نابینایان

هدف: هدف این پژوهش، مطالعه نیازهای اطلاعاتی کاربران نابینا و کم بینای شهر کرمان و میزان بهره گیری آن ها از خدمات کتابخانه ای است. روش: روش پژوهش پیمایشی- توصیفی و جامعه پژوهش کاربران نابینا و کم بینای عضو کتابخانه های دانشگاهی و عمومی شهر کرمان است که شامل 55 کاربر و 13 کتابخانه می باشد. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه است. بدین منظور دو پرسشنامه جداگانه برای کاربران نابینا و کم بینا و مدیران کتابخانه ها طراحی گردید. یافته ها: یافته های پژوهش حاکی از آن است که بیش ترین منبع مورد استفاده کاربران نابینا و کم بینا، منابع گویا (64 درصد) و منابع بریل (42 درصد) می باشد. متاسفانه درصد بسیارکمی از کاربران از منابع الکترونیکی استفاده می نمایند. همچنین از تجهیزات و فن آوری ها درحد بسیارکمی در کتابخانه ها استفاده می شود. 90 درصد کاربران نابینا و کم بینا منابع کتابخانه ها را کافی ندانسته اند. 80 درصد کاربران نقش کتابخانه در رفع نیازهای اطلاعاتی خود را در حد متوسط و پایین تر از آن دانسته اند. اکثر کاربران نابینا و کم بینا (78 درصد) اظهار داشتند که از راهنمایی کتابداران در دسترسی به اطلاعات مورد نیاز برخوردار بوده اند. اصالت/ارزش: نتایج این پژوهش می تواند مسئولان و دست اندرکاران را در برنامه ریزی جهت فراهم نمودن امکانات و فن آوری های اطلاعاتی برای ارائه خدمات خاص به نابینایان در کتابخانه ها یاری نماید. این مقاله همچنین ضمن تاکید بر اشتراک منابع ویژه نابینایان در کتابخانه های عمومی و ایجاد نظام همکاری بین کتابخانه ای، تاسیس شبکه ملی اطلاع رسانی نابینایان توسط نهاد کتابخانه های عمومی کشور با همکاری کتابخانه ملی ایران را راه حلی اساسی جهت دسترسی نابینایان به گستره وسیعی از منابع اطلاعاتی می داند.

مقاله حاضر به معرفی جنبه های مختلف بخش نابینایان کتابخانه مرکزی ومرکز اسناد دانشگاه تهران از جمله مباحثی چون نحوه ایجاد بخش نابینایان، امکانات و تجهیزات و چگونگی ارائه خدمات به دانشجویان نابینا می پردازد، در ادامه جهت رشد و ارتقاء بهتر و بیشتر ارائه خدمات به این عزیزان ، راهکارهایی پیشنهاد گردیده است.

هدف : هدف اصلی این پژوهش بررسی میزان رضایتمندی نابینایان از خدمات کتابخانه­ای نابینایان استان آذربایجان شرقی می­باشد. روش/ رویکرد پژوهش : روش پژوهش پیمایشی توصیفی است. کتابخانه­ها ابتدا از نظر منابع اطلاعات و نیروی انسانی و فضا مورد توصیف شده­اند. سپس با استفاده از پرسشنامه از 353 نفر شهروند نابینا که عضو کتابخانه­های نابینایان در استان آذربایجان شرقی هستند، در مورد کیفیت خدمات کتابخانه­ها نظرخواهی شده است. تحلیل داده­ها در بخش توصیفی با استفاده از جداول فراوانی، و در بخش استنباطی با استفاده از آزمون­های خی­دو و تی نسبت به آزمون فرضیه­ها انجام شده است. یافته­ها : رضایت نابینایان در سطح متوسطی ( 65 درصد) قرار دارد و یشترین رضایت از رفتار کتابداران ( 62 درصد) و کمترین رضایت از دسترسی به کتابخانه ( 68 درصد) است. نتیجه­گیری: توسعه مجموعه کتابخانه از نظر مجموعه و تجهیزات، جذب نیروی انسانی متخصص در کتابداری، شناساندن اهمیت کتاب و کتابخانه است.

