مطالب مرتبط با کلیدواژه
۴۱.
۴۲.
۴۳.
۴۴.
۴۵.
۴۶.
۴۷.
۴۸.
۴۹.
۵۰.
۵۱.
۵۲.
۵۳.
۵۴.
۵۵.
۵۶.
۵۷.
۵۸.
۵۹.
فضای سایبری
منبع:
فقه جزای تطبیقی دوره دوم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۶)
127 - 137
حوزه های تخصصی:
حمایت از اطفال بزه دیده در فضای مجازی به دلیل آسیب پذیری آن ها از اهمیت بالایی برخوردار است. هدف این مقاله بررسی حمایت و نحوه جبران خسارت اطفال بزه دیده فضای سایبری است. مقاله حاضر توصیفی تحلیلی بوده و با استفاده از روش کتابخانه ای به بررسی موضوع مورداشاره پرداخته است. یافته های بر این امر دلالت دارد که حمایت از اطفال بزه دیده در فضای سایبری به صورت پذیرش و شناسایی بزه دیده، حمایت کیفری، جبران خسارت و مددکاری اجتماعی انجام می شود. حمایت های قانون گذار از اطفال بزه دیده در فضای مجازی صرفاً در موارد معدودی چون بند ۹ ماده ۱۰ قانون حمایت از کودکان و نوجوانان به صورت اختصاصی بوده و در سایر موارد شامل قوانین کلی است. علاوه بر این، جبران خسارت مادی و معنوی و جبران خسارت به صورت ارائه خدمات درمانی پزشکی مهم ترین روش های جبران خسارت اطفال بزه دیده در فضای مجازی است. روش جبران خسارت به خصوص در خسارت معنوی مبهم بوده و به اختیار قانون واگذار شده است. علاوه بر این، سازوکار مشخصی در خصوص مسؤولیت دولت در جبران خسارت وارده به اطفال بزه دیده در فضای مجازی در صورت ناتوانی بزهکار تعریف نشده است.
نقش فضای سایبری بر تغییرات سبک زندگی (با تأکید بر جوانان شهر یزد)
منبع:
فرهنگ یزد سال سوم بهار ۱۴۰۰ شماره ۹
81 - 100
حوزه های تخصصی:
سبک زندگی مجموعه ای از ارزش ها، طرز تلقّی ها، شیوه های رفتاری و سلیقه هاست که متأثّر از نوع باورها (جهان بینی) و ایدئولوژی حاکم بر فرد و جامعه است. در دنیای مدرن امروز، رشد بی رَویه رسانه ها و فنّاوری های نوین اطّلاعاتی باعث شده تا فضای مجازی بر همه ابعاد زندگی انسان سایه افکند. فضای مجازی دنیایی جدید و موازی است که با خطوط ارتباطی جهان خلق و نگهداری می شود و جزئی از زندگی اجتماعی و آمیخته با آن است. این پژوهش با هدف بررسی نقش فضای سایبری بر تغییرات سبک زندگی (با تأکید بر جوانان) انجام شده است. روش تحقیق حاضر کاربردی، توصیفی و پیمایشی بوده است. جامعه آماری، جوانان شهر یزد (182094 نفر) بودند که تعداد 384 نفر به عنوان نمونه با روش نمونه گیری خوشه ای مورد بررسی قرار گرفته اند. به منظور سنجش سبک زندگی از مقیاس شیردل و همکاران (1400) و برای سنجش استفاده از فضای مجازی از مقیاس محقّق ساخته استفاده شده است. داده های به دست آمده با نرم افزار spss نسخه 24 پردازش و تحلیل شد. یافته های حاصل از ضرایب رگرسیون نشان داد فضای مجازی بر مؤلّفه های سبک زندگی «استفاده از سبک های فراغتی نوین، استفاده از سبک زندگی دینی، مدیریت بدن، استفاده از رسانه های خارجی، استفاده از سبک زندگی ورزشی و استفاده از رسانه های نوین»، به ترتیب تأثیر 6/42، 9/38، 4/21، 2/33، 4/18 و 7/46درصد دارد (0.05P < )؛ بنابراین آموزش، آگاه سازی و تقویت رسانه های داخلی برای مقابله با اثرات منفی فضای مجازی بر جوانان، بسیار ضروری است.
