مطالب مرتبط با کلیدواژه

روایت


۳۸۱.

بررسی مفهوم مستثنی بودن آمریکایی در رمانهای تروریست (2006) و مردم گرانقیمت (1968)براساس نظام گفتمانی کنشی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های بین رشته ای ادبی سال سوم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۶ 121-140

کلیدواژه‌ها: مستثنی بودن آمریکایی نظام گفتمانی کنشی زندگی حومه روایت ادبیات معاصر آمریکا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۶ تعداد دانلود : ۱۵۴
در این مقاله گفتمان کنشی در رابطه با مفهومی مطرح در ادبیات معاصر آمریکا تحت عنوان مستثنی بودن آمریکایی در دو رمان معاصر آمریکایی مورد بررسی قرار می گیرد. مفهوم مستثنی بودن آمریکایی یکی از شناخته شده ترین مفاهیم معاصر در ادبیات و هنر و فرهنگ معاصر امریکا است. براساس این مفهوم، آمریکا و مردم آن و فرهنگ آمریکایی در مقایسه با سایر فرهنگ ها و کشورهای دنیا استثنایی و منحصربفرد هستند و ترویج این ایده در دهه های اخیر در رسانه ها، فیلم های هالیودی و ادبیات داستانی آمریکا کاملا مشهود است. در این مقاله نگارنده می کوشد تا با استفاده از تحلیل نظام گفتمانی کنشی که خاستگاهی نشانه شناختی دارد به خوانش دقیقتری از مفهوم مستثنی بودن آمریکایی دست یابد. جهت ارائه این تحلیل بازنمود و بروز این تفکر و نگرش در دو رمان معاصر ادبیات داستانی به طور اجمالی بررسی می شوند تا زوایای انعکاس این مفهوم در ادبیات معاصر آمریکا تا حدودی مشخص شود. رمان تروریست اثر آپدایک (2006) و رمان مردم گرانقیمت اثر اوآتس (1968) دارای درونمایه مشترکی در این زمینه هستند. هر دو رمان با اتکا به مفهوم مستثنی بودن امریکایی گفتمانی کنشی را فراهم می سازند که به طور اجمالی در این مقاله بررسی می شود. مبنای تحلیل پژوهش حاضر، نقد روایت اصلی رمان های فوق و بررسی نقش کنش و کنش گران آنها در تحول معنا در چهارچوب نظام گفتمانی کنشی است.
۳۸۲.

تاریخ شناسی؛ از بازساخت تا واساخت: نقدی بر کتاب واساخت تاریخ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال ۲۱ مهر ۱۴۰۰ شماره ۷ (پیاپی ۹۵) 27-53
تعداد بازدید : ۶۱۵ تعداد دانلود : ۳۵۲
مواجهه مانزلو با ماهیت شناخت تاریخی و کیفیت حصول آن در دو افق معرفتی مدرنیسم و پسامدرن در پرتو طرح سه رویکرد تاریخ شناسانه بازساخت گرایی، برساخت گرایی و واساخت گرایی، در گذار از مدرنیسم تا پسامدرن، با تفاوت ظریفی که نوشتار پیش رو میان دو مفهوم «مورخ» و «تاریخ شناس» قائل شده است، موردبررسی قرار می گیرد. مورخ اندیشه گری که در فضای گفتمانی تحقق موضوع تاریخی زیست می کند، مستغرق در شرایط عصری، تجربه زیسته و فهم قسری حاصل از آن به نگارش تاریخ می پردازد و مدارک تاریخی را پدید می آورد. «تاریخ شناس»، در فضای گفتمانی معاصر زندگی می کند و متناسب با مقتضیات ساختاری و گفتمانی عصر خویش می اندیشد و با تاریخ ارتباط برقرار می کند؛ تاریخ شناس، چه در مفهوم بازساختی- برساختی و چه مفهوم واساختی، در پرتو رخدادگویی و عبور از رخدادها، روایت خود را عرضه می کند. شرح مفصل فرازوفرود رویکردهای سه گانه مذکور مورد اهتمام کتاب مانزلو با عنوان «واساخت تاریخ » است که در دو وجه سلبی و ایجابی موردبررسی قرار می گیرد.
۳۸۳.

