اوقات فراغت

در تحقیق حاضر عوامل موثر در آسیب زا شدن اوقات فراغت دختران دانشجو مطالعه شده است. با توجه به یافته های پژوهش ارزش ها و نگرش ها، سبک زندگی، نوع مصرف رسانه ای و میزان اطلاع خانواده از نحوه ی گذران اوقات فراغت بیشترین تاثیر را بر نحوه ی گذران فراغت برجای می گذارند. همچنین تاثیر عوامل فردی بر سالم بودن یا آسیب زا شدن اوقات فراغت به مراتب بیشتر از عوامل خانوادگی مشاهده شد. این نتایج موید آن است که امروزه در اجتماعی شدن افراد از تاثیر خانواده کاسته شده و سایر نهادهای اجتماعی از جمله رسانه-های جمعی بر نگرش و رفتار فرد تاثیر بیشتری می گذارند.

در پژوهش حاضر عمده ترین وجوه مفهوم، جایگاه و مصائب فقدان الگوی مصرف متناسب با اوقات فراغت به همراه مزایای داشتن الگوی صحیح و راهکارهای بهره مندی بهینه از آن با عنایت به تعالیم اسلامی مورد بحث واقع شده است. این پژوهش ضمن ارائه تعاریفی جامع از اوقات فراغت، نقش و جایگاه آن در تعالیم دینی اسلام، مصائب گذران نامطلوب اوقات فراغت را برشمرده و به تبیین وجوه الگوی مصرف بهینه اوقات فراغت با تأسی به آیات قرآن کریم و احادیث نبوی و ائمه معصومین پرداخته است. پژوهش حاضر با مد نظر قرار دادن فرمایشات مقام معظم رهبری در جهت نام گذاری سال 1388 به عنوان سال اصلاح الگوی مصرف در تمامی زمینه ها در پایان به فهرستی از راهکارهای عملیاتی بهره وری از وقت و زمان اوقات فراغت به منظور بهبود حیات مادی و معنوی انسان مسلمان پرداخته است. روش انجام پژوهش تحلیل اسنادی بوده و به منظور گردآوری داده های لازم جهت پاسخ گویی به سؤال های پژوهش کلیه اسناد و مدارک موجود و مرتبط با موضوع حاضر با استفاده از فرم گردآوری داده ها جمع آوری و با شیوه کیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. عمده ترین یافته های پژوهش عبارتند از: 1ـ در تبیین مفهوم اوقات فراغت باید اذعان داشت، اوقات فراغت به معنی بیبرنامگی، بیمسئولیتی و آزادی بیقید و شرط نیست بلکه بخشی از ساعاتی است که برای گذراندن آن به دقت بیشتری نیاز است . اوقات فراغت مناسب ترین فرصت ها برای توسعه مهارت های شناختی و شکوفایی استعدادهاست. 2ـ جایگاه اوقات فراغت مبتنی بر ملاحظاتی است که از آن جمله میتوان به این موارد اشاره نمود: زمینه ساز و شکل دهنده ی هویت اجتماعی- فرهنگی و دینی جوانان باشد، صرف پرکردن و رفع خستگی و سرگرمی نباشد، بلکه با نگاهی اسلامی دیده شود و در واقع فرصتی برای دریافت تجربه ها باشد. 3ـ مصائب ناشی از فقدان الگوی مصرف بهینه اوقات فراغت و مزایای داشتن الگوی صحیح را می توان شامل: انواع آسیب های فردی و اجتماعی، از قبیل افسردگی، استرس، اعتیاد، بزهکاری، رکود فکری، مشکلات خانوادگی و در عوض وجود آن آرامش نسبی است که برای افراد فراهم میکند که این آرامش باعث شادابی جسمی و روانی، شکوفایی استعدادها، پرورش معنوی، رشد خلاقیت ها، توسعه دانش و فرهنگ وکاهش آسیب های فردی و اجتماعی میشود. حسن گذران اوقات فراغت تضمینکننده ی سلامت و بهداشت روانی انسان است. 4ـ عمده ترین راهکارهای گذران مطلوب اوقات فراغت شامل: گردشگری، مشارکت های اجتماعی، فعالیت های ورزشی، فعالیت های هنری، کتاب خوانی و مطالعه، فعالیت های قرآنی، مهارت آموزی، آموزش زبان و رایانه، برنامه های فوق برنامه علمی، تفکر، محاسبه نفس، صله ی رحم و دیدار دوستان و برادران دینی و تفریحات سالم ورزشی می باشد که به عنوان مهم ترین راه کارهای استفاده درست از زمانی است که هر کدام از ما در اختیار داریم.