جستاری بر پدیده هرزه نگاری و اغفال سایبری کودکان در پرتو آموزه های فقه و حقوق ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
یکی از مسائل حوزه کودک آزاری آنلاین، هرزه نگاری و اغفال سایبری کودکان به معنای ایجاد اعتماد برای کودک و بزرگسالان اطراف کودک، برای دسترسی به او و خلوت کردن با اوست. در این راستا، ممکن است مجرمان از تهدید و زور فیزیکی برای تجاوز جنسی یا سوءاستفاده از کودک استفاده کنند. مجرم با استفاده از فضاهای آنلاینی که کودکان در آن حضور دارند، شروع به برقراری رابطه با کودک و جلب اعتماد او و حتی اطرافیانش می کند و با سوءاستفاده از این اعتماد، سبب ورود آسیب جسمی و روحی به کودک می شود. با توجه به اهمیت حمایت از حقوق کودکان، مسئله اصلی این پژوهش تحلیل ابعاد فقهی و حقوقی هرزه نگاری و اغفال سایبری کودکان به منظور ارائه راهکارهایی درجهت حمایت قانون گذار و همچنین مسئولیت والدین و مربیان کودک است. نخست اصل حفظ کرامت کودک، دوم قواعد فقهی مربوط به حوزه تربیت، مانند قاعده هدایت و تربیت، ارشاد جاهل، وجوب حفظ نظام، دفع ضرر از دیگران و امر به معروف و نهی از منکر، و سوم مسئولیت تربیت والدین به ویژه تربیت جسمی، جنسی و عاطفی وی برای اثبات وجوب حمایت از کودکان در این مقاله با روش توصیفی تحلیلی بیان شده که با توجه به قوانین مسئولیت مدنی 1399، قانون حمایت از کودکان و نوجوانان مصوب 1399 و سند صیانت از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی مصوب 1400، ابعاد حقوقی آن نیز مطرح گردیده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که کنترل و نظارت والدین، آموزش های صحیح و بهنگام، همراهی عاطفی با کودک، همچنین وجود قوانین برای رده بندی سنی محتوایی، بازخورد قضایی مناسب با مجرمان، آگاهی بخشی به جامعه در جهت حمایت از کودکان نسبت به پدیده هرزه نگاری و اغفال سایبری کودکان مؤثر است.
تبیین فضای سایبری: ابعاد مفهومی و حقوقی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
فنّاوری اطلاعات و ارتباطات همگام با فرصت های ناب و بی شماری که برای پیشرفت فراهم می کند چالش ها و تهدیداتی هم به همراه دارد. حقوق درصدد حمایت از فرصت ها در پیشگیری و مقابله با چالش ها و تهدیدات است. ازآنجاکه درک ذات هر مفهومی راهگشای بررسی ابعاد و آثار حقوقی ناشی از آن است، بررسی فضای سایبری در پرتو ابعاد مفهومی، نخست موجب شناخت این فضا و سپس شناخت ابعاد و آثار حقوقی آن خواهد شد. با توجه به طیف گسترده و نوپدیدار فنّاوری اطلاعات و ارتباطات، موضوع اصلی پژوهش حاضر یافتن مفهوم فضای سایبری به منزله فضای عینیِ ناملموس و آثار حقوقی ناشی از آن است. این مطالعه به روش توصیفی تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانه ای و اینترنتی انجام شده است. یافته های این پژوهش بیانگر آن است که حقوق فضای سایبری با حقوق دنیای فیزیکی هم تمایز و هم تشابه دارد، اما اصول و مبنای قانون گذاری و همین طور ابزار، شرایط و آثار ارتکاب رفتار در فضای سایبری با دنیای فیزیکی تفاوت دارد.
تبیین تغییرات رفتار تعاملی در فضای عمومی تحت تأثیر فناوری های نوین اطلاعاتی و ارتباطاتی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات محیطی هفت حصار سال ۱۲ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۴۴
129-149
حوزه های تخصصی:
از نیمه دوم قرن بیستم، در رویکرد به فضای شهری امکان تعامل و ارتباط اجتماعی به عنوان ویژگی اساسی برای فضاهای شهری خوب و عاملی اساسی برای ادامه حیات شهرها شناخته شد. با ظهور و گسترش رسانه های اجتماعی و ارتباطات همراه، حضور جسمانی و تمرکز بر آنچه در فضای کالبدی در جریان است به عنوان پیش شرطی برای مفهوم تعامل به تدریج کمرنگ شده و محتوا و ماهیت شهرها را وارد پارادایم جدیدی نموده است. اگرچه افراد در فضای کالبدی حضور دارند ولی توجه و ارتباط آن ها در فضای دیگری شکل می گیرد و درواقع فضای سایبر به طور مشخص حوزه رفتار تعاملی کاربران را تحت تأثیر خود قرار داده است. با توجه به فراگیر شدن ابعاد فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی در تمامی جنبه های زندگی انسان، آنچه کمتر مورد تأمل واقع شده تأثیر این فناوری های نوین بر حضور کنشگرانه انسان و تغییرات بعد رفتار در فضاهای شهری است. در واقع فضاهای شهری در عصر فناوری با مفهوم جدیدی که در پی اضافه شدن کاربر متصل تعریف می شود در تمامی ابعاد ماهوی و کالبدی در حال تغییر است. به طوری که این تغییرات به میزان قابل توجهی متأثر از تغییرات رفتار کاربران در سه حوزه تعاملی، شناختی و فضایی می باشد. از این رو پژوهش حاضر با بهره مندی از روش تحلیل محتوای کیفی و تکنیک کدگذاری تحت نرم افزار تحلیلی اطلس در پی تبیین تغییرات رفتار تعاملی کاربران در دو منطقه 6 و 12 شهر تهران به لحاظ روابط و الگوهای تعاملی است. یافته های پژوهش حاصل از تحلیل نقشه های رفتاری حاکی از آن است که رفتار تعاملی کاربران از سوژه های متکلم و کنشگر به ارتباطاتی دوسویه و غیرمستقیم تغییر شکل داده و بیشتر از نوع غیر متمرکز و متمرکز بر رسانه است و توجه و ادراک فضای پیرامون و نیز ارتباط با سایر افراد در جایگاه درگیری حاشیه ای قرار گرفته است. در نتیجه ماهیت فضاهای عمومی از شاخص های سنتی به سمت قلمروهای موقت سوق پیدا کرده به طوری که کمرنگ شدن اتصال بین کاربر و فضا موجب کشیده شدن کاربر متصل از متن فضاهای رویدادپذیر به حاشیه ی فضا شده و در یک رویکرد تعاملی نقش کانونی کاربر در فضا تضعیف شده است. علاوه بر این، یافته ها بیانگر تأثیر معنادار فناوری در گزینش فضایی، تسهیل دسترسی، مسیریابی و جامعه پذیری می باشد که همگی این زیر معیارها بازنمایی مفهوم وابستگی به فناوری در الگوهای تعامل با فضا است. لازم به ذکر است شناسایی ابعاد گوناگون تغییرات شکل گرفته در رفتار تعاملی کاربران می تواند راهکارها و الگوهای بهینه ای را در جهت هرچه کارآمدتر کردن فضاها در شهرهای عصر حاضر، در اختیار برنامه ریزان و طراحان شهری قرار دهد.
