مطالب مرتبط با کلیدواژه

معبد


۱.

معبد سکایی تاکسیلا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات شبه قاره سال دوم تابستان ۱۳۸۹ شماره ۳

کلیدواژه‌ها: سکاها تاکسیلا معبد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۷۱ تعداد دانلود : ۷۲۳
سرزمین سند از قرن ششم ق.م تا قرن دوم میلادی پذیرای اقوام ایرانی و یونانی بود که این سرزمین حاصلخیز را یکی پس از دیگری به تصرف خود در آوردند. هر یک از این اقوام، سعی نمودند تا پس از استقرار در منطقه ی، مظاهر تمدنی و دینی خود را به نوعی در آنجا گسترش دهند. از بارزترین عناصر فرهنگی اقوام بیگانه در منطقه ی سند می توان به شهر باستانی تاکسیلا اشاره نمود که توسط یونانی ها و بر اساس سبک شهرسازی آنان بنیاد گذاشته شد. پس از یونانی ها، اقوام سکایی(هند و سکایی و هند و پارتی)این شهر را به عنوان پایتخت برگزیدند. سکاها ضمن پیروی از عناصر معماری، هنر و شهرسازی یونانیان، برخی از عناصر ایرانی را نیز به آن افزودند. چنان که معبد جندیال، واقع در دروازه ی شمالی تاکسیلا دارای شکلی ترکیبی از عناصر معماری یونانی و ایرانی گردید.
۲.

حکمت خالده و جایگاه طبیعت در جهانبینی و معماری معابد ادیان مختلف(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: باغ نظر سال نهم بهار ۱۳۹۱شماره ۲۰

کلیدواژه‌ها: دین طبیعت حکمت خالده معماری معبد ادراک شهودی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۳۵ تعداد دانلود : ۲۸۶۰
ادیان در جهان سنتی به عنوان عنصر غالب در تعیین خط فکری و آداب و منشهای جوامع مطرح بوده و در شکلگیری و نحوة گسترش هنرها تأثیری ژرف داشته به طوری که در جهان سنتی، دین با فلسفة زندگی و هنرها همزاد و همراه است. طبیعت عنصری حائز اهمیت در ادیان و واجد جایگاهی متفاوت در ایدئولوژیها بوده است، به طوری که در جهانبینی جوامع سنتی علیرغم تشابهاتی که در آنها دیده میشود، جایگاه طبیعت از عنصری که خود خداوند یا جزئی از خداوند به شمار میرفته تا عنصری شرّ و جایگاه زندگی شیطان متغیر بوده است. با اینهمه وجود عناصر مشترک طبیعت در شکلدهی به معماری به عنوان شاخهای از هنرها که بیشترین قرابت با محیط و طبیعت را دارد، میتواند متأثر از ایدئولوژیهایی باشد که در ادیان با عنوان «حکمت خالده» مطرح است. در این راستا پژوهش درصدد پاسخگویی به سؤالات زیر است : آیا بینشهای دینی متفاوت در مورد طبیعت باعث تفاوتهایی تأثیرگذار در معماری ادیان شده است؟ چه مباحث و عناصر مشترکی در ارتباط با طبیعت در معماری معابد ادیان مختلف وجود دارد؟ آیا حکمت خالده یا جاویدان خرد در حوزه آثار هنری مرتبط با ادیان، به ویژه معماری قابل گسترش است؟ روش پژوهش، تحلیلی و تفسیری- تاریخی است. ابزار و روشهای گردآوری اطلاعات اسنادی، کتابخانهای، تهیه فیش، نقشهها و نمونههای آثار معماری هستند. روش تجزیه اطلاعات نیز استدلال قیاسی و استدلال استقرایی (استنتاجی) است.
۳.