این پژوهش به ارزیابی عوامل مؤثر بر مصرف کالاهای فرهنگی میان جوانان می پردازد. هدف اصلی تحقیق حاضر، شناخت نقش برخی عوامل فردی و اجتماعی چون سن، جنسیت، شغل، سطح تحصیلات، مدت زمان گذران اوقات فراغت، و پایگاه اقتصادی ـ اجتماعی بر میزان مصرف کالاهای فرهنگی میان جوانان است. روش پژوهش پیمایشی است. جامعة آماری جوانان 18 تا 29 سالة شهر گرگان (96429 نفر) و نمونة آماری 400 نفر از جوانان است. برای انتخاب نمونه، از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای استفاده شده و ابزار عمدة جمع آوری داده ها «پرسش نامة محقق ساخته» بوده است. توصیف و تبیین داده ها با استفاده از روش های آماری متناسب با سطح سنجش متغیرها صورت گرفته است. یافته ها و نتایج تحقیق نشان می دهد که میان جنسیت و مصرف کالاهای فرهنگی تفاوت است؛ به طوری که مردان بیش تر از زنان کالاهای فرهنگی مصرف می کنند. هم چنین سطح تحصیلات، سن، مدت زمان گذران اوقات فراغت، و پایگاه اجتماعی ـ اقتصادی با میزان مصرف کالاهای فرهنگی رابطة مثبت دارد.

یکی از مسایل بسیار مهمی که در زندگی همه انسان ها و در کنار کار و فعالیت های روزانه از اهمیت ویژه ای برخوردار است اوقات فراغت و چگونگی گذران این اوقات در زمان بی کاری است. نظر به ارزش والای زن در جامعه و با توجه به این که زنان نیمی از جامعه را تشکیل داده و محور خانواده به شمار می آیند، لذا باید از نظر روحی و جسمی از سلامت و شادابی برخوردار باشند. اوقات فراغت یکی از راه هایی است که به زنان کمک می کند تا ضمن شرکت در فعالیت های فراغتی، وظایف مادری و شهروندی خود را نسبت به جامعه انجام دهند. هدف از انجام این پژوهش بررسی چگونگی گذران اوقات فراغت با تاکید بر مراکز تفریحی و رفاهی زنان در دو منطقه مهم شهری اصفهان است. روش پژوهش بر اساس هدف کاربردی و بر اساس ماهیت توصیفی، همبستگی بوده که با روش میدانی و با کمک ابزار پرسشنامه و نرم افزارهای Excell – Spss و مدل های تحلیلی برنامه ریزی عوامل استراتژیک ( EFAS، IFAS، SFAS و SWOT ) به تجزیه و تحلیل داده ها پرداخته شده است. از یافته های پژوهش می توان به مواردی همچون عدم احساس رضایت مندی زنان از نحوه گذران اوقات فراغت خود و عملکرد نسبتاً مطلوب خدمات رسانی این مراکز در این دو منطقه اشاره نمود. از نظر موقعیتی مراکز و مکان های گذران اوقات فراغت زنان در هر دو منطقه تقریباً در مرکز مناطق استقرار یافته، به گونه ای که دسترسی به آن مطلوب و جهت استفاده مناطق دورتر از مراکز منطقه نامطلوب می نماید، در ضمن بعضی از این مناطق از نقطه نظر کالبدی و ساختمانی با استاندارد های جانی تطابق نداشته و این امر در ایجاد امنیت روحی – روانی و اجتماعی زنان مؤثر است کمبودهای نیروی زن ماهر و آموزش دیده در گذران اوقات فراغت زنان، کمبود پلیس زن، عدم وجود پارکینگ، عدم مدیریت زنان در مراکز خاص که فقط زنان می توانند از آن ها استفاده نمایند و محدودیت های توسعه مکانی این مراکز از دیگر نتایج به دست آمده است که در کل مقاله بدان پرداخته شده است.

