مطالب مرتبط با کلیدواژه

دین


۲۴۱.

ایران فرهنگی: تعامل یا تقابل با هویت غرب

کلیدواژه‌ها: دین غرب زبان انسان خردورزی هویت ملی ایران فرهنگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۹۱ تعداد دانلود : ۱۰۶۱
ایران فرهنگی ازجمله حوزه های اصلی فرهنگی ـ تمدنی در جغرافیای هویتی امروز است که همواره مورد توجه پژوهشگران و اندیشمندان بوده است. میراث فرهنگی ـ تمدنی که به واسطة عناصر و مؤلفه های مشترک زبانی، فرهنگی، و اجتماعی پدید آمده است، حاصل تجربة تاریخی طولانی ای است که با پیوند دادن معرفت و هویت «خودآگاهی تمدنی» را به بار آورده است؛ معرفت به میراث غنی مشترک میان کشورهای منطقه و هویتی برآمده از عناصر و مؤلفه های درونی و بومی. هویت ایران فرهنگی همچون سایر هویت ها، همواره با هویت های دیگر تمدن ها، ازجمله تمدن غربی، در تعامل و یا تقابل بوده است. هویتی که تلاش می کند داعیة جهان شمولی و همه گستر خود بر سایر هویت ها و تمدن ها را اثبات کند. پژوهش حاضر تلاشی است در جهت روایت هویت ایران فرهنگی به گونه ای که نسبت تعامل و یا تقابل آن با هویت غربی تبیین شود و اگر گونه ای تقابل در این رابطه وجود داشته باشد با ارائة روشی مناسب آن را به فرصتی برای تعامل تبدیل کند و با ارزیابی موقعیت و جایگاه ایران فرهنگی و ظرفیت های تاریخی، تمدنی، هویتی، دینی، و زبانی آن در جهت نقد استیلای فرهنگ و هویت غربی برآید. نوع مطالعه در این نوشتار توصیفی ـ تحلیلی است که با استفاده از روش کتابخانه ای و بهره گیری از منابع اینترنتی صورت می پذیرد.
۲۴۲.

رویکردهای دینی به هنر مقدس(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: دین هنر مقدس نامقدس شمایل.

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۷۸ تعداد دانلود : ۷۱۲
هنر مقدس با ساحت قدسی و متعالی در ارتباط است. از این رو، برای تعریف هنر مقدس، نخست باید تمایز میان «امر مقدس» و «نامقدس» را درک کرد و سپس ارتباط آن را با دین دریافت. اثر هنری، غیر از شأن شیئی، شأن «دیگری» هم دارد و تجلی «عالمی دیگر» است که به واسط? اثر هنری نشان داده میشود. بشر از ابتدای تاریخ و حتی پیش از آن، زندگی آمیخته با هنر را تجربه کرده و در بسیاری از موارد از طریق آثار هنری با الوهیت ارتباط داشته است، از این رو، باید دید که آیا جدایی دین از هنر امکان پذیر است؟ از سویی نگرش های متفاوت به هنر واکنش های متفاوت ادیان را نیز در پی داشته است که بارزترین آن نگرش های شمایلی، غیر شمایلی و شمایل شکنانه نسبت به تمثال ها میباشد. اما به هر حال، میتوان مشاهده کرد که نقش هنر در تجلی آموزه های دینی انکارناپذیر است.
۲۴۳.

تعامل علم و دین بر مبنای روش شناسی برنامه های پژوهشی لاکاتوش(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: علم دین اصل آنتروپیک. کمربند محافظ روش شناسی برنامه های پژوهشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۵۳ تعداد دانلود : ۷۷۹
علم و دین به لحاظ نظری دو جنبه متفاوت از فهم انسان و به لحاظ عملی دو مشغله بنیادی او به شمار میآیند. از آنجا که علم و دین، هر دو درباره حقیقت اظهار نظر میکنند، به ناچار پرسش در خصوص ارتباط میان آنها مطرح میشود. دیدگاه های تمایز، تعارض تلاقی و تأیید و مکملیت هر کدام به یک دغدغه اصیل از نحوه ارتباط میان علم و دین توجه کرده و در عین حال حاوی نقاط ضعف و اشکالات اساسی میباشند. روش شناسی برنامه های پژوهشی لاکاتوش، مدل مناسبی برای تبیین نظری نحوه ارتباط میان علم و دین به شمار میآید. با تعدیل در برنامه پژوهشی لاکاتوش میتوان نظریات علوم تجربی را به برنامه های علمی– فلسفی و الهیات ادیان توحیدی را به برنامه های دینی فلسفی مبدل ساخت. با ارائه رهنمودهای ایجابی و سلبی در این خصوص، رابطه میان علم و دین را به یک گفتگوی سازنده و غنا بخشی متقابل تبدیل کرد.
۲۴۴.