جرم ا نگاری جرایم علیه اخلاق و عفت عمومی در فضای سایبری(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
رسانه سال ۳۴ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۱۳۲)
5 - 25
حوزه های تخصصی:
جرم انگاری جرایم علیه اخلاق و عفت عمومی در فضای سایبری، علاوه بر آنکه نقاط قوت امر را روشن می سازد، خلأ ها و نقاط ضعف را نیز، جهت وضع عناوین مجرمانه، پیش روی قانون گذار قرار می دهد؛ لکن ایجاد محدودیت های رفتاری از طریق جرم انگاری، امری مغایر با اصل اولیه آزادی و اباحه اعمال است که باید تنها به موارد مهم و حیاتی بسنده و از تحدید دامنه فعالیت های ارادی افراد، خودداری کرد. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی، ضمن بررسی ارتکاب جرایم علیه اخلاق و عفت عمومی به طور اخص هرزه نگاری و قوادی در فضای سایبری، به بررسی روش های پیشگیری اجتماعی و وضعی برای مقابله با جرایم سایبری در این محیط می پردازد. طبق نتایج از بین روش های پیشگیری اجتماعی علیه جرایم سایبری به تدابیر اجتماعی رشدمدار با زیرمجموعه های پیشگیری خانواده مدار و پیشگیری آموزشی سایبری و از میان تدابیر جامعه مدار به اطلاع رسانی، مشارکت و اجماع گری، ارتقای پاسخگویی و فرهنگ سازی اشاره شد. همچنین از میان روش های پیشگیری در فضای مجازی به تدابیر پیشگیری وضعی با زیرمجموعه های تدابیر محدودکننده، تدابیر نظارتی، صدور مجوز و ابزارهای ناشناس کننده و رمزگذاری اشاره شد که به کمک این تدابیر امکان مقابله با انحرافات رفتاری فضای سایبر تا حد زیادی میسر خواهد بود.
آسیب شناسی چالش های حاکم بر پیشگیری وضعی حاکم بر جرایم سایبری(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
علوم خبری سال ۱۲ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۴۶
77-105
حوزه های تخصصی:
جرایم سایبری عبارت است از جرایمی که در محیطی غیر فیزیکی به عبارتی در فضای سایبری و اینترنتی اتفاق می افتند که توسط قوانین مختلف جرم انگاری شده اند، با توجه به اینکه با پیشرفت های حوزه فناوری جرایم سایبری نیز متحول می شوند و روش های سنتی پاسخگوی نیاز به مقابله با این جرایم نیست لذا نیاز به روش های جدید جهت پیشگیری از این جرایم است، با توجه به این مساله پژوهش حاضر با هدف تبیین جایگاه پیشگیری وضعی از جرایم سایبری در بوته آسیب شناسی حاکم بر آن انجام گرفت. روش تحقیق توصیفی و تحلیلی است و برای جمع آوری اطلاعات از منابع کتابخانه ای استفاده شده است. براساس نتایج تحقیق؛ تدابیر پیشگیری وضعی از جمله؛ تدابیر محدود کننده یا سلب کننده دسترسی، تدابیر نظارتی که موارد و سوابق مشکوک، تدابیر صدور مجوز، ابزارهای ناشناس کننده و رمز گذاری، گشت اینترنتی و رصد فضای سایبری برای شناسایی موارد مشکوک و پیشگیری از جرایم احتمالی، آموزش همگانی، شناسایی و کنترل افراد خطر ساز، به افزایش خطرات ملموس ارتکاب جرم افزایش محافظت ها و مراقبت ها در فضای سایبری و... نقش اساسی در پیشگیری از جرایم سایبری دارند. از چالش ها، موانع و مشکلات پیش روی پیشگیری وضعی می توان به کثرت محتواهای مجرمانه، فراملی بودن جرایم سایبری، عدم تخصص کافی مراجع قضایی و انتظامی، موقتی بودن پیشگیری وضعی، مقابله ی محافظه کارانه با جرم، فرصت مدار بودن، عدم شمول همه ی آماج ها، جابه جایی جرم، عدم شفافیت برخی عبارات قانونی اشاره کرد.