فضای شهری از جمله مفاهیم علمی است که در رشته های مختلف علوم اجتماعی مانند جامعه شناسی، انسان شناسی، معماری و شهر سازی دارای تعاریف و حوزه های متفاوت کاربردی است. در یک تقسیم بندی از ابعاد، معیارها و اصول فضای شهری، می توان چهار بعد عملکردی، معنایی، فرمال و اجتماعی برای آن قائل بود. اوقات فراغت نیز با توجه به ماهیت و محتوایی که دارد، یکی از مهمترین سازه های اجتماعی است که بر تمامی ابعاد حیات اجتماعی افراد تأثیر می گذارد. تأثیر این سازه اجتماعی را علاوه بر سطح خرد، می توان در سطح کلان و در ابعاد مختلف اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی نیز جستجو نمود. مقاله حاضر که نتیجه یک کار تجربی در این حوزه است، به دنبال بررسی رابطه فضای اجتماعی شهری و سبک گذران فراغت با تأکید بر فعالیت های اجتماعی در بین جوانان شهر شیراز است. بدین منظور ۴۰۰ نفر از جوانان ۲۵-۱۸ ساله شهر شیراز بر اساس نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای به عنوان نمونه آماری انتخاب گردیده و مورد بررسی قرار گرفتند. روش جمع آوری اطلاعات، روش میدانی و تکنیک مورد استفاده تکنیک پیمایش با استفاده از ابزار مصاحبه و پرسشنامه می باشد. نتایج نشان داد که فضای اجتماعی شهر تأثیر مثبت و معناداری بر سبک گذران فراغت جوانان دارد.

تحقیق حاضر با عنوان تعیین فعالیت های ورزشی متناسب با سن جانبازان در اوقات فراغت آنان انجام گرفته است. اوقات فراغت، فرصت و زمانی است که پس از کار موظف روزانه باقی میماند و فرد به هنگام آسودگی با شوق و رغبت اقدام به تفریحات، سرگرمیها و فعالیت های مفرّح میکند. مقوله اوقات فراغت برای جانبازان که دارای نوع و درجاتی از معلولیت هستند، بسیار مهم است. بهره گیری درست از اوقات فراغت جانبازان به منظور تندرستی جسم و روان در قالب فعالیت های ورزشی امکان پذیر است و این مهم با برنامه ریزی اصولی در تربیت بدنی بنیاد شهید و امور ایثارگران عملی است. تعداد جانبازان ورزشکار ایران 33054 نفر و تعداد مربیان آنها 700 نفر بوده اند. با توجه به جدول مورگان تعداد 461 نفر ورزشکار و 249 نفر مربی با روش نمونه گیری تصادفی در دسترس در تحقیق شرکت کردند. پرسشنامه اوقات فراغت(با 31 سؤال) برای اندازه گیری نحوه گذران اوقات فراغت و پرسشنامه های تناسب سازی رشته های ورزشی(با 10 سؤال) برای اندازه گیری رشته های ورزشی متناسب با تواناییهای جانبازان مورد استفاده قرار گرفت. پایایی پرسشنامه اوقات فراغت (78/0) و پرسشنامه تناسب سازی رشته ورزشی والیبال نشسته (79/0)، دو و میدانی (86/0)، تنیس روی میز(82/0)، وزنه برداری (86/0)، تیراندازی با کمان و تفنگ (83/0)، گلبال ( 78/0)، فوتبال و فوتسال (79/0)، بسکتبال با ویلچر (84/0)، شنا (75/0) و دارت (78/0) گزارش شد. یافته های پژوهش نشان داد که حداقل و حداکثر سن ورزشکاران 17 و 60 سال با (63/5 5/40=M) است. ورزشکاران جانباز نسبت به رضایت از نحوة گذران اوقات فراغت، 21درصد رضایت خیلی زیاد،37درصد زیاد، 34درصد متوسط، 6درصد کم و 2درصد رضایت خیلی کم را عنوان کرده اند. از میان رشته های ورزشی خاص افراد جانباز همبستگی معنیداری بین نظر مربیان و ورزشکاران در ورزش های دو و میدانی(000/0=sig و 96/0=r) ، تیراندازی با تفنگ(000/0=sig و 77/0=r)، دارت (016/0=sig و 7-/0=r)، تیراندازی با کمان(000/0=sig و 72/0=r) و تنیس روی میز (000/0=sig و 80/0=r) مشاهده شد و با تحلیل رگرسیون، نظر ورزشکاران از طریق نظر مربیان در رشته های دو و میدانی (000/0=sig و 07/69=F)، تیراندازی با تفنگ (000/0=sig و 02/16=F)، دارت (03/0= sig و 07/7=F)، تیراندازی با کمان (000/0= sig و 64/15=F) و تنیس روی میز (000/0= sig و 52/20=F) در سطح 05/0= پیش بینی گردید. در ورزش های بسکتبال با ویلچر، فوتبال فلج مغزی و فوتسال، گلبال، وزنه برداری، والیبال نشسته و شنا همسبتگی معنیداری بین نظر مربیان و ورزشکاران جانباز مشاهده نشده است.