جایگاه معنویّت شیعی در گفتگوی اسلام و مسیحیت در اندیشه هانری کربن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های فلسفی - کلامی سال نوزدهم بهار ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۷۱)

کلیدواژه‌ها: کلیسا کعبه حجرالاسود معبد معنویت شیعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۳۳ تعداد دانلود : ۹۷۳
این نوشتار برآن است که هر چند گفتگوی میان اسلام و مسیحیت، ضرورتی ناگزیر است، ولی این گفتگو، در صورتی نتیجه بخش خواهد بود که وجوه باطنی و معنوی اسلام نیز در عرصه آن وارد شود. در ابتداء نشان داده ایم که چرا باید عرفان و معنویت اسلام در این گفتگو لحاظ شود و در عین حال این عرفان و معنویت از منبع و مستند اصلی اش دور نیفتد، چه در غیر این صورت دشوار می توان میان آن و اسلام پیوندی ذاتی و استوار تشخیص داد. ضمن تلاش برای تصحیح برخی سوءفهم ها دربارة تشیع، سعی شده است تا منابع معنوی و بی نظیر این مذهب به خصوص در موضوع تأویل عرفانی معبد و عبادت تبیین شود. بنابراین به طور مشخص تفسیر معنوی از کلیسا با تأویل مقامات و مناسک حج، به ویژه حجرالاسود از دیدگاه قاضی سعید قمی تطبیق داده شده است. نشان داده ایم که در این قبیل موضوعات، معنویت اسلامی نه فقط دست برتر را دارد، بلکه زمینه مناسبی برای فهم صحیح از معنویت مسیحی نیز فراهم می کند.
۴.

الگویابی معماری مساجد هند(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: باغ نظر سال چهاردهم خرداد ۱۳۹۶ شماره ۴۸

کلیدواژه‌ها: مسجد ایران هند معماری معبد الگویابی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۴۲ تعداد دانلود : ۷۴۴
هند ازجمله سرزمی نهایی است که از گذشت ههای دور دارای تمدن های متنوعی بوده است. همین امر باعث شده این کشور از دیدگاه معماری غنی و متنوع باشد. ورود اسلام به هند و شک لگیری حکومت های اسلامی باعث شک لگیری نوع خاصی از معماری اسلامی در شبه قاره شده است. معماری مساجد هندی، بارزترین گونه معماری اسلامی شبه قاره ارزیابی می شود. این پژوهش بر این فرض استوار است که الگوی معماری مساجد هند ترکیبی از معماری مساجد اولیه اسلامی، ایرانی و معماری بومی هند است. ریش هیابی ویژگی های معماری مساجد هندی، موضوع نوشتار حاضر است. در این مجال به تأثیرپذیری معماری مساجد هندی از معماری مساجد اولیه اسلامی، معماری غنی و باسابقه طولانی در هند، قبل از ورود اسلام و معماری تمد نهای اسلامی پیشرفته در همسایگی هند مانند ایران پرداخته شده است. ویژگی های معماری مساجد هندی ب هطورکلی شامل شبستان های رو به قبله، وجود میانسرا، الگوی چهار ایوانی، تقسیمات منفرد بدنه ها ب هویژه تقسیمات سه تایی، حضور مسجد در مرکز محله و قرارگیری آن بر روی صفه )در ارتفاع(، دسترسی به ورودی های مسجد با پلکان های وسیع، تقسیمات سه تایی گنبدخانه ای روب هقبله و استفاده از رواق های شفاف)نیم جدارة بیرونی روا قها که منظری به بیرون دارد( در اطراف میانسرا است. ریشه یابی ویژگی های معماری فوق در نوشتار حاضر، رهنمون به کشف الگوی معماری مساجد هندی خواهد بود.
۵.

هویت تاریخی معبد سرخ دُم لری و ماهیت پدیدآورندگان آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ فرهنگی سال نهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۳۵ 71-92

کلیدواژه‌ها: لرستان سرخ دم لری معبد الیپی کاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۷۱ تعداد دانلود : ۶۳۵
محوطه سرخ دم لری در 10 کیلومتری جنوب شرق شهر کوهدشت در استان لرستان واقع شده است. این محوطه در سال 1317 به سرپرستی اریک اشمیت کاوش شد. بر اساس یافته های باستان شناختی، محوطه دارای 3 لایه استقراری است. دوره اصلی استقراری شامل مجموعه معماری بزرگی بود که معبد نامیده شد. به هنگام کاوش بر سطح کف فضاهای معماری، زیر کف و داخل دیوارها حدود 1804 شیء ثبت شد. فراوانی اشیاء به دست آمده و تنوع آنها بستر مناسبی برای مطالعه این مجموعه ساختمانی و اشیاء مزبور در پژوهش پیش رو فراهم ساخت. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی تحلیلی و با تکیه بر اطلاعات کتابخانه ای و بررسی میدانی انجام پذیرفته است. مطالعات صورت گرفته نشان می دهد سرخ دُم لری یکی از مراکز مهم مذهبی پادشاهی الیپی بوده که در فاصله قرن 10 تا 7 پیش از میلاد در منطقه لرستان کنونی مستقر بوده است. این پادشاهی توسط کاسی ها، که ساکنان بومی منطقه بوده اند، شکل گرفته است.
۶.