ارائه چهارچوب معماری حاکمیت امنیت سایبری در سازمان های دفاعی جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
علوم و فنون نظامی سال ۱۹ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۶۴
233 - 259
حوزه های تخصصی:
هدف: پژوهش حاضر به دنبال چارچوبی برای معماری حاکمیت امنیت سایبری در سازمان های دفاعی و با نگاهی متوازن مدیریتی و فنی است که امنیت سایبری را نه فقط یک مجموعه از تکنیک ها و ابزارهای جدید دیدگاه فنی و مهندسی می داند و نه صرفا با دیدگاه مدیریتی به امنیت سایبری می پردازد.روش: روش تحقیق ترکیبی (کیفی و کمی) است که فاز کیفی آن به وسیله تحلیل محتوا و فاز کمی آن بر مبنای یافته های فاز کیفی و با ابزار پرسشنامه انجام شده است و یافته ها در یک چارچوب زکمن قرار می گیرند.یافته ها: در جهان امروز و به تبع آن در سازمان ها؛ سرمایه ها، دارایی ها و منابع سازمان ها، در حال تبدیل و تغییر ماهیت به سمت سرمایه های سایبری است، لذا دولت ها و سازمان ها به نقش و اهمیت روزافزون این سرمایه ها به خوبی واقف شده و تلاش قابل توجهی در این رابطه دارند. از سوی دیگر تهدیدهای سایبری فراگیر، رو به رشد و واقعی هستند و همانطور که اخیرا در کشور ما نیز مصداق هایی مشاهده شد، مناقشات سایبری در بین کشورها و دولت ها در حال گسترش و بسیار تعیین کننده است. این مهم در سازمان های دفاعی اهمیت بسیار بیشتر و جدی تری دارد.نتیجه گیری: در نهایت یک چارچوب معماری حاکمیت امنیت سایبری در سازمان های دفاعی ارائه می گردد تا این سازمان ها بتوانند با نگاهی جامع و ساختاری و پیش کنش گرانه و فراتر از دیدگاه های مدیریتی، فنی و محدود، به برقراری امنیت سازمان در فضای سایبری دست یابند و عدم همگرایی موجود را به سمت یکپارچگی و نظام مندی سوق دهند.
سازوکارهای تقنینی کشورها در قبال جرائم رایانه ای در اسناد بین المللی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
علوم خبری سال ۱۲ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۴۷
11-30
حوزه های تخصصی:
بیشتر کشورھای دنیا جرایم اینترنتی بعنوان یک معضل حاد و بسیار مهم تلقی می گردد و دولتھا در صدد پیدا نمودن راه حل ھای مختلفی در جهت جلوگیری از وقوع آن می باشند.جرایم علیه محرمانگی داده ها و سامانه های رایانه ای به عنوان جرایمی که حریم خصوصی اشخاص را مورد تعرض قرار داده و سبب از بین رفتن محرمانگی داده ها و سامانه های رایانه ای می گردند، به موازات طرح در حقوق داخلی در قلمرو اسناد بین الملی نیز قابل بررسی می باشند.فضای سایبر، امکان ارتکاب جرایم مدرنی که در قوانین قبل جرم انگاری نشده بود را، برای مجرمان در اقصا نقاط جهان فارغ از مرزهای جغرافیایی بوجود آورد؛ لذا این موضوع توجه قانونگذاران در سطح ملی و بین المللی را به خود جلب کرد و حتی قانونگذاران دریافتند که محدود نمودن قلمرو جرایم رایانه ای به موارد مدون در اسناد و قوانین ملی یارای مقاومت در برابر این جرایم را ندارد. حال سوال این است که کشورهای مختلف در قبال جرائم رایانه ای در فضای سایبری چه سازوکارهای قانونی را بکار گرفته اند؟ یافته ها بیانگر این نکته است که در بیشتر کشورها جرایم رایانه ای بعنوان یک موضوع جدی مطرح است و کشورها با تصویب قوانینی متناسب با نوع جرایم در پیشگیری از آن تدابیر لازم را اندیشیده اند.