شهرها روز به روز مرزهای خود را از چند جهت گسترش می دهند و این گسترش مرزها مستقیماً با هجوم سیل جمعیتی تازه که برخوردار از انواع نیازهای روزمره و طبیعی هستند، همراه است. شهرهای ما هنوز که هنوز است، مهیای پذیرش بی دردسر بعضی گروه های اجتماعی همانند نابینایان و کم بینایان در این جامعه نیستند و نابینایان همچنان با کمبود امکانات شهری برای پاسخگویی به نیازهای اولیّه خویش دست به گریبانند. شهرهای ما دایره هایی از ازدحام و شلوغی اند و در این ازدحام متکثر، نابینایان همواره با دشواری های متعددی روبرو هستند. زندگی برای یک نابینا که مجبور است علاوه بر تحمل مشکلات زندگی روزمره شهری و مصائب ذاتی آن، تاریکی اجباری و همیشگی پیش رو را نیز تاب بیاورد، خلاصه ای از تنهایی ها است. این در حالی است که رشد و شکوفایی هر جامعه ای بستگی به چگونگی به کارگیری استعدادها و توانایی های موجود در آن جامعه دارد. یکی از راه حل های مطمئن در تحقق این رشد فراهم آوردن زمینه هایی است که بستر فعالیّت های جمعی را با ایجاد فرصت های برابر، فرا روی همه استعدادها قرار دهد. از این رو در این پژوهش هدف اصلی ارائه انگاره های مؤثر بر مناسب سازی پارک های شهری جهت استفاده نابینایان می باشد. در جهت دست یابی به هدف اصلی پژوهش از روش تحقیق توصیفی-تحلیلی در بستری از مطالعات کتابخانه ای و با استفاده از مصاحبه های حضوری، تهیه پرسشنامه، به بررسی و تحلیل مشکلات نابینایان هنگام حضور در پارک های شهری پرداخته شده است. در نهایت با تأکید بر نتایج بدست آمده از تحلیل پرسشنامه و مصاحبه های حضوری، الگوهای مناسب جهت سازگار نمودن پارک های شهری با نیاز های نابینایان ارائه شده است. این الگوها نابینا را قادر می سازد تا بدون کمک گرفتن از شخص همراه و به صورت مستقل در پارک های شهری تفرج کند و از بودن درآن فضا، همان اندازه احساس امنیّت و آرامش کند که دیگر افراد جامعه احساس می کنند. نتایج حاصل از پژوهش حاکی از ان است که با رعایت اصولی در طراحی پارک های شهری چون «پرهیز از طراحی دسترسی های ساده و یکنواخت»، «عدم استفاده از مصالح صاف و لغزنده در کفسازی جهت تحریک حس لامسه در نابینایان»، «استفاده از درختان سایه دار جهت ایجاد آرامش و گیاهان تحریک کننده حس بویایی»، «ایجاد فضاهای هیجان انگیز در نزدیکی ورودی جهت تحریک حس شنوایی» می توان انگیزه لازم برای این قشر از جامعه جهت حضور در این فضاها و انجام تعاملات مطلوب اجتماعی را فراهم آورد.

نابینایان از جمله افراد ناتوان حسی هستند که به علت فقدان حس بینایی دچار مشکلات زیادی در یادگیری و شناخت می باشند. متخصصان معتقدند، 80 درصد آموخته های کودکان به کمک حس بینایی حاصل می شود. بنابراین افراد نابینا نمی توانند مانند افراد عادی چیزی را به طور اتفاقی و ضمنی یاد بگیرند. ولی با آموزش مناسب می توان سطح پیشرفت این کودکان را به اندازه ای افزایش داد، که با کودکان بینا برابر شوند. به خصوص این که این افراد به سایر حواس خود، مخصوصاً شنوایی و لامسه بیشتر متکی بوده و از دقت, توجه و کنجکاوی زیادی برخوردارند. نقش اصلی در پیشرفت توانایی ها و استعدادهای نابینایان بسته به استفاده بهینه از ابزارها وروش های مناسب آموزشی است. با توجه به این که هنر گرافیک یکی از ابزارهای است که نابینایان می توانند به کمک آن به راحتی با تصاویر و نوشته ها ارتباط برقرار کنند، در این پژوهش برآنیم به بررسی و توصیف هنر گرافیک پرداخته و با ارائه راهکارهایی جهت کاربردی کردن آن برای نابینایان، زمینه را برای رشد و شکوفایی هر چه بیشتر این افراد فراهم نماییم.

