جنگ شناختی

اهداف جنگ شناختی تحول در نحوه نگرش انسان به محیط پیرامون هست و زمینه را برای انجام کاری خاص که به گستردگی کل کشور و تمام افراد جامعه اعم از نیروهای نظامی، غیرنظامی و حتی زنان و کودکان آن جامعه می باشد را مهیا می سازد. دشمنان فرا منطقه ای از سالیان قبل جنگ شناختی را در حوزه های مختلف از قبیل جنگ الکترونیک، جنگ سایبری و جنگ روانی، در فضای مجازی و حقیقی به شدت علیه ایران شروع نموده اند. با توجه به ضرورت به روز نگه داشتن ارتش جمهوری اسلامی ایران با علم و شیوه های نوین جنگ، در این پژوهش این سؤال اصلی مطرح است معماری سازمانی جنگ شناختی ارتش جمهوری اسلامی ایران چگونه باید باشد. جامعه آماری موردتحقیق کلیه معاونت ها، فرماندهان و مدیران و رؤسای آجا که در جایگاه شغلی ۱۸ به بالا قرار دارند است. دلیل توجیهی گزینش این گروه از طبقات شغلی بدین لحاظ است که افراد آن به جهت موقعیت شغلی (سابقه و تجربه) از بهره برداران این علوم در حیطه مسئولیت خود بوده و با شیوه های متنوع کنترل و نظارت (مدیریت مجموعه تحت امر) در ساختار کنونی آجا آشنایی کامل دارند. به همین منظور معماری سازمانی جنگ شناختی را در مجموعه به خوبی لمس می کنند. ازاین رو، پژوهشگران جامعه آماری را به دلیل محرمانه بودن آن، با یک ضریب خاص تعداد آن ها را حدوداً ۱۴۵ نفر در نظر گرفته اند و برابر فرمول کوکران جهت ۴۲ نفر پرسش نامه ارسال می شود. تجزیه وتحلیل اطلاعات و داده های جمع آوری شده از طریق مصاحبه، پرسش نامه و اسناد و مدارک با استفاده از روش تجزیه وتحلیل آمیخته (کمی و کیفی) صورت پذیرفته است.

پژوهش های زیادی در ارتباط با عملیات روانی انجام شده است. همین امر اقتضای آن دارد که از منظری کلان، نسبت به تجمیع دیدگاه ها و تولید رویکردی جامع اقدام شود. پژوهش حاضر به منظور به دنبال ارائه پاسخ به این پرسش است که: مؤلفه های مؤثر بر الگوی عملیات روانی از دیدگاه محققان ایرانی کدامند؟ جهت گردآوری داده ها از روش اسنادی و برای تحلیل داده ها از مرور نظام مند (سال های 1380-1400) استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که: از دیدگاه نویسندگان ایرانی، پنج دسته از مؤلفه ها مدنظر می باشند؛ سه دسته نخست از جنس عوامل مؤثر بوده و شامل عوامل پایه، زمینه ای و تسهیل گر می شود. مؤلفه چهارم مؤثر ناظر بر تاکتیک های عملیات روانی بوده و حوزه های شناختی، هیجانی و رفتاری را شامل می شود. مؤلفه پنجم ناظر بر پیامدهای عملیات روانی است که به نوبه خود سه حوزه جامعه خودی، دشمنان و بازیگران بی طرف را دربرمی گیرد.

جنگ شناختی یکی از انواع عملیات روانی است که در آن دشمن به دنبال ایجاد اخلال در قوه شناخت مردم با استفاده از خطا های شناختی مغز انسان است. در این تحقیق با جمع آوری پرسشنامه، رفتار توده ای به عنوان  مهم ترین خطای شناختی مورد استفاده در جنگ شناختی در بازار ارز شناخته گردید. با استفاده از این یافته اقدام به تعریف شاخصی جهت اندازه گیری شدت جنگ شناختی اعمال شده و برآورد تاثیر آن بر بازار ارز گردید. همچنین با استفاده از برآورد شدت عملیات روانی در هر دوره، تغییرات نرخ ارز پیش بینی گردید. نتایج مدل های رگرسیونی نشان می دهد که اگر با اندازه گیری نرخ حقیقی ارز تاثیر تورم ایران و عمده کشورهای طرف تجاری ایران و یا مطرح در تجارت جهانی بر نرخ دلار خنثی شود، و شوک سیاست پولی در ایران نیز کنترل شود، شاخص رفتار توده ای، که در این مقاله به عنوان نماینده شدت جنگ شناختی استفاده شده است، می تواند نزدیک به 50 درصد از تغییرات ماهانه در قیمت دلار را توضیح دهد. نتایج پیش بینی های انجام شده از حباب روانی نرخ ارز با استفاده از شدت عملیات روانی انجام شده در ماه های قبل، در 45 درصد موارد کمتر از یک انحراف معیار با مقدار واقعی فاصله داشته است. نتایج پیش بینی نرخ ارز نیز در بیش از نیمی از موارد کمتر از ۵ درصد خطا داشتند. این نتایج برای آمادگی در مقابل عملیات روانی دشمن در بازار ارز و طراحی عملیات های ضد جنگ روانی کارگشا خواهند بود.