فضای مجازی و چالش های حقوق بین الملل در مواجهه با حملات سایبری
حوزه های تخصصی:
امروزه بسیاری از زیرساخت های حیاتی در زمینه های انرژی، سلامت، حمل ونقل (دریایی، هوایی، زمینی وحتی فضای ماورای جو) و مخابرات، به سیستم های رایانه ای و شبکه های اینترنتی وابستگی شدید دارند، چنین بستری مفاهیم حملات مسلحانه و زور را تغییر داده زیرا دولت های متخاصم عملیات خصمانه خود را در فضای سایبری انجام می دهند، این حملات در برخی موارد زیرساخت های یک کشور را نابود می کند و آثار مخرب چنین اقداماتی به مراتب بیشتر عملیات های نظامی خواهد بود، از اینرو اهمیت تدوین سازوکارهای بین المللی ضرورتی اجتناب ناپذیر می باشد، پرسش این است که قواعد فعلی حاکم بر روابط بین المللی با تکیه بر کدام گزاره ها امکان مقابله با عملیات های خرابکارانه را می دهد؟ و قواعد حقوق بین الملل ظرفیت این را دارد که حملات سایبری را به عنوان مصداق توسل به زور شناسایی کند یا خیر؟ به نظر می رسد پاسخ به پرسش های های مطروحه در گرو تحلیل واقعیت های موجود بین المللی است، تاکنون قواعد الزام آور بین المللی در این زمینه وضع نشده و دولت ها تنها براساس اصل دفاع مشروع پاسخ های لازم را به این عملیات می دهند اما در موضوع جبران خسارات و تفکیک مرز اقدامات مشروع و غیرمشروع هیچ قاعده ای وجود ندارد وآنگهی شناسایی حملات سایبری به عنوان مصداق زور دشوار می باشد، نگارنده در این مقاله سعی دارد تفسیری منطقی و توصیفی از قواعد حقوق بین الملل، کاربرد قواعد مذکور با تمرکز بر رویکرد ابزارگرا، هدف گرا و اثرگرا در فضای سایبری تحلیل نماید.
تأثیر تحولات اجتماعی بر تعریف و مبارزه با جرم در حوزه حقوق جزا و جرم شناسی
منبع:
قضاوت سال ۲۳ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱۱۴
1 - 17
حوزه های تخصصی:
تحولات اجتماعی، به ویژه در زمینه حقوق جزا و جرم شناسی، تأثیر قابل توجهی بر تعریف و مبارزه با جرم دارند. این مطالعه به بررسی ابعاد مختلف این تأثیرات، ازجمله تغییرات در الگوهای جرم، افزایش یا کاهش جرم های خاص و تطابق سیاست ها و قوانین با نیازهای اجتماعی، می پردازد. تحولات اجتماعی، در حوزه حقوق جزا و جرم شناسی، نه تنها به تغییرات در الگوهای جرمی منجر شده، بلکه ایجاد چالش ها و فرصت های جدیدی را برای تعریف و مبارزه با جرم نیز به همراه داشته است. این پژوهش در تلاش است با بررسی عمیق تر این تأثیرات، به ارتقاء سازوکارها و سیاست های حقوقی جهت مقابله با جرم و حفظ امنیت جامعه پرداخته و به تحلیل جوانب گوناگون این رابطه بپردازد. همچنین در راستای تحلیل علل این تغییرات، بر نوع و فراوانی جرم ها تأکید می ورزد. در این سیاق، سیاست ها و قوانین حقوقی نیز می بایست با تحولات اجتماعی همگام شوند. تطابق این سیاست ها با نیازهای جامعه، افزایش بهره وری با تعریف جرم و حفظ امنیت عمومی را تضمین می کند. به طورکلی، پژوهش حاضر به تحلیل عمیق تأثیرات تحولات اجتماعی بر حوزه حقوق جزا و جرم شناسی پرداخته و به بهبود سیاست ها و راهبردها در این زمینه توجه دارد.
بررسی تشابهات و تفاوت های قوانین جرایم سایبری در قانون جرایم رایانه ای ایران و مقررات بین المللی
حوزه های تخصصی:
در سالهای اخیر با گسترش فعالیتها و ارتباطات جهانی در فضای مجازی و توسعه شبکه ها و پلتفرم های مبتنی بر فضای سایبری و ابری، شاهد افزایش تعداد و تنوع جرایم اینترنتی و سایبری نیز هستیم. بدیهی است که برای کنترل جرایم در بستر جدیدی مثل اینترنت و فضای سایبر نیزمند تدوین قوانین و هنجارهای دارای ضمانت اجرایی بالا برای پیشگیری، کنترل و برخورد با جرایم سایبری هستیم. در این مقاله به صورت مروری نگاهی داریم به فعالیتهای انجام شده در زمینه تصویب قوانین جرایم سایبری در سطح داخلی و بین المللی . لازم به ذکر است که سابقه تصویب قوانین سایبری در جهان به 1978 در آمریکا و آخرین قانون تصویب شده در این زمینه نیز به توافقنامه تصویب شده در کنواسیون جرایم سایبری در سال2009 برمی گردد. ایران نیز بعد از بررسی هایی در دوره های زمانی معتلف سرانجام در سال 1388 قانون جرایم رایانه ای را تصویب کرد. با همه این تلاش ها به نظر می رسد با پیشرفت روزافزون تکنولوژی و افزایش تنوع و گستردگی کاربرد از فضای سایبری قوانین مربوط به این حوزه بر عکس جرایم سنتی نیازمند بازبینی همیشگی و مداوم است.