این پژوهش، با هدف بررسی میزان استفاده نابینایان از فن آوری اطلاعات و ارتباطات و رسانه های اطلاعاتی خاص جهت تأمین نیازهای اطلاعاتی، انجام شده است. پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ نحوه گردآوری اطلاعات از تحقیقات پیمایشی تحلیلی است که در سال ۱۳۹۱ انجام شده است. حجم نمونه آماری پژوهش، بر اساس جدول کرجسی و مورگان، ۳۸۴ نفر تعیین شد. به منظور گردآوری داده ها، از پرسش نامه محقق ساخته با ضریب پایایی ۰/۸۵ استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها، از آمار توصیفی شامل میانگین، انحراف معیار و درصد و آمار استنباطی شامل آزمون فریدمن و آزمون دو جمله ای استفاده شده است. یافته ها در بررسی رسانه های اطلاعاتی خاص نشان داد، گویه های «شنیداری» دارای بیشترین کاربرد و گویه های «پادکست» و «ودکست» هیچ کاربردی نداشتند؛ بیشترین میزان استفاده نابینایان از منابع اطلاعاتی خاص، منبع «شنیداری» و کمترین میزان استفاده نابینایان از منابع اطلاعاتی خاص «گویا» بود. هم چنین حدود نیمی از نابینایان کمتر از حد متوسط از فن آوری اطلاعات (منابع الکترونیکی و شبکه جهانی اینترنت) استفاده می کردند، و بیشترین میزان استفاده از ابزارها و فن آوری های موجود نابینایان، «رایانه» و کمترین مؤلفه مورد استفاده «طراحی وبلاگ و وبلاگ نویسی» بود. علاوه بر آن، نتایج نشان داد، از نظر نابینایان، بیشترین منبع مورد نیاز برای آموزش و راهنمایی استفاده از نرم افزارهای ویژه، راهنمایی کتابداران و کتاب های گویا و کمترین منبع مورد نیاز «خودآموزی» بود.

این پژوهش با هدف بررسی نقش باورهای فراشناختی و هوش هیجانی در پیش بینی سازگاری اجتماعی افراد نابینا و مقایسه آن با افراد عادی انجام شد. روش پژوهش، از نوع علّی مقایسه ای بود و جامعه ی آماری آن همه ی نابینایانی بودند که در 6 ماهه ی اول سال 1392، عضو انجمن نابینایان اردبیل بوده و همچنین افراد عادی که در دامنه ی سنی 20 تا 40 سال قرار داشته و مشکل نابینایی نداشتند. از بین جامعه ی نابینایان با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده، تعداد 40 نفر؛ و از بین جامعه ی افراد عادی نیز با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس، تعداد 40 نفر انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از فرم کوتاه پرسش نامه ی فراشناخت، مقیاس هوش هیجانی و مقیاس سازگاری استفاده شد. داده ها با استفاده از آزمون های آماری خی دو، تحلیل واریانس تک عاملی، ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندمتغیری تحلیل شد. نتایج نشان داد که بین دو گروه نابینا و افراد عادی از لحاظ متغیرهایی مانند خودآگاهی، خودمدیریتی، آگاهی اجتماعی و خودآگاهی شناختی تفاوت معناداری وجود دارد (05/0>P) و هوش هیجانی نابینایان بیشتر از افراد عادی بود (05/0p<). همچنین نتایج نشان داد که مدل پیش بینی سازگاری اجتماعی از روی متغیرهای هوش هیجانی و باورهای فراشناخت در افراد نابینا، معنادار بوده (01/0p<)، ولی در افراد عادی معنادار نبود (05/0p>). 20 درصد از واریانس سازگاری اجتماعی نابینایان به وسیله ی هوش هیجانی و باورهای فراشناخت قابل تبیین بود. این نتایج کاربردهایی را در راستای پیشگیری از آسیب های اجتماعی و روان شناختی و همچنین استفاده از نتایج در توانبخشی افراد نابینا به دنبال دارد.

