعه تطبیقی عربستان و عراق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های راهبردی سیاست سال نهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۳۵ (پیاپی ۶۵) 223 - 251

کلیدواژه‌ها: طبقه متوسط جدید دموکراتیزاسیون تغییر سیاسی عربستان عراق

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۲ تعداد دانلود : ۴۶۸
به گفته هانتینگتون، رشد کمی و تحول کیفی طبقه متوسط ​​جدید منجر به توسعه نهادهای مدنی و زدودن نمادهای اقتدارگرایی شده و بدین ترتیب اکثریت لازم برای تغییر سیاسی فراهم می آید. پرسش این است که چرا علی رغم رشد این طبقه در عربستان سعودی و عراق، فرآیند تغییر سیاسی محقق نشده است؟ در چارچوب نظریه گذار و به روش مقایسه ای مشخص گردید که هر دو کشور در رشد نمادهای طبقه متوسط جدید یعنی گسترش آموزش عالی، دیوانسالاری، ارتباطات و درآمد سرانه مشابه هستند. اما به دلیل موانع فرهنگی، ماهیت رانتیر بودن دولت، رابطه حامی پیرو و نقش منفی عامل خارجی، ایفای هرگونه نقش جهت پیشبرد دموکراتیزاسیون از این طبقه سلب شده و آزادسازی تاکتیکی از بالا نیز در صورت عدم تحقق مطالبات دموکراتیک، ممکن است گرایش به تغییرات انقلابی و قیام عمومی را باعث گردد. در عراق نیز بی ثباتی سیاسی و ساختارهایی که آمریکایی ها پس از فروپاشی رژیم بعثی تحمیل کرده اند باعث شده این طبقه نتواند پویش های واقعی خود را در ایجاد دموکراسی ایجاد کند. در حالیکه عراق با فروپاشی رژیم صدام حسین، مرحله اول فرآیند گذار یعنی «شکست اقتدارگرایان» طی شده و در مرحله دوم یعنی «تقویت نهادهای دموکراتیک» به سر می برد، در عربستان در مرحله نخست آن یعنی «شکست اقتدارگرایان» با موانعی جدی روبرو می باشد.
۱۴.

گفتمان استعمارزدای متفکرین اصولگرا: استعارگی در بلاغت حسن رحیم پور ازغدی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نظریه های اجتماعی متفکران مسلمان دوره دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ 23 - 48

کلیدواژه‌ها: استعاره لکان تحلیل بلاغی حسن ازغدی بلاغت استعمارزدایی گسست

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۴ تعداد دانلود : ۲۴۳
مقاله حاضر با تلفیق مفهوم استعاره لکان و بلاغت استعمارزدا به عنوان چارچوب نظری، به تحلیل بلاغی سخنرانی های حسن ازغدی می پردازد. پیش فرض مقاله آن است که سیاست گام دوم جمهوری اسلامی، رویکرد دوگانه به مدرنیته در یک سطح، و مدرنیزاسیون در سطح دیگر، دارد. سؤال پژوهش این است که «بلاغت حسن ازغدی چگونه در خدمت بازتولید دال های استعمارزدای گفتمان جمهوری اسلامی قرار دارد؟». براساس نظریه استعمارزدایی، گسست از میراث استعمار مستلزم گفتمان سازی است. لذا، برای فهم استعارگی در بیان ازغدی هم به عنوان یک رویکرد گفتمانی و هم به عنوان یک صنعت بلاغی، از روش پنج مرحله ای «استعاره مفهومی» استین (۱۹۹۸) استفاده می کنیم. سخنرانی ازغدی با عنوان تمدن سازی اسلامی به دلیل محتوای استعمارزدایانه شاخص آن به صورت قضاوتی برای بررسی انتخاب شده است. بر آن هستیم که «بیداری اسلامی» استعاره اصلی ازغدی و انسجام دهنده ایده تمدن سازی اسلامی او است. ذیل این استعاره، چهار مفهوم کانونی استخراج و تحلیل می شود: دعوت، استعلاء، ارگانیسم، و دیگری سازی که سه مفهوم اول برسازنده مفاهیم کانونی گفتمان استعمارزدای جمهوری اسلامی و آخرین مفهوم براندازنده گفتمان های رقیب یعنی سرمایه داری و بنیادگرایی هستند. در یافته های پژوهش، استعاره های عمده ذیل هریک از این چهار مفهوم به روش استین بررسی می شوند. در بخش نتیجه گیری و در پاسخ به پرسش اصلی، اشاره می شود که استعاره در بلاغت ازغدی ذهن مخاطب را برای گسست از معرفت شناسی لیبرال و بازگشت به نظام فکری اسلامی به عنوان سنگ بنای تمدن اسلامی و بدیل تمدن غرب ترغیب می نماید.
۱۵.