الگوی راهبردی مقابله با جرایم سایبری در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات راهبردی ناجا سال ۵ زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱۸
77 - 112
حوزه های تخصصی:
یکی از مهم ترین مسائل و دغدغه های جوامع بشری، ایجاد و توسعه امنیت، برقراری نظم و تأمین آسایش عمومی جامعه می باشد؛ از این حیث، جوامع سایبری امروزی نیز از این امر مستثنی نبوده و نهادهای مربوط به دنبال ارائه راهبردهایی برای رسیدن به این هدف مهم هستند. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف کلی ارائه الگوی راهبردی مبارزه با جرایم سایبری در ایران و همچنین، شناسایی، تبیین و تدوین مفاهیم، ابعاد، مولفه ها و شاخص های مطلوب مبارزه با جرایم سایبری در ایران انجام گردیده است. تحقیق حاضر، از نظر هدف، از نوع بنیادی بوده و روش تولید و تحلیل داده ها، ترکیبی از روش های کیفی و کمی است؛ به طوری که در مرحله کیفی، با مطالعه اسناد و منابع کتابخانه ای پیرامون سیاست جنایی، فضای سایبری، جرایم سایبری و جرم انگاری و پاسخ ها به این نوع جرایم در سطح داخلی و بین المللی، چارچوب مفهومی تحقیق شکل گرفته و در ادامه این مرحله، با نمونه گیری هدفمند از طریق به کارگیری فن گلوله برفی، خبرگانی از جامعه علمی و تجربی فضای سایبری به تعداد 30 نفر شناسایی و انتخاب شده اند. برای مصاحبه با این افراد، از ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته و برای تولید داده های نهایی، از کد گذاری باز و محوری استفاده گردید. به منظور سنجش یافته ها، اولویت بندی و اعتبارسنجی، از نظرات تعداد 60 نفر از نخبگان و متخصصان جرایم سایبری به عنوان حجم نمونه با به کارگیری ابزار پرسش نامه در بخش کمی استفاده شده است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که الگوی راهبردی مبارزه با جرایم سایبری در ایران چه می تواند باشد و نیز ابعاد، مولفه ها و معرف های آن کدامند.
الگوی مفهومی سیاست جنایی جرایم سایبری در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات راهبردی ناجا سال ۶ تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۰
129 - 154
حوزه های تخصصی:
امروزه، استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات و بستر فضای سایبری در بسیاری از ابعاد زندگی بشر سایه افکنده است؛ به طوری که روابط افراد در این بستر منجر به شکل گیری عنوان "جوامع سایبری" گردیده است. بعد امنیت و نظم عمومی مهم ترین رکن در پایداری هر جامعه است؛ جوامع سایبری نیز از این امر مستثنی نبوده و به دنبال ترسیم سیاست جنایی خود برای تضمین امنیت جانی، مالی و حیثیتی شهروندان و نیز تأمین امنیت نهادهای عمومی در بستر فضای سایبری هستند. در ایران نیز با توجه ضریب بالای نفوذ اینترنت و حجم وسیع کاربران، ترسیم سیاست جنایی برای مدیریت و پایش ناهنجاری های سایبری از اهمیت و اولویت به سزایی برخوردار است؛ بر این اساس، در این مقوله، با بررسی اسناد و مدارک و مطالعه کتابخانه ای، روندها و رویکردهای سیاست جنایی جمهوری اسلامی ایران در فضای سایبری تبیین گردیده و درنتیجه، الگوی مفهومی از سیاست نسبی جنایی مرتبط با فضای سایبری برای اقدامات علمی و عملی توسعه ای ارائه شده است.
تدابیر پیشگیری وضعى از جرائم سایبری در بوته آسیب شناسى حاکم بر آن
حوزه های تخصصی:
با توجه به تحولات عظیمی که در عرصه تکنولوژی به وقوع پیوسته و انقلاب های مختلفی که در زمینه فن آوری اطلاعات و ارتباطات در طی چند سال اخیر شاهد آن بوده ایم و با توجه به کارکرد مثبت این فن آوری اما گاه دیده می شود که بعضی از افراد سودجو و فرصت طلب با فراگرفتن داشتن و مهارت لازم در پی سوءاستفاده از کاربران و هم چنین ایجاد و بروز یک سری مشکلات هستند. فضای سایبر، فرصت های تازه و بسیار پیشرفته ای را برای قانون شکنی در اختیار انسان می گذارد، هم چنین توان بالقوه ارتکاب گونه های مرسوم و کلاسیک جرائم را به شیوه های غیرمرسوم و بسیار جدید سوق می دهد تا مجرمان سایبری بتوانند در این کهکشان صفر و یک، هرآن چه می خواهند و در اندیشه دارند، به منصه ظهور برسانند با توجه به این مساله پژوهش حاضر باهدف تبیین جایگاه پیشگیری وضعی از جرائم سایبری در بوته آسیب شناسی با روش تحقیق توصیفی و تحلیلی به این دستاورد مهم رسیده است که تدابیر پیشگیری وضعی ازجمله؛ تدابیر محدودکننده یا سلب کننده دسترسی، تدابیر نظارتی، تدابیر صدور مجوز، ابزارهای ناشناس کننده و رمزگذاری، می توانند به پیشگیری وضعی کمک شایانی کنند.