تحلیل زمان روایت آثار بیضایی بر اساس آرای «ژرار ژنت»؛ مطالعه موردی نمایشنامه «هشتمین سفرسندباد» و فیلمنامه های «آینه های روبه رو» و «پرده نئی»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال ۲۱ آبان ۱۴۰۰ شماره ۸ (پیاپی ۹۶) 137-180
تعداد بازدید : ۲۰۶ تعداد دانلود : ۲۲۹
بهرام بیضایی از مهترین هنرمندان عرصه درام در ایران است. با این حال باگذشت نزدیک به 60 سال از فعالیت هنریِ بیضایی و در هیاهوی مخالفان و موافقان آثارش، آن چه به چشم و گوش می رسد سخن از چه گفتن ها ی آثارش بوده: از نقدهای اسطوره نگرانه و تاریخی تا نقدهای فمینیستی و سیاسی که آثارش را در بردار سیاستِ زمانه تأویل، تفسیر و نقد می کنند. در این مقاله سعی می شود سه اثرِ بیضایی شاملِ «هشتمین سفرسندباد»، «پرده نئی» و«آینه های روبه رو» از منظر شکل روایت بررسی شود. فیلمنامه های بیضایی، نوشته هایی هستند که پیش از آن که امکان ساخته شدن یابند چاپ می شوند.از این منظر با پدیده ای منحصر به فرد مواجهیم که امکان دسترسی، تحقیق و بررسی خودِ فیلمنامه- حتی پیش از ساختِ فیلم- را در اختیار محققان فارسی زبان قرار می دهد. راهی که برای تبیین و بررسیِ این آثار درنظرگرفته شده است بررسی شیوه ی روایت و به طور خاص، زمانِ روایت با اتکا به آرای «ژرار ژنت»، روایت شناس ساختارگرای فرانسوی است. هدف این مقاله، بررسیِ رابطه زمان و علیت به عنوان پایه های روایت در آثار بیضایی و تبیین چگونگی نگاهِ او به هستی، با تمرکز بر شکلِ آثارش است.
۳۸۴.

مورخان و روایت آنان از نخستین مواجهه های شاه- قزلباش در تاریخنگاری صفویه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ اسلام سال سیزدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۴۹ ۹۶-۷۷

کلیدواژه‌ها: تاریخ نگاری روایت شاه قزلباش صفویان مواجهه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۴ تعداد دانلود : ۳۲۱
روایت مورخان دوره ی صفویه از نخستین مواجهه ی شاه- قزلباش در دوره ی شاه طهماسب، روایتی ست نسبتا واقع گرایانه و البته نه چندان صریح از افول زودهنگام یک ساختار مقدس در یک صورت بندی غیر تقدس گرایانه. بنابراین هر چه از مرحله ی جنبش اولیه ی صفویان فاصله میگیریم روایت مورخان از محتوایی تقدس گرایانه، به جانب نوعی واقع گرایی معطوف می شود. بر اساس این، روایت مورخان از نخستین مواجهه شاه- قزلباش از دو منظر روش شناختی و محتوایی، قابل تامل است. از نظر روش شناختی، اگر چه روایت این مورخان ماهیتی نسبتا توصیفی دارد اما کمتر به جانب تقدس گرایی معطوف می شود. از نظر محتوایی این بازخوانی، تاکیدی ست بر افول جایگاه مریدی امرای قزلباش تحت تاثیر مطالبه گری فزاینده ی اقتصادی و عطش سیاسی روزافزون آنان، تاکید بر نقش آن ها در به چالش کشیدن زود هنگام الوهیت نهاد شاهی و در نهایت نیز برساختن چهره ای قهرمانانه از شاه به عنوان پیروز نهایی این جدال. این پژوهش در صدد است به روشی توصیفی- تحلیلی، عناصر شکل دهنده روایت مورخان از نخستین مواجهه ی شاه- قزلباش در ابتدای عصر شاه طهماسب را مورد واکاوی قرار دهد.
۳۸۵.

روایت شناسی «مقامات ژنده ی پیل»

نویسنده:
منبع: پژوهش در هنر و علوم انسانی سال ششم تیر ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۳۴) 87-98
تعداد بازدید : ۳۳۳ تعداد دانلود : ۱۷۱
در این مقال سعی شد تا در راستای کاوش در نظریه بومی روایت، پای در راهی گذاریم که مختصات آن پیشتر از سوی بزرگانی چون زنده یاد قاسم هاشمی نژاد و جناب دکتر اسماعیل بنی اردلان ترسیم گشته است. به طور کلی، در سنت روایی(عرصه ی فرهنگ عامه) به این فرضیه رسیدیم که، ساختار(فرم) در پی(جستجوی) مضمون است یعنی «بازنمایی جهت یادآوری»؛ از طرفی دانستیم که در عرصه ی خاص روایت عرفانی فرم و محتوا قابل تفکیک نیست، و «ساختار به منزله ی مضمون» است. و در کل شاهد کارکرد متنوع عنصر «تکرار»[به مثابه ی ذات روایت] هستیم. به طور اجمالی، «موقعیت خرق عادت»، «کنش مثالین»، «شخصیت عرفانی»[در حال استحاله]، و نهایتا «قصه ی عرفانی»، وجوه روایت(داستانی) غیب را می سازند و نهایتا «جغرافیای روایت غیب» عنوانی کلی برای روایت عرفانی می باشد که در آن تقدیر و سرنوشت ها[زندگی] آمیخته با احولاتِ شخصیت ها[از خواب بینی و بیماری و شفا و دیداریابی برای عامی تا ریاضت خودخواسته و کشف و شهود(دیدار بینی) و کیمیای نفسانی عارف]، محتوای روایت را می سازد. ما در این جا از راه ارائه ی یک ساختار پیشنهادی[سه گانه ی پایه-آینه-پوششی و گونه ی مستقلِ حکایات خواب]، حکایات کثیر مقامات ژنده ی پیل را طبقه بندی نمودیم و به کمک اصطلاحات اختصاصی(روایت شناختی) متن که همان «بازپیکربندی روایی مقامات» محسوب می شود، سعی در ترسیم وجوه روایی مقامات اعم از داستانی و متنی را داریم و به طور خلاصه، عرصه های «گفتمان-روایت»[تمهید مقدمه(فصل بندی) مقامات]، «زبان-روایت»[گزیده ی مقامات]، «داستان-روایت»[ساختار پیشنهادی]، «خیال-روایت»[ویژگیِ تصویری بودن و رد پای راوی]، و نهایتا «روایت-روایت»[اصطلاحات اختصاصی روایت شناختی] طرح و تبیین گشت.
۳۸۶.