این تحقیق با هدف تعیین جایگاه فعالیت های ورزشی در نحوه گذران اوقات فراغت دانشجویان دانشکده علوم اقتصادی و تعیین ارتباط آن با برخی از عوامل اثرگذار، انجام شد. تحقیق حاضر توصیفی و از نوع میدانی بود و 406 نفر از دانشجویان پسر و دختر با میانگین سنی 8/21 سال که دوره کارشناسی ناپیوسته را در دانشکده علوم اقتصادی میگذرانند به عنوان نمونه های تحقیق انتخاب شدند و به پرسشنامه محقق ساخته ای که در این زمینه تهیه شده و پایایی و روایی آن به ترتیب با دو روش آزمون آلفای کرونباخ (81/0 = α) و نظرخواهی از افراد متخصص و استادان تربیت بدنی مورد تأئید قرار گرفته بود، پاسخ دادند. با استفاده از روش های آمار توصیفی اطلاعات حاصله در جدول ها و نمودارهایی ثبت و دسته بندی شد و به منظور یافتن ارتباط بین داده ها از روش مجذور کای(K2 ) « خی دو» در سطح اطمینان 99% و ا %= α استفاده شد. نتایج این پژوهش بیانگر آن است که 99/67درصد از نمونه ها از سلامتی کامل برخوردار بودند. و ساعات فراغت آنان در ایام تعطیل و مدیریت ورزشی (پژوهشکده تربیت بدنی) تابستان برای پسران 466 دقیقه و دختران 409 دقیقه در روز بود که بیشترین درصد به عصرها و ساعت 16 به بعد اختصاص داشت. در ایام تعطیلات مدیریت ورزشی (پژوهشکده تربیت بدنی) تابستان مطالعه غیردرسی و فعالیت های ورزشی، و در ایام تحصیل استراحت و تماشای تلویزیون عمده ترین شیوه های گذران اوقات فراغت دانشجویان بود. عمده ترین فعالیت ورزشی نمونه های تحقیق به ترتیب به پیاده روی در پارک و بوستان های شهری، فوتبال، بدنسازی، دویدن و شنا اختصاص داشت، ضمن اینکه کسب نشاط و احساس لذت با 21/42 درصد عامل اصلی گرایش نمونه ها به سمت فعالیت های ورزشی بود که 61/83 درصد از نمونه ها امکانات دانشکده را در این خصوص ضعیف ارزیابی کردند. همچنین نتایج حاصله حاکی از آن بود که بین جنسیت، تأهل و تجرد، رشته تحصیلی، سلامتی و میزان درآمد ماهیانه با میزان اوقات فراغت دانشجویان رابطه معنیدار در حد 1% = α وجود دارد، ضمن اینکه بین جنسیت، سلامتی، میزان درآمد ماهیانه و تأهل با پرداختن به فعالیت های ورزشی، رابطه معنیدار در حد 1%=α مشاهده شد. پژوهش حاضر گویای آن است که اکثر نمونه های تحقیق معتقدند بهره مندی مطلوب از فعالیت های فوق برنامه و فعالیت های ورزشی دانشکده در ایام فراغت موجب سلامتی جسم و روح ، بهبود روند تحصیلی و روابط اجتماعی آنان میشود و در صورت دسترسی به امکانات ورزشی، در بین سایر فعالیت ها پرداختن به فعالیت های ورزشی را اولویت اول خود میدانند و رشته شنا را بر سایر رشته ها ترجیح میدهند.

هدف از این پژوهش تعیین اثر فعالیت های بدنی بر کیفیت زندگی و امید به زندگی در سالمندان استان مازندران است که با روش توصیفی - زمینه یابی به صورت میدانی اجرا شده است. جامعه آماری را کلیه سالمندان 60 سال و بیش از 60 سال استان مازندران تشکیل می دادند. از طریق روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای 400 نفر به­عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. به­منظور جمع­آوری اطلاعات از پرسشنامه فعالیت های بدنی (78/0 = α )، پرسشنامه کیفیت زندگی SF-36 (89/0 = α ) و مقیاس امید بزرگ سالان (74/0 = α ) استفاده شد. پرسشنامه های مذکور پس از تعیین روایی و پایایی در میان نمونه پژوهش توزیع شدند. به­منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و همچنین مدل یابی معادلات ساختاری (SEM) با تأکید بر نرم­افزار لیزرل 2/9 استفاده شد. نتایج تحلیل مسیر نشان داد فعالیت بدنی کاری با ضریب مسیر 15/0 بر بعد جسمی کیفیت زندگی و با ضریب مسیر 13/0 بر بعد روحی کیفیت زندگی اثرگذار است. فعالیت بدنی ورزشی با ضریب مسیر 24/0 بر بعد جسمی کیفیت زندگی و با ضریب مسیر 30/0 بر بعد روحی کیفیت زندگی اثرگذار است و فعالیت بدنی اوقات فراغت با ضریب مسیر 53/0 بر بعد جسمی کیفیت زندگی و با ضریب مسیر 44/0 بر بعد روحی کیفیت زندگی اثرگذار است. همچنین فعالیت بدنی کاری با ضریب مسیر 27/0-، فعالیت بدنی ورزشی با ضریب مسیر 23/0 و فعالیت بدنی اوقات فراغت نیز با ضریب مسیر 21/0 بر امید به زندگی اثرگذار است.