مفهوم کودکانة خدا در شعر معاصر ایران و آمریکا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: فلسفه خدا کودک دین فطرت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۹۹ تعداد دانلود : ۱۲۸۴
در این جستار کوشش شده است با رجوع به نمونه های برجسته از ادبیات کودک، به بررسی تطبیقی مفهوم خدا در ادبیات کودک ایران و آمریکا در ابعاد دینی، روان شناختی و فلسفی پرداخته شود. ازآنجاکه کودک قادر به درک مفاهیم انتزاعی نیست، در هر دو ادبیات سعی شده خدا به صورت عینی تداعی شود؛ از این رو، از پدیده های عینی مانند طبیعت استفاده شده است. در هر دو ادبیات، خدا با صفات جمال و جلال معرفی میشود و در مواردی خدا با پاسخ پرسش ها و تصور خود کودک ارائه می شود؛ هرچند، در ادبیات کودک ایران بر جنبه های تنزیهی خداوند نیز، تأکید شده است. البته این پاسخ ها حاصل رشد فکری دوره بزرگسالی و درک مفاهیم انتزاعی است که به کودک القا میشود. این مقاله در پی پاسخ به سه پرسش بنیادی است که عبارت اند از: ...
۲۴۵.

نقش دین در اندیشه های هندی با تأکید بر دیدگاه ویویکاناندا

کلیدواژه‌ها: خدا دین حقیقت یوگا ویویکاناندا اندیشه هندی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۳۳ تعداد دانلود : ۴۶۹
نقش دین در اندیشه هندی همواره مهم بوده است. انفصالی که در غرب میان دین و دانش های دیگر بشری ایجاد شد هرگز در هند تحقق پیدا نکرد. حتی امروزه نیز نقش دین را می توان در عرصه های مختلف مشاهده کرد و گرایش ها و تعلقات دینی در آثار متفکران معاصر هندی مشهود است. در میان متفکران معاصر هند، ویویکاناندا بیشتر و پیشتر از دیگران به عنصر دین توجه کرده است، به طوری که متفکران متأخر هندی از قبیل رابیندرانات تاگور، اوروبیندو، گاندی، و راداکریشنان و دیگران تحت تأثیر او بوده اند. او مرید راما کریشنا بود و اعتقاد داشت همه ادیان حقیقت واحدی را تعلیم می دهند. به نظر او کسانی که وجود دین را در زندگی ضروری نمی دانند بین حقیقت دین و یکی از وجوه آن تفاوتی قائل بوده و تحت ت أثیر « ودانتا » نیستند، یعنی دچار خلط کنه و وجه شده اند. او همچنین از پیروان مکتب اندیشه های شانکارا 1 قرار داشته است. در این مقاله با اشاره به نقش دین در اندیشه هندی، به معرفی آرای دینی او پرداخته می شود.
۲۴۶.

صحت تعدد ضمانت ها از یک دین در حقوق ایران و فقه امامیه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: دین عقد ضمان ضامن مضمون له مضمون عنه ضمان تضامنی تعدد ضمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۱۱ تعداد دانلود : ۸۶۲
امروزه در معاملات، تضمین پرداخت دین از سوی مدیون، برای متعهدٌ له از اهمیت بسزایی برخوردار است. یکی از راهکارها جهت ایجاد چنین تضمینی توسل به عقد ضمان می باشد. ضمان عقدی است که میان ضامن و طلبکار(مضمونٌ له) واقع می شود: ضامن تعهد پرداخت دین را می کند و مضمونٌ له به سقوط طلب خود از مدیون رضایت می دهد و در نتیجه این تراضی، دین از عهدة مدیون خارج، و به ذمة ضامن منتقل می شود. گاه ممکن است جهت تضمین هر چه بیشتر وصول طلب از سوی طلبکار، چندین نفر از دینی واحد ضمانت به عمل آورند.تعدد ضمانت ها از دین واحد به صور مختلف قابل تصور است. آن چه در این نوشتار مد نظر است، بررسی صحت صور مختلف تعدد ضمانت ها از یک دین در حقوق ایران و فقه امامیه می باشد.
۲۴۷.