الگوی رنگ در معابد و مساجد هند

نویسنده:
منبع: هنر و تمدن شرق سال اول زمستان ۱۳۹۲ شماره ۲ 18 - 25

کلیدواژه‌ها: رنگ معبد مسجد اقلیم آیین هند

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۸۶ تعداد دانلود : ۴۲۷
رنگ، عنصر شاخص و کلیدی در فرهنگ و آیین هندویی است. مردم هند در زندگی روزمره از پوشش ظاهری تا لوازم و مبلمان خانگی، اثاثیه شهری، تزئینات مختلف در آرایش سر و صورت، دست و پا، رنگ آمیزی و استفاده از گل های رنگارنگ طبیعی و مجسمه ها و نقاشی های رنگین بر در و دیوار خانه ها، نماهای شهری، وسایل نقلیه (چون دوچرخه، موتور، ریگشا، تاکسی و اتوبوس)، فضاهای داخلی و خارجی ساختمان معابد و هم چنین معابد کوچک خصوصی حتی در شکاف درختان از رنگ استفاده می کنند. رنگ های سفید، قرمز، نارنجی، زرد، سبز، آبی و سیاه به صورت نمادین با زندگی آیینی – مذهبی آنان که به فرهنگ تبدیل شده عجین است. زندگی سنتی- مذهبی که رنگ در آن جایگاه ویژه ای دارد چنان در سرزمین پهناور هند و جمعیت عظیم آن ریشه گسترده که بر جامعه مدرن امروزی و اقشار تحصیل کرده و روشنفکران نیز تأثیر گذاشته است. بعضی از رنگ ها منسوب به خدایان است و برخی دیگر که در رنگ آمیزی معابد به کار رفته ابتدا ریشه در طبیعت داشته و به تدریج و بر اثر تکرار به نماد تبدیل شده و به عنوان رنگ های مقدس جاویدان شده اند. ریشه یابی این رنگ ها و تأثیرپذیری از اقلیم و آیین در معبد و مسجد نشان می دهد که در تفکر مذهبی- آیینی هندوان برخی از رنگ ها به خدایان نسبت داده شده که گاه این ها منشأ طبیعی دارند. آیین هندو با توجه به نمادگرایی ویژه خود، برای بسیاری از رنگ ها ارزش های نمادین قائل است که حضور این رنگ ها در معابد و بعضاً تأثیر آن در مساجد هند آشکار است. رنگ در مساجد و معابد اولیه بیشتر تابع رنگ طبیعی مصالح بومی و اقلیمی است؛ اما به تدریج معابد با رنگ های نمادین تزئین می شود. برخی از این رنگ ها از جمله سفید، سبز، آبی و گاه صورتی در مساجد نیز به چشم می خورند.
۷.

گذری به هند: دیار مذاهبی دور امّا نزدیک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات شبه قاره سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳۸ 67 - 88
تعداد بازدید : ۳۸۹ تعداد دانلود : ۲۵۱
رمان «گذری به هند» (1926) نوشته ای. ام. فورستر به همان میزان که گذری است بین نژادها، مذاهب، و عقاید سیاسی، اتصالی میان انسان ها در این دو اقلیم نیز هست. به نظر می رسد فورستر در رمان خود تلاش می کند برای نزدیکی غرب و شرق راه حلی انسانی و متمدنانه پیشهاد کند، اما راز و روش شناختن و نزدیک شدن به شرق چگونه در رمان «گذری به هند» تصویر شده است؟ در مقاله حاضر هدف آن است که به روشی کیفی و هرمنوتیکی با تمرکز بر خود داستان و مطالعه و تفسیر ساختار، درون مایه ها، و نمادهای آن، آنچه در دنیای ذهن فورستر راز شناخت و نزدیکی به شرق بوده آشکار شود. راه حل البته رازی مگو، نهفته، و نایافته نیست، بلکه چنان که در این رمان به تصویر کشیده شده، پیشاپیش به صورت طبیعی در گونه گونی و رنگارنگی طبیعت و فرهنگ هند حضور دارد. ساختار، نمادها و درونمایه های اثر، با به تصویر کشیدن امکان وحدت در عین گونه گونی، همه در خدمت این اند که نشان دهند تقریب مذاهب امکان پذیر است، به شرط آنکه هرکس پایبند اعتقادات خود باشد و به اعتقادات دیگران احترام بگذارد.
۸.

