بومی گزینی

هدف از این پژوهش بررسی عوامل و انگیزه های موثر در ورود دختران به دانشگاه (پس از اجرای سیاست بومی گزینی در دانشگاهها) نسبت به پسران، در بین دانشجویان دانشگاه آیت ا... العظمی بروجردی می باشد. این پژوهش با روش پیمایشی به انجام رسیده است. حجم نمونه این پژوهش با بهره گیری از فرمول کوکران شامل 250 نفر (100مرد و 150 زن) برآورد گردیده که به روش نمونه گیری طبقه ندی انتخاب شده اند. داده های این پژوهش با استفاده از آزمون های مناسب و با بهره گیری از نرم افزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان می دهند که انگیزه های اقتصادی- سیاسی (عاملی مهم برای پسران)، و پایگاه اقتصادی و اجتماعی، ازدواج و جاذبه محیط دانشگاه در بین دختران به نسبت پسران عوامل مهم تری برای ادامه ی تحصیل (ورود به دانشگاه) می باشد.

گسترش آموزش عالی یکی از مهم ترین شاخص های عصر کنونی می باشد که مورد بحث بسیاری از دانشمندان قرار گرفته است. انگیزه اصلی تقویت نظام های آموزش عالی در فراهم آوردن کادر آموزش دیده نهفته است. اما از طرف دیگر گسترش آموزش عالی می تواند کارکردهای متنوعی داشته و به همبستگی ملی نیز کمک نماید. در این راستا انتظار می رود که آموزش عالی وسیله برای توسعه و آموزش مهارت ها و نگرش هایی باشد که نسل آتی در اجتماع به طور مناسبی برای شکل گیری ملت و دولت بدان نیازمند است. در این مقاله نقش عناصر مختلف آموزش عالی از جمله شیوه پذیرش و گزینش دانشجو بر همبستگی ملی مورد توجه قرار گرفته است. لذا در این مقاله به بررسی رابطه این نوع شیوه پذیرش دانشجو و تأثیر آن در همبستگی ملی پرداخته شده است. در پژوهش حاضر دو گروه از مدیران آموزش عالی در وزارت علوم و دانشجویان چهار دانشگاه الزهرا، شیراز، هرمزگان و مازندران مورد نظرخواهی قرار گرفتند. براساس یافته های پژوهش، در سال 1388، تعداد پذیرفته شدگان بومی 9/73% بوده که 91/55% آن در دوره روزانه، 74/78% در دوره شبانه، 41/90% در دانشگاه پیام نور و 68/52% از دانشجویان در دوره غیرانتفاعی پذیرفته شدند. به هر جهت از منظر متقاضیان آموزش (دانشجویان) و عرضه کنندگان (مدیران آموزش عالی)، پذیرش دانشجویان بومی، مانعی برای تبادل فرهنگ ها و خرده فرهنگ ها محسوب می شود؛ و منجر به شناخت کمتر اقوام از یکدیگر شده که این امر به انسجام و همبستگی ملی خدشه وارد خواهد ساخت.

ادبیات توسعه در ایران در سال های اخیر شاهد ظهور مفاهیمی از قبیل محلی گرایی، بومی گزینی و غیره بوده که دارای بار مثبت برای توسعه پایدار ایران پنداشته شده است. اگرچه نمی توان از برخی وجوه و پیامدهای مثبت رویکردهای بومی سازی و محلی گرایی جهت مدیریت و توسعه کشورها چشم پوشی کرد، اما اجرای سیاست هایی از این دست برای جوامعی چون ایران بدون در نظر گرفتن برخی الزامات سیاست داخلی می تواند تبعات ناخوشایندی را در بلندمدت به دنبال داشته باشد. از جمله طرح هایی که در سال های اخیر در راستای تسهیل تحصیلات عالیه و برخی اهداف اجتماعی در ایران به مورد اجرا گذاشته شده است، طرح بومی گزینی دانشگاه ها است. این طرح در مرداد ماه سال 1387 به پیشنهاد وزارت علوم، به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید. مسؤولان ذیربط از جمله وزارت علوم و سازمان سنجش کشور دلایل مختلفی را در دفاع از این طرح ارائه می کنند که محور آنها عبارتند از: کاهش آسیب های اجتماعی و فرهنگی در محیط های خوابگاهی، کاهش هزینه های دانشگاه ها و دانشجویان، برقراری نوعی عدالت آموزشی و غیره. این که استدلال متولیان امر در دفاع از بومی گزینی تا چه حد قابل دفاع است، موضوع بحث این مقاله نیست، بلکه این نوشتار در پی آن است تا نشان دهد آنچه در طرح بومی گزینی مورد غفلت واقع شده، آثار و پیامدهای آن در حوزه انسجام اجتماعی و وحدت و هویت ملی ایرانیان است.