مقالة حاضر به دنبال شناسایی عوامل مؤثر در تقاضای سینمای ایران است. بدین منظور، نمونه ای مشتمل بر 192 تن از تماشاگران سینما ارزیابی شد. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل پرسشنامه با استفاده از آزمون کروسکال ـ والیس نشان داد که رابطة مستقیمی بین درآمد افراد با تعداد دفعاتی که به سینما می روند، وجود دارد (به طوری که بیشترین دفعات سینما رفتن، مربوط به کسانی است که درآمد بیشتری دارند). همچنین بین تعداد افراد خانوار با دفعات سینما رفتن، رابطة معکوس وجود دارد (به طوری که با افزایش تعداد افراد خانوار، تعداد دفعات سینما رفتن کاهش می یابد). در ادامه، نتایج حاصل از آزمون دوجمله ای نشان داد که «موضوع فیلم»، «حضور بازیگران و کارگردان مشهور»، «کیفیت فیلم و سینماها»، «روز و ساعت رفتن به سینما»، «تناسب و تنوع موضوعات فیلم برای همة سطوح و گروه ها»، «زمان و مدت مناسب اکران فیلم» و «تبلیغات مناسب» از جمله عوامل مؤثر در سینما رفتن است. همچنین، در ادامة پژوهش به برآورد تابع تقاضای سینما با استفاده از اطلاعات سری زمانی دورة 1386 ـ 1361 پرداخته شد. نتایج حاکی از آن است که تمامی ضرایب از نظر آماری معنی دار و همخوان با واقعیت های اقتصادی است، یعنی افزایش تعداد افراد خانوار تقاضای سینما را کاهش و افزایش درآمد، تقاضای سینما را افزایش می دهد.

در تحقیقی که در خصوص مجرمان زن در تهران انجام گرفت، مشاهده شد که 90 درصد مجرمان از زندگی خانوادگی خود احساس نارضایتی می کردند. علاوه بر این، زنان در مقایسه با مردان منابع مادی و فرهنگی و فضاهای فراغتی کم تری داشتند. در این تحقیق، 104 نفر از زنان مجرم زندان اوین به منزلة جامعة آماری انتخاب شده اند و هدف کلی این پژوهش شناخت شرایط و خصوصیات اجتماعی و خانوادگی زنان بزهکار تهران با تأکید بر سه شاخص کلیِ خانواده، محیط اجتماعی، و اوقات فراغت است. این مطالعه با روش توصیفی ـ تبیینی انجام شده است و برای گردآوری اطلاعات از تکنیک مراجعه به اسناد و مدارک، پرسش نامه، و همچنین مصاحبه و برای تحلیل و پردازش اطلاعات نیز از نرم افزار spss و از روش آماری ضریب همبستگی استفاده شده است. نتیجة تحقیق نشان داد که بین وضعیت خانوادگی زنان و بزهکاری آنان ارتباط مستقیم و معناداری برقرار است.

چگونگی گذران اوقات فراغت به عنوان پدیده ای اجتماعی در کلان شهر مشهد، با توجه به قداست و اهمیت بین المللی این شهر، از جمله مسائلی است که نگاه ویژه ای را برای تدوین راهبرد و برنامه ریزی در این زمینه می طلبد. هدف این پژوهش به طور کلی اولویت بندی راهبردهای توسعه اوقات فراغت زائران در کلان شهر مشهد است. روش پژوهش توصیفی/ تحلیلی با ماهیتی قیاسی، برگرفته از نگرش سیستمی است و روش جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای/ اسنادی و پیمایشی بوده که از 50 پرسش نامه محقق ساخته به روش دلفی استفاده شده است. ابزار مورد استفاده در این پژوهش تکنیک سوات است. در این پژوهش مشخص شد که در کلان شهر مشهد در زمینه اوقات فراغت، وزن اصلی با قوت ها و فرصت هاست. نتایج پژوهش نشان می دهد که کلان شهر مشهد در موقعیت تهاجمی قرار گرفته و این واقعیت بیانگر آن است که کلان شهر مشهد باید از قوت ها و فرصت های خود برای رفع ضعف ها و تهدیدها استفاده کند. همچنین راهبرد ارتقای عملکرد زیرساخت های گذران اوقات فراغت موجود و خلق فضای کالبدی و معنوی متناسب با فرهنگ زیارت اولویت اول را در بین راهبردهای تهاجمی به خود اختصاص داده است.

