شایسته سالاری

هدف این پژوهش طراحی الگوی مدیریت جانشین پروری در شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب است. این تحقیق از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر روش، از نوع تحقیقات آمیخته است. در بخش کیفی با انجام مطالعات نظری، شامل مطالعه کتاب ها، پایان نامه ها، مقالات داخلی و خارجی و پایگاه های اطلاعاتی رویکردهای مدیریت جانشین پروری از منظر مفهومی شناسایی شد و سپس، برای گردآوری اطلاعات مورد نیاز، از 25 نفر از خبرگان خواسته شد نسبت به پاسخگویی به سؤالات اقدام کنند. نمونه گیری در بخش کیفی از روش هدفمند و در بخش کمّی با روش نمونه گیری تصادفی انجام شد و تعداد 341 نفر از کارکنان رسمی شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب انتخاب شدند. روش تعیین روایی پرسش نامه صوری و محتوایی است. بر اساس یافته های پژوهش تعداد دو بُعد فردی و سازمانی با 10 مؤلفه، برای مفهوم مدیریت جانشین پروری شناسایی شد.

حکمرانی مطلوب یکی از مفاهیمی است که به تازگی در عرصه جهانی مطرح شده و دولت ها را برآن داشته است تا با تکیه بر ارائه شاخص های آن در حیطه کشور خود مانند پاسخ گویی، حاکمیت قانون، شفافیت و مشارکت، جایگاه مستحکمی برای خود در میان شهروندان بیابند. پژوهش حاضر که به روش توصیفی- تحلیلی به نگارش درآمده، در پی پاسخ به این پرسش است که نظام اداری ایران تا چه اندازه منطبق با مؤلفه های حکمرانی مطلوب است؟ یافته ها دلالت دارد که با گسترش اصولی که در قانون مدیریت خدمات کشوری یاد شده است، می توان به استقرار الگوی حکمرانی مطلوب در نظام اداری ایران امیدوار بود؛ زیرا گام مهمی در راستای استقرار حاکمیت قانون در نظام اداری برداشته است؛ به طوری که می توان با تأسی از اصول و قواعد تازه تأسیس مندرج در این قانون و با اصلاحات و الحاقات و الگوبرداری مناسب و اقتباس معقول و آگاهانه از نظام های حقوقی پیشرو در زمینه حقوق اداری، سطح پاسخ گویی و کارآمدی دستگاه های اداری را ارتقا داد و اندک اندک به سمت تدوین قانون عام اداری و استقرار حاکمیت قانون رفت و مطمئناً با وارد کردن اصول کلی حقوق اداری به صحن قانون گذاری و مدون سازی واجرای آن ها، اداره ای قانونمند و مبتنی بر قانون خواهیم داشت.

مطابق با قرآن و روایات علم جایگاه رفیعی دارد به گونه ای که علم به عنوان «سلطان» معرفی شده که می تواند حکمرانی کند در این میان حاکمیت علم به قدری مهم است که امروزه تمامی کشورهای دنیا به این مهم ارج گذاشته و در برنامه ها، مدیریت ها و آینده پژوهی از حاکمیت علم بهره برده اند که می توان از طریق شایسته سالای به این مهم دست یافت. سئوال مقاله این است که حاکمیت علم و شایسته سالاری چگونه می تواند در افق 1414 به منصه ظهور برسد و این دو متغیر چگونه می توانند بهم مرتبط باشند؟ چنین به نظر می رسد که در افق 1414 می بایست به حاکمیت علم و شایسته سالاری اعتقاد در نظر و عمل داشت، به این صورت که با تحقق مردم سالاری واقعی و مشارکت حداکثری می توان از ظرفیت های بالایی که شایسته سالاری و حاکمیت علم دارند به آینده و رسیدن به اهداف و برنامه ها مدیریت و برنامه ریزی کرد. یافته ها حاکی از آن است که بدون اتکا به دانش روز و نظریه های علمی، حرکت در مسیر پیشرفت و توسعه، عملاً ناممکن یا حداقل ناقص و ناکارآمد خواهد بود و برای تحقق چشم انداز 1414، لازم است علم و دانش به مثابه یک فرهنگ در سطوح مختلف جامعه نهادینه شده شود و زیرساخت ها هموار شود. مقاله از دو نظریه «عوامل شکل دهنده آینده» و «حاکمیت علم و شایسته سالاری» بهره برده است که بخش نظری، غالب بر بحث روشی است. گردآوری داده ها از طریق منابع کتابخانه ای و اینترنتی است.