هدف از مقاله حاضر بررسی ابعاد آسیب های طرح بومی گزینی با محور قرار دادن دو نظریه سرمایه انسانی و سرمایه اجتماعی است. روش تحقیق مورد استفاده روش تحلیل محتوی سایت های اینترنتی کشور با رویکرد کیفی بوده است. در این رابطه منابع و سایت های خبر رسانی وابسته به طیف ها و جناح های سیاسی، علمی و فرهنگی کشور وابسته به:سایت سایت الف- دولت، مجلس، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، سازمان سنجش آموزش کشور، ب- احزاب مختلف ،ج- سایت شخصیت های سیاسی و علمی و فرهنگی ، د- سایت خبرگزاری ها (مانند مهر، ایسنا، فارس، تابناک، سایت سایت الف ...)، ه- روزنامه های صبح و عصر چاپ کشوری، مشاهده ومطالعه متن مصاحبه ها، اظهار نظرها، نقدها و گزارش توسط محققان بررسی گردید. در این میان سرمایه انسانی به دو مولفه تربیت نیروی کیفی و آموزش نیروی کمی و سرمایه اجتماعی هم به چهار مولفه عدالت اجتماعی،انسجام اجتماعی، مشارکت اجتماعی و اعتماد اجتماعی تقسیم شده است.نتایج به دست آمده از این تحقیق نشان می دهد که اهداف طرح مورد نظر یعنی توسعه کمی و متوازن آموزش و به تبع آن رشد همگون کشور مورد انتقاد قرار گرفته است. در این زمینه در نظر نگرفتن استعدادهای افراد و محصور شدن دانشجویان در فضای تنگ بومی به عنوان آسیب های اصلی طرح بیان شده است. علاوه بر آن، چنین طرحی به چهار مقوله اصلی سرمایه اجتماعی (عدالت اجتماعی، مشارکت اجتماعی، اعتماد اجتماعی، انسجام اجتماعی) بی توجه است.

هدف از مقاله حاضر بررسی چالش های بومی گزینی در آزمون سراسری می باشد. روش تحقیق، کمی و از نوع تحقیقات توصیفی- پیمایشی است. شاخص های مربوط به هر یک از ابعاد بر اساس مصاحبه و بررسی سوابق قبلی تعیین و پرسشنامه نهایی تدوین شد. پرسشنامه نهایی بین افراد جامعه پژوهش شامل چهار گروه معاونین آموزشی، معاونین دانشجویی، حراست دانشگاه های دولتی تابعه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و مدیران مرتبط با موضوع بومی گزینی در شورای عالی انقلاب فرهنگی، وزارت علوم و سازمان سنجش توزیع و اطلاعات جمع آوری شد. تجزیه وتحلیل داده های پژوهش در دو سطح توصیفی و استنباطی (تحلیل عاملی و تحلیل واریانس) صورت گرفت. نتایج تحقیق نشان داد مهم ترین چالش های بومی گزینی به ترتیب در بعد آموزشی، بعد فرهنگی- خانوادگی، بعد اجتماعی و بعد اقتصادی می باشد و مهم ترین شاخص در بعد آموزشی، کاهش دسترسی دانشجویان نخبه به دانشگاه های برتر و اساتید برجسته می باشد. درمجموع 5/53 درصد از پاسخ دهندگان بیشترین میزان مخالفت را در بعد آموزشی طرح مذکور داشته اند، به طوری که معاونین آموزشی با 5/61 درصد بیشترین میزان مخالفت را دارا می باشند. همچنین تفاوت معنی داری بین دیدگاه گروه های مورد بررسی در ابعاد آموزشی و فرهنگی- خانوادگی مشاهده شد و در سایر ابعاد اختلاف معناداری بین دیدگاه گروه ها وجود ندارد.