بررسی نظرات فقهی حقوقی مسئولیت کیفری اشخاص در فضای مجازی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهش های فقه و حقوق اسلامی سال ۲۰ بهار ۱۴۰۳ شماره ۷۵
50 - 64
حوزه های تخصصی:
فقه یکی از گسترده ترین علوم و معارف اسلامی است که در زندگی مسلمانان نقش سازنده ای دارد.در روایات دینی، بر « فقه» و یادگیری مسائل حلال و حرام و نقش بسزای آن در زندگی بشری تاکید شده است، به طوری که سعادت و تکامل بشری در گرو آن است. از جمله در بعضی روایات، یادگیری « معالم الحلال و الحرام» به عنوان فرضیه هر مسلمانی ذکر شده است که باید آن را از اهلش فرا گرفت در این میان نقش اساسی فضای مجازی و سایبری در پیشرفت جامعه بر کسی پوشیده نیست و زمینه مشارکت جوامع را در فناوری های پیشرفته فراهم کرده اما در عین حال، شرایط مساعدی نیز برای ظهور جرایم سایبری به وجود آورده است که این جرائم توسط اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی ارتکاب می یابد.روش این نوشتار بصورت تحلیلی-توصیفی است ونویسنده در این مقاله به دنبال این سؤال است که، فقهای اسلام بر مبنای ادله اربعه چه دیدگاهی در خصوص مسائل سایبری با محوریت اشخاص حقوقی دارند؟ آیا می توان به مصادیقی از مسائل اشخاص حقوقی پیرامون فضای سایبری در فقه اشاره کرد یا خیر؟ که به نظر می رسد با توجه به مستحدثه بودن اشخاص حقوقی و مسئولیت کیفری وفضای مجازی، اگرچه بصورت مستقیم در منابع فقهی این موضوعات مطرح نشده، ولی می توان با ادله فقهی، مشروعیت مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی در فضای سایبری را توجیه کرد.
مختصات نقشه راه کاربست جنگ شناختی در رسانه های نوین(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
بررسی های مدیریت رسانه دوره ۳ بهار ۱۴۰۳ شماره ۱
3 - 28
حوزه های تخصصی:
هدف: جنگ شناختی، سلاحی کردن یا سلاح سازی از افکار عمومی، از طریق یک نهاد خارجی، به منظور تأثیرگذاری بر سیاست های عمومی و دولتی و بی ثبات کردن نهادهای عمومی است. جنگ شناختی مانند جنگ روانی و جنگ اطلاعاتی، به شدت بر فناوری های ارتباطی و اطلاعاتی جدید، به ویژه هوش مصنوعی متکی است. این مطالعه با هدف تدوین نقشه راه جنگ شناختی در رسانه های نوین اجرا شده است و در این راستا، به چهار سؤال اساسی در زمینه اهداف، فعالیت های اساسی، تاکتیک ها و ابزارها و همچنین، زیرساخت های کلیدی لازم پاسخ داده می شود.
روش: این پژوهش از نظر فلسفی از نوع تفسیرگرایی، از نظر رویکرد از نوع استقرایی و از نظر استراتژی، مبتنی بر مرور روایتی ادبیات است. علت استفاده از مرور روایتی، غنی نبودن ادبیات موجود در زمینه جنگ شناختی در فضای سایبری بود. در مجموع، ۳۰ گزارش پژوهشی، مشتمل بر مقاله، فصل کتاب، پایان نامه و رساله و گزارش های موردی منتشر شده توسط سازمان ها که با جنگ شناختی مرتبط بود، شناسایی و با استفاده از تکنیک تحلیل مضمون، واکاوی شد.
یافته ها: بر اساس نتایج، اهداف مهم جنگ شناختی در فضای سایبری عبارت اند از: نفوذ، بی ثباتی، مشروعیت زدایی، تخریب سرمایه اجتماعی، اعتمادزدایی، تفرقه افکنی، اعتبارزدایی، از پای درآوردن حریف و دست کاری قوه شناخت عموم مردم و نخبگان. در سطح دوم، طرح ریزی عملیات شناختی، رصدشناختی، مهندسی شناختی، پویش شناختی، طراحی کمپین شناختی، تحلیل شناختی و تاب آوری، مهار و دفاع در برابر حملات شناختی، به عنوان فعالیت های بسیار مهم و اساسی جنگ شناختی مطرح شد. در سطح سوم، یعنی ابزارها و تاکتیک های جنگ شناختی، هشت مضمون احصا شد که عبارت اند از: فضای سایبری و رسانه های اجتماعی، تولید و انتشار محتوای منفی غیرواقعی، بهره برداری از خطاهای شناختی، جریان سازی اجتماعی، تبلیغات، عملیات روانی، تحریف داده ها و هجوم شناختی. در نهایت، سه مضمون مشتمل بر فناوری های جنگ شناختی، علوم اعصاب شناختی و متخصصان عملیات شناختی، به عنوان زیرساخت های اساسی جنگ شناختی شناسایی شد.