بررسی آرای ویژه اخباریان

نویسنده:
منبع: مطالعات حدیث پژوهی سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۱ و ۲ 43 - 64

کلیدواژه‌ها: اخباری حدیث روایت آراء اخباریان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۳ تعداد دانلود : ۲۰۳
آراء ویژه اخباریان شامل موارد ذیل بوده است: بی نیازی از غیر روایات (استرآبادی در فوائد المدنیه، به این نکته پای فشرده که علمای پیشین، مانند صدوق و کلینی اخباری و محدث بودند و بدون نیاز به اجتهاد، احکام را از دل روایات بیرون می کشیدند، حتی محقق حلّی که مسلک اجتهادی داشت)، مخالفت با عامه (علمای اخباری از جمله استرآبادی، اساس علم اصول و اجتهاد را از اهل سنت می دانستند و بر این باور بودند که: اجتهاد و علم اصول از آن ها گرفته شده و متن درسی اصولی حوزه های علمیه، مختصر الاصول عضدی و شرح آن بوده است.) سامان دهی به اصول شیعه بدون توجه به اصول فقه عامه؛ عدم توجه به روایت در صورت نبود نظر معصوم، تعبد و طرد تعقل (جریان اخباری، با استدلال های روایی، نقضی و… تلاش می ورزد که براهین عقلی را در قلمرو استنباط احکام شرعی مخدوش نشان دهد و این موضع فکری را با برداشت های عقل ستیزانه از روایاتی چون: ان دین اللّه لایصاب بالعقول و… ارائه کردند.) احتیاط گرایی و مخالفت با تنویع احادیث، گسترش مصداق توثیقات عام.
۳۸۷.

گونه شناسی روایات صفات امام در تفسیر عیاشی

نویسنده:
منبع: مطالعات حدیث پژوهی سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۸ 1 - 16

کلیدواژه‌ها: صفات امام امامت روایت تفسیر عیاشی تفسیر عیاشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۶ تعداد دانلود : ۲۲۰
آیات متعددی در قرآن کریم در مورد مسئله امامت بیانگر اوصاف و فضائل امام می باشد، مفسران و متکلمان شیعه بر اثبات خلافت و امامت ائمه (ع) به این آیات استناد جسته اند، محمد بن مسعود سمرقندی (ابوالفضل) معروف به عیاشی از مفسران و محدثین قرن چهارم هجری در تفسیر خویش که به روش روایی نگاشته شده است به مسائل کلامی و بحث امامت نیز پرداخته است، با توجه به اینکه کتاب وی از آثار کهن تفسیری امامیه می باشد از جایگاه ویژه ای نزد اندیشمندان برخوردار است، یافته های تحقیق حاضر که به روش توصیفی- تحلیلی و جمع آوری کتابخانه ای مطالب صورت پذیرفته، حاکی از آن است که در گونه شناسی محتوایی روایات صفات در تفسیر عیاشی دریافتیم وی در تفسیر خویش صفات امام همچون علم، عصمت  و  افضلیت را بحث نموده است.
۳۸۸.

عوامل وموانع گسترش احادیث شیعه در عصر امام موسی کاظم(ع)

نویسنده:
منبع: مطالعات حدیث پژوهی سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱۰ 88 - 102

کلیدواژه‌ها: حدیث روایت شیعه اصحاب امام موسی کاظم(ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۵ تعداد دانلود : ۱۶۳
حدیث شیعه، در طول حیات خویش، فراز و نشیب های بسیاری به خود دیده است. وحدیث شیعه در دوران امامت امام کاظم(ع) با وجود سختگیریهای خلفای عباسی، نتوانست شاکله اصلی مدرسه حدیثی شیعه را نابود کند. هزاران صحابی دانشمند در گوشه وکنار سرزمین اسلامی پراکنده بودند وعلوم ومعارف شیعی را به دیگران منتقل می کردند. گسترش علوم ومعارف شیعی در زمان صادقین (ع) وتربیت شاگردان عالم ودانشمند سبب رونق حوزه حدیث ومعارف اسلامی در دوران امام کاظم(ع) شد. حدیث شیعه در دوران امامت امام کاظم(ع) بدلائل گوناگون از جمله طولانی بودن دوران امامت حضرت، پدید آمدن دوران فراغت در زمان مهدی وهادی عباسی، گزارش بسیاری از روایات توسط برادر ایشان جناب علی بن جعفر نگارنده کتاب مسائل، سازمان وکالت که در زمان امام(ع) به اوج خود رسیده بود واصحاب ویاران آن حضرت در گوشه وکنار سرزمین اسلامی حضور داشتند واحادیث وروایات ائمه وامام کاظم(ع) را به دیگران منتقل می کردند، گسترش یافت.  اما آن گونه که در دوره امامت امام صادق(ع) در حال گسترش بود،  واحادیث وروایات شیعه در محافل عامه وخاصه به اوج خود رسیده بود، رشد نیافت. عدم گسترش احادیث در دوران امامت امام کاظم(ع) به دلیل عوامل گونا گون از جمله جو خفقان واختناق سیاسی برای امام(ع)  وشیعیان، کارشکنیهای دستگاه خلافت، اختناق فرهنگی، دوری شیعیان از امام(ع) وغیره بوده است لذا این سؤال مطرح می شود که وضعیت حدیث شیعه در دوران امامت امام کاظم(ع) چگونه بوده است؟ در این رساله، با مراجعه به کتب روایی وتاریخی به سؤال فوق پاسخ داده می شود.
۳۸۹.