این تحقیق با هدف بررسی دیدگاه مدیران، کارشناسان و دانشجویان نسبت به اجرای طرح بومی گزینی در پذیرش دانشجویان دانشگاه ها به روش توصیفی انجام شد. جامعه آماری شامل مدیران، کارشناسان دانشگاه ها و دانشجویان دانشگاه فردوسی بود که 127 نفر مدیر به شیوه سرشماری، 170 نفر کارشناس به شیوه هدفمند و 715 نفر از دانشجویان بر اساس جدول مورگان به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای سنجش دیدگاه مدیران، کارشناسان و دانشجویان از پرسشنامه استفاده شد. پایایی پرسشنامه ها از طریق آلفای کرونباخ برای پرسشنامه مدیران 89/0 و پرسشنامه دانشجویان 80/0 به دست آمد. داده ها با آزمون های کای اسکوئر تک متغیره ()، یومن- ویت نی و کروسکال والیس مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد: از دیدگاه دانشجویان، مدیران و کارشناسان نسبت به موفقیت طرح بومی گزینی، در برخی ابعاد مثبت و در برخی منفی بوده است. دانشجویان نسبت به تحقق اهداف بومی گزینی در ابعاد عاطفی، اقتصادی و فرهنگی در مقایسه با بعد آموزشی توافق بیشتری داشته اند؛ ضمن آنکه، کارشناسان دانشگاه سیستان و بلوچستان، فردوسی مشهد و شیراز در مقایسه با کارشناسان دانشگاه های خوارزمی، صنعتی اصفهان و بوعلی سینای همدان رضایت کمتری از اجرای طرح داشته اند. 

   پژوهش حاضر با هدف ارزیابی آثار اجتماعی- فرهنگی و سیاسی تداوم اجرای بومی گزینی از منظر مدیران و صاحب نظران آموزش عالی شامل کارشناسان حوزه های ستادی آموزش عالی، معاونان آموزشی و دانشجویی- فرهنگی دانشگاه ها اعم از دانشگاه های تابعه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اجرا شده است . این پژوهش از نوع تحقیقات پیمایشی بوده و جامعه آماری آن شامل خبرگان صاحب نظر در امور آموزشی بود که 79 تن از آنها به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده و با استفاده از پرسشنامه مورد ارزیابی قرار گرفته اند. روایی پرسشنامه به روش محتوایی (CVR) و پایایی آن با آزمون آلفای کرونباخ ارزیابی شد. داده ها به وسیله نرم افزار تحلیل داده های کمی (spss) و آزمون های تحلیل واریانس و تفاوت میانگین دوگروهه تحلیل شده است. بدین لحاظ، یافته های این پژوهش در بعد توصیفی نشان دادند که از میان کل پاسخگویان (79 نفر)، حدود 34 درصد با سیاست بومی گزینی، موافق و 66 درصد با این سیاست یا روش مخالف هستند. پاسخگویانی که در سازمان های وزارت علوم، سمت مسئول یا کارشناس داشتند، هیچ یک موافق با سیاست بومی گزینی نبودند. همچنین 43 درصد از پاسخگویان در دانشگاه های وزارت علوم، مخالف طرح بومی گزینی دانشجو و 59 درصد از اعضای هیئت علمی دانشگاه های علوم پزشکی موافق شیوه بومی گزینی بودند. برای اطمینان از واقعی بودن نسبت های مذکور، آزمون خی دو میان دو متغیر نگرش به بومی گزینی وابستگی سازمانی انجام گرفت که مقدار این آزمون (43/13) در سطح 95 درصد اطمینان نتایج به دست آمده را تأیید کرد. از مهم ترین پیشنهادهای این پژوهش، تأسیس قطب های دانشگاهی در شهرهای بزرگ و تمرکزبخشی به رشته های دانشگاهی به منظور ایجاد برخی شهرهای دانشگاهی است.

سیاست بومی گزینی دانشجو در سال 1369 تصویب و ابلاغ شد. از آن زمان نقدهایی بر این طرح وارد شده است. برخی نیز علیرغم این نقدها بر پیامدهای مثبت این طرح همچنان پافشاری می کنند. این مقاله درصدد است پیش فرضهایی زبر بنایی که باعث تصویب این طرح شده است را به نقد بکشاند. برای نشان دادن اشکالات این برنامه از روش کتابخانه ای استفاده شده است. بدین منظور تمام مطالعاتی که مستقیما یا غیر مستقیم به این سیاست مرتبط بودند مورد بررسی و تحلیل نقادانه قرار گرفتند. همچنین با اتکا به تئوریهای مختلف برخی از این نقدها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها نشان می دهد این برنامه بدون یک کار کارشناسی دقیق و عمیق انجام شده است و استدلالهای بنیادین آن در بسیاری از موارد مغلطه ای بیش نبوده و این طرح در واقع به شکل یک مسکن عمل کرده و مسئولین را از پرداختن به راه حل های اساسی مسائل باز داشته و سرپوشی است بر ضعف های مدیریتی سازمان های متولی در مسائل مورد اشاره در آن.با استدلالهای نظری و تحلیلی، پژوهشهای انجام شده، تحقیقات و استدلالهای موافقان به چالش کشیده شده و پیشنهادات و راهکارهایی را در برخی زمینه ها ارائه داده شده است. استدلال کلی آن است که این برنامه باید به صورت پایلوت اجرا می شده و بعد از مشخص شدن ایرادات، در سطح کلان اجرا می شد..