پژوهش حاضر با هدف طراحی مدل ساختاری تفسیری جانشین پروری در ادارات ورزش و جوانان انجام پذیرفت. روش پژوهش آمیخته اکتشافی بود. در بخش کیفی پژوهش، از مطالعه ادبیات پژوهش مرتبط، مصاحبه های نیمه ساختاریافته با 8 نفر از خبرگان حوزه منابع انسانی در ورزش و تحلیل محتوای جهت دار، 70 کد مفهومی استخراج شد، سپس کدها در قالب 15 مقوله و 4 درون مایه اصلی (شامل عوامل سازمانی، فردی، فرآیندی و فراسازمانی) دسته بندی و پرسشنامه تدوین گردید. در بخش کمی، پرسشنامه محقق ساخته در بین 17 نفر از مدیران و کارمندان ادارات ورزش و جوانان توزیع و 15 پرسشنامه کامل جمع آوری شد و به کمک روش مدل سازی ساختاری-تفسیری تحلیل گردید. نتایج نشان داد شاخص های "الزامات وظیفه ای و مشوق های سازمان برای جانشین پروری" و "نظام استعدادیابی و بانک اطلاعاتی افراد مستعد در سازمان" به عنوان عوامل مهم و تأثیرگذار بر جانشین پروری در سازمان های ورزشی اند که بیشترین تأثیر را بر شاخص های دیگر دارند و عوامل "عدالت سازمانی"، "نظام ارزیابی عملکرد" و "تعهد و حمایت مدیران ارشد" دارای بیشترین وابستگی بودند. برنامه های جانشین پروری باید با توجه به نیازهای هر سازمان طراحی گردد و ازآن جا که طراحی و اجرای نظام جانشین پروری در هر سازمان یک وظیفه پیچیده و زمان بر است و نیاز به توجه مداوم و منابع کافی دارد بنابراین سازمان ها باید منابع و زمان قابل توجهی را صرف این امر مهم کنند.

آینده نگری و پیش بینی در خصوص تحولات آینده نقدپذیر و سخت است. با این وجود، می توان بر پایه آمار، اسناد و شواهد علمی، نسبت به مشارکت مردم در فراینده جمهوریت تحلیل و تجزیه کرد و نتایج آن را به جامعه ارائه نمود. زیرا در نظام های مردم سالار، آنچه حکومت ها انجام می دهند، قابل تجزیه و تحلیل است و مهم ترین رقیب دستگاه های اجرایی و نظارتی، واقعیت های ملموس و عمل کردها هستند؛ نه گفتمان های حاکمیت. یعنی مردم روزانه و به عینه آنچه انجام گرفته، از قبیل نقاط قوت و ضعف، را مشاهده می کنند و در بحث و جدال ها مصداق سازی می نمایند، خصوصاً به دلیل جو رسانه ای اکثریت برخط و به روزهستند، لذا باید عملکردها خروجی داشته باشد. پژوهش حاضر از نوع کیفی و با رویکرد توصیفی – تحلیلی است که با روش کتابخانه ای انجام شده است. تایج نشان می دهد چنان که مسئولین در سلیقه های مختلف معتقد به کارکرد نیروهای داخلی باشند و شایسته سالاری را مبتنی بر نیروهای جوان و با تجربه قرار دهند و عدالت عمومی را بر پایه آموزهای قرآن، نهج البلاغه و رهنمودهای امامین انقلاب قرار دهند، مشارکت مردم در افق یاد شده به یک طراز مقبول رشد می کند و جمهوریت و اسلامیت نظام تأمین می شود.