نتیجه گیری: با توجه به اهداف مخرب جنگ شناختی، می توان از طریق آموزش های بعد از پایان حمله، برای برطرف کردن اثر افراد تأثیرپذیر برای حفظ روان در برابر تحریکات عاطفی و اصلاح خطاهای شناختی و نیز برخوردهای قانونی و امنیتی برای پیدا کردن و مجازات دست اندرکاران جنگ شناختی، جهت عبرت گیری عناصر بعدی دشمن در جامعه، در برابر جنگ های شناختی مقابله اثربخشی کرد.
نقش شبکه های اجتماعی مجازی در جامعه پذیری سیاسی جوانان شهر تهران با تاکید بر اعتماد رسانه ای(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات راهبردی ورزش و جوانان دوره ۱۶ زمستان ۱۳۹۶ شماره ۳۸
223 - 243
یکی از مهمترین کارویژه های دولت ها، حفظ، نگهداشت و انتقال ارزش های سیاسی حاکم بر جامعه می باشد که این مهم از طریق عوامل مختلفی از جمله شبکه های اجتماعی مجازی محقق می شود. جوانان به عنوان مهمترین قشر استفاده کننده از شبکه های اجتماعی مجازی، در یکی از حساس ترین مراحل سنی جامعه پذیری سیاسی قرار دارند. با توجه به نتایج تحقیقات موجود، وضعیت جامعه پذیری سیاسی در بین جوانان ایرانی، کمتر از متوسط و میانگین جامعه می باشد. بنابراین بررسی نقش عوامل موثر بر جامعه پذیری سیاسی جوانان، با تاکید بر مطالعه نقش شبکه های مجازی، هدف این پژوهش است.
اساس چارچوب نظری این تحقیق تلفیقی از نظریه گیدنز، آلموند و پاول، ایزابل آنگ و الهیو کاتز و ... می باشد. روش تحقیق بنا بر ماهیت داده های به دست آمده، جزو تحقیقات پیمایشی و شیوه نمونه گیری، تصادفی خوشه ای چندمرحله ای است و حجم نمونه از طریق فرمول کوکران محاسبه شده است.
نتایج تحقیق حاکی از آن است که اعتماد رسانه ای به عنوان تاثیرگذارترین متغیر بر روی جامعه پذیری سیاسی با میزان اثر 452/0 و متغیر میزان استفاده از فضای مجازی با 259/0 و متغیر سابقه استفاده از فضای مجازی با160/0 بر روی متغیر جامعه پذیری سیاسی تاثیرگذار بوده اند، ولی تاثیر متغیرهای زمینه ای و متغیر پایگاه اقتصادی- اجتماعی معنادار نبوده است. به علاوه، یافته ها نشان می دهند که شبکه های اجتماعی مجازی در راستای جامعه پذیری سیاسی غیررسمی عمل می نمایند. بنابراین پیشنهاد می شود در راستای دفاع از فرهنگ سیاسی رسمی کشور، نقش دولت در مدیریت و کنترل فضای مجازی فعالانه تر و پررنگ تر گردد
بازطراحی و به روزرسانی راهبردهای دفاع سایبری بر اساس الگوی امنیتی ناتو(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
راهبرد سال ۳۲ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۱۰۸
357 - 382
حوزه های تخصصی:
در سال های اخیر، به رسیمت شناختن فضای سایبری به عنوان یک عرصه نظامی نوپدید منجر به تغییرات چشمگیری در رویکرد کشورها و سازمان ها به مفهوم دفاع سایبری شده است. ناتو به عنوان یک سازمان نظامی بین المللی نیز تحت تأثیر این روند قرارگرفته است و نزدیک به یک دهه است که فرایند به روزرسانی و بازطراحی راهبرد دفاع سایبری خود را آغاز نموده است. هدف از مقاله حاضر، بررسی تأثیر شناسایی فضای سایبری به عنوان یک عرصه نظامی نوپدید بر راهبرد دفاع سایبری ناتو و تأثیرات این اقدام به شیوه توصیفی تحلیلی است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که به رسیمت شناختن فضای سایبری به عنوان یک عرصه نظامی نوپدید تأثیرات قابل توجهی بر راهبرد دفاع سایبری ناتو در طول سال های اخیر داشته است. ناتو سیاست ها و چارچوب های جدیدی برای مقابله با تهدیدات سایبری ایجاد کرده است و سرمایه گذاری های خود را در تقویت قابلیت های دفاع سایبری به شدت افزایش داده است. علاوه بر این، امنیتی سازی فضای سایبری به عنوان یکی از ضرورت های ایجاد یک راهبرد دفاع سایبری مؤثر نقش برجسته ای در تحقق اصل دفاع جمعی ناتو در بستر سایبر داشته است. با توجه به اهمیت و ضرورت به روزرسانی استراتژی های دفاعی در فضای سایبری بر اساس مقتضیات کنونی و پیچیدگی های حاکم بر این عرصه، نتایج پژوهش حاضر می تواند برای سیاست گذاران، فرماندهان نظامی و محققان فعال در حوزه دفاع سایبری جمهوری اسلامی ایران، منبعی ارزشمند برای ااتخاذ تصمیمات نوآورانه و تدوین راهبردهای مؤثر در این حوزه باشد.