هدف از پژوهش حاضر بررسی میزان و نحوة گذران اوقات فراغت ممتازین کنکور و راه­نیافتگان به دانشگاه در استان یزد و نقش ورزش در گذران این اوقات است. 132 نفر از دانش­آموزان دختر و پسر با رتبة زیر 1000 و 121 نفر از دانش­آموزان دختر و پسر راه­نیافته به دانشگاه پرسشنامة محقق­ساخته را تکمیل کردند. برای تجزیه­وتحلیل یافته­ها از روش­های آماری توصیفی و آمار استنباطی (کای – اسکور، U مان ویتنی و فریدمن) استفاده شد. نتایج نشان داد دانش­آموزان ممتاز کنکور در شبانه روز 3 – 2 ساعت و دانش­آموزان پذیرفته­نشده بیشتر از 3 ساعت اوقات فراغت دارند. دانش­آموزان ممتاز کنکور ساعات اوقات فراغت خود را به تماشای تلویزیون، ورزش، هم­صحبتی با دوستان و اقوام می­پردازند، اما در گروه دانش­آموزان پذیرفته­نشده این فعالیت­ها به­ترتیب مطالعة غیردرسی، تماشای تلویزیون و گوش دادن به موسیقی بود. جالب توجه است فعالیت جسمانی در اوقات فراغت ممتازین کنکور رتبة دوم و برای دانش­آموزان پذیرفته­نشده در رتبة چهارم قرار دارد. بنابراین میان نحوة گذران اوقات فراغت ممتازین کنکور و راه­نیافتگان به دانشگاه و همچنین جایگاه فعالیت جسمانی در گذران اوقات فراغت آنها تفاوت معناداری وجود دارد.

حاشیه نشینی پدیده ای است که عوامل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و در نرخ پایین تر امنیتی در پیدایش آن نقش دارند و از دو گروه بنیادی دفع کننده روستا و جذب کننده شهر نشأت می گیرد. هدف اصلی تحقیق این است که چه مسائل اجتماعی- فرهنگی بر روی حاشیه نشینی تاثیر دارد؟ روش تحقیق، اسنادی و پیمایشی بوده و حجم نمونه نیز برابر با 384 نفر از حاشیه نشینان ساکن اطراف شهر ساری بوده که با روش نمونه گیری خوشه ای و تصادفی ساده انتخاب شدند. داده ها در این تحقیق با روش تحلیل همبستگی و مدل معادلات ساختاری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS و Lisrel استفاده شد. نتایج و تحلیل همبستگی نشان داد که بین عوامل مهاجرت، کیفیت مسکن، کسب معیشت، اوقات فراغت، وضعیت کالبدی فضایی و میزان تعلق اجتماعی با اطمینان 99/0 درصد و سطح خطای کم تر از 01/0 درصد با حاشیه نشینی رابطه معناداری وجود دارد. هم چنین نتایج تحلیل معادلات ساختاری نشان می دهد که متغیرهای مستقل قدرت پیش بینی حاشیه نشینی را دارند. حاشیه نشینی، ناشی از مشکلات اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی، عدم دسترسی مناسب به امکانات بهداشتی- آموزشی و ارتباط ضعیف با فرهنگ شهرنشینی می باشد که این عوامل سبب شده تا حاشیه نشینان را در معرض مسائل اجتماعی - فرهنگی قرار دهد.