هدف:نیروی انسانی از مهم ترین سرمایه های سازمان ها بوده که برخورداری آن ها از انگیزش شغلی می تواند یاریگر سازمان ها در رسیدن به اهدافشان باشد. برای ارتقاء سطح این متغیر در نیروی انسانی مطالعات بسیاری انجام شده، ولی در این میان به نقش مؤلفه های جنگ شناختی ، به عنوان عامل تأثیرگذار بر این متغیر کمتر توجه شده است. پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی آموزش مؤلفه های جنگ شناختی بر روی میزان انگیزش شغلی کارکنان یکی از یگان های نیرو مسلح انجام گرفت. روش:پژوهش حاضر نیمه آزمایشی با گروه کنترل و آزمایش بود. با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس تعداد 60 نفر به صورت داوطلبانه انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل گمارش گردیدند. سپس آموزش مؤلفه های هوش معنوی برای گروه آزمایش به مدت 9 جلسه در گروه آزمایش اجرا شد و گروه کنترل از هیچ گونه درمانی برخوردار نشد. در این پژوهش از پرسشنامه سطوح انگیزش شغلی استفاده گردید و داده های به دست آمده به شیوه تحلیل کوواریانس تحلیل شدند. یافته ها ونتیجه گیری:نتایج حاکی از اثربخشی آموزش مؤلفه های هوش معنوی بر روی میزان انگیزش شغلی (03/125f= و 001/0P= 592/0=Eta) کارکنان نظامی بود. یافته های پژوهش حاضر بیانگر آن بودند که آموزش مؤلفه های جنگ شناختی با تاثیر بر نگرش ها و رفتارهای فردی، نگرش کلی نسبت به شغل را شکل داده و رفتارهای فردی را در محل کار ارتقا می دهد.

هدف مقاله حاضر تبین مفهومی و محتوایی جنگ های نوین ازجمله جنگ سایبری، جنگ شناختی، جنگ اطلاعاتی و جنگ ترکیبی است. در این راستا سؤال اصلی مقاله این است که در مفهوم شناسی جنگ های نوین، چه عناصر مشترکی وجود دارد؟ در پاسخ به سؤال فوق این فرضیه مورد سنجش قرار می گیرد که فناوری مهم ترین عنصر مشترک در تمامی جنگ های نوین محسوب می شود. به تعبیری دیگر، درنهایت آنچه باعث شده جنگ های نوینی چون جنگ سایبری، جنگ شناختی و جنگ ترکیبی شکل بگیرد و یا باعث تحول جنگ های کلاسیک ازجمله جنگ اطلاعاتی به ابعاد جدیدی شده است، بحث انقلاب در عرصه فناوری و به ویژه انقلاب سایبری است. در این راستا سطح آمادگی جهت مقابله با چنین جنگ هایی، بستگی فراوانی به سطح دانش و فناوری هر کشوری دارد. با توجه به این امر، مقاله حاضر قصد دارد چهار حوزه جدید جنگ شامل حوزه سایبری، شناختی، اطلاعاتی و ترکیبی را موردبحث و بررسی قرار دهد و ضمن واکاوی مفهومی و محتوایی، نقش برجسته فناوری در ابعاد مختلف آن ها را مورد توجه قرار دهد. روش مورد استفاده در این مقاله، روش توصیفی و تحلیلی و بر پایه روش کتابخانه ای و اینترنتی است.