جستاری در بررسی اعتبار روایات حرمت تفسیر به رأی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال سیزدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۶ 235 - 264

کلیدواژه‌ها: تفسیر به رأی تفسیر قرآن پیامبر روایت اعتبار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۲ تعداد دانلود : ۱۷۴
منابع روایی فریقین مملو از روایاتی است که مسلمانان را از تفسیر به رأی، نهی کرده است. تعدادی از این روایات، با استناد به منابع روایی متقدم و متأخر معتبر فریقین ذکر شده است. برخی این گونه روایات در کتب روایی شیعه را منتقل از عامه دانسته اند که به سبب دارا بودن سند مستقل شیعی و نقل آن ها در کتب معتبر شیعه، این ادعا چندان قوّتی ندارد. در این پژوهش، پس از بررسی احادیث ذکرشده از جهت وثوق سندی، وثوق صدوری و میزان مطابقت با مضامین قرآن، برمی آید که سند برخی از این احادیث، صحیح، برخی موثق و برخی ضعیف است؛ اما از جهت توثیق صدوری، دو مورد از روایات به واسطه قراین تواتر، علو مضمون، شهرت روایی و عمل اصحاب و...، تقویت شده و معتبر به حساب می آیند. علاوه بر اینکه مضمونشان با آیات قرآن همخوانی دارد. بر این اساس، وقتی در یک مضمون، صدها روایت در کتب روایی فریقین آمده و دست کم سه مورد از آن ها صحیح و معتبر است و مضمون آن روایات با مضامین قرآن همخوانی دارد، سزاوار است که به مضمون آن روایات عمل شود؛ هرچند طبق گفته برخی، این روایات بیشتر مرتبط با احکام عملی باشد.
۳۹۰.

مقدمه ای بر گردشگری روایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گردشگری فرهنگ دوره دوم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۶ 17 - 24

کلیدواژه‌ها: کیفیت زندگی گردشگری گردشگری بر پایه طبیعت گردشگری روایی میراث تاریخی و فرهنگی روایت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۹ تعداد دانلود : ۱۴۱
 گردشگری روایی را می توان به نوعی از گردشگری یا راهبردی در اختیار آن اطلاق کرد که در آن داستان ها، افسانه ها، اسطوره ها و آیین های یک مکان و یا داستان ها، خاطرات و تجربیات یک گردشگر از مقصد به عنوان یک ابزار کارآمد سبب ایجاد و افزایش جذابیت یک مکان یا مقصد می گردد. گردشگری روایی پایدار نه تنها سبب افزایش جذب گردشگر، افزایش درآمدهای دولت و جوامع محلی و بالا بردن کیفیت زندگی مردم محلی منطقه می شود، بلکه می تواند سبب شود گردشگران در کنار لذت بردن از سفر خود، به شرایط، سنت ها و فرهنگ جامعه میزبان نیز بیشتر احترام بگذارند. منابع گردشگری روایی را می توان در دو دسته طبقه بندی کرد که دسته اول شامل تاریخ، داستان ها، اسطوره ها و افسانه های مقصد و دسته دوم شامل تجربیات، خاطرات، داستان ها و یادگاری های گردشگر هستند. در ادامه ارتباط گردشگری روایی با گردشگری تاریخی و فرهنگی، گردشگری بر پایه طبیعت، گردشگران ماجراجو، کیفیت زندگی مردم محلی و عصر دیجیتال بررسی می شود. با کمک تکنولوژی های جدید در عصر دیجیتال، گسترش و بهره برداری از گردشگری روایی به مراتب آسان تر از گذشته است. در نهایت، گردشگری روایی استراتژی ای ساده برای استفاده از پتانسیل جاذبه ها در داستان سازی، داستان گویی و داستان شنیدن است که قصد دارد با ایجاد داستان های متنوع، علاوه بر ایجاد جاذبه های جدید و احیای جاذبه های قدیمی، تنوع داستان ها، روایات و فرهنگ ها را نیز حفظ نماید. با این حال گردشگری روایی مفهومی جدید است که نیاز به پژوهش های آماری بیشتر برای درک توانایی ها، اثرات و عواقب در زمینه های مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی دارد.
۳۹۱.