این پژوهش با هدف بررسی رابطه جنسیّت و مصرف فرهنگی، به بررسی تمایزات جنسیّتی در استفاده از کالاهای فرهنگی و نحوه گذراندن اوقات فراغت در میان دانشجویان دانشگاه های پیام نور و آزاد اسلامی شهر مریوان اقدام کرده است. در این پژوهش از روش پیمایشی استفاده شد و جامعه آماری آن، کل دانشجویان دانشگاه های پیام نور و دانشگاه آزاد اسلامی واحد مریوان بود. حجم نمونه تعداد 342 نفر از دانشجویان بود که از طریق شیوه نمونه گیری طبقه ای انتخاب شده اند. نتایج نشان دهنده این است که استفاده از انواع فیلم ها برحسب جنس متفاوت است مردان بیشتر فیلم های اکشن، جنایی، تاریخی، مستند و زنان بیشتر فیلم های درام، رمانتیک و خانوادگی نگاه می کنند. همچنین استفاده از انواع کتاب ها برحسب جنس متفاوت است: زنان بیشتر کتاب های رمان، شعر، هنری، روان شناسی و مردان بیشتر کتاب های فلسفی و دینی را مطالعه می کنند. مصرف برخی از انواع موسیقی ها نیز برحسب جنس متفاوت است: زنان بیشتر از مردان موسیقی های پاپ مجاز فارسی، رپ مجاز فارسی، رپ غیر مجاز فارسی و رپ کردی گوش می دهند. نحوه گذراندن برخی از شیوه های اوقات فراغت نیز بر حسب جنس فرق می کند، زنان بیشتر از مردان اوقات فراغت خود را با شرکت در مراسم دینی و فعالیت های هنری سپری می کنند، ولی مردان در زمان فراغت بیشتر به مطالعه غیر درسی، ورزش، بازی های کامپیوتری و رفتن به پارک اقدام می کنند. دختران و پسران دانشجو از لحاظ میزان استفاده از فیلم، کتاب و میزان گذراندن اوقات فراغت تفاوت معناداری با هم ندارند، اما میزان مصرف موسیقی بر حسب جنس متفاوت است.

ز جمله موضوعات مهم در برنامه ریزی گردشگری، شناسایی تفاوتهای موجود در خصوص نحوه گذران اوقات فراغت ساکنین شهری است، این مطالعه، نگاهی جغرافیایی به موضوع اوقات فراغت در شهر مشهد دارد، به عبارتی در هر پهنه فضایی، چه الگویی از گذران اوقات فراغت قابل مشاهده است؟ و اینکه برنامه ریزی گردشگری در شهر مشهد چه رویکردی را در قبال این الگوها مدنظر قرار دهد؟ سطح مطالعه، مناطق 13 گانه شهرداری مشهد می باشد، برای این منظور نظرات شهروندان هرمنطقه در خصوص گرایش به جاذبه های مهم گذران اوقات فراغت پیرامون شهر مشهد مورد بررسی قرار گرفت، نتایج اولیه به تفکیک منطقه، با استفاده از نرم افزار ArcGIS، در پایگاه اطلاعات مکانی، ذخیره و گرایش ساکنین مناطق به هرجاذبه جهت گذران اوقات فراغت در قالب نقشه های گوناگون مشخص گردید، نتایج این مرحله گرایش به 10 جاذبه (شامل 6 جاذبه مذهبی و 4 جاذبه طبیعی) پیرامون شهر مشهد را نشان داد، استفاده از آزمون تحلیل واریانس وجود تفاوت معنادار بین گرایشهای ساکنین هر منطقه به جاذبه های فوق الذکر را تایید کرد که به نوعی نشان از تفاوت نگرش شهروندان در خصوص گذران اوقات فراغت در شهر مشهد است، در ادامه از طریق استانداردسازی داده های به دست آمده از گرایشهای ساکنین و نمایش آنها بر روی نمودار پراکنش، الگوی گذران اوقات فراغت هر یک از مناطق شهر مشهد تعیین گردید، نتایج این مرحله نشان داد که در 4 منطقه الگوی گذران اوقات فراغت، گرایش به جاذبه های طبیعی، در 2 منطقه گرایش به جاذبه های مذهبی، در 4 منطقه گرایش به ترکیبی از جاذبه های طبیعی و مذهبی و در 3 منطقه نیز گرایش ضعیف به هر دو دسته جاذبه ها وجود دارد، همچنین نتایج تحلیل همبستگی بیانگر آن بود که بین سطح تحصیلات و درآمد سرپرست خانوار و گرایش به جاذبه های طبیعی رابطه مثبت و درخصوص گرایش به جاذبه های مذهبی رابطه منفی وجود دارد، همچنین ارتباط مستقیمی بین نزدیکی به جاذبه های طبیعی و گرایش شهروندان وجود دارد اما در خصوص جاذبه های مذهبی چنین رابطه ای مشاهده نمی شود،