زمینه و هدف: پیشرفت های انقلابی علوم و فناوری های شناختی، مطالعات ذهن/ مغز را وارد مرحله جدید «کنترل و شبیه سازی مغز» کرده است. روندهای توسعه علوم و فناوری های شناختی و سرمایه گذاری های کلانِ سازمان هایِ تحقیقاتیِ نظامیِ پیشرو دنیا در این حوزه، نشان دهنده ظهور عرصه جدیدی از جنگ با عنوان «عرصه جنگ شناختی» است. با توجه به نوظهور بودن عرصه جنگ شناختی، اختلاف نظرهای زیادی در مفهوم سازی آن وجود دارد. هدف این پژوهش، تحلیل منطقی و مفهومی جنگ شناختی و توصیف و ترسیم شبکه مفهومی آن است. روش: روش های استفاده شده در این پژوهش عبارت اند از: تحلیل برساختی، تحلیل اکتشافی و تحلیل تحویلی متون مرتبط با هدف پژوهش. یافته ها: در مفهوم سازی جنگ شناختی، شش مغالطه منطقی رایج وجود دارد: 1. تحدید جنگ شناختی به سطح روان شناختی؛ 2. تحدید جنگ شناختی به عملیات شناختی؛ 3. تحدید تأثیرشناختی به مداخله شناختی؛ 4. تحدید جنگ شناختی به آسیب شناختی؛ 5. تحدید جنگ شناختی به عملیات نظامی؛ 6. تحدید جنگ شناختی به شناخت در جنگ. هر یک از مغالطه های فوق، نشان دهنده یک عنصر ماهیتی از جنگ شناختی است که شبکه مفهومی آن را نمایان می سازد: علوم و فناوری های جنگ شناختی، جنگ شناختی مبتنی بر تئوری شناختی، اثربخشی جنگ شناختی، ابعاد جنگ شناختی، دامنه جنگ شناختی و عرصه جنگ شناختی. نتیجه گیری: رنسانس علوم و فناوری های شناختی، برتری آینده را برتری شناختی می داند و آن را در گرو قدرت نمایی در عرصه جنگ شناختی ترسیم می کند؛ به همین دلیل، ضروری به نظر می رسد که با ایجاد پژوهشکده های علوم و فناوری های جنگ شناختی، مراکز دفاع شناختی، قرارگاه و فرماندهی رزم شناختی و تربیت افسران جنگ شناختی، زمینه هایی فراهم آورد تا بتوان به سیاست گذاری، خط مشی گذاری، برنامه ریزی و اقدام های عملی برای انجام عملیات های آفندی و پدافندی در عرصه جنگ شناختی پرداخت.

جنگ شناختی، گونه ای از جنگ نرم است که مؤلفه هایی چون پراکندگی مکانی، تکثر مخاطب، عمق تاثیر بر قوای ادارکی - شناختی و توان ایجاد انگاره های ذهنی در فرد و جامعه آن را از دیگر شیوه های نبرد جدا می سازد. فناوری های ارتباطی و ابزار رسانه ای به ویژه فضای سایبر موجب ضریب دهی آثار این جنگ می شود. ماهیت استکبارستیز انقلاب اسلامی و ناتوانی غرب در براندازی از راه عملیات های نظامی، باعث تحمیل جنگ شناختی رسانه ای علیه انقلاب، آرمان های آن و مردم ایران شده است. اندیشه دفاعی امام خامنه ای به عنوان دکترین جامع دفاعی جمهوری اسلامی، در مواجهه با چنین جنگ نامتقارنی، اقتضای مواجهه فعال و طراحی عرصه ای جدید برای دفاع و مقابله دارد و شبکه ملی اطلاعات همان راهبرد دفاعی است. پدیده ای که به شرط اتقان و استقلال، می تواند در برابر جنگ شناختی رسانه ای دشمن صف آرایی نموده و اثرات آن را خنثی نماید. نقش شبکه ملی اطلاعات در این مواجهه هدفی است که پژوهش حاضر به روش توصیفی - تحلیلی در پی آن است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که راه اندازی شبکه ملی اطلاعات آثاری در بُعد ملی و فراملی دارد و منجر به تغییر صحنه نبرد، ایجاد بستر سالم، اقتدار ملی، الگوی رسانه ای، شبکه اطلاعات مقاومت و درنهایت شکست امپراطوری رسانه ای می شود.

جهاد تبیین یک نوع جهاد فرهنگی است که در عرصه ی جنگ نرم، از اهمیت والایی برخوردار است. در تهاجم نرم که دشمن از طریق وارونه نمایی یا تحریف نمودن حقایق و ارزش های جامعه ی هدف، قصد دارد باور و نگرش آن جامعه را با افکار و اهداف خود، هم سو سازد. کارآمدترین ابزار برای مقابله، «جهاد تبیین» است؛ چرا که، رسالت این نوع جهاد، پرده برداشتن از حقایقی است که دشمن تلاش دارد آن ها را پنهان سازد. در این پژوهش، تلاش بر آن است تا با بهره گیری از روش توصیفی- تحلیلی به بررسی شیوه های مقابله با نفوذ دشمن از طریق این ابزار، در کتاب شریف صحیفه سجادیه پرداخته شود. یافته های پژوهش حاکی از آنند که آموزه های امام سجاد (ع) در این کتاب شریف، افزون بر جنگ سخت، در جنگ شناختی و از طریق ابزار جهاد تبیین، نیز  قابل استفاده هستند. مطابق با این آموزه ها، شیوه های مقابله با نفوذ دشمن در بیانات آن حضرت را می توان به دو بخش دفاعی و تهاجمی تقسیم نمود که هر یک از این بخش ها، نیز دارای مؤلفه هایی می باشند.

مخاطب شناسی یکی از مباحث مهم در باورپذیری و تغییر رفتار در جوامع بشری است که رسول خدا(ص)نیز برای هدایت مردم توجه ویژه ای به این امر داشته اند. پژوهش حاضر با بررسی گزارش های تاریخی و استفاده از نظریه شناخت آیت الله جوادی آملی، به دنبال پاسخ به این سؤال است که مخاطبان شناختی عصر نبوی، از جهت شناختی، در چه سطوحی قرار داشتند و اقدام های پیامبر اکرم(ص) در راستای هدایت مخاطبان با توجه به سطوح تعریف شده، چه بوده است؟ در حال حاضر، راه اندازی جنگ شناختی علیه باورهای اسلامی از سوی مخالفان و داشتن نقشه راه برای مقابله با این جنگ، بررسی این مسئله را ضروری می سازد. بررسی ها نشان می دهد که قدرت شناخت مخاطبان رسول خدا(ص) در جنگ شناختی توسط جبهه باطل، مورد آسیب قرار گرفت و مخاطبان، گرفتار ناهماهنگی در بُعد نظر و عمل شدند. رسول خدا(ص) با آسیب شناسی دقیق در حوزه شناختی مخاطب، و با تزریق آگاهی به جامعه و رفع موانع شناختی درباره هر باور به صورت جداگانه، بین قوای شناختی هماهنگی ایجاد کرد و باورهای اسلامی را در وجود مخاطبان خود بر اساس ظرفیت مخاطب نهادینه کرد.

هدف: جنگ شناختی یا نبرد شناختی، نسل پنجم جنگ ها در ادبیات سیاسی و نظامی رایج در دنیا است که سه هدف اصلی فروپاشی اجتماعی، فروپاشی ساختاری و فروپاشی سرزمینی، از طریق دو راهبرد اصلی بی ثبات سازی و نفوذ به صورت هدفمند، با بهره گیری از مجموعه ای از فناوری های همگرا دنبال می کند. راه حل مقابله با جنگ شناختی در حوزه علوم اجتماعی و روان شناسی اجتماعی، آمادگی شناختی، توانمندسازی شناختی یا ارتقای شناختی شهروندان یک جامعه و کشور است که رهبری معظم انقلاب با تکیه بر ادبیات بومی و اسلامی از آن تحت عنوان «جهاد تبیین» یا «نهضت روشنگری» تعبیر نموده اند. هدف این پژوهش طراحی و تبیین الگوی مفهومی جنگ شناختی وتصویر سازی مطلوب از جهاد تبیین در مقابله با جنگ شناختی است. روش: رویکرد پژوهش اکتشافی و روش پژوهش از نوع تحلیل محتوا با استفاده از اسناد کتابخانه ای و بیانات و رهنمودهای مقام معظم رهبری است. یافته ها: یافته های پژوهش بیانگر آن است که چنانچه جهاد تبیین به صورت صحیح و اصولی انجام گیرد می تواند به عنوان یک راهکار اثربخش در مواجهه و مقابله با جنگ شناختی در بعد روان شناسی شناختی و جامعه شناسی شناختی مفید واقع شود و به تقویت وحدت اجتماعی و بازسازی اعتماد عمومی منجر گردد. نتیجه گیری: پس از واکاوی مفهومی و ارائه مدل نظری از جنگ شناختی در بستر مجموعه ای از فناوری های همگرا، نسبت به طراحی الگو و تصویرسازی مطلوب از مسئله جهاد تبیین برگرفته از منظومه فکری رهبری معظم انقلاب اقدام شده است و در بخش پایانی پژوهش، پیشنهادات و تجویزات راهبردی در خصوص مقابله با جنگ شناختی در سطح جامعه شناسی شناختی ارائه شده است.

نامه «9» ماده ای مقام معظم رهبری(مد ظله العالی) به ریاست محترم جمهور، به مفهوم «پذیرش» و «هشدار» نسبت به «برنامه جامع اقدام مشترک» می باشد. ایشان در این نامه، بر ضرورت «گذار از تحریم» به گونه ای ساختاری تأکید داشتند. در این فرایند، ایشان با استناد به بند «3» مصوبه مجلس شورای اسلامی در تبیین نشانه های نقض «برجام» بر این موضوع تأکید داشتند که عبور از دوران گذار، نیازمند تضمین های قوی و کافی برای جلوگیری از تخلف طرف مقابل خواهد بود. ریاست محترم جمهور نیز در پاسخ به نامه «9» ماده ای معظمٌ له، بر این موضوع تأکید نمودند که رئیس جمهور آمریکا و کمیساریای سیاست خارجی اتحادیه اروپا، موضوع مربوط به اجرای برنامه جامع اقدام مشترک برای لغو تحریم ها را اعلام داشته اند و از این رو، ساختار تحریم ها شکسته شده است. اگرچه چنین رویکردی در ادامه تفکر راهبردی جمهوری اسلامی ایران برای گذار از بحران محسوب می شود، اما واقعیت های در حال ظهوری شکل گرفته که نشان می دهد دو رویکرد نسبتاً متفاوت درباره چگونگی اجرای برنامه جامع اقدام مشترک در حال ایجاد است که هر دو رویکرد بر ضرورت گذار از تحریم ها تأکید دارد؛ اما واقعیت آن است که اگر تحریم ها برداشته نشود و صرفاً بخشی از آنها محدود و یا تعلیق گردد، در آن شرایط، نیازهای اقتصادی دولت برای پاسخگویی به انتظارات فزاینده گروه های اجتماعی افزایش خواهد یافت. بسیاری از نشانه های دوران موجود، بیانگر آن است که جامعه و نظام اجتماعی در وضعیت «انتظارات فزاینده» قرار گرفته است؛ به گونه ای که اگر تحریم ها، به ویژه تحریم های مالی و انسداد سوئیفت بانکی پایان پیدا نکند، دولت نه تنها در تأمین نیازهای اقتصادی جامعه با مشکلاتی روبه رو می شود، که حتی زمینه برای ظهور تضادهای جدیدی در فضای رقابت نخبگان ایجاد خواهد شد.  

ضرورت جهان کنونی موجب شده است بسیاری از کشورهای پیشرفته سازمان های خود را پیوسته بررسی، تحلیل و نقد کنند و شیوه های نو و سازگار با ضرورت های جهان کنونی را برپا و کارآمد کنند. نیروی انسانی از مهم ترین  سرمایه های سازمان ها بوده که برخورداری آن ها از رضایت شغلی می تواند یاریگر سازمان ها در رسیدن به اهدافشان باشد. برای ارتقاء سطح این متغیر در نیروی انسانی در سطح نیروهای مسلح مطالعات بسیاری انجام شده، ولی در این میان به نقش و اهمیت جنگ شناختی، به عنوان عامل تأثیرگذار بر این متغیرهای شغلی ازجمله رضایت شغلی کمتر توجه شده است. پژوهش حاضر باهدف تعیین بررسی میزان تأثیر آموزش مؤلفه های جنگ شناختی بر میزان عملکرد شغلی کارکنان یکی از یگآن های نزاجا انجام گرفت. پژوهش حاضر نیمه آزمایشی با پیش آزمون –پس آزمون و پیگیری است. با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس تعداد 16 نفر به صورت داوطلبانه انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل گمارده شدند. سپس آموزش مؤلفه های جنگ شناختی برای گروه آزمایش به مدت 7 جلسه در گروه آزمایش اجرا شد و گروه کنترل از هیچ گونه آموزشی برخوردار نشد. در این پژوهش از پرسشنامه رضایت شغلی ... استفاده گردید و داده های به دست آمده به شیوه تحلیل کوواریانس تحلیل شدند. یافته های پژوهش حاضر بیانگر آن بودند که کاربرد آموزش مؤلفه های جنگ شناختی در فضای کار برای کارکنان نظامی می تواند در ارتقاء مؤلفه های شناختی در حوزه کاری و ملی و همچنین افزایش آگاهی و بالا بردن رضایت شغلی آن ها مؤثر باشد.

هدف: جنگ شناختی، سلاحی کردن یا سلاح سازی از افکار عمومی، از طریق یک نهاد خارجی، به منظور تأثیرگذاری بر سیاست های عمومی و دولتی و بی ثبات کردن نهادهای عمومی است. جنگ شناختی مانند جنگ روانی و جنگ اطلاعاتی، به شدت بر فناوری های ارتباطی و اطلاعاتی جدید، به ویژه هوش مصنوعی متکی است. این مطالعه با هدف تدوین نقشه راه جنگ شناختی در رسانه های نوین اجرا شده است و در این راستا، به چهار سؤال اساسی در زمینه اهداف، فعالیت های اساسی، تاکتیک ها و ابزارها و همچنین، زیرساخت های کلیدی لازم پاسخ داده می شود. روش: این پژوهش از نظر فلسفی از نوع تفسیرگرایی، از نظر رویکرد از نوع استقرایی و از نظر استراتژی، مبتنی بر مرور روایتی ادبیات است. علت استفاده از مرور روایتی، غنی نبودن ادبیات موجود در زمینه جنگ شناختی در فضای سایبری بود. در مجموع، ۳۰ گزارش پژوهشی، مشتمل بر مقاله، فصل کتاب، پایان نامه و رساله و گزارش های موردی منتشر شده توسط سازمان ها که با جنگ شناختی مرتبط بود، شناسایی و با استفاده از تکنیک تحلیل مضمون، واکاوی شد. یافته ها: بر اساس نتایج، اهداف مهم جنگ شناختی در فضای سایبری عبارت اند از: نفوذ، بی ثباتی، مشروعیت زدایی، تخریب سرمایه اجتماعی، اعتمادزدایی، تفرقه افکنی، اعتبارزدایی، از پای درآوردن حریف و دست کاری قوه شناخت عموم مردم و نخبگان. در سطح دوم، طرح ریزی عملیات شناختی، رصدشناختی، مهندسی شناختی، پویش شناختی، طراحی کمپین شناختی، تحلیل شناختی و تاب آوری، مهار و دفاع در برابر حملات شناختی، به عنوان فعالیت های بسیار مهم و اساسی جنگ شناختی مطرح شد. در سطح سوم، یعنی ابزارها و تاکتیک های جنگ شناختی، هشت مضمون احصا شد که عبارت اند از: فضای سایبری و رسانه های اجتماعی، تولید و انتشار محتوای منفی غیرواقعی، بهره برداری از خطاهای شناختی، جریان سازی اجتماعی، تبلیغات، عملیات روانی، تحریف داده ها و هجوم شناختی. در نهایت، سه مضمون مشتمل بر فناوری های جنگ شناختی، علوم اعصاب شناختی و متخصصان عملیات شناختی، به عنوان زیرساخت های اساسی جنگ شناختی شناسایی شد. نتیجه گیری: با توجه به اهداف مخرب جنگ شناختی، می توان از طریق آموزش های بعد از پایان حمله، برای برطرف کردن اثر افراد تأثیرپذیر برای حفظ روان در برابر تحریکات عاطفی و اصلاح خطاهای شناختی و نیز برخوردهای قانونی و امنیتی برای پیدا کردن و مجازات دست اندرکاران جنگ شناختی، جهت عبرت گیری عناصر بعدی دشمن در جامعه، در برابر جنگ های شناختی مقابله اثربخشی کرد.

برای داشتن افرادی توانمند که بتوانند هوشمندانه از فناوری های روز استفاده نمایند باید جامعه از سطح سواد بالایی در تمامی زمینه ها برخوردار باشند.سواد در دنیای کنونی صرفاً داشتن سواد خواندن و نوشتن نیست بلکه یک جامعه فعال و هوشمند باید به انواع سوادها مسلط باشند. یکی از انواع سوادهایی که جامعه باید به آن آشنا باشند، سواد رسانه می باشد. از اقشاری که همواره در معرض هجوم پیام های رسانه و جنگ شناختی دشمن بوده، سازمان های نظامی و کارکنان وابسته به آن می باشد. هدف این پژوهش شناسایی و راهکارهای ارتقاء سواد رسانه ای دانشجویان دانشگاه های افسری آجا در مواجهه با جنگ شناختی بوده به نحوی که با تقویت سواد رسانه ای بتوانند از ایمنی ذهنی بالایی برخوردار بوده و آسیب پذیر کمتری داشته باشند. تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی می باشد. جامعه آماری در این تحقیق اسناد و مدارک کتابخانه و رساله ها و پایان نامه و همچنین مصاحبه با 11 نفر از صاحب نظران حوزه جنگ شناختی و سواد رسانه ای می باشد. در این تحقیق داده های حاصل از مصاحبه با صاحب نظران و اسناد و مدارک و مطالعات پیشین جمع آوری و با استفاده از نرم افزار MAXQDA تلخیص، کدبندی و تجزیه وتحلیل گردید. نتیجه ای که از این تحقیق به دست آمد نشان دهنده این است که با در نظر گرفتن ابعاد ساختارهای دانش، مهارت های رسانه ای و مرکز تصمیم گیری شخصی تحت 13 مؤلفه و 63 راه کار اجرایی می توان در دانشگاه های افسری ارتش جمهوری اسلامی ایران سواد رسانه ای دانشجویان را ارتقا بخشید به نحوی که در مواجهه با جنگ شناختی بتوانند عملکرد مناسبی داشته باشند.

تحقق، استمرار و استدامت انقلاب اسلامی دستاورد های فراوانی در سطح جهان داشته است. یکی از مهم ترین دستاورد ها، چالش اندیشه ای نظام سکولار و احیای تفکر دینی است. ماهیت دینی نظام جمهوری اسلامی باعث ایجاد ترس در دشمن گردیده و سبب شده قدرت های استکباری مکتبی، وجود نظام جمهوری اسلامی را به عنوان یک تهدید به حساب آورده و به فکر مقابله همه جانبه با آن بیفتند. یکی از مسائل مقابله ای دشمنان که ریشه در تفکرات شناختی ادراکی آنان داشته و باعث ایجاد اختلال در نظام فکری می شود، طرح شبهات پیرامون ناکارآمدی دین، فقه حکومتی و تعارض با مدل های مدیریتی و القای تضاد با محوریت انسان است. تمام سعی دشمن در این سال ها بر این بوده که از طریق نفوذ به زیر ساخت عرصه های مختلف در سطح کشور، تلاش خود را جهت هماهنگی اقدامات عملیاتی به کار گیرد. نگارنده در تلاش است با بررسی راهبردی تلاش دشمن در جنگ شناختی به مواجهه علیه جمهوری اسلامی ایران در عرصه حاکمیت بپردازد. نوع تحقیق توصیفی تحلیلی است و احصای داده ها برمبنای مطالعات کتابخانه ای شکل گرفته و نتایج آن سبب تصمیم گیری متناسب پیرامون عملیات روانی دشمن و کاهش آسیب های حاصل از ایجاد اختلال در نظام محاسباتی مسئولان و مردم با بهره مندی از قدرت رسانه ای تبلیغی و همچنین، برنامه ریزی متناسب، منسجم و هوشمند نسبت به بر هم زدن معادلات دشمنان در عرصه حاکمیت و به تبع آن، اقدامات تقابلی به جهت خنثی سازی پیشروی ها است. نگارنده در تلاش است با بررسی راهبردی تلاش دشمن در جنگ شناختی به مواجهه علیه جمهوری اسلامی ایران در عرصه حاکیت بپردازد. نوع تحقیق توصیفی- تحلیلی است و احصاء داده ها بر مبنای مطالعات کتابخانه ای شکل گرفته و نتایج آن سبب تصمیم گیری متناسب پیرامون عملیات روانی دشمن و کاهش آسیب های حاصله از ایجاد اختلال در نظام محاسباتی مسئولین و مردم با بهره مندی از قدرت رسانه ای تبلیغی و همچنین برنامه ریزی متناسب، منسجم و هوشمندانه نسبت به برهم زدن معادلات دشمنان در عرصه حاکمیت و به تبع آن اقدامات تقابلی به جهت خنثی سازی پیشروی ها، می باشد.

هدف : هدف از نگارش این مقاله، تلاش برای شناخت قرآنی- روایی اهداف، ابعاد و روشهای یکی از مهم ترین و پیچیده ترین تهدیدهای وجودی- ماهیتی علیه نظام و حاکمیت دینی؛ یعنی «نفوذ راهبردی» بود. روش: پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی است که به روش کتابخانه ای و مبتنی بر روش تفسیر اجتهادی با گرایش تفسیر موضوعی تدوین شده است. آیات قرآن و روایات بر پایه مؤلفه های مرتبط و اثرگذار در «نفوذ راهبردی» معادل یابی تطبیقی، تحلیل محتوا، مفهوم سازی و مقوله بندی شده اند. یافته ها: «نفوذ راهبردی» که با محوریت جنگِ شناختی- ادراکی صورت می پذیرد، همه ابعاد بینشی- معرفتی، نگرشی- انگیزشی و کنشی- منشی نظام دینی را در سطوح ساختاری، نهاد رهبری، حاکمان، نخبگان و توده مردم هدف قرار می دهد. این نوشتار به نفوذ راهبردی در حوزه «نگرشی- انگیزشی» پرداخته است. نتیجه گیری: معتبرسازی اصل و رأی نظام سلطه در قالب تغییر زاویه دید نسبت به نظام باطل، پذیرش مرجعیت حاکم به طاغوت و عبور از جهاد کبیر، نخستین گام آن است. ناپپدانمایی دشمنیِ دشمن از طریق بازتعریف معیارهای دشمن شناسی، به هم ریختن مرزبندی ها با دشمنان، امتزاج حق و باطل، تزیین دشمن و تبدیل تبرّی از دشمن به تولّی و موالات، خودی پنداری دشمن، مرجعیت سازی و اعتباریابی مُحَرَّف و تغییر مرجعیت فکری- رفتاری، تغییر گروه مرجع توده مردم و تلاش برای تغییر مرجعیت فرهنگی، ابعاد دیگر چنین نفوذی است. در حوزه حکمرانی نیز تغییر معیارها و سنجه ها با تبدیل معیارگرایی به شخصیت گرایی، تغییر تلقی از حکمرانی در مسئولان، تغییر ترجیحات و شکل دهی خط تردید، گامهای پسین آن را تشکیل داده است.  

این پژوهش با هدف تبیین راهکارهای آینده پژوهانه مقابله با جنگ شناختی غرب علیه جمهوری اسلامی ایران انجام شد. پژوهش با روش تحلیل مضمون اجرا شده است و در زمره تحقیقات اکتشافی جای می گیرد و هدف آن اکتشاف ابعاد، مؤلفه ها و شاخص ها می باشد. این تحقیق از نظر نحوه گردآوری اطلاعات جزو تحقیقات توصیفی پیمایشی است و با توجه به ماهیت، ویژگی ها، اهداف ونتایج حاصل از آن، از نوع کاربردی است و روش انجام آن کیفی می باشد. نمونه آماری در پژوهش های کیفی از قبل مشخص نیست و بر اساس نقطه اشباع نظری مشخص می شود وتا زمانی که اطلاعات جدید بدست نیاید فرایند مصاحبه متوقف می شود. بر همین اساس جامعه آماری این پژوهش، شامل بخشی از مسئولین، مقامات لشگری و کشوری، مدیران و کارشناسان به تعداد 30 نفر متخصص در موضوع پژوهش می باشند. این افراد در مورد جنگ شناختی دارای سوابق علمی و اجرایی به عنوان صاحب نظر هستند. ابزار پژوهش مصاحبه نیمه ساختاریافته است. پایایی ابزار پژوهش به کمک ابزار های چندگانه الف) ارزیابی یافته های کیفی، ب) تکنیک سه سویه سازی (ترکیب و تلفیق)، ج) پایایی در مصاحبه، پایایی کدگذاری مصاحبه ها بررسی شد. نتایج پژوهش نشان داد که راهکارهای آینده پژوهانه جنگ شناختی شامل ماهیت جنگ شناختی با 8 مضمون سازماندهنده، ابزراهای جنگ شناختی با 5 مضمون سازماندهنده، ساختار جنگ شناختی با 7 مضمون سازماندهنده، کارکردهای جنگ شناختی با 5 مضمون سازماندهنده، روندهای آتی جنگ شناختی با 6 مضمون سازماندهنده، راهکارهای سلبی با 6 مضمون سازماندهنده، و راهکارهای ایجابی با 8 مضمون سازماندهنده می باشد.

تغییر راهبرد دشمنان انقلاب اسلامی از جنگ سخت به جنگ نرم ، با بهره مندی از تاکتیک های تحریم و تحریف با هدف تسلیم ملت ایران در عرصه ی نبردِ اراده ها و جنگ روایت ها ، ضرورت جهاد تبیین را بیش از پیش نشان می دهد. در این تحقیق هدف اصلی شناخت الزامات راهبردی تحقق فریضه جهاد تبیین است و سؤال تحقیق عبارتست از این که الزامات راهبردی اثربخش در اجرایی شدن فریضه جهاد تبیین کدام اند؟ نوع تحقیق کاربردی و روش انجام تحقیق توصیفی و موردی – زمینه ای است. نتایج بدست آمده بیانگر آن است که برای اجرایی شدن این فریضه باید در چهار سطح شناسایی و برآورد اولویت های تبیینی، سازماندهی ظرفیت ها و منابع، آموزش عناصر تبیین گر و طرح ریزی عملیاتی در اجرای راهبردها اقدام گردد.

این پژوهش با هدف تبیین راهبردهای آینده پژوهانه مقابله با جنگ شناختی غرب علیه ایرانیان در حوزه دریایی انجام شده و بر اساس روش تحلیل مضمون اجرا گردید. این پژوهش در زمره تحقیقات اکتشافی است که هدف آن اکتشاف ابعاد، مؤلفه ها و شاخص ها بوده و با توجه به ماهیت، ویژگی ها، اهداف و نتایج حاصل از آن، از نوع کاربردی و روش انجام آن کیفی می باشد. جامعه آماری این پژوهش، شامل 30 نفر از مسئولین، مقامات لشکری و کشوری، مدیران و کارشناسان حوزه دریایی، متخصص یا صاحب نظر در موضوع پژوهش هستند. ابزار پژوهش، مصاحبه نیمه ساختاریافته است. پایایی ابزار پژوهش به کمک ابزار های چندگانه؛ الف) ارزیابی یافته های کیفی، ب) فن سه سویه سازی (ترکیب و تلفیق)، ج) پایایی در مصاحبه، پایایی کدگذاری مصاحبه ها بررسی شد. یافته های پژوهش نشان داد که راهبردهای آینده پژوهانه جنگ شناختی در حوزه دریایی شامل شناخت ماهیت جنگ شناختی دریاپایه با 8 مضمون سازمان دهنده، بسترهای آن با 5 مضمون سازمان دهنده، تقویت ساختار جنگ شناختی دریاپایه با 7 مضمون سازمان دهنده، ویژگی های این جنگ با 5 مضمون سازمان دهنده، روندهای در دستور دشمن در جنگ شناختی در حوزه دریایی با 6 مضمون سازمان دهنده، راهبردهای سلبی جنگ شناختی دریاپایه با 6 مضمون سازمان دهنده و راهبردهای ایجابی مقابله با جنگ شناختی دریاپایه با 8 مضمون سازمان دهنده است.