تراداستان و سفرِ تراداستانی: گونه ها و کاربست ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نقد و نظریه ادبی سال ششم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۱۱) 159 - 190

کلیدواژه‌ها: روایت شخصیت داستانی بینامتنیت ترامتنیت تراداستان و سفر تراداستانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۸ تعداد دانلود : ۱۴۱
هدف جستارِ حاضر این است که برپایه چارچوب های نظری پیرامون بینامتنیت، ترامتنیت و به ویژه بیش متنیتِ ژنتی مفاهیم مرتبطِ تراداستان و سفرِ تراداستانی را معرفی و مصادیق آنها را در آثار روایی معرفی و تحلیل نماید. به بیان دیگر، هدف این پژوهشِ روایت شناختی توصیف تراداستان و سفرِ تراداستانی و دسته بندی انواع مختلف آن در ادبیات داستانی است. پرسش های اصلی این مقاله عبارتند از: تراداستان و سفرِ تراداستانی شخصیت ها چیست و انواع و گونه های مختلف آن کدامند؟ تراداستان و سفرِ تراداستانی چگونه در ژانرهای کاربردپذیر، نظیر رمان، داستان کوتاه، اشعار روایی، نمایشنامه و فیلم مصداق پیدا می کند؟ برای پاسخ به این پرسش ها، این جستار با بهره گیری از اصطلاحات مرتبط با ترامتنیت، به خصوص بیش متنیت، و تکیه بر عناصر داستان، به ویژه شخصیت پردازی، به عنوان مهم ترین عنصر تراداستانی، مؤلفه های تراداستان را در انواع مختلف آثار روایی بررسی می کند. در این مقاله، سفرِ تراداستانی به سفرِ برون روایتی، شامل تراداستان برون روایتیِ دوسویه و یک سویه، و سفرِ درون روایتی، شامل سفر درون روایتی در داستان های هم تراز و ناتراز دسته بندی شده است. یافته های این پژوهش نشان می دهند که تراداستان، فرارویِ یک داستان از طریق سفرِ برون متنی یا درون متنیِ شخصیت یا شخصیت های اصلی داستان است. به عبارت دیگر، هرگاه شخصیتی با تغییر یا بدون تغییرات ظاهری و رفتاری، وارد روایتی دیگر در همان اثر یا اثری پیشینه یا پسینه شود، کنش داستانی و معنای متن بسط می یابد و بیش متنیت و فرارویِ متنی و روایتی حاصل می گردد. سفرِ شخصیت ها از زیرمتن به رومتن، از رومتن به زیرمتن، در میان داستان های هم تراز و درون متنی در یک اثر فراداستانی و چندپیرنگی و نیز در روایت های درون متنی و ناتراز در داستان های اصلی و فرعی یک اثر روایی همگی مصادیق و نمونه هایی از تراداستان و سفرِ تراداستانی هستند.
۳۹۲.

نشانه- معناشناسی روایتی شطح گونه از کتاب معارف بهاءولد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نقد و نظریه ادبی سال ششم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۱۱) 235 - 258

کلیدواژه‌ها: نشانه شناسی معناشناسی روایت مکاشفه عرفانی صیرورت و شدن عارفانه بسط وجودی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۲ تعداد دانلود : ۱۴۲
دانش نشانه شناسی پس از طرح نظریات فردینان دوسوسور، از مهمترین کلیدهای تحلیل مباحث زبانی روایات و متون به حساب می آید. تحلیل های نشانه- معناشناسی در حوزه روایات ادبی، هنری و عرفانی و اساطیری نیز می کوشد تا مدلول ها و مفاهیم ذهنی و تجربیات عرفانی روایت گران را مورد بحث و تحلیل قرار دهد. روایت مکاشفه بهاءولد عارف بزرگ سده ششم هجری قمری و پدر و استاد بزرگترین شخصیت عرفانی منظومه های عارفانه، مولانا جلال الدین رومی، حکایت از آن دارد که سالک راه حق پس از قرار گرفتن در مقام جستجوگر خداوند می تواند به جلوه هایی از عالم غیب دست یابد که با بسط وجود و هویت انسانی او همراه است. مسأله بسط وجود به لحاظ نشانه-معناشناسی هم مفهومی است از فروریختن قالب های اولیه وجود سالک و هم صیرورت و شدن او را در جریانی وجودی و متافیزیکی همراه با بودنی در ساحت غیب تعیین می کند. پژوهش حاضر بیانگر این دستاورد است که مکاشفات عارفان، تنها تحولی در ساحت ذهنیت و مفاهیم زبانی نیست بلکه بیانگر تغییر وجود، بسط و سعه منِ عارفانه و شدن دوباره سالک نیز هست.
۳۹۳.