تله بنیانگذار و نظریه جنبش های اجتماعی جدید: تحلیلی بر انقلاب تونس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست دوره ۴۸ تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲ 513 - 533

کلیدواژه‌ها: انقلاب تونس تله بنیانگذار جنبش های اجتماعی جدید مطالبات مردم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۶۵ تعداد دانلود : ۶۶۷
خیزش های مردمی در جریان بیداری اسلامی یا بهار عربی، زمینه ساز طرح مطالباتی از سوی اقشار مختلف مردم در کشور تونس شد. مطالباتی که از طریق جنبش های اجتماعی جدید مطرح شد و به عرصه ای برای وقوع رفتارهای نظم گریزانه تعین یافت که نظام را با مشکله «تله بنیانگذار»مواجه ساخت. از این منظر، پژوهش حاضر درصدد است تا به روش کیفی و با رویکرد توصیفی- تحلیلی، به این پرسش پاسخ دهد که با در نظر گرفتن بحران تله بنیانگذار، وقوع تحولات انقلابی در مصر تا چه اندازه با نظریه جنبش های اجتماعی جدید مطابقت می کند؟ براساس نتایج تحقیق اولاً بحران تله بنیانگذار در کشور مورد مطالعه، از دلایل شکل گیری جنبش های اجتماعی جدید محسوب می شود؛ ثانیاً بهره گیری از جنبش های اجتماعی جدید از دلایل اصلی تحولات صورت گرفته در این کشورهاست که وجود مطالبات و تقاضاهای موجود در میان مردم را پوشش داد و به عرصه ای جهت وقوع انقلاب متعین شد؛ ثالثاً، نظریه جنبش های اجتماعی جدید در تطبیق با تحولات انقلابی و واقعیت های موجود در جهان عرب، با فقر تئوریک مواجه شده که توجه به موضوع اقتصاد سیاسی در بازشناسی و توسعه نظریه، مؤثر و کارامد خواهد بود.
۱۶.

تجزیه و تحلیل قدرت نرم ترکیه در دوره غلبه اسلام گرایان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های روابط بین الملل دوره هشتم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳ (پیاپی ۲۹) 159 - 190
تعداد بازدید : ۳۱۰ تعداد دانلود : ۲۱۰
به قدرت رسیدن حزب عدالت وتوسعه در ترکیه فصل جدیدی در سیاست داخلی و خارجی ترکیه رقم زد. ترکیب اسلام سیاسی با دموکراسی و لیبرالیسم، توسعه سریع اقتصادی، رویکرد منطقه محور به جای رویکرد غرب محور در سیاست خارجی، راهبرد عمق استراتژیک و به صفر رساندن مشکلات با همسایگان جذابیت زیادی برای ترکیه در منطقه خاورمیانه ایجاد کرد به طوری که روند رو به افزایش قدرت نرم این کشور در منطقه خاورمیانه «مدل ترکیه» را به عنوان یک مدل موفق حکومت داری در پیش چشم مردم مسلمان خاورمیانه قرار داد. پژوهش حاضر تلاش می کند با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی عوامل فراز و فرود قدرت نرم افزاری ترکیه در دوره اسلام گرایان را بر اساس نظریه جوزف نای بررسی نماید. علی رغم موفقیت نسبی ترکیه در نفوذ اقتصادی و دیپلماتیک در منطقه خاورمیانه اما تحولات انقلابی در خاورمیانه عربی به ویژه در همسایگان جنوبی ترکیه به مثابه فرصتی تلقی شد که حاکمان ترکیه برای افزایش نفوذ و هژمونی منطقه ای خود از آن استفاده نمایند. تلاش دولت ترکیه از یک طرف منجر به عدول از سیاست های نرم افزاری قبلی شد و از طرف دیگر ناکامی در رسیدن به اهداف سیاست جدید ترکیه موجب ایجاد چالش در قدرت نرم ترکیه گردید. یافته های مقاله حاضر نشان می دهد استفاده از قدرت سخت افزاری، بحران های امنیتی و بی ثباتی سیاسی و همچنین کاهش رشد اقتصادی موجب افول در قدرت نرم ترکیه و تنزل جایگاه داخلی و منطقه ای این کشور شده است.
۱۷.