هدف تحقیق بررسی موانع حضور معلولین، نابینایان وناشنوایان شهر اراک در ورزش های همگانیبود. روش تحقیق از نوع توصیفی - پیمایشی است که به روش میدانی انجام شد. کلیه معلولین (جسمی- حرکتی و کم توان ذهنی)، نابینایان و ناشنوایان (غیر ورزشکار) شهر اراک به عنوان جامعه آماری در نظر گرفته شدند. 60 نفر از این جامعه آماری پرسشنامه های توزیع شده را برگرداندند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بود که پس از کسب روایی و پایایی (87/0= α) بین نمونه ها توزیع شد. از آمار توصیفی و آزمون فریدمن و تحلیل واریانس چندمتغیره و آزمون تعقیبی LSD برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده گردید. یافته ها نشان داد که عدم کیفیت اماکن ورزشی، مشکلات روزمره، نداشتن اطلاعات ورزشی مهم ترین موانع حضور آزمودنی ها در فعالیت های ورزشی بودند. همچنین در مقایسه نوع معلولیت و موانع حضور در فعالیت های ورزشی مشاهده شد که بین سه گروه با معلولیت های مختلف در موانع ناشی از کیفیت اماکن ورزشی، اطلاعات ورزشی و آسیب دیدگی ورزشی تفاوت معنی داری وجود دارد. در تعیین جایگاه تفاوت های موجود در بین سه گروه معلولین، نابینایان و ناشنوایان و مقایسه این سه گروه، معلوم شد که بین معلولین با ناشنوایان در موانع مربوط به اطلاعات ورزشی و معلولین با نابینایان در موانع مربوط به مشکلات زندگی و نابینایان با ناشنوایان در موانع مربوط به مشکلات رفتاری تفاوت معنی داری وجود دارد (05/0P<). با توجه به یافته های حاصل از تحقیق پیشنهاد می شود مسئولان ورزش در جهت برداشتن موانع موجود بر سر راه ورزش همگانی معلولین، نابینایان و ناشنوایان تلاش کنند.

مقاله حاضر به بررسی استعاره های مفهومی خشم در آزمون ور ان نابینای مطلق مادرزاد می پردازد. بر اساس آموزه های زبان شناسی شناختی، استعاره های مفهومی نقش مهمی در نظام شناختی بشر دارند و استعاره شناختی، چارچوبی برای اندیشه است و صرفاَ موضوعی زبانی نیست بلکه موضوعی است مرتبط با اندیشه و خرد. با تحلیل استعاره های مربوط به عواطف می توان به تفاوت های فرهنگی و بنیان های شناختی ملت های مختلف پی برد. خشم یکی از اصلی ترین احساسات بشر است و به همین دلیل استعاره های آن از پربسامدترین و جهانی ترین استعاره ها هستند. در بررسی ای میدانی که به منظور واکاوی عملکرد ذهن در چگونگی شکل گیری استعاره های خشم در نابینایان فارسی زبان انجام گرفت، 10 نابینای مطلق مادرزاد فارسی زبان و 10 بینای فارسی زبان به عنوان گروه گواه بین سنین 18 تا 28 سال انتخاب شدند. زبان اول همه این آزمون وران فارسی بوده است. این پژوهش استعاره های مفهومی خشم را در زبان نابینایان مطلق مادرزاد در مقایسه با همتای بینایشان از نظر قلمروهای مبدأ بر اساس مدل کووچشتحلیل نموده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که گفتارگرایی در نابینایان موجب تشابه فراوان استعاره های خشم، حتی استعاره های دیداری خشم، در دو گروه شده است. این مسئله می تواند به باوری که منشأ استعاره را ذهن می داند، خدشه وارد کند.