نگاهی به زمان و حکایت و مختصری درباره اصطلاح روایت / حکایت (récit/narrative)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال ۲۱ آذر ۱۴۰۰ شماره ۹ (پیاپی ۹۷) 245-268
تعداد بازدید : ۳۳۱ تعداد دانلود : ۲۱۲
کتاب سه جلدی زمان و حکایت (1983-1985) پل ریکور (1913-2005) را مهشید نونهالی از فرانسه به فارسی برگردانده که در سال 1397 به صورت کامل از سوی نشر نی روانه بازار شده است. کتاب ریکور اثری دشوار به شمار می رود که فهم آن نیازمند آشنایی نسبتاً کاملی با رشته ها و شاخه های گوناگون علوم انسانی مانند فلسفه، تاریخ، ادبیات، روایت شناسی و ... است. به همین دلیل، در اینجا کمتر به مجلد سوم و بیش تر به مجلد دوم پرداخته می شود. درباره ترجمه می توان ادعا کرد امانت و دقت رعایت شده است اما کاستیهای فراوانی به ویژه در زمینه زبان فارسی در آن وجود دارد. فارغ از مشکلات دیگر، نثر مترجم فاقد پویایی و روانی لازم برای انتقال مفاهیم ریکور است؛ وسواس در ترجمه و عدم انعطاف نحوی، کتاب را به اثری دشوار تبدیل کرده است. افزون بر این، در حاشیه این مقاله به اشتباهات بنیادین مترجم در ترجمه چند اصطلاح مهم مانند حکایت/ روایت، داستان/ تاریخ و ... پرداخته می شود که پاره ای از مشکلات خواننده را در فهم متن سبب شده است. نگارنده بر آن است که توجه مترجم به میراث مترجمان پیشین می توانست بخشی از مشکلات ترجمه را بکاهد.
۳۹۴.

تحلیل روایت عدم تطابق در بازار نیروی کار ICT در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مدیریت دولتی دوره ۹ بهار ۱۳۹۶ شماره ۱ 169 - 191

کلیدواژه‌ها: تحلیل سه لایه ای روایت عدم تطابق مهارتی فناوری اطلاعات و ارتباطات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۱ تعداد دانلود : ۱۳۴
یکی از چالش های مهم صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشور، مسئله نیروی انسانی است که به طرق گوناگون بر موفقیت این صنعت اثر می گذارد. وجود تعداد زیاد فارغ التحصیلان یا بیکاری در رشته های حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات از یک طرف و تقاضای زیاد نیروی کار مرتبط از سوی دیگر، نشان می دهد که میان بیانگر مهارت عرضه شده در بازار با دانش و مهارت مورد نیاز صنعت، تطابق وجود ندارد. با توجه به پویایی مسئله پژوهش، برای شناخت مسئله و گره های موجود میان کنشگران اصلی، از روش تحلیل سه لایه ای استفاده شد. در این راستا با استفاده از روش گلوله برفی مصاحبه هایی با 23 فرد متخصص و خبره صورت گرفت و تحلیل سه لایه ای از انگاره ها، ساختار و رفتار کنشگران اصلی پژوهش انجام شد. سپس متناسب با یافته ها، مسئله پژوهش روایت شد و در انتها با توجه به نتایج به دست آمده، سیاست های اصلی مرتبط با تطابق آموزشی و مهارتی بازار نیروی کار با صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات ارائه شد.
۳۹۵.

باز روایت از طریق ترجمه: مورد پژوهی کتاب اسلام در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات زبان و ترجمه سال پنجاه و چهارم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ 157 - 179

کلیدواژه‌ها: روایت قاب بندی ابزارهای پیرامتنی بازروایت اسلام در ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۷ تعداد دانلود : ۱۵۴
مطابق با نظریّه روایت بیکر، ابزارهای پیرامتنی مثل مقدّمه، پانویس ها و یادداشت های مترجم، نقش مهمی در تغییر دادن روایت های متن مبدأ ایفا می کنند. بر این اساس، مقاله حاضر با استفاده از نظریّه «روایت» و مفهوم «قاب بندی از طریق ابزارهای پیرامتنی»، بر ترجمه فارسی کتاب اسلام در ایران متمرکز می شود و مطالب پیرامتنی موجود در بخشی از آن را بررسی می کند تا مشخص شود ترجمه چگونه با استفاده از این ابزار رویدادهای شرح داده شده در متن اصلی را برای خواننده فارسی زبان بازروایت کرده است. برای این منظور، در بخش مورد نظر، متن نویسنده و پیرامتن های ترجمه به صورت مقایسه ای تحلیل شد تا روایت های متفاوت هر یک از آنها از موضوع های مناقشه آمیز و نحوه بازروایت این موضوع ها در ترجمه معلوم شود. در اینجا الگوهای جدید پیرنگ سازی علّی و درنهایت روایت های جدید ساخته شده در ترجمه مشخص شد. نتایج نشان داد که مطالب پیرامتنیِ ترجمه در مواجهه با دیدگاه های نویسنده به چهار شکل عمل کرده بودند: 1) زیر سؤال بردن دیدگاه نویسنده و به چالش کشیدن آن، 2) پذیرفتن حرف نویسنده اما ارائه توجیهی متفاوت برای آن، 3) تصحیح اشتباه نویسنده، 4) ارائه توضیحات بیشتر. بر این اساس، توضیحات افزوده شده به ترجمه، روایت متن مبدأ از برخی رویدادها و شخصیت های تاریخی را مردود می داند و به نظر می رسد که این رویدادها و شخصیت ها در نسخه فارسی از زاویه اسلام شیعی بازروایت شده و با روایت عمومی و پذیرفته شده تشیع تطبیق یافته اند.
۳۹۶.