هدف پژوهش حاضر طراحی مدل سطح بندی جانشین پروری مبتنی بر شایسته سالاری و مدیریت استعداد سبز بود که به صورت ترکیبی انجام شد. تحقیق حاضر از لحاظ هدف، کاربردی و بر اساس روش، توصیفی- همبستگی می باشد. در گام اول عوامل موثر بر جانشین پروری مبتنی بر شایسته سالاری و مدیریت استعداد سبز بر اساس مصاحبه با 13 نفر از خبرگان به روش تحلیل محتوا، شناسایی شدند. خروجی این مرحله 66 شاخص در قالب 11 مولفه (عوامل سازمانی استعداد محور، جذب استعداد، توسعه استعداد، حفظ استعداد، کشف استعداد، ارزیابی استعداد، جذب و استخدام شایسته محور، آموزش شایسته محور، ارزیابی عملکرد شایسته محور، جبران خدمات شایسته محور، شایستگی های محوری) بود. سپس در گام دوم مولفه های شناسایی شده به روش مدل سازی ساختاری تفسیری سطح بندی و با تحلیل میک مک خوشه بندی شدند که برای تحلیل آن از نرم افزار اکسل استفاده شد. نتایج سطح بندی نشان داد مولفه ها در 7 سطح قرار دارند و نتایج میک مک نشان داد مولفه های (آموزش شایسته محور، ارزیابی عملکرد شایسته محور، جبران خدمات شایسته محور، شایستگی های محوری) در خوشه وابسته، مولفه جذب و استخدام شایسته محور در خوشه خودمختار و مولفه های(عوامل سازمانی استعداد محور، جذب استعداد، توسعه استعداد،حفظ استعداد، کشف استعداد، ارزیابی استعداد) در خوشه مستقل قرار گرفته اند.

هدف این تحقیق، تعریف ارائه حکمرانی تعالی گرا از منظر سردار سرتیپ پاسدار شهید حاج حبیب لک زائی در حوزه های مدیریت بود. این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی است و داده ها به صورت کیفی، با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و روش اسنادی و وصیت نامه شهید لک زایی گردآوری شده است. روش به کار رفته در این پژوهش رویکرد کیفی با روش تحلیل تم است که هستی شناسی آن تحت زیست طبیعی و معرفت شناسی تعاملی و غیراثبات گرایی است. جهت تعیین اعتبار آن از روش سنجش روایی استفاده شد. بر اساس نتایج، آثار شهید لک زایی دارای 190 مفهوم (کد اولیه)، 51 کد فرعی و 20 کد اصلی است. کدهای اصلی شامل بینش، نگرش و ارزش، تصمیم گیری و تصمیم سازی، شایسته سالاری تعالی گرا، ارتقاء دانش و یادگیری تعالی بخش، عدالت محوری تعالی گرا، مدیریت عملکرد تعالی گرا، سامانه های پویا و مشترک المنافع، پاسخگویی تعالی گرا، آینده اندیشی تعالی گرا، نظارت و ضرورت خودسازی، جو سازمانی تعالی گرا، ایمان به خدا، سبک زندگی تعالی گرا، زمینه سازی ظهور، تحول خواهی تعالی گرا، مدیریت تعالی گرا، مشارکت تعالی گرا، الگوبرداری ارزشمند، هوش اجتماعی و تعهد تعالی گرا از منظر این فرمانده شهید است. توجه به این مفاهیم و عوامل، ضمن تزکیه نفس و خودسازی معنوی و تقویت معنویت در مسئولین به کارایی و اثربخشی فعالیت ها در چارچوب موازین اسلامی نیز کمک خواهد کرد و می تواند نقش حساسی در ترمیم حکمرانی فعلی کشور داشته باشد و فعالیت ها و دستاوردهای مستمر آینده را در سطوح عالی ارتقاء دهد.

بهبود وضعیت اخلاقی جامعه به جهت نیل به سعادت، از دغدغه های رهبران الهی بوده و کتب آسمانی به ویژه قرآن کریم، برای این مهم دستورالعمل ها و برنامه هایی دارد. درمقابل، دشمنان با هدف سلطه و غارت جوامع بشری، از طریق ضدفرهنگ ها و ترویج نابهنجارهای اخلاقی، جهت تخریب زیرساخت های اخلاقی جامعه اسلامی کوشیده اند. در عصر حاضر، این تهاجم همه جانبه و با شدت بیشتری در حال انجام است. بر همین اساس مقام معظم رهبری همواره بر مواجهه هوشمندانه با تهاجم فرهنگی تأکید نموده است. نوشتار حاضر با روش توصیفی تحلیلی تلاش دارد راهبردهای بهبود وضعیت اخلاقی جامعه را اصطیاد و مبتنی بر آن راهکارها را بیان نماید. یافته های پژوهش حاکی است از آیات قرآن کریم چهار راهبرد اصلاح و تقویت ابعاد شناختی گرایشی و رفتاری جامعه؛ تحکیم خانواده، اصلاح و بازنگری قوانین و تقویت نظارت عمومی کشف می شود و راهکارهایی جهت ارتقاء سطح بینش، گرایش و کنش اخلاقی جامعه ارائه می گردد.

پژوهش حاضر با هدف تبیین نقش امانت داری در آموزه های دین بر پیشرفت سیاسی اجتماعی نگاشته شده است. یکی از اصول مهم تربیتی اسلام حفظ امانت است، زیرا خدا انسان را با اراده و اختیار قرار داده تا با حفظ امانت الهی و با بهره مندی از آن به کمال که همان رشد و پیشرفت نهایی انسان است، دست یابد. بنابراین فرد امانت دار، به حفظ امانت در جهت رشد فردی و سیاسی-اجتماعی ایمان دارد. پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این سؤال است که با توجه به آموزه های دینی، امانت داری چه نقشی در پیشرفت سیاسی-اجتماعی ایفا می کند؟ روش پژوهش، توصیفی تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که طبق آموزه های اسلام، امانت داری دارای دو مصداق تعهد و تخصص است که به شایسته سالاری متخصصانه و شایسته سالاری متعهدانه و پیشرفت سیاسی-اجتماعی می انجامد و عدم التزام به هر کدام، جامعه اسلامی را به سوی عقب ماندگی می برد.

شایسته سالاری به جهت پیوند مستقیمی که با کارآمدی دارد، موجب بقای نظام سیاسی است و نبود آن سیستم را دچار بحران مشروعیت خواهد کرد. به موجب این امر مهم اهمیت وضعیت سنجی مؤلفه شایسته سالاری در تحقق عدالت سیاسی بیش از پیش نمایان می شود. با توجه به نبود سنجه های آماری برای چگونگی وضعیت موجود مولفه شایسته سالاری، در پژوهش حاضر این مهم را مورد سنجش قرار داده و نقاط قوت و ضعف آن را ارزیابی می کنیم. برای این کار با استفاده از روش سکانسیل چارلز جونز ابتدا به شناسایی مشکل پرداخته و سپس سعی در تحلیل سیاستی آن می کنیم. برای پیماش روش با استفاده از ابزار نظر سنجی پرسشنامه ای کولموگروف- اسمیرنوف، 5 گویه طرح شد و از 270 نفر از اساتید و نخبگان علوم سیاسی و اجرایی نظرخواهی به عمل آمد. پس از جمع آوری و بررسی تحلیل آماری این نتیجه به دست آمد که الگوهای موجود در شناسایی افراد شایسته ناکافی و ناکارآمد بوده و جمهوری اسلامی برای حفاظت خود در برابر آسیب های ناکارآمدی و فساد که به سبب نارسایی نظام گزینش به وجود آمده است، ضرورتاً باید در الگوهای ارزیابی کننده شایستگی افراد گزینش شونده تجدید نظر کرده و از ظرفیت تمامی آحاد جامعه برای پیشبرد اهداف خود استفاده نماید.