مقدمه: کتابخانه های دیجیتال با هدف ارائه خدمات به تمامی مراجعان به وجود آمده اند. یک گروه از کاربران نیازمند دریافت خدمات، افراد دارای آسیب بینایی هستند. هدف این پژوهش آشنایی با انواع خدمات کتابخانه های دیجیتال ارائه دهنده خدمات به نابینایان و کم بینایان و بررسی میزان رعایت این معیارها در کتابخانه های دیجیتال مورد مطالعه، بوده است. روش شناسی: پژوهش حاضر از نوع پیمایش توصیفی و پژوهش کتابخانه ای است. با بررسی متون و منابع مرتبط، مؤلفه هایی برای ارزیابی خدمات ارائه شده به کتابخانه های دیجیتال نابینایان و کم بینایان در قالب سیاهه وارسی، متشکل از دو بخش حاوی مؤلفه های مربوط به بخش «منابع» (۲۲ مؤلفه) و بخش «امکانات و تسهیلات» (۲۴ مؤلفه) تهیه شد. سپس برای هر یک از کتابخانه های مورد بررسی، سیاهه وارسی ای تکمیل گردید. داده های حاصل، پس از استخراج از سیاهه وارسی، با استفاده از نرم افزار آماری ۱۷SPSS مورد تجزیه وتحلیل و ارزیابی قرار گرفت. یافته ها: از بین کتابخانه های مورد بررسی، دو کتابخانه «سازمان ملی نابینایان کانادا» و «کتابخانه نابینایان هلند» بیشترین و «کتابخانه هند (کتابخانه کتب بریل برخط)» و «کتابخانه کنگره (خدمات کتابخانه ملی برای نابینایان و معلولین جسمی)» کمترین میزان ارائه منابع به نابینایان و کم بینایان را به خود اختصاص می دهند. در بین منابع نیز «کتاب بریل» (با استفاده در ۱۵ کتابخانه)، «کتاب الکترونیکی» (با استفاده در ۱۳ کتابخانه) و «کتاب درشت خط» و «کتاب دیجیتال گویا» (هر یک با استفاده در ۱۲ کتابخانه)، بیشترین میزان ارائه را در کتابخانه های دیجیتال نابینایان و کم بینایان به خود اختصاص داده اند. همچنین یافته ها نشان داد که مؤلفه «عدم استفاده از جداول بدون عنوان»، با استفاده در ۱۶ کتابخانه بیشترین و «پشتیبانی از صفحه کلید بریل»، کمترین میزان استفاده را داشته است. در بین کتابخانه های مورد بررسی نیز، کتابخانه «سازمان ملی نابینایان کانادا» بیشترین و «کتابخانه کنگره (خدمات کتابخانه ملی برای نابینایان و معلولین جسمی)» کمترین میزان استفاده از امکانات و تسهیلات را به خود اختصاص داده اند. بحث و نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان داد که کتابخانه های مورد بررسی کمتر از ۵۰ درصد خدمات و منابع مورد انتظار را در کتابخانه خود ارائه داده اند. بنابراین می توان چنین استنباط نمود که با وجود اینکه کتابخانه های دیجیتال نابینایان و کم بینایان گام های اولیه را در جهت ارائه خدمات و منابع به کاربران برداشته اند؛ اما تا رسیدن به حد کمال فاصله بسیار دارند. با توجه به این که افراد دارای آسیب بینایی قشر وسیعی از مردم جهان را تشکیل می دهند، نمی توان نیازهای اطلاعاتی آنها را نادیده گرفت. بنابراین لازم است کتابخانه ها به منظور ارائه خدمات هر چه بیشتر به کاربران خود همگام با فناوری های نوین قدم برداشته و به پیش روند. میزان خدمات ارائه شده در کتابخانه نه تنها می تواند معیاری برای اندازه گیری سطح خدمات کتابخانه باشد، بلکه می تواند معیاری برای اندازه گیری سطح تمدن اجتماعی یک جامعه نیز باشد.

با اینکه افراد نابینا، قشری از جامعه را تشکیل می دهند و تلاش های بسیاری برای مناسب سازی محیط های مختلف برای آنان صورت می گیرد، اما همچنان برای حضور در جامعه با مشکلات مختلفی روبه رو هستند. از آن جمله، می توان به مسیریابی آنان در ساختمان های عمومی اشاره کرد. در راستای حل این مساله، شناسایی عوامل موثر، بسیار مهم و ضروری می باشد. حال این سوال پیش می آید که: عوامل موثر در طراحی وسیله ای برای مسیریابی نابینایان در ساختمان های عمومی کدامند؟ مقاله حاضر با استفاده از روش تحقیق توصیفی - تحلیلی با هدف کاربردی به بررسی عوامل موثر در مسیریابی نابینایان پرداخته است. ساختمان های عمومی به عنوان نمونه، مورد مطالعه قرار گرفت. پس از مشاهده چگونگی جهت یابی 5 فرد نابینا و مصاحبه با 9 نفر دیگر، به روش تصادفی ساده نمونه گیری شد- هنگامی که دیگر هیچ اطلاعات جدیدی به دست نیامد- اطلاعات از طریق تحلیل محتوای مصاحبه با استفاده از روش جدول های کد گذاری باز و محوری و همچنین بررسی مشاهدات مورد ارزیابی قرار گرفت. بر اساس نتایج حاصل از این پژوهش و در راستای پاسخ های مصاحبه شوندگان، مشخص شد که حواس باقی مانده، نوع مصالح و معماری ساختمان، سطح تحصیلات نابینایان، نوع تجهیزات توانبخشی، قدرت یادگیری نابینایان و فرهنگ عمومی جامعه، از مهم ترین عوامل موثر در طراحی محصول یا سیستم مسیریابی برای نابینایان هستند. همچنین ضروری است در طراحی، علاوه بر عوامل یاد شده، به بازخورد روانی نابینا در استفاده از محصول یا سیستم، توجه ویژه ای شود. مقاله حاضر، صرفا براساس مطالعات و تحقیقات انجام شده در ایران، نگاشته شده است. شرح و بسط هر یک از مقولات ذکر شده و بیان آراء سایر کشورها به بحث های دقیق تری نیاز دارد.