تجزیه و تحلیل نقش بازی های رایانه ای در ارتقای قدرت نرم آمریکا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات سیاسی و بین المللی دوره دهم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۳۵ 76 - 100

کلیدواژه‌ها: بازی های رایانه ای قدرت نرم تروریسم نبردهای آینده سرگرمی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۳ تعداد دانلود : ۳۰۳
دنیای بازی های رایانه ای، جهانی بسیار زیبا و جذاب است که میلیون ها انسان را در سرتاسر جهان مجذوب خود کرده، هرروز نیز بر مخاطبان آن افزوده می شود. با وجود این، یک پرسش اساسی در ذهن برخی کاربران این بازی ها وجود داشته که هدف اصلی ساخت این بازی ها چیست؟ آیا تنها برای سرگرم کردن انسان ها تولید می شوند یا اهداف دیگری در پس آن وجود دارد؟ موقعیت مکانی، داستان و شخصیت پردازی برخی از بازی ها باعث شده که برخی از مخاطبان درباره هدف ساخت این بازی ها دچار تردید شوند. این مقاله برای پاسخ به همین سؤال نوشته شده و در دو بخش به بررسی این بازی ها می پردازد: بخش اول، نبرد در کشورهای اسلامی که مربوط به بازی هایی است که داستان آن در کشورهای اسلامی اتفاق می افتد. بخش دوم به نبردهای آینده می پردازد؛ یعنی بازی هایی که داستان آن درباره جنگ هایی است که در آینده نزدیک اتفاق می افتد. در این مقاله، از روش توصیفی- تحلیلی استفاده شده و مهم ترین نتیجه آن، این است که این بازی ها به ارتقای قدرت نرم آمریکا کمک کرده و توانسته اند مخاطبان را تحت تأثیر قرار داده و باورهای آنان را تغییر دهند. همچنین، این بازی ها برای سیاست های غرب و به خصوص آمریکا زمینه سازی می کنند و آنها را مشروع جلوه می دهند.     
۱۸.

تحلیلی بر انقلاب مصر از منظر جنبش های اجتماعی جدید و تله بنیانگذار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای سیاسی معاصر سال هشتم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۲۴)

کلیدواژه‌ها: جنبش های اجتماعی جدید تله بنیانگذار مطالبات مردم انقلاب مصر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۶۳ تعداد دانلود : ۶۹۸
عموماً استدلال می شود انقلاب هایی که در کشورهای عربی در جریان بیداری اسلامی خودنمایی کرده اند، به واسطه خواسته ها و انتظاراتی بود که مردم از هیأت حاکمه درخواست کرده و ناکام مانده اند. مقاله حاضر درصدد است تا به واکاوی و تحلیل انقلاب مصر از منظر جنبش های اجتماعی جدید و تله بنیانگذار بپردازد تا نمایان سازد که این تحول، برآمده از اقدامات و جهت گیری های کلی حاکمان بوده است. بدین سان، مقاله پیش رو تلاش می کند تا به روش کیفی و با رویکرد توصیفی- تحلیلی، به این پرسش پاسخ دهد که با در نظر گرفتن بحران تله بنیانگذار، وقوع تحولات انقلابی در مصر تا چه اندازه با نظریه جنبش های اجتماعی جدید مطابقت می کند؟ نتایج تحقیق نشان می دهد حکومت مصر در تله بنیانگذار گرفتار شده و بهره گیری از جنبش های اجتماعی جدید یکی از دلایل اصلی تحولات صورت گرفته در این کشور بود که وجود مطالبات و تقاضاهای موجود در میان مردم را پوشش داده و به عرصه ای جهت وقوع انقلاب متعیّن گشت. هر چند با توجه به واقعیت های موجود، اقتصاد سیاسی در نظریه جنبش های اجتماعی جدید در تحولات انقلابی مصر با فقر تئوریک مواجه است.
۱۹.