ساختار فضایی معماری مهرابه های اروپا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نقش جهان سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۰ شماره ۱ 53-80

کلیدواژه‌ها: آیین مهرپرستی مهرابه معبد اروپا آیین ایرانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۶ تعداد دانلود : ۶۸۷
آیین مهرپرستی را می توان کهن ترین دین ایرانیان دانست که حوزه نفوذ آن علاوه بر بخش های وسیعی از ایران بزرگ، بخش هایی از اروپا را نیز در قرن های نخست میلادی در برگرفت چنان که سهم به سزایی در شکل گیری برخی از آداب و سنن مسیحیت در اروپا داشته است. هدف از این تحقیق شناخت ساختار فضایی معماری مهرابه ها در اروپاست، زیرا وجود اسناد مصور در مهرابه های اروپا نمایانگر کارکرد این فضاهاست. پرسش اصلی تحقیق این است که خصوصیات مهم معماری و ساختار اصلی فضای معماری مهرابه ها در اروپا چگونه بوده است؟ روش تحقیق، توصیفی و تحلیلی و گردآوری داده ها به صورت اسنادی بوده است. جامعه آماری شامل بررسی خصوصیات پنجاه مهرابه است که در این پژوهش، هشت نمونه ذکر شده است. طبق چارچوب نظری این تحقیق، عوامل و خصوصیات فرهنگی و اعتقادی در چگونگی شکل گیری فضاهای آیینی به ویژه معابد سهم مهمی داشته است. براساس نتایج تحقیق، بسیاری از مهرابه های اروپا ساختار معماری کمابیش همسانی داشت هاند که ناشی از ویژگی های فرهنگی و جهان بینی مهرپرستان است. این ساختار یک فضای مستطیل شکل داشت که به سه فضای خطی در کنار هم تقسیم م یشد. فضای میانی بیشتر محل عبور و مرور و دو فضای واقع در دو سوی آن برای استقرار افراد بود. در انتهای معبد، جایگاهی برای استقرار فرد یا افراد عالی مقام بود که اغلب بالاتر از سطح کف ساختمان قرار داشت. در این محل برخی مراسم آیینی مانند نیایش و قربانی کردن جانوران انجام م یشد.
۹.

بررسی نحوه آشکارگی امر قدسی در مساجد اسلام و معابد هندوئیزم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های فلسفی زمستان ۱۳۹۹ شماره ۳۳ 289 - 318

کلیدواژه‌ها: امر قدسی مسجد معبد آشکارگی تجسد تجلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۷ تعداد دانلود : ۲۷۴
در دوره معاصر که علم تجربی، همه اطوار وجود را منحصر در طور حس نموده و به معنازدایی از جهان هستی و اشیا موجود در آن مشغول است، آیا تامل در میراث معماری مقدس بجای مانده از تمدن های سنتی میتواند طریق برون رفت از نیهیلیسم بی معنایی را نشان دهد که انسان امروزین گرفتار آن آمده است؟ پاسخ مولفان مقاله بدین سوال مثبت است؛ لذا بر آن شدند تا با بررسی کیفیت آشکارگی امر قدسی در معماری مقدس اسلام و هندوئیزم، به عنوان دو فرهنگ بزرگ سنتی، در جستجوی معنای از دست رفته ای بکوشند که گمشده انسان معاصر است. روش تحقیق در این مقاله مطالعه ای تطبیقی در معماری مساجد اسلام و معابد هندوئیسم بر اساس پدیدارشناسی است. البته نویسندگان مقاله عقیده دارند که پدیدارشناسی برای فهم کیفیت تجلی امر قدسی در معماری مقدس، نابسنده است لذا در مقابل تحلیل های پدیدارشناختی و سمبلیسم، رابطه وجودی با معماری مقدس را مطرح می کنند و آن را روشی مناسب برای فهم کیفیت تجلی امر قدسی می دانند.
۱۰.