زمینه و هدف: هدف اصلی ابزارهای کمکی جابجایی برای افراد آسیب دیده بینایی، حرکت امن و مستقل در محیط است. بیشترین فعالیت هایی که تاکنون برای کاهش محدودیت های افراد دارای آسیب بینایی انجام شده، بر روی حرکت و جابجایی این افراد در محیط های آشنا و نا آشنا و مهارت های خواندن و نوشتن آن ها برای دستیابی به استقلال فردی متمرکز بوده اند. عصای سفید، سگ راهنما و ابزارهای جابجایی الکترونیکی از عمده ترین گزینه های مورد استفاده در جابجایی افراد آسیب دیده بینایی هستند و بریل، متن خوان های مختلف و درشت نما کننده ها جهت خواندن و نوشتن به کار می روند. اما هر کدام از این موارد مزایا و محدودیت های خاص خود را دارند. در این مقاله به مزایا و عملکردهای فناوری های پوشیدنی و سامانه هوروس پرداخته شده که بخش زیادی از محدودیت های این ابزارها را کاهش می دهد. نتیجه گیری : سامانه هوروس قابلیت هایی مانند مسیریابی و حرکت مستقل در حین فعالیت های بازی، آگاه شدن از موقعیت دوستان در کلاس و مدرسه، شناسایی متن و خواندن، شناخت چهره و شناسایی اشیا را با هم ادغام کرده است. این فناوری هم قابلیت مسیریابی و تشخیص مانع به صورت سه بعدی را دارد که به حرکت ایمن فرد آسیب دیده بینایی کمک می کند و هم قابلیت خواندن متن های نوشتاری و بریل را دارد که می تواند به استقلال فرد در فعالیت های آموزشی و یادگیری کمک کند.

در نوشتاری که پیش رو دارید، مولفه کارکردهای اجرایی در جوانان عادی و آسیب دیده بینایی شامل نابینا و کم بینا بررسی شده است.در این پژوهش،90 جوان با شرایط جسمی عادی و 90 جوان نابینا یا کم بینا، با شرایط تحصیلی مختلف در هردو جنس،به روش نمونه گیری دردسترس،ازطریق پرسشنامه کارکردهای اجرایی بارکلی مورد ارزیابی قرارگرفتند. نتایج پرسشنامه ها تفاوت معنادار این مولفه را در دو گروه فوق اثبات کرد. از آنجا که کارکردهای اجرایی مغز، علاوه بر ارتباط با زندگی فردی،از اجتماع نیز تاثیر پذیرفته و بر آن اثر دارد؛لذا برآن شدیم تا از جنبه های مختلف و در زمینه های گوناگون، نگاهی اجمالی به این مبحث بویژه در افراد آسیب دیده بینایی به عنوان قشری از جامعه که شاید کمتر مورد توجه قرارگرفته و کمتر دیده شوند؛ داشته باشیم.

طرح واره های تصوری به دلیل اهمیتی که در درک مفاهیم انتزاعی انسان دارد، مقوله ای مهم در مطالعات زبانی است. پژوهش حاضر به بررسی الگوی بدن مندی طرح واره های تصوری در نابینایان مطلق مادرزاد در مقایسه با همتایان بینایشان بر مبنای نظریه بدن مندی شناخت در معنی شناسی شناختی از دیدگاه جانسون ( 1987 ) پرداخته است. روش انجام این پژوهشِ کمّی به صورت مقایسه ای بین دو گروه از افراد نابینا و همتایان بینا انجام شده است. بدین ترتیب 48 آزمودنی بینا و نابینای مطلق مادرزاد زن و مرد با تحصیلات دیپلم و لیسانس در سن 18 تا 28 سال، به منظور بررسی متغیرهای اثرگذار جنسیت، سطح تحصیلات و سن، ارزیابی شدند و از آن ها خواسته شد 30 واژه منتخب بر مبنای راهکارهای ریسی بیتی و پگی ( 1991 ) را توصیف کنند و بر این اساس طرح واره های تصوری استفاده شده آن ها بررسی شد. بررسی های صورت گرفته نشان داد که نابینایان با توجه به فقدان حس بینایی ، از توصیفات واژگانی بیشتر و به مراتب طرح واره های تصوری بیشتری نسبت به همتایان بینایشان استفاده می کنند، به طوری که آزمودنی های نابینای زن لیسانس با بیشترین استفاده از طرح واره های تصوری گزارش شدند. آمارها نشان داد که از انواع طرح واره های مطرح شده جانسون ( 1987 ) به ترتیب طرح واره های حرکت و چرخه بیشترین و کم ترین میزان کاربرد در هر دو گروه منتخب را دارند. همچنین بررسی ها نشان داد که متغیرهای سن، جنسیت و سطح تحصیلات به مثابه عوامل اثرگذار هیچ تأثیری در درک طرح واره های تصوری توسط افراد نابینا و همتای بینایشان نداشته اند.