با توجه به آنکه فرهنگ مصرفی امروزه خصوصیت اصلی جامعة مدرن قلمداد می شود و فرهنگ جامعة ایران نیز در نتیجة تبادلات فرهنگیِ اثرگذار، درحال گذار به وضعیت مدرن محسوب می شود، ارائة تصویری از فرهنگ مصرفی جامعة ایران می تواند به ارائة تحلیلی دقیق از نحوة گذار از جامعة سنتی به مدرن منجر گردد. در این مقاله داده های پیمایش ملیِ گرایش های فرهنگی و نگرش های اجتماعی در ایران، پیرامون بررسی گذران اوقات فراغت مورد تحلیل ثانویه قرار گرفته است. از آنجا که الگوهای گذران اوقات فراغت از مؤلفه های اصلی فرهنگ مصرفی است، تلاش شده با گونه شناسی ها و طبقه بندی های ثانویه بر روی داده های پیمایش فوق الذکر، نیم رخی تحلیلی از فرهنگ مصرفی جامعة ایران ارائه گردد. جامعة آماریِ تحقیقی که داده های آن مورد استفادة این مقاله قرار گرفته است تمامی شهرها و روستاهای کشور است. نمونه نیز به شیوة خوشه ای چند مرحله ای اخذ شده است. در نهایت با تحلیل داده های جمع آوری شده از 9000 نمونه این نتیجه حاصل شده که الگوهای گذران اوقات فراغت به شش دسته قابل طبقه بندی است و هرکدام از این دسته ها گویای شکل خاصی از فرهنگ مصرفی در جامعة ایرانی است.

چند سالی هست که پروژه پارکهای بانوان در برخی مادرشهرهای ایران جهت رفاه حال بانوان ایرانی به اجرا درآمده است. با توجه به اینکه نیمی از شهروندان را بانوان تشکیل می دهند، در دهه های اخیر در کشورهای توسعه یافته و نیز در حال توسعه از جمله ایران، توجه به نیازهای ویژه بانوان از سوی برنامه ریزان شهری مطرح شده است. پارکها و فضاهای سبز مختص بانوان ، به عنوان یکی از مهمترین مراکز خدمات رفاهی و تفریحی بوده است که علاوه بر جنبه بهداشتی و روانی، در توسعه پایدار شهری و بهبود کیفیت زندگی بانوان از اهمیت بالایی برخوردار است. پژوهش حاضر بر آنست تا میزان موفقیت این فضاهای مختص بانوان را از دیدگاه آنان، مورد سنجش قرار دهد. روش تحقیق کاربردی- تحلیلی و پیمایشی است که با تکمیل 140 پرسشنامه در 3 پارک بانوان شهر تبریز انجام پذیرفته است. برای تحلیل داده ها از نرم افزارهای Spss و Excel استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان دهنده موفقیت بالای پارک بانوان بوده است. نتایج به دست آمده نشان دهنده موفقیت نسبی پارک های بانوان در مقابل وجود ضعف هایی است که در این پژوهش در راستای از میان برداشتن این ضعفها پیشنهاداتی ارائه شده است. همچنین روابط بین خصوصیات شهروندان با میزان رضایت آنان از پارکهای بانوان مرد تجزیه و تحلیل قرار گرفته، یافته ها بیانگر وجود رابطه معنادار بین سن افراد، وضعیت تأهل و شغل آنان با میزان رضایتمندی از پارک بانوان است.

هویت در دوران اخیر به یکی از اساسی ترین مسائل حوزه های مختلف فرهنگ و زندگی مردم تبدیل شده است. فرایندهای مدرن مسائل جدیدتری را در هویت یابی جوانان ایجاد کرده اند. در دوران مدرن متأخر، فراغت به امری زیبایی شناختی تبدیل شده است که افراد از طریق آن می توانند به هویت متفاوتی دست یابند. هدف این پژوهش بررسی تأثیر گذران فراغت در تکوین هویت ملی است که در آن از نظریة گیدنز، به منزلة چهارچوب نظری، استفاده شده است. جامعة آماری همة جوانان 15 - 29 سالة تهران، روش نمونه گیری به صورت خوشه ای، حجم نمونه 407 نفر، و ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه است. یافته های پژوهش نشان داد که تحول در الگوهای فراغت جوانان تأثیری عمیق در فرایند هویت یابی آنان داشته است. این امر فرصت ها و در عین حال تهدیدهایی را برای هویت یابی بازاندیشانة جوانان موجب شده است. بعضی از گونه های فراغت، به علت انطباق نداشتن با چهارچوب های رسمی، چالش های اخلاقی بسیاری را ایجاد کرده اند و تهدیدی برای هویت یابی جوانان به شمار می روند