جستجویی در پیشینه مجموعه رهبانی تادئوس قدیس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هویت شهر سال هفتم زمستان ۱۳۹۲ شماره ۱۶ 15 - 26

کلیدواژه‌ها: معماری ارمنی کلیسای ارمنی مجموعه رهبانی تادئوس قدیس معبد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۰ تعداد دانلود : ۱۱۷
در محل برخی از کلیساهایاولیهارمنی، وجود معابد قدیمی و غیر مسیحی محتمل دانسته می شود. چنین فرضیه ای در مورد مجموعه رهبانی تادئوس قدیس نیز مطرح شده است. در پژوهش حاضر با مرور و دسته بندی تمام آرا موجود در مورد این فرضیه به تحلیل شواهد آورده شده پرداخته شد، تا میزان محتمل بودن آن بررسی گردد. جهت دستیابی به نتیجه صحیح بنای مورد بحث را از نظر پلان، ویژگی های حجمی و جزئیات در متن معماری کلیسای ارمنی مورد بررسی موشکافانه قرار گرفته است. این بررسی تطبیقی با مقایسه تصویری این کلیسا با بناهای مشابه و همدوره  همراه می شود. در نهایتتمام ویژگی های معماری این کلیسا از جمله شواهد فرضیه،ردیابی شده و متعلق به فرهنگ معماری مسیحی ارمنی و مشابه نمونه های هم دوره خود دانسته می شود، بنا بر این هر گونه ارتباط این بنا با معبد غیر مسیحیغیر محتمل دانسته می شود.
۱۱.

احداث، نگهداری و ترمیم معبد اقلیت های دینی در فقه امامیه(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: جستارهای فقهی و اصولی سال هشتم بهار ۱۴۰۱ شماره ۲۶ 189 - 220

کلیدواژه‌ها: عقد ذمه اقلیت دینی معبد حکومت اسلامی همزیستی مسالمت آمیز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۳ تعداد دانلود : ۱۴۰
همزیستی مسالمت آمیز شهروندان در جامعه اسلامی نمودهای مختلفی می تواند داشته باشد که ازجمله آن ها تمهید فرصت های مناسب زیست   فرهنگی است. از نمونه های تجلی این امر تسهیل امور مربوط به معابد و پرستشگاه های اقلیت دینی است. با وجود این، ممکن است برخی منتقدان با تکیه بر تأثیرات فرهنگی   اجتماعی یا وهم سلطه فرهنگی، اعطای مجوز به غیرمسلمانان در این حوزه را امری ناصواب جلوه دهند. بنابراین ضروری است تا با بررسی زمینه های نظریِ بحث، گامی شایسته در اتخاذ رویکردهای خردورزانه برداشته شود و نیز با تبیین موضع شریعت اسلامی از افراط و تفریط در این حوزه جلوگیری به عمل آید. پژوهش حاضر با بررسی انتقادی آرای فقهی و  با تکیه بر تحلیل اسنادی، ضمن رد مبنای تحریم و ادله آن و براساس اصل آزادی اندیشه و عملِ شهروندان در جامعه اسلامی، حاکم اسلامی را در توافق، براساس مصالح جامعه اسلامی دارای اختیار لازم و کافی دانسته و با ارائه ادله موافق این قول، با رویکردی ترخیصی به این مسأله پرداخته و آن را حل کرده است. بر این اساس ابتدا با نقد موشکافانه چهار دلیل اصلی موافقان حرمت در هریک از فرض های احداث و نگهداری و ترمیم را ازطریقِ رد ادله نقد کرده است و اصل حرمت در مسأله را منتفی نموده است. آن گاه با تکیه بر دو اصل اباحه و ملازمه اذن به شیء با اذن به لوازم آن، تشخیص مصلحت توسط حاکم اسلامی را در دایره اصل آزادی عمل و اندیشه شهروندان، مبنای اساسی در حل این مسأله دانسته است.
۱۲.