تحقیق حاضر با هدف؛ بررسی کیفیت زندگی مادران دارای کودکان با آسیب بینایی, شنوایی و اختلال اتیسم انجام شده است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه مادران مراجعه کننده به مراکز و مدارس ویژه کودکان با آسیب بینایی و شنوایی و مراکز توانبخشی اختلال اتیسم شهر تهران در سال 1395-96 بود. از بین کل مراکز؛ مدرسه نابینایان شهید محبی و خزائلی, کانون ناشنوایان تهران و مدرسه ناشنوایان نیمروز و مرکز اتیسم دوم آوریل به صورت نمونه هدفمند انتخاب شدند و از بین کل مراکز تعداد 45 مادر مراجعه کننده دارای کودک نابینا, 45 مادر دارای کودک ناشنوا و 45 مادر دارای کودک با اختلال اتیسم(در مجموع 135 مادر) به صورت نمونه در دسترس انتخاب شدند. روش پژوهش از لحاظ گردآوری داده ها، توصیفی از نوع علی/ مقایسه ای می باشد. از مقیاس کیفیت زندگی واروشربون (36-SF) برای جمع آوری اطلاعات استفاده شد. از آزمون تحلیل واریانس یک راهه و تحلیل واریانس چند متغیری برای تحلیل داده ها استفاده شد. نتایج نشان داد که بین کیفیت زندگی سه گروه از مادران , تفاوت معنادری در سطح(01/0< P) وجود دارد و آزمون تعقیبی شفه نشان داد که کیفیت زندگی مادران دارای کودک با اختلال اتیسم نسبت به دو گروه مادران دارای کودک ناشنوا و نابینا پایین بود و کیفیت زندگی مادران کودکان نابینا بهتر از دو گروه یعنی ناشنوایان و اتیسم بدست آمد.

رشد سریع فناوری ها و رسانه های اجتماعی، در ارتباطات و توسعه دانش بشر، تغییرهای چشمگیری را ایجاد کرده است. توسعه و دسترسی به گوشی های هوشمند ( Smartphone )   مهارت های ارتباطی، دانش و درک افراد را دگرگون ساخته است. در چند دهه پیش، نابینایان و افرادی که پیش از این، در برقراری ارتباط با دنیای پیرامون خود با مشکل مواجه بودند، به کمک هوش مصنوعی حاصل از این گوشی های هوشمند و فناوری هایی که در اختیار دارند، تا حدودی توانسته اند دانش خود را ارتقا دهند. تحقیق حاضر، به مطالعه نقش هوش مصنوعی،  اپلیکیشن ها، شبکه های اجتماعی و سایر وسایل ارتباط جمعی، در سواد رسانه ای نابینایان می پردازد. جامعه آماری این تحقیق، 2000نفر از نابینایان شهر تبریز است. روش نمونه گیری به صورت غیر احتمالی با تکنیک هدفمند بوده و از بین این افراد، بر اساس نمره  z   و ویژگی های اختصاص داده شده به جمعیت، تا 2 انحراف معیار، 15نفر انتخاب شدند که از این فناوری استفاده می کنند و 15 نفر نیز افرادی که فاقد این فناوری هستند. روش گردآوری اطلاعات، آزمایشی با تکنیک دو گروهی،  به صورت پیمایشی و همچنین با تکنیک مشاهده تام بوده است. چارچوب نظری پژوهش، نظریه استفاده و رضامندی و نظریه پاتر، در خصوص سواد رسانه ای بوده است. از آزمون T مستقل، برای مقایسه دو گروه و از آزمون فریدمن، برای بررسی همبستگی بین استفاده از هوش مصنوعی (متغیر مستقل) با ارتقاء سواد رسانه ای نابینایان (متغیر وابسته) استفاده شده است. بر اساس نتایج این تحقیق، نابینایان با استفاده از این فناوری ها به اطلاعات و درکی از محیط اطراف خود می رسند، که در طی زمان موجب ارتقاء سطح سواد رسانه ای آنها می شود. با افزایش توانایی استفاده از   این فناوری ها، تولید دانش و پردازش اطلاعات برای   نابینایان راحت تر   شده؛ درنهایت تفکر انتقادی آنها که بعد بیرونی سواد رسانه ای است، توسعه پیدا می کند. همچنین دامنه دانش ایشان، برای بهره مندی از رسانه ها و فناوری های ارتباطی گسترش می یابد و امکان بالاتری برای پردازش و درک اطلاعات جدید به دست می آورند. این چرخه، به صورت رابطه کارکردی ادامه دارد و درنهایت نابینایانی که از این فناوری ها استفاده می کنند، در ارتباطات خود، نسبت به نابینایانی که از این فناوری ها استفاده نمی کنند، فاصله زیادی  پیدا می کنند.