ابعاد مختلف تحقیق و پژوهش در آموزه های دینی با رویکرد مفهوم شناسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: دین قرآن پژوهش روش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۶۴ تعداد دانلود : ۱۰۹۷
نخستین گام در تحقق کارآمدی و ثمربخشی هر تحقیق و پژوهشی، شناخت ابعاد مختلف آن است. در این میان، شناخت روش­های به روز و کاربردی این گونه پژوهش ها، به ویژه در حوزه مطالعات دینی، اهمیت خاصی دارد. مطالعه در آموزه های دینی به ویژه در آیات قرآن کریم، در سده­های اخیر دچار تحولات پرفراز و نشیبی شده است. در این میان پدیدار شدن اندیشه های غربی که عموماً بر اساس سنت نامیمون ترجمه و کپی برداری و بدون در نظر گرفتن فرهنگ اسلامی ـ ایرانی بوده، عاملی اساسی تلقی می­شود. عدم توجه به ذات و هدف غایی فعالیت های پژوهشی و اهمیت تحقیق در مطالعات دینی، باعث شده است تا جامعه علمی در روش شناسی دین پژوهی، دچار سردرگمی شود. نهایتاً با این اوصاف، بازگشت به آموزه­های دینی و آیات قرآن به عنوان هدایت­گر اصلی انسان ها به سوی تفکر و تأمل و نحوه صحیح فرایند تحقیق، یکی از کلیدی ترین راه­های شناخت ذات پژوهش است که با بهره گیری از ابزارهای مختلف معرفتی، محقق را به سوی پژوهش در حقایق هستی رهنمون می سازد. پرداختن به دیدگاه های مختلف در رابطه با پژوهش و تعاریف این فعالیت، بررسی ابعاد آن و همچنین بیان جایگاه واقعی تحقیق در آیات قرآنی از جمله مباحثی است که نگارنده سعی نموده است در این نوشتار مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد
۲۴۸.

تبیین نسبت اندیشه¬های دینی کرکگور با دیدگاه¬های دینی هگل (با استناد به مفهوم « رفع »)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: خدا دین انسان هگل کرکگور تمایز رفع حفظ و حذف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۹۴
آنچه غالباً در تبیین نسبت اندیشة کرکگور با آراء هگل مشاهده می­شود این است که بیشتر به تمایزهای او نسبت به هگل بسنده شده و کمتر به مؤلفه­هایی توجه شده است که می­تواند دلیلی بر تأثیر پذیری او از هگل نیز باشد. نگارنده بر این باور است که می­توان با تحلیل نحوة تحقّق همین تمایزها، تأثیر پذیری کرکگور از هگل را نیز نمایان ساخت و از این طریق، تبیین بهتری برای نسبت میان این دو ارائه داد. در تحلیل تمایزها، از دو حیثیّت «حفظ و حذف شدن»، مندرج در مفهوم «رفع» که یکی از مهم­ترین مفاهیم فلسفة هگل است، استفاده شده و سعی بر آن بوده است تا در بستر این تحلیل، به بررسی تطبیقی آرای دینی این دو فیلسوف پرداخته شود.
۲۵۷.

مدل سازی روابط هستی شناختی و معرفت شناختی علم و دین(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: علم دین معرفت شناسی هستی شناسی مدل سازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۴۸ تعداد دانلود : ۷۵۳
کاوش در چیستی و چگونگی رابطة علم و دین و مدل سازی این رابطه هدف اصلی این مقاله است. دیدگاه هایی که درصدد تبیین رابطة علم و دین برآمده اند (دیدگاه های تمایز، تعارض، تلاقی و تأیید، و دیدگاه مکملیت) هریک فقط به یک جنبه از این ارتباط پرداخته اند و همگی در این نقص سهیم اند که عمدتاً بر جنبه های عملی و کاربردی تعامل میان علم و دین تأکید می کنند و مدل نظری مشخصی را، در خصوص رویارویی گزاره های علمی و گزاره های الاهیاتی و نحوة رابطة آن ها با یک دیگر، ارائه نمی دهند. در مسیر ارائة چنین مدلی و با نگاهی دقیق به دو مقولة علم و دین و به تبع آن، رابطة میان آن ها، می توان چهار رویکرد متمایز، هرچند مرتبط با هم، را در این خصوص از یک دیگر تمییز داد: رویکردهای هستی شناسانه، معرفت شناسانه، معناشناسانه، و تکوینی. در این مقاله ضمن تبیین رابطة علم و دین در دو حوزة هستی شناسی و معرفت شناسی، دو مدل در خصوص تبیین این رابطه در دو حوزة مذکور ارائه می شود. برای مدل سازی و تبیین رابطة هستی شناختی علم و دین، از نمای مکانیکی مولکول DNA بهره می گیریم و سپس مدل را بر اساس سه مفهوم حقایق دینی، حقایق طبیعی، و نقاط انطباق ارائه می کنیم؛ مدلی که برای تبیین رابطة معرفت شناختی گزاره های علمی و گزاره های الاهیاتی ارائه می شود بر مبنای تفکیک میان هستة سخت نظریات علمی و الاهیات دینی از کمربند محافظ آن ها استوار است. پس از ارائة مدل های مذکور، سعی می کنیم تا انسجام منطقی آن ها را نشان دهیم.
۲۵۸.