تحلیل نشانه معناشناختی «مکان نمادین» در داستان دقوقی از مثنوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات عرفانی بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۳۳ ۱۲۴-۹۵

کلیدواژه‌ها: روایت نشانه معناشناختی مکان نمادین مکاشفه عرفانی مثنوی داستان دقوقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۷ تعداد دانلود : ۱۸۹
مکان به عنوان یک عنصر مهمِ تولید معنا در هر روایت محسوب می شود و تجلی آن در گفتمان ها، یا عینی و فیزیکی است یا انتزاعی؛ لذا آن گاه که وجه عینی مکان ضعیف شود، ویژگی تخیلی و استعلایی می یابد و وجه نمادین آن در اولویت قرار می گیرد. داستان دقوقی روایتِ واقعه و مکاشفه عرفانی است. مکاشفه فراتر از محدوده شناخت های عادی است؛ به همین دلیل برای بیان آن از زبان رمز استفاده می شود. به دلیل ماهیت مکاشفه و زبان رمز در داستان دقوقی، حضور مکان ها در زبان کارکردی استعاری و نمادین دارد. این مکان ها به دو دسته کلیِ «مکان های واقعه» و «مکان های سیال» تقسیم می شوند. هدف از پژوهش حاضر این است که با برجسته کردن عنصر مکان و استعاره مکان و با عطف توجه به جنبه مکاشفه عرفانی و نمادهای عرفانی و وجه بینامتنیت مکان ها در این داستان، کارکرد نشانه معناشناسی مکان نمادین، چگونگی حضور مکان ها در کنش زبانی، فرایندهای تبدیل مکان به فرامکان و استعلای آن و کارکرد گفتانی آن را بررسی کند. این پژوهش نشان داد که زبانِ این روایت برای توصیفِ مکاشفه و القای آن، از اصطلاحات و تصاویرِ مکانیِ بسیاری مانند دریا، ساحل، بیابان و درخت به عنوان استعاره هستی و وجود، بهره برده و توانسته است قابلیتِ کینونیت بخشی و شفاف سازی گفتمان را که مشتمل بر بسیاری از حقایق و امور عرفانی است، ارتقا دهد. همچنین مکان ها به واسطه حضورِ سوژه از کارکردهای پدیداری، استعلایی و اسطوره ای برخوردارند.
۳۹۷.

درآمدی بر مولفه های تاریخ نگاری قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: قرآن، فرهنگ و تمدن سال اول تابستان ۱۴۰۰شماره ۴ 34 - 47

کلیدواژه‌ها: قرآن تاریخ روایت تاریخ‏نگاری رویکرد تمدنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۳ تعداد دانلود : ۳۲۱
یکی از این توصیه ها عبرت گرفتن از تاریخ گذشتگان و سیر و تأمل در سرنوشت آنهاست. در این باره قرآن نیز همچون سایر کتاب های تاریخی با بیان تحولات رخ داده در حیات امت های پیشین، به توصیف سرنوشت آن ها می پردازد و با تذکر درباره اعمال شان از انسان ها می خواهد به طریق راستی و درستی قدم نهند و از حرکت در مسیر ظلم و ظلمت اجتناب کنند. تأمل در آیات تاریخی این کتاب مقدس حکایت از نوعی تاریخنگاری خاص دارد که در بینش و روش متفاوت از سایر رویکردها و ژانرهای تاریخنگارانه است. از این رو سوال اصلی پژوهش ناظر بر چهارچوب ها و مولفه های تاریخنگاری در قرآن است. برای پاسخ به این پرسش تلاش شده روایت تاریخ در قرآن نقد و بررسی شود و اسلوب های روشی آن احصاء و بینش حاکم بر آن ها تبیین شود. به نظر می رسد قرآن کریم در بازنمایی تاریخ رویکردی خاص در بینش، روش و ادبیات دارد که مبتنی بر چند اصل اساسی است؛ از جمله مولفه های رو ش شناسی تاریخنگاری در قرآن می توان به مواردی همچون بهره گیری از عقل خودبنیاد بشری برای پی بردن به حکمت های نهفته در آیات تاریخی، مطالعه تاریخ پیشینیان با رویکرد تمدنی برای کسب معرفت تاریخی، عبرت گیری و نیل به سعادت و در نهایت عبور از رویه ظاهری قصص و جزئیات آن ها و توجه به لب و مغز رخدادهای تاریخی برای فهم سنت های ثابت الهی اشاره کرد. روش پژوهش حاضر توصیفی- تبیینی و مبتنی بر تأمل در آیات تاریخی قرآن و نقد و بررسی روش شناسی آنها در بازنمایی رویدادهاست.
۳۹۸.