ارتباط الهیات و معماری؛ تبیین معماری معابد باستانی صابئین حرانی براساس متون تاریخی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های علم و دین سال ۱۳ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۲۶) 91-114

کلیدواژه‌ها: معبد حرّانیان صابئین معماری الهیات کیهان شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۳ تعداد دانلود : ۱۱۵
در طول تاریخ بشر، اندیشه و باورهای خداپرستانه به عنوان بخشی از فرهنگ وجود داشته است و موجب ظهور جلوه های مختلفی از باورهای دینی گردیده است. در این میان، معماری به عنوان بستری برای این فرهنگ ها، باعث خلق بناهای مذهبی ویژه ای شده است. یکی از بناهای مذهبی که ساختار کالبدی آن متاثر از دین بوده، پرستشگاه است. در این بین معابد صابئین از نمونه هایی بسیار عجیبی است که از ابنیه اولیه آنها آثاری برجای نمانده ولی درمتون تاریخی از آنها به عنوان ساختمان های اسرارآمیز نام برده شده که تاکنون درتحقیقی به صورت مجزا مورد بررسی قرار نگرفته است. بنابراین هدف از این تحقیق کیفی، تبیین گونه-شناسی و ریشه های تنوع در ساختار کالبدی هیاکل این آیین است. این پژوهش در نظر دارد از بررسی شواهد و متون تاریخی به بررسی مبانی اعتقادی آیین صابئین حرانی متاثر در معماری معابد بپردازد و ساختار هیاکل و ارتباط ساختار با معنای پنهان معماری را تبیین نماید. نتایج نشان می دهد که در معماری دینی برای بیان باورهای ادیان از عناصر فضایی مختلف استفاده می شود و عنصری چون نماد و نشانه در قالب اثری هنری به عنوان پلی برای انتقال و القای مفاهیم اعتقادی به کار گرفته می شود.
۱۳.

طبیعت و عناصر منظر در موزاییک های بیزانس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: منظر دوره ۱۶ بهار ۱۴۰۳ شماره ۶۶ 44 - 51

کلیدواژه‌ها: طبیعت معبد کلیسا میتراییسم نماد مینیاتور موزاییک بیزانس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۷ تعداد دانلود : ۷۴
باور و تفکر طبیعت گرای ایرانی که در هنر و معماری این مرز و بوم آشکار است، بیش از هر شاخه هنری در نقاشی ایرانی   مینیاتور به شکل واقعی-نمادین بروز یافته است. حضور طبیعت و عناصر آن در هنرهای تزیینی - کاربردی در قالب هندسی، ساده و ماجراهای عاشقانه، عارفانه، حماسی و رزم وبزم دیده می شود. انواع گل ها وگیاهان در زمینه مینیاتور ایرانی همواره حضور دارند به گونه ای که نمایش باغ و بوستان و حیاط ها ی پرگل و درخت با آب و انواع پرندگان پذیرای طبیعت در نقاشی ایرانی با گل و بوته سازی و نمایش باغ و بوستان با انواع پرندگان، آسمان پرستاره با ماه و خورشید به گونه ای ترکیبی، جلوه ای از دنیای واقع و خیال است؛ که بخشی از آن در هنر موزاییک بیزانس رخ نموده چنان که برخی از این آثار به وضوح تأثیرپذیری از مینیاتور ایرانی را نشان می دهد. رنگ آمیزی و استفاده از نماد و نشانه های طبیعت در نقاشی ایرانی و موزاییک بیزانس ریشه در تفکر و آیین های طبیعت گرا دارد که نمونه های آن را در هنرمیترایی-مهرکده های اروپا و آسیا و در نیایشگاه های مهر و آناهیتا در ایران می توان برشمرد. بارزترین نمونه های موزاییک بیزانس در کلیساهای سن ویتاله، سن آپولیناره، و مقابر مقدسین در شهر راونا ایتالیا، شبستان کلیسای سن کلمنته  رم  و کلیسای سن صوفی در استامبول دیده می شود. دگردیسی و تداوم آیین مهر در مسیحیت و دین زرتشت، هنر و فرهنگ زرتشتی و مسیحی را به گونه ای شکل داد که ترکیبی از باور جدید و سنت های فرهنگ و هنر پیشین است.