قلمرو و کارکردهای دین در مقایسه با علم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: علم دین تجربه کارکرد مدل پارادایم قلمرو پیش فرض ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۳۴ تعداد دانلود : ۵۷۲
نحوه مناسبات علم و دین همواره از جملة پرسش های مهم قرون گذشته بوده و پاسخ های متفاوتی نیز به آن داده شده است. در این تحقیق تلاش می شود تا نشان دهد که، به رغم پیشرفت های خیره کننده علم و نقش فزاینده آن در حیات بشری، نسبت طولی، و نه عرضی دین و علم و منشأ الهی و وحیانی دین باعث شده است که دین همواره از جمله نیازهای اساسی بشر باشد، و این دین بوده که پرسش های بنیادین انسان را پاسخ گفته است؛ لذا نمی توان اندیشه محدودیت قلمرو و کارکردهای دین را معقول و قابل دفاع دانست. البته، وجود برخی تشابهات در ویژگی های علم و دین باعث شده است که همکاری آن دو بیش تر باشد، اما این امر بدان معنی نیست که یکی جای دیگری را بگیرد. در این باره می توان به برخی شباهت ها در تجربه، تبیین، عینیت، مدل ها، و پارادایم های آن دو اشاره کرد؛ در عین حال که هریک کارکرد خاص خود را دارد و این کارکرد از دیگری ساخته نیست. در این زمینه می توان به نقش بنیادین دین در تأمین مبانی اساسی علم و شکل دهی به نظریه ها و قوانین علم و نیز نقش پیشرفت های علمی در تبیین بیش تر باورهای دینی نگاه کرد.
۲۵۹.

رابطه علم و دین از دیدگاه دکتر علی شریعتی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: علم دین تعارض وحدت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۹۲ تعداد دانلود : ۱۰۷۳
مسئله رابطه علم و دین از دغدغه های جدی بشر است. معمولاً این رابطه را در چهار مقوله تعارض، استقلال، گفت وگو، و وحدت دسته بندی می کنند. در این نوشته، ضمن معرفی اجمالی این چهار مقوله، در پی آنیم تا موضع شریعتی را در این باره معرفی کنیم. شریعتی با اتکا به موضوعاتی چون یونانی زدگی علم و دین در قرون وسطی، رابطه علم و سرمایه داری، نفی انحصار علوم تجربی، مقایسه میزان اعتبار علوم تجربی و انسانی، و تأکیدهای دین بر کسب علمْ موضع تعارض را نفی می کند. او با نقد علم مدرن از جهت دستاوردهای اجتماعی اش و عدم توجهش به مقوله انسان و نیز با نقد شعار علم برای علم و بی تعهدی علم تلاش می کند تا مدلی برای همگرایی دین و علم ارائه کند. شریعتی معتقد است که علم باید مسئول باشد و خود را به یک آرمان متعالی پای بند کند. او همچنین در این مسیر از دستاوردها و سخنان دانشمندان پیشرو بهره می گیرد. شریعتی در مجموع تقریباً از همه مدل های موجود در مقوله وحدت علم و دین استفاده می کند.
۲۶۰.

دین و تئوری روابط بین الملل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: اسلام دین عدالت اخلاق پوزیتیویسم هنجارگرایی تئوری تجربه گرایی دولت ـ ملت روابط بین الملل مدرن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۷۵ تعداد دانلود : ۵۱۸
امروزه نظریة تعارض ضروری تئوری روابط بین الملل با هنجارهای دینی با چالش های عمیقی مواجه است. علاوه بر آن، به منظور بهره گیری از ظرفیت های ادیان برای جبران کاستی های روند اصلی تئوری روابط بین الملل تلاش های جدیدی شده است. این مقاله درپی شناسایی زمینه های طرح تئوری دینی روابط بین الملل است. فرضیة ما این است که دین می تواند به مثابة بستری مهم برای طرح تئوری های هنجارگرا در روابط بین الملل عمل کند. در این چهارچوب، استدلال شده است که تصور جدایی ناگزیر دین از عرصة نظری روابط بین الملل ریشه در نگاه مضیق و تقلیل گرایانه به چیستی و کارکرد تئوری دارد. براین اساس، لازم است در ماهیت و کارکرد تئوری روابط بین الملل بازبینی شود تا بتوان از ظرفیت ها و قابلیت های دین برای طرح تئوری دینی روابط بین الملل بهره گرفت. در این مقاله از اسلام به مثابة دینی یاد می شود که به واسطة ظرفیت های بیش تر هنجارسازی در عرصه های گوناگون حیات اجتماعی از زمینه و بستر مناسبی برای پردازش تئوری های هنجاری در عرصة روابط بین الملل و سیاست خارجی برخوردار است.