تحلیل روایی- ادبی «شاهد» در آیه بَیّنه از منظر فریقین(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۹شماره ۱۲ 9 - 36

کلیدواژه‌ها: روایت تحلیل روایی تحلیل ادبی شاهد آیه 17 هود تفسیر تطبیقی مفسران فریقین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۹ تعداد دانلود : ۱۴۷
اختلاف دیدگاه شیعه و اهل سنّت در آیات الهی، باعث ایجاد تعابیر متفاوتی در تفاسیر شده است؛ به صورتی که این تفاوت دیدگاه ها در آیه 17 سوره هود احتمالات فراوانی ایجاد کرده و گاه استناد به آن ها، دلیلی بر اثبات یا تقویت نگرشی خاص می شود. ازاین رو در برخورد با احتمالات مطرح در آیات، دقت به معنای مستخرج مطابق با این آراء اهمیت خاصی پیدا می کند؛ پس در بیان تعیین مصداق در فراز Pیتْلُوهُ شٰاهِدٌ مِنْهُO برخی مفسران شیعه حضرت علیg را و تعدادی از مفسران اهل سنّت ابوبکر را مصداق «شاهد» بیان کرده اند. همچنین گروهی دیگر از مفسران فریقین، پیامبرa یا لسان ایشان و نیز جبرئیل یا قرآن را مصداق «شاهد» ذکر کرده اند. این نوشتار به روش توصیفی تحلیلی با تکیه بر روایات تفسیری و ادله ادبی، به دنبال بررسی تطبیقی ادله مفسران فریقین درباره آیه مزبور است تا از رهیافت آن به فهم معنای صحیح دست یابد. این تحقیق با اشاره به اینکه مرجع ضمائر متصل در « یتلوه » و « رَبِّهِ » به کلمه « مَن » در فراز ابتدایی آیه و ضمیر « منه » به « رَبِّهِ » برمی گردد، بیان می دارد که مقصود از « شاهد »، قرآن بوده و به صادق بودن ادعای پیامبرa بر رسالتش شهادت می دهد. اما دیگر اقوال از قوّت لازم در استدلال برخوردار نیست و قولی که می گوید: «مقصود از شاهد، امام علیg است»، بیانگر معنای باطنی و از باب جری وتطبیق می باشد.
۳۹۹.

تفسیر تطبیقی روایی سوره کوثر از دیدگاه مفسران فریقین(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۹شماره ۱۲ 37 - 54

کلیدواژه‌ها: قرآن تفسیر روایت سوره کوثر عاص بن وائل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۵ تعداد دانلود : ۲۰۴
سوره کوثر، از جهت کوتاه بودن و کمی تعداد آیات و نیز از نظر اعجاز بلاغی، ادبی و محتوایی آن و همچنین به علت شرافت و عزت و منزلتی که در درون مایه و عنوان آن نهفته، همواره مورد توجه مفسران فریقین بوده است. این سوره در شمار سوره هایی است که مکی بودن و مدنی بودن آن به دلیل تعدد و کثرت روایات درباره شأن و اسباب نزول، مورد اختلاف قرار داشته و در میان مفسران از سوره هایی مختلف فیه از نظر مکان نزول و شأن نزول قرار گرفته است. از این جهت پرداختن به آن با نگرش روایی تطبیقی برای تقریب و وحدت فریقین مهم و اساسی است. این مقاله با تجمیع روایات فریقین، به یک اشتراک مفهومی از نظر شأن و مکان نزول و مفاهیم واژگان «کوثر»، «ابتر»، «صلاه» و «نحر»، رسیده است که نزدیک شدن و وحدت نظر دو مذهب در برخی از مسائل اختلافی را به دنبال دارد.
۴۰۰.

تحلیل روایی اثرگذاری متقابل ایمان و روابط اجتماعی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۹شماره ۱۲ 239 - 258

کلیدواژه‌ها: روایت تحلیل روایی ایمان معناشناختی آرامش روابط اجتماعی کفر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۷ تعداد دانلود : ۱۴۵
ایمان گمشده بشر و امری قلبی است که فراتر از یک عقیده ، در مسیری طولانی و عملی ، همراه با ضوابطی معین شکل می گیرد. تحلیل روایی «اثرگذاری متقابل ایمان و روابط اجتماعی» ، گویای این است که در مسیر شکل گیری ایمان ، شتاب دهنده های اجتماعی همچون حُسنِ خُلق وجود دارد که تا حدودی حرکت اشتدادی ایمان را به انحصار خویش درآورده و در فرض حفظ شرایطش ، آن را به کمال می رساند. در پژوهش پیشِ رو تلاش بر این بوده تا فارغ از هرگونه پیش داوری ، بر اساس ضوابطی نظام مند از فقه الحدیث و معناشناسی و منطبق بر روابط معنایی موجود در متن روایات ، تا حد امکان به تبیین مسیر حرکت تحقق ایمان در جامعه پرداخته شود. حاصل آنکه ایمان حقیقتی است که مؤمن با تلاش خویش در چارچوب توکل ، تفویض، رضایت ، تسلیم و در ضمن تعاملی دوسویه و مؤثر با جامعه ایجاد می کند؛ در اثر چنین تعاملی از یک سو روح ایمان به اوج قدرت می رسد و از سوی دیگر آحاد جامعه بهترین روابط را تجربه و آثار آن از جمله امنیت و آرامش را به دست خواهند آورد. ولایت در طول این تعامل بوده و حاصل این ارتباط طولی ، اتحاد و همدلی میان مؤمنین و جریان اوامر الهی و نفی سلطه طاغوت و به تعبیری تحقق تمدن اسلامی و شکوفایی استعدادهای بشر خواهد بود.