تبیین مفهوم و مؤلفه های استقلال فرهنگی در اندیشه ی سیاسی امام خمینی(ره)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی بسیج سال بیستم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۷۷ 65 - 88

کلیدواژه‌ها: فرهنگ استقلال فرهنگی مؤلفه های اندیشه کنش گفتاری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۶۳ تعداد دانلود : ۴۴۹
اندیشه سیاسی امام خمینی(ره) به عنوان بنیانگذار انقلاب از مفاهیم متعدد و پیچیده ای نظام یافته  که برای شناخت دقیق آن لازم است تمام این اجزاء مورد مداقه قرارگیرد. درمیان این مفاهیم استقلال فرهنگی نقشی برجسته دارد. برای درک این مفهوم لازم است جایگاه فرهنگ را دراندیشه ایشان مورد بررسی قرار داد و تأکید امام برمسأله استقلال را تحلیل نمود و رابطه این مفهوم را با استقلال فکری، سیاسی و اقتصادی روشن ساخت. نوشتار پیش رو کوشیده با استفاده از روش تحلیل محتوای اسکینر به این سوال پاسخ دهد که مفهوم استقلال فرهنگی دراندیشه امام چیست و از چه مولفه هایی برخوردار است؟ یافته های پژوهش نشان داد از نگاه امام فرهنگ مجموعه ای هویت ساز، مولد تربیت و تفکر پرور است و استقلال فرهنگی یعنی عدم وابستگی فکری و تربیتی به غیر. مولفه های این استقلال شامل استقلال فکری مبتنی بر هستی شناسی توحیدی، خودباوری و اعتماد به نفس ملی، تربیت اسلامی مبتنی بر هویت توحیدی و رویکرد تهاجمی فرهنگ توحیدی علیه فرهنگ الحادی می باشد که ضرورت دارد با نگاهی جهادی به تقابلی دائمی با نظام سلطه بپردازد. عنصر دیگر استقلال اقتصادی است و اگر نظام توحیدی به خودکفایی اقتصادی نرسیده باشد در تقابل با تمدن مادی غرب موفق به رسیدن به استقلال فرهنگی نخواهد شد.
۲۰.

نقش طبقه متوسط جدید در انقلاب 2011 مصر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست جهانی دوره چهارم تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲ (پیاپی ۱۲) 149 - 101
تعداد بازدید : ۲۷۳ تعداد دانلود : ۲۴۸
اصلاحات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی گسترده جمال عبدالناصر در مصر که در زمان انورسادات و مبارک نیز پیگیری شد، خصوصاً در زمینه بهداشت و درمان و توسعه آموزش همگانی، باعث افزایش جمعیت جوان و رشد قشر تحصیلکرده دانشگاهی و طبقه متوسط جدید در این کشور شد. از این رو پژوهش حاضر در پی پاسخ گویی به این سوال است که طبقه متوسط جدید چه نقشی در انقلاب 2011 مصر داشته است؟ فرض این پژوهش بر آن است که طبقه متوسط جدید نقش هادی، مدیر و ایدئولوگ را در انقلاب 2011 مصر داشته است.  این طبقه که مهمترین خواست آن مشارکت سیاسی است، در مقابل ساختار سیاسی بسته مصر که توان پاسخگویی به این خواست را نداشت، تبدیل به یک نیروی انقلابی شده و در نهایت با همکاری توده های مردم باعث سقوط حکومت مبارک شدند. علاوه براین، وضعیت اقتصادی نه چندان مطلوب مصر در زمان انقلاب، نرخ بالای بیکاری در بین طبقه متوسط جدید به گونه ای که حدود یک میلیون نفر یعنی نیمی از جمعیت بیکار مصر متعلق به گروه سنی 20-24 سال بود، فساد روز افزون طبقه حاکمه، ایجاد وضعیت«برآمدگی جمعیت»، شمار فراوان جمعیت زیر خط فقر، افزایش جهانی قیمت مواد غذایی و وابستگی مصر به واردات مواد غذایی و وضعیت نامناسب توسعه انسانی در این کشور، مجموعاً باعث ایجاد نوعی نارضایتی عمومی در مصر شده که در نهایت منجر به انقلاب 2011 شد؛ انقلابی که رهبری آن در دست طبقه متوسط جدید بود.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان