تحلیل اثرات متقابل

پژوهش «آینده پژوهی ایران» با هدف تلاش برای شناسایی روندها، چالش ها و متغیرهای احتمالی پیش رو با سامان دهی و جمع بندی نظرات شهروندان و خبرگان و سپس انعکاس آن به منظور ایجاد آمادگی لازم برای انواع آینده های ممکن، محتمل و مطلوب پیش روی جامعه ایران انجام شده است. به این منظور مراحل چهارگانه روش شناسی شامل: 1. نظرسنجی عمومی برای شناسایی متغیرها، 2. رتبه بندی متغیرها توسط کارشناسان برگزیده، 3. برگزاری پنل خبرگان برای شناسایی اثرات متقابل متغیرها و 4. تحلیل های آماری و نرم افزاری ماتریس اثرات متقابل انجام شده است. پس از شناسایی 100 متغیر نخست، به منظور تحلیل یکپارچه اثرات متقابل میان متغیرها از روش «تحلیل ساختاری» و نرم افزار میک مک که یکی از ابزارهای «آینده نگاری استراتژیک» به حساب می آید، استفاده شده است. یافته های این پژوهش نشان می دهد هرچند «سرنوشت پرونده هسته ای» با اهمیت ترین متغیر پیش رو است، اما مهم ترین متغیرهای ایران در سال 1394 که هم زمان بیشترین تأثیرگذاری و تأثیرپذیری را بر سایر متغیرها دارند، عبارتند از: سرمایه اجتماعی، نزاع های سیاسی جریان های قدرت و انتخابات مجلس شورای اسلامی.

در این مقاله با استفاده از روش تحلیل احتمالاتی اثرات متقابل، سناریوهایی را برای مسائل فضای مجازی ایران در سال ۱۳۹۵ ارائه خواهیم کرد. در پژوهش سالانه «آینده پژوهی ایران ۱۳۹۵» با پویش و پایش محیط ایران و از طریق روش های متفاوت گردآوری داده و اخذ نظرات خبرگان و کارشناسان حوزه های مختلف، تعداد 195 متغیر مشخص شده که برای ایران در سال ۱۳۹۵ دارای اهمیت متوسط به بالا هستند. از میان این متغیرها، تعداد هفت مورد در حوزه فضای مجازی تعریف می شوند و برخی دیگر از متغیرها نیز در ارتباط با فضای مجازی قرار داشتند. در این مقاله با مبنا قرار دادن هفت متغیر اصلی و سایر متغیرهای مرتبط، شش گمانه برای فضای مجازی ایران در سال ۱۳۹۵ برساخته ایم. سپس از روش تحلیل احتمالاتی اثرات متقابل برای ساخت سناریوها استفاده شده است. بدین منظور ابتدا احتمال وقوع هر یک از گمانه ها با نظر خبرگان تخمین زده شده، پس ازآن اثرات متقابل وقوع یا عدم وقوع هر یک از گمانه ها بر یکدیگر را نیز تخمین زده ایم تا ماتریس های احتمالات شرطی این شش گمانه شکل بگیرد. برای تحلیل داده ها از نرم افزار Smic-Prob Expert که یکی از ابزارهای آینده نگاری راهبردی مکتب فرانسوی (لا پراسپکتیو) است استفاده شده است. از طریق نرم افزار، موقعیت ۶۴ سناریوی ممکن برای فضای مجازی ایران در سال ۱۳۹۵ به همراه تخمین احتمال هرکدام محاسبه شده است. نتایج نشان داد سناریوهای دارای بیشترین احتمال که مبتنی بر تداوم وضعیت کنونی هستند، آینده مطلوبی برای فضای مجازی ایران در سال پیش رو ترسیم نمی کنند.

نیروهای پیشران موجود در محیط که نحوه برهم کنش عوامل تأثیرگذار در هر پدیده ای را تعیین می کنند، نقش مهمی در شکل دادن به آینده دارند. هدف از این پژوهش، شناسایی و رتبه بندی نیروهای پیشران مؤثر بر وضعیت آینده رسانه های دیجیتال بوده است. ب ه همین منظور، در گام نخست، برای فهم تغییراتی که در حوزه رسانه های دیجیتال در حال رخ دادن است، از تکنیک پویش محیطی استفاده شد و فهرستی از 12 نیروی مؤثر بر حوزه رسانه های دیجیتال؛ مشتمل بر دنیای مجازی، دنیای هوشمند، پاسخگویی آنلاین به نیازها، فناوری های سیار، ابزارهای پیشرو، امنیت اطلاعات، فناوری فلش، کلان داده، تغییرات قیمت فناوری، میزان نفوذ اینترنت، فناوری های سبز و سایر علوم احصا شد. در گام دوم، روش تحلیل اثر متقابل و الگوریتم پیج رنک برای شناسایی میزان تأثیر این پیشران ها مورد استفاده قرار گرفت و برای این منظور، پیشران های کلیدی در اختیار 14 نفر از خبرگان دانشگاهی و اجرائی قرار داده شد تا نظر آنان پیرامون تأثیر هر پیشران بر سایر پیشران ها احصا شود. یافته ها نشان می دهد که سه پیشران فناوری های سیار (میزان تأثیر 10/7 درصد)، تغییرات قیمت تکنولوژی (میزان تأثیر 9/6 درصد) و میزان نفوذ اینترنت (میزان تأثیر 9/5 درصد) به ترتیب، سه پیشران مؤثر حوزه رسانه های دیجیتال هستند.

آینده روابط جمهوری اسلامی ایران با عربستان سعودی و ابعاد احتمالی آن، موضوعی است که برای پژوهش گران و کارگزاران سیاسی دو کشور و دیگرکشورهای مؤثر در غرب آسیا بسیار مهم است. ما در این پژوهش آینده این روابط را در افق زمانی 2030 میلادی واکاوی کردیم. در این پژوهش سناریوهای محتمل در روابط دو کشور را با روش آینده پژوهی تلفیقی به دست آوردیم. در پاسخ به این  سؤال که سناریوهای محتمل در روابط  ایران و عربستان در افق زمانی سال 2030 میلادی چه خواهد بود؟ به سه سناریوی برتر رسیده ایم :"پایان تردیدها"، "آشوب سازنده"و"ایستاده بامشت"، که روابط احتمالی دو کشور را تصویر می کنند. پیشروی فزاینده محور مقاومت (سناریوی آشوب سازنده) و یا توازن دو جبهه (سناریوی ایستاده با مشت) بالاترین احتمال را در سال 2030 میلادی خواهند داشت. این وضعیت های احتمالی شامل شگفتی سازها در روابط طرفین نخواهد بود. ما هم چنین احتمال تحقق و مطلوبیت هر سناریو و نیز نسبت سناریوها با سیاست جاری جمهوری اسلامی ایران را بررسی کردیم.

برندسازی کارفرما یک استراتژی بازاریابی است که به بقای کارفرمایان در بازار رقابتی جذب و نگهداری نیروی کار کمک می کند. این پژوهش با هدف شناسایی اثرات متقابل متغیرهای کلیدی برندسازی کارفرما در صنعت فاوا صورت گرفت. این تحقیق ازنظر نوع، ترکیبی از روش های اسنادی و پیمایشی و ازنظر ماهیت بر اساس روش های جدید علم آینده پژوهی، تحلیلی و اکتشافی است. ابتدا بامطالعه ادبیات تحقیق، متغیرهای برندسازی کارفرما استخراج شدند و با آراء خبرگانِ عرصه منابع انسانی پرسشنامه ای مشتمل بر 13 متغیر برندسازی کارفرما، به منظور سنجش میزان اثرگذاری متغیرهای برندسازی کارفرما بر یکدیگر طراحی گردید. روایی محتوایی و اعتبار پرسشنامه موصوف موردسنجش و تائید قرار گرفت. 26 متخصص و خبره در خصوص میزان اثرگذاری متغیرها بر یکدیگر نظر دادند. نوآوری این تحقیق تحلیل اثرات متقابل متغیرهای کلیدی برندسازی کارفرما، است. اطلاعات به دست آمده با استفاده از نرم افزار میک مک تحلیل شد و نتایج این تحقیق جایگاه متغیرهای برندسازی کارفرما در صنعت فاوا، از حیث اثرگذاری و اثرپذیری و نقش آن ها را در برندسازی کارفرما تعیین می نماید.

برنامه ریزی برای آینده صنایع در شرایط عدم قطعیت، نیازمند تدوین سناریوی آینده پژوهانه است. این کار نیازمند دانش، هزینه و زمان است و انجام آن برای همه بنگاه های کوچک و بزرگ امکان پذیر نیست. از طرف دیگر، گاهی سناریوهای موجود تدوین شده در سطوح مختلف و با رویکردهای مختلف، می تواند برای ذینفعان این حوزه قابل استفاده باشد. هدف از این تحقیق آن است که نحوه ارتباط بین سناریو سطح صنعت و سطح بنگاه را در قالب مطالعه موردی صنعت کفش استخراج کند. ابتدا رویکردهای مختلف ادغام سناریوها شناسایی شد. سپس با روش PESTEL و پورتر و مصاحبه های نیمه ساختاریافته با نظر خبرگان صنعت 30 عامل مؤثر بر صنعت شناسایی شد و 11 عامل بااهمیت و دارای عدم قطعیت تشخیص داده شد و درنهایت با ابزار میک مک دو عدم قطعیت مهم اندازه بنگاه و توان رقابت شناسایی شد و با روش GBN، چهار سناریوی فیل های پرنده، گیوه بابانوئل، عصر دایناسورها و آل استار کدخدا برای صنعت کفش استخراج شد. در گام بعدی با استفاده از رویکرد زورک در اتصال سناریوها و استفاده از نظر خبرگان، سناریوهای سطح صنعت به سناریوهای باورپذیر در سطح بنگاه در دو اندازه بنگاه بزرگ و کوچک تعمیم داده شد تا باعث تصمیم گیری بهتر مدیران این بنگاه ها شود. نتایج این تجربه می تواند گامی برای توسعه و اتصال سناریوها باشد.

تبیین موضوع: رشد سریع صنعت گردشگری که ناشی از رشد شتابنده درآمد در این حوزه در دهه های اخیر از یک سو و تغییر مستمر و عدم قطعیت بالای حوادث مؤثر در این بخش از سوی دیگر، لزوم بهره گیری از روش های نوین آینده پژوهی و برنامه ریزی کلان و بلندمدت را بیش از پیش نمایان ساخته است. لذا هدف اصلی این پژوهش، تدوین سناریوهای آینده گردشگری میبد و آزمون پابرجایی راهبردهای گردشگری اجتماعی پایدار می باشد. روش: در پژوهش حاضر، ترکیبی از روش های دلفی، پویش محیطی PEST و تحلیل اثرات متقابل استفاده شده است. پارامترهای کلیدی گردشگری اجتماعی پایدار تجمیع شده و با استفاده از پرسشنامه تحلیل اثرات متقابل با نظر خبرگان عدم قطعیت های کلیدی شناسایی شدند. سپس با استفاده از عدم قطعیت های کلیدی سه سناریو با نام های میبد طلایی (خوشبینانه)، آینده قابل پیش بینی (مناسب) و رکود (بدبینانه) تدوین گردید. یافته ها: پیشینه تاریخی و جاذبه های منحصر به فرد، مدیریت تخصصی، برنامه ریزی سیستمی و سیاست خارجی و روابط بین الملل از تأثیرگذارترین پارامترها و شهر جهانی زیلو، امکانات خدماتی و رفاهی قابل رقابت، کیفیت شبکه راههای زمینی و هوایی و ارتقاء فناوری در گردشگری، از تأثیرپذیرترین پارامترها، تغییرات نرخ ارز متغیر اهرمی ثانویه، کنترل بازار وآداب و رسوم و مراسمات آیینی متغیر مستقل، سرمایه گذاری در بخش گردشگری به عنوان متغیر هدف شناخته شده است. همچنین ظرفیت سازی برای گردشگری در عصر ارتباطات و انسجام اجتماعی به عنوان متغیرهای تنظیمی در گردشگری اجتماعی پایدار میبد شمار می رود. نتیجه گیری: نتایج کسب شده از تجزیه و تحلیل و ارزیابی راهبردهای گردشگری اجتماعی پایدار بیانگر این موضوع است که تعدادی از راهبردها تنها در یک یا دو سناریو، مفید و قوی ملحوظ می شوند و در بقیه دچار ضعف هستند. بنابراین لحاظ کردن راهبردهای چند وجهی که بتواند در موقعیت های متفاوت، پاسخگوی موقعیت باشند، لازم و ضروری به نظر می رسد.

طی دهه های گذشته ساختارها و نهادهای اجتماعی از جمله خانواده متأثر از پدیده هایی همچون مدرنیسم، جهانی شدن و گسترش شبکه های ارتباطی دچار تحولات فراوانی شده است. دگرگونی در الگوی ازدواج و سن ازدواج از حوزه های متأثر از این تغییرات است. در کشور ما نیز تأخیر در ازدواج و تشدید تجرد در سالیان اخیر روند فزآینده ای داشته است. هدف این پژوهش نیز شناسایی و بررسی پیش ران های مؤثر بر مسئله تجرد در ایران است. برای دستیابی به این هدف پس از بررسی و تحلیل اسناد، مطالعات، نظریات و همچنین مصاحبه با خبرگان فهرستی شامل 104 عامل مؤثر بر تجرد در ایران تهیه و سپس با استفاده از روش دلفی درنهایت 19 پیش ران مؤثر بر تجرد در ایران انتخاب شد. این پیش ران ها پس از قرارگرفتن در ماتریس آثار متقابل طراحی شده در اختیار 11 نفر از خبرگان قرار گرفت و تجمیع نظرات آنها درباره تأثیرگذاری و تأثیرپذیری هرکدام از پیش ران ها در ماتریس اثرات متقابل وارد شد. با تحلیل خروجی های نرم افزار میک مک، میزان تأثیرگذاری و تأثیرپذیری هر یک از پیش ران ها مشخص شد. براین اساس عواملی نظیر «تأتیر رسانه های جمعی بر تغییر نگرش جوانان، پایگاه اقتصادی اجتماعی خانواده، ناکارآمدی برنامه های دولت و نهادهای زیربط برای تسهیل ازدواج» به عنوان پیش ران های کلیدی که دارای بیشترین میزان تأثیرگذاری بر تجرد در ایران هستند شناسایی شدند.

مقاله حاضر می کوشد با شناسایی عوامل کلیدی مؤثر در مقیاس جهانی، زمینه تهیه سناریوهای ممکن و محتمل در سال های آینده برای بهای نفت خام تا افق 1410 را فراهم آورد. داده های این مقاله شامل 68 عامل است که با روش ترکیبی مصاحبه با نخبگان و روش دلفی به دست آمده است و طی دو مرحله عوامل اصلی مشخص، پالایش یا ترکیب شده اند. در نهایت نیز 40 عامل و روند اصلی مشخص و از طریق پرسشنامه هایی، تأثیرات متقابل آن ها جمع آوری و با نرم افزار میک مک داده ها تحلیل شده است. سرانجام 6 عامل به عنوان رویدادهای کلیدی و پیشران که بیشترین تاثیر را بر بهای آتی نفت خام دارند، شناسایی شد و نهایتاً 24 وضعیت محتمل برای 6 عامل تعریف گردید. با توجه به وسعت ماتریس و ابعاد آن به اندازه (24×24)، نرم افزار سناریوویزارد، 3375 سناریوی ترکیبی را بر اساس داده های وارد شده پرسشنامه تحلیل و تعداد 11 سناریوی قوی یا محتمل، 29 سناریو با سازگاری بالا (سناریوهای باورکردنی) و 39 سناریو ضعیف (سناریوهای ممکن) را گزارش داد که در نهایت پس از پس از صحه گذاری و اعتبارسنجی توسط خبرگان چهارسناریو با عناوین، نهنگ آبی، طوفان ال نینو، سرزمین الدورادو و افسانه سه برادر به صورت توصیفی نام گذاری گردید.

یکی از چالش های عمده پیشروی سازمان ها، گستردگی عوامل مؤثر در طراحی چشم اندازی مطلوب است. کاوش در روندهای محیطی برای درک روند آینده نیازمند رویکردی فراتر از روش های معمول پیش بینی و برنامه ریزی است . آینده نگاری این امکان را فراهم می نماید تا از بینش های حاصل، روایت ها و تصاویر باورپذیر از چشم انداز در حال ظهور داشته باشیم. هدف این پژوهش ارائه تصویری از آینده سازمان گمرک در قالب سناریوهای محتمل و سازگار است. در این پژوهش آمیخته به منظور دست یابی به اهداف، گردآوری داده از طریق مطالعه کلان روندها با روش پویش محیطی و بر مبنای تجزیه و تحلیل PESTEL صورت گرفت. اولویت بندی متغیرهای اولیه، برای یافتن مؤثرترین عوامل بر سازمان گمرک با نظرخواهی تلفنی و رایانامه ای از خبرگان صورت گرفت که منجر به طراحی پرسشنامه ای با 30 عامل گردید. ضمن تعیین میزان اثرگذاری و اثرپذیری ماتریس در یک پنل خبرگان، تجزیه و تحلیل داده ها در نرم افزار میک مک منجر به شناسایی چهار پیشران اصلی گردید. پیشران ها در پرسشنامه تحلیل اثرات متقابل با 9 حالت در طیفی از شرایط مطلوب تا نامطلوب و برحسب درجه اهمیت و احتمال وقوع، توسط خبرگان نظرسنجی شده و با نرم افزار سناریو ویزارد تجزیه وتحلیل گردید. یافته ها نشان می دهد دو سناریوی وضعیت موجود و تغییر انطباقی، محتمل ترین سناریوهای آینده گمرک خواهند بود. آشنایی با روایت هر سناریو و مقایسه مطلوبیت آن ها، می تواند مبنایی برای طراحی اقدامات آینده باشد تا گمرک ایران بتواند در جهت صیانت از جامعه، سلامت ورود کالا و تأمین رضایت ذی نفعان، یک سازمان انعطاف پذیر، شفاف و پاسخگو باشد.

این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش، ترکیبی از روش های اسنادی و پیمایشی و از نظر ماهیت، بر اساس روش های جدید علم آینده پژوهی، تحلیلی و اکتشافی است که با به کارگیری ترکیبی از مدل های کیفی و کمی انجام گرفت. با توجه به ماهیت این پژوهش، از روش تحلیل ساختاری میک مک و تکنیک های تحلیل اثرات متقاطع بهره گرفته شد. در این راستا، پس از برگزاری جلسات اولیه بحث با 12 نفر از خبرگان و متخصصان مدیریت آموزشی، به عنوان جامعه آماری تحقیق که از طریق روش نمونه گیری هدفمند و گلوله برفی انتخاب شده بودند، پنجاه و دو متغیر اولیه در قالب هشت بعد کلی شناسایی شد. در ادامه، متغیرهای اولیه در چارچوب ماتریس اثر متقاطع در نرم افزار آینده نگار میک مک تعریف شد. در نهایت، با توجه به یافته های پژوهش و امتیاز بالای تأثیرگذاری مستقیم و غیرمستقیم، عوامل اصلی کلیدی در آینده توسعه حرفه ای مدیران مدارس در افق 1404 شناسایی شدند. از بین این عوامل، وجود برنامه های توسعه حرفه ای تأثیرگذارترین عامل کلیدی در توسعه حرفه ای مدیران مدارس در افق 1404 است. ارتباط مداوم نظام آموزشی با نظام های آموزشی موفق دنیا و استفاده از تجارب آنان، داشتن چشم انداز و راهبرد، آینده نگری و تفکر راهبردی سیاست گذاران و برنامه ریزان و حمایت دولت و مجلس در درجات بعدی اهمیت قرار دارند.

مقدمه و هدف: منشأ مشارکت عمومی در فرآیند تصمیم گیری های سیاسی به دموکراسی در یونان باستان بازمی گردد و در قرن های بعد در معرض تغییرات مداوم بوده است. پس از یک مرحله بی توجهی در نیمه نخست قرن بیستم، از دهه 1960، مشارکت عمومی به عنوان یک ابزار اساسی توسط دولت ها برای تقویت مشروعیت، اعتماد عمومی به دولت و بهبود شفافیت فرآیندهای تصمیم گیری مورد استفاده قرار گرفت و به شکلی ویژه در سال های اخیر با گسترش انقلابی فناوری اطلاعات و ارتباطات از اهمیت بالایی برخوردار شده است. در ایران نیز این موضوع به تازگی مورد توجه خط مشی گذاران قرار گرفته است. بااین حال، در حال حاضر در ایران شهروندان کمتر در فرایند خط مشی گذاری عمومی نقش ایفا می نمایند. به طوری که این کمبود به عنوان یک چالش و ضرورت تعامل سیستم خط مشی گذاری عمومی با شهروندان و جامعه مدنی به عنوان یک نیاز اساسی مطرح گردیده است و نیازمند پژوهش است. علی رغم بحث های دانشگاهی زیادی که در زمینه مشارکت عمومی وجود دارد، در مورد اینکه تا چه میزان امکان به کارگیری سازوکارهای مشارکت مستقیم در خط مشی گذاری در آینده ایران وجود دارد، پژوهشی انجام نشده است. ازاین رو، هدف این پژوهش بررسی سناریوهای آینده مشارکت عمومی در خط مشی گذاری است. روش شناسی: پژوهش حاضر از نظر رویکرد، آینده پژوهانه است. آینده پژوهی دارای روش های چندگانه ای است، در این پژوهش از روش برنامه ریزی سناریو به عنوان روش اصلی استفاده شد. برای رسیدن به سناریوهای نهایی نقشه راه چهار مرحله ای تنظیم شد. مرحله اول از فرایند این پژوهش به ادبیات اختصاص داشت. در مرحله دوم پژوهش پیشران ه ای تأثیرگذار بر مشارکت عمومی در خط مشی گذاری شناسایی شد. برای این منظور، ابتدا پیشران ه ای شناسایی شده در مرحله اول جهت تصحیح و تکمیل در اختیار خبرگان قرار گرفت و پس از مصاحبه با خبرگان پژوهش، از تکنیک تحلیل تم به منظور دسته بندی پیشران های نهایی استفاده شد. در نهایت پس از شناسایی پیشران های نهایی، ماتریس تأثیرات متقابل تشکیل شد و با رویکرد پنل خبرگی تکمیل گردید. بر اساس رویکرد تحلیل اثرات متقابل، مهم ترین عدم قطعیت های مرتبط با موضوع پژوهش شناسایی شدند. در مرحله سوم، بر اساس عدم قطعیت های شناسایی شده مرتبط با موضوع، پرسشنامه های عدم قطعیت طراحی شد. پرسشنامه های طراحی شده میان جامعه آماری توزیع گردید. نتایج به دست آمده از پرسشنامه های عدم قطعیت، ورودی لازم برای ساخت سناریوها را فراهم آورد. در مرحله نهایی پژوهش، پس از شناسایی عدم قطعیت های بحرانی، چارچوب سناریوها طراحی و به توصیف آن ها پرداخته شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد آینده ی مشارکت عمومی در خط مشی گذاری از پیش معین نیست و متأثر از دو عدم قطعیت است؛ از یک سو نوع حکومت می تواند بر وضعیت مشارکت عمومی در خط مشی گذاری تأثیر بگذارد و از سوی دیگر فرهنگ ملی در این عرصه به دلایل مختلف می تواند مشارکتی یا اقتدارطلبی باشد. بدین ترتیب وضعیت مشارکت عمومی در خط مشی گذاری متفاوت خواهد بود. در همین رابطه چهار سناریوی دموکراسی تفاهمی (از تقاطع فرهنگ مشارکتی و حکومت دموکراتیک)، دموکراسی اکثریتی (از تقاطع فرهنگ اقتدارطلبی و حکومت دموکراتیک)، اقتدارگرایی انتخاباتی (از تقاطع فرهنگ مشارکتی و حکومت اقتدارگرا) و سیستم بسته (از تقاطع فرهنگ اقتدارگرایی و حکومت اقتدارگرا) مورد بررسی قرار گرفت. بحث و نتایج: از میان سناریوهای پژوهش، تنها در دو سناریوی دموکراسی تفاهمی و دموکراسی اکثریتی امکان مشارکت وجود دارد. بااین حال، مشارکت قوی تنها در سناریوی دموکراسی تفاهمی می تواند تحقق یابد. دلیل آن نیز این است که هر چه در یک سیستم سیاسی رأی دهندگان در انتخابات نفوذ بالایی داشته باشند، نفوذ کمتری به وسیله مشارکت مستقیم می تواند اعطا شود و بالعکس. به گونه ای که در دموکراسی های اکثریتی مشارکت مستقیم چندان معنایی ندارد، چراکه رقابت های انتخاباتی را کم اهمیت می کند. بدین صورت که رأی دهندگان کانال های مشارکتی دیگری غیر از انتخابات برای نفوذ بر تصمیمات مجلس در اختیار دارند و در نتیجه ممکن است تمایل زیادی برای شرکت در انتخابات از خود نشان ندهند.  بر اساس نتایج پژوهش؛ پیشنهاد ها زیر برای ایران قابل ارائه است: (1) پیش نیاز مشارکت، شهروندان آگاه و توانمند است و برای این منظور تقویت ابزارهای دموکراسی (رسانه های آزاد، احزاب قوی، جامعه مدنی قوی) بسیار بااهمیت است، چراکه مشارکت شهروندان حاصل دانش شخصی، اعتماد و تبلیغات است. ازاین رو، وجود احزاب و جامعه مدنی قوی و پاسخگو بسیار مهم است و در غیر این صورت به یکی از نقاط ضعف مشارکت مستقیم تبدیل می شود. (2) بر اساس ساختار سیاسی و بافت فرهنگی از سازوکار مشارکتی خاصی استفاده شود. که در ایران به نظر می رسد دموکراسی اکثریتی با توجه به فرهنگ سیاسی جوابگوتر است و در دموکراسی های اکثریتی همچنان که بیان شد مشارکت مستقیم چندان معنادار نیست. (3) بااین حال، در سال های اخیر با توجه به رشد آگاهی های مردم و تکنولوژی و از طرف دیگر بی اعتمادی نسبت به سیاست مداران، منجر به این شده است که موضوع مشارکت مستقیم در خط مشی گذاری، در دموکراسی های اکثریتی نیز مطرح شود. چنانچه خواسته شود از این ابزارها استفاده شود، باید سازوکارهای مشارکت مستقیم (مانند رفراندوم و ابتکارات) جزئی از قانون اساسی شود و شرایط استفاده از آن نیز تعیین شود. (4) برای نهادینه شدن مشارکت مستقیم در ایران بهتر است با توجه به فرهنگ سیاسی، وسعت کشور و جدید بودن این موضوع، از سطح محلی شروع شود. همچنین در این زمینه گفتمان سازی صورت گیرد. (5) در نهایت، فرهنگ سیاسی مشارکت مستقیم یک فرآیند یادگیری جمعی است که برای توسعه نیاز به زمان دارد و همچنین امکان هایی برای اصلاح خطاها. 

مشارکت مردم در تصمیمات سیاسی تاریخچه ای طولانی دارد که در این میان مشارکت عمومی در معرض فرایندهای توسعه ای بسیاری قرار داشته و در سال های اخیر از اهمیت بالایی برخوردار شده است. در ایران نیز این موضوع به تازگی مورد توجه خط مشی گذاران قرار گرفته است. هدف پژوهش حاضر شناسایی مهمترین پیشران های مؤثر بر آینده مشارکت عمومی در خط مشی گذاری بوده است. برای دستیابی به این هدف پس از مطالعات کتابخانه ای و همچنین مصاحبه با خبرگان، فهرستی شامل 93 پیشران مؤثر بر مشارکت عمومی در خط مشی گذاری شناسایی و برای تقلیل آنها از تحلیل تم استفاده شد که در نهایت به 24 پیشران تقلیل یافتند. این پیشران ها پس از قرار گرفتن در ماتریس اثرات متقابل، در اختیار پنج نفر از خبرگان قرار گرفت و تجمیع نظر آنها درباره تأثیرگذاری و تأثیرپذیری هر کدام از پیشران ها در این ماتریس وارد شد. با تحلیل خروجی نرم افزار میک مک، میزان تأثیرگذاری و تأثیرپذیری هر یک از پیشران ها مشخص شد. بر این اساس عوامل «نوع حکومت»، «سطح فناوری»، «تحریم ها» و «دانش و آگاهی مردم» به عنوان پیشران های کلیدی که دارای بیشترین میزان تأثیرگذاری بر مشارکت عمومی در خط مشی گذاری در ایران هستند، شناسایی شدند.

شهرهای مرزی به علت موقعیت خاص و حاشیه ای در معرض انواع فشارها و شوک های موجود و آتی وابسته به چالش های اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی، امنیتی و سیاسی قرار دارند. یکی از راهبردهای مهم در سطح جهانی در پاسخ گویی به این چالش ها، راهبرد افزایش تاب آوری جوامع است. رویکرد تاب آوری با بهبود سطح سازگاری و در نتیجه کاهش سطح آسیب پذیری در شهرهای مرزی تهدیدات ناشی از مخاطرات طبیعی و بحران های انسانی را کاهش داده و مدیریت پایدار این نواحی را بهبود می بخشد. در این پژوهش پیشران های مؤثر بر تاب آوری شهر مرزی آبادان شناسایی و تحلیل شده است. برای شناسایی پیشران های تأثیرگذار در این پژوهش، در گام اول؛ بر اساس مطالعات موجود، مرور متون (کتب، مقالات، اسناد، طرح ها)، فهرستی از پیشران های مؤثر در تاب آوری شهری استخراج گردید. در گام دوم؛ به منظور درک نیروهای خارجی (پیشران های کلیدی) با استفاده از مصاحبه و پرسشنامه باز (تکنیک دلفی محقق ساخته) از خبرگان دانشگاهی و مدیران شهری خواسته شد تا «پیشران های کلیدی در تاب آوری شهرهای مرزی آبادان را در پنج بخش مطالعاتی شامل بخش های (اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی، نهادی – سازمانی و کالبدی-زیرساختی) معرفی نمایند. پس از احصاء پیشران های کلیدی تاب آوری، از روش تحلیل اثرات متقابل(ساختاری) و نرم افزار میک مک برای بررسی میزان، چگونگی تأثیرگذاری و شناسایی مؤثرترین پیشران ها در تاب آوری شهر آبادان استفاده گردید.

موضوع و هدف مقاله: هدف از این پژوهش، شناسایی و ارزیابی پیشران های استراتژیک و آینده ساز در حوزه فرهنگی-اجتماعی نظام مالیاتی کشور است. روش پژوهش: پژوهش حاضر براساس نوع داده، ترکیبی؛ بر اساس هدف، کاربردی و از منظر جمع آوری داده، یک پژوهش توصیفی- پیمایشی است. پیشران های مؤثر بر نظام مالیاتی در حوزه فرهنگی- اجتماعی با استفاده از روش های پانل خبرگان، پرسشنامه باز، مصاحبه و دلفی فازی مثلثی شناسایی شد. یافته های پژوهش: پیشران های زیر به عنوان پیشران های استراتژیک و آینده ساز در حوزه فرهنگی- اجتماعی نظام مالیاتی کشور شناسایی شد: 1. ایمان و اعتقاد مردم به پرداخت مالیات، 2. توجه به عدالت و انصاف، 3. استفاده مردم از خدمات متقابل، 4. تحول اساسی در چارچوب حاکمیتی، 5. شاخص های حکمرانی و 6. مشخص نمودن آثار پرداختی مالیات در جامعه. با توجه به نوع پراکنش در مرکز مختصات، مبین ناپایداری سیستم مورد پژوهش است. نتیجه گیری، اصالت و افزوده آن به دانش: ضرورت ایجاد مرکز آینده پژوهی در سازمان امور مالیاتی کشور به طور کلی و توجه به شاخص های حاکمیتی، حقوق شهروندی مالیاتی مؤدیان و حمایت حاکمیت از کلیت مالیات بدون سونگری می باشد.

تغییرات سریع نیمه دوم قرن بیستم و ناکارآمدی روش های متداول برنامه ریزی منجر به ظهور و گسترش آینده نگری شد که به نوبه خود در رویکرد و روش های مورداستفاده برای شناسایی و حل مسئله استفاده شد آینده نگاری منطقه ای، نوعی از آینده نگاری است که با تمرکز بر محدوده سرزمینی خاص، در یک قلمرو جغرافیایی زیر ملی با هدف اتخاذ تصمیمات معین جهت تحقق آینده مطلوب عملیاتی می گردد. بر این اساس پیاده سازی این رویکرد در چارچوب مفهوم توسعه منطقه ای می تواند کمک قابل توجهی در بروز رسانی ادبیات توسعه در کشور داشته باشد. هدف از پژوهش حاضر بررسی عوامل مؤثر بر توسعه منطقه ای قائن بوده است. پژوهش حاضر بر اساس روش تحقیق اکتشافی- کاربردی است. داده های مورد نیاز با بهره گیری از اسناد رسمی فرادست شهر قائنات و مصاحبه با متخصصان بدست آمده است. همچنین با استفاده از روش میک مک عوامل کلیدی و پیشران های مؤثر بر ارتقای جایگاه شهر قائن در توسعه منطقه ای تحلیل شده است. نتایج پژوهش نشان داد عوامل مؤثر بر توسعه منطقه ای به ترتیب شامل عواملی رشد نسبی،GDP، رونق بخشی، سرمایه گذاری و سیاست ها می باشد و بیانگر نقش مؤثر بر توسعه منطقه ای قائن می باشد که به صورت مستقیم و غیرمستقیم تأثیرگذار بوده اند. لذا با در نظر گرفتن این عوامل کلیدی می توان به توسعه منطقه ای در شهر قائن دست یافت. نتایج پژوهش نشان داد عوامل مؤثر بر توسعه منطقه ای به ترتیب شامل عواملی رشد نسبی،GDP، رونق بخشی، سرمایه گذاری و سیاست ها می باشد و بیانگر نقش مؤثر بر توسعه منطقه ای قائن می باشد که به صورت مستقیم و غیرمستقیم تأثیرگذار بوده اند.

مقدمه و هدف : اداره نظام های آموزشی در اواخر قرن بیستم دچار تحولی اساسی شد و عواملی مانند پیشرفت های فناوری اطلاعات، اقتصاد دانش بنیان و جهانی شدن باعث شدند که گرایش به الگو ی مطلوب اداره سازمان، شدت بیشتری پیدا کند. حکمرانی خوب یکی از این رهیافت هاست که تصور می شود راه حل مناسبی برای حل مسائل پیچیده سازمان های آموزشی قرن بیست و یکم می باشد. بنابراین هدف اصلی این پژوهش شناسایی پیشران های حکمرانی خوب در آموزش و پرورش ایران با استفاده از رویکرد تحلیل تأثیر متقابل، که از روش های رایج در آینده پژوهی است، بود. روش شناسی پژوهش : جامعه پژوهش اندیشمندان و خبرگان حوزه تعلیم و تربیت بودند که به شیوه هدفمند و با استفاده از الگوی موارد مطلوب، 21 نفر برای مشارکت در پژوهش انتخاب شدند. در این فرایند براساس مطالعات پیشین ملی و بین المللی، پیشران های حکمرانی خوب در قالب 6 حوزه اصلی و 30 عامل استخراج و با استفاده از تکنیک دلفی، به 18عامل به نام پیشران های حکمرانی خوب در آموزش و پرورش تلخیص شدند. براساس لیست خروجی دلفی، ماتریس نهایی اثرات متقابل تشکیل گردید و پس از نمره دهی مجدد  مشارکت کنندگان، با استفاده از نرم افزار میک مک تجزیه و تحلیل شد.   یافته ها : بر اساس نتایج پژوهش، نحوه چینش پراکندگی متغیرها در نمودار تأثیرگذاری- تأثیرپذیری، نشان دهنده ناپایداری نظام آموزشی جهت تحقق حکمرانی خوب است. نتایج پژوهش نشان داد که اعتماد اجتماعی کلیدی ترین عامل ایجاد حکمرانی خوب در آموزش و پرورش ایران است. هم چنین براساس نتایج، هشت عامل اعتماد اجتماعی، قوانین شفاف، پایبندی به قواعد دموکراتیک، مدیریت فناوری اطلاعات، مشارکت جمعی، نظارت ذینفعان بر مدارس، نفوذ شبکه های مجازی و اعطای حق انتخاب به ذی نفعان، به نام پیشران های کلیدی حکمرانی خوب در آموزش و پرورش معرفی شدند. بحث و نتیجه گیری: عوامل هشتگانه در اثرات مستقیم و اثرات غیر مستقیم دارای بیشترین میزان تأثیرگذاری بودند. به عبارتی با ایجاد و استفاده بهینه از این عوامل، می توان امیدوار بود حکمرانی خوب در آموزش و پرورش اجرا و نهادینه شود.  

استان خراسان جنوبی تحت فشار فرایندهای صنعتی و شهرنشینی سریع دهه های گذشته در معرض چالش های محیط زیستی مختلف قرار گرفته است. ازاین رو هدف از انجام این پژوهش تدوین سناریوهای وضعیت آینده محیط زیست استان خراسان جنوبی با استفاده از مکتب فرانسوی سناریونویسی LIPSOR و به کارگیری مدل های ماتریس اثرات ساده و متقابل و تحلیل ریخت شناسی به صورت سیستماتیک است تا به جهت گیری های مدیریت محیط زیست کمک کند. ابتدا پیش ران های کلیدی به عنوان عوامل اصلی شکل دهنده آینده معرفی شدند. برای تبیین سناریوهای اولیه وضعیت آینده محیط زیست استان از مدل SMIC PROB-EXPERT استفاده شد. در تحلیل کمّی ماتریس های مستقل و شرطی موجود در این مدل، از نظرات پانل پانزده نفره متخصصان و کارشناسان حوزه محیط زیست از طریق پرسش نامه تخصصی استفاده شد. سپس مجموعه ای از سناریوها شامل محتمل ترین سناریوها به کمک مدل MORPHOL شناسایی شدند. نتایج حاصل از بررسی پنج پیش ران اصلی در مدل SMIC، موجب استخراج ده سناریوی اولیه شد. سپس تحلیل ریخت شناسی با مدل MORPHOL با سه دامنه سیاسی، نهادی اجرایی و فرهنگی، 3125 سناریو ممکن و محتمل تولید کرد که هریک، احتمال وقوع پیش ران های D5/D6/D1/D33/D29 را به ترتیب نشان می دهد. درنهایت تحلیل پنجاه سناریوی محتمل نشان داد سناریوی 11111 به عنوان محتمل ترین سناریو (41/276 درصد)، و سناریوهای 11112، 11113 و 21111 به ترتیب با احتمال 28/184، 85/122 و 17/115 هستند که پنج پیش ران متشکل آن، عمدتاً حاکی از احتمال وقوع کم (1) تا متوسط (2 و 3) در سناریوها بودند. به طور کل وضعیت آینده محیط زیست استان خراسان جنوبی در وضعیت ربع سوم موسوم به بی تدبیری در محیط زیست است. برای تغییر آینده و حرکت به سمت آینده بهتر، توجه به هریک از پیش ران های تأثیرگذار راهگشا خواهد بود و می تواند به سمت یک ربع از چارچوب، حداقل دارای یک محور شکوفایی سوق داده شود که با توجه به احتمال وقوع بالاتر پیش ران نهادی اجرایی، تغییر مسیر به ربع چهارم ممکن خواهد بود. از این رو تمرکز بیشتر بر این پیش ران جهت بهبود وضعیت محیط زیست استان خراسان جنوبی پیشنهاد می شود.

نفت سنگین درحال حاضر 15 درصد از ذخایر اثبات شده و 10.5 درصد از تولید مایعات هیدروکربوری جهان را تشکیل می-دهد. با توجه به کاهش تدریجی سهم نفت های متعارف و نفت شیل از کل تولید نفت تولیدی جهان، در بلندمدت نفت سنگین نقش برجسته ای در بازار جهانی نفت ایفا خواهد کرد و کشورهای دارنده ذخایر قابل توجه نفت سنگین نظیر ایران از موقعیت ویژه ای برخوردار خواهند بود. مقاله حاضر می کوشد با شناسایی عوامل کلیدی و نیروهای پیشران ملی و جهانی، سناریوهای محتمل صادرات نفت سنگین ایران تا افق 2040 را ارائه نماید. داده های این مطالعه شامل 27 عامل کلیدی است که به روش پویش محیطی و نظرات خبرگان طی دو مرحله از طریق پرسشنامه بدست آمد. در ادامه پس از شناسایی تاثیرات متقابل عوامل کلیدی بر یکدیگر و تحلیل آن با نرم افزار میک مک ، 16 توصیفگر که بیشترین تاثیر را در آینده صادرات نفت سنگین ایران ایفا می کند، شناسایی شدند. سپس با تکیه به منابع علمی و نظرات خبرگان، 60 وضعیت برای توصیفگرها تعریف گردید و با استفاده از نرم افزار سناریو ویزارد ، تعداد 16 سناریو با سازگاری بالا (سناریوهای باورکردنی) بدست آمد که در نهایت پس از صحه گذاری و اعتبارسنجی توسط خبرگان پنج سناریوی "در هزار توی تحریم"، " شرق بدون غرب"،" ویروس بزرگ"، "پیوند با جهان" و "فرصتهای از دست رفته" تدوین شد.

هدف پژوهش حاضر، شناسایی مهم ترین عوامل مؤثر بر آینده پژوهش در هفت دانشگاه جامع کشور شامل دانشگاه های تهران، تربیت مدرس، شهید بهشتی، تبریز، فردوسی مشهد، اصفهان و شیراز بوده است. پژوهش با رویکرد آینده پژوهی و روش تحلیل اثرات متقابل، پویش محیطی و مصاحبه با گروه متخصصان در یک بازه زمانی سه ماهه (از 15 اردیبهشت تا 15 مرداد 1398) انجام شده است. در مرحله نخست 33 عامل مؤثر شناسایی شدند که بر اساس نظرات متخصصان، 24 عامل در قالب ماتریس اثرات متقابل مجدداً به متخصصان جهت وزن دهی و تعیین میزان اهمیت ارسال شد. نتایج تحلیل نرم افزار MicMac بیانگر ناپایداری سیستم حاکم بر پژوهش کشور است چرا که بیشتر عوامل، حول محور قطری صفحه پراکنده اند. از مجموع پنج نوع عوامل قابل تشخیص در صفحه تأثیرگذاری و تأثیرپذیری تنها دو دسته عامل دووجهی و مستقل شناسایی شده اند. سه مورد ناهمخوانی اسناد بالادستی با توانمندی پژوهشی دانشگاه ها، محدودیت مالی دولت و ضروری ندانستن پژوهش، جزو عوامل مستقل و 21 عامل علوم میان رشته ای، همکاری بین المللی، همکاری دانشگاه و صنعت، رویکرد دولت ها به پژوهش، مدیریت دانش، باور به سودمندی پژوهش، زیرساخت های پژوهش، نگرش مدیران، فرهنگ سازی، رفاه اقتصادی، رویکردهای نهادهای غیردولتی، وضعیت شبکه های پژوهشی، نقش فناوری ها، نیازهای پژوهشی صنایع به دانشگاه ها، آئین نامه ارتقاء و جذب اساتید، اقدامات اسناد بالادستی، تصویر کلی پژوهش در جهان، تصویر ذهنی صنعت از کارآمدی دانشگاه، اثرپذیری از پژوهش بین المللی، تصویر ذهنی دانشگاه از استقبال صنعت و همچنین قوانین پژوهشی دانشگاه ها جزو عوامل دووجهی هستند.