زمینه و هدف: هدف این پژوهش بررسی نقش همدلی عاطفی، ارتباط خانوادگی و مهارت های ارتباطی والدین در سازگاری اجتماعی نابینایان بود. مطالعه حاضر مقطعی از نوع همبستگی بود. روش: جامعه آماری پژوهش حاضر، همه افراد نابینای عضو انجمن نابینایان شهرستان ارومیه در سال 1397 بود ) 257 نفر( که همگی به عنوان نمونه ی آماری پژوهش انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش، پرسشنامه های همدلی عاطفی )دویس، 1983 (، ارتباط خانوادگی )کوئرنر و فیتزپاتریک، 2002 (، مهارت های ارتباطی )بارتون، 1990 ( و سازگاری اجتماعی )سینها و سینگ، 1993 ( بود. داده ها با روش های همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه با مدل همزمان تحلیل شدند. یافته ها: یافته ها نشان داد که با افزایش نمرات همدلی عاطفی، الگوهای ارتباط گفت وشنود، همنوایی، مهارت های ارتباطی، بازخورد، و گفت و شنود؛ نمره ی سازگاری اجتماعی نابینایان به طور معناداری کاهش می یابد. با توجه به اینکه، در پرسشنامه ی سازگاری اجتماعی، نمره ی بالاتر به معنای سازگاری پایین تر است، پس با افزایش همدلی عاطفی، الگوهای ارتباط گفت وشنود و همنوایی و مهارت های ارتباطی بازخورد، شنود و کلامی میزان سازگاری اجتماعی نابینایان افزایش می یابد. همچنین همدلی عاطفی، ارتباط خانوادگی و مهارت های ارتباطی والدین به طور معناداری توانستند 5/ 40 درصد از تغییرات سازگاری اجتماعی نابینایان را پیش بینی کنند ) 05 / .)P> 0 نتیجه گیری: برای بهبود سازگاری اجتماعی نابینایان می توان میزان همدلی عاطفی، ارتباط خانوادگی و مهارت های ارتباطی والدین را از طریق کارگاه های آموزشی ارتقا داد.

هدف: هدف پژوهش حاضر شناسایی مهم ترین نیازهای معلولان (جسمی-حرکتی، نابینایان و کم بینایان، ناشنوایان و کم شنوایان) کشور به منظور ارائه و طراحی خدمات و برنامه های کتابخانه های عمومی ایران است. روش: پژوهش حاضر از نظرِ هدف، کاربردی و از نظرِ ماهیت، توصیفی-تحلیلی و از نظرِ روش اجرا، پیمایشی بود که به صورت مقطعی انجام شده است . نمونه آماری متشکل از 82 نفر از سه گروه معلولان جسمی-حرکتی، نابینایان وکم بینایان و ناشنوایان و کم شنوایان 15 سال به بالا بود که به روشِ نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای از 10 استان انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات سه پرسش نامه محقق ساخته بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها و ارائه آمار توصیفی و تحلیلی از نرم افزار SPSS ویرایش 23 استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد وجود کتابداران متخصص با برخورد مناسب، داشتن آسانسور یا بالابر و حمایت مسئولان از نیازهای معلولان، برای معلولان جسمی-حرکتی مهم ترین نیاز بوده است. در گروه نابینایان و کم بینایان، وجود آسانسور مجهز به دکمه های بریل در صورت چندطبقه بودن کتابخانه، تخصیص بودجه مناسب برای تأمین منابع موردنیاز و فراهم کردن دسترسی به فهرست کامل کتاب های گویای موجود در کتابخانه های عمومی کشور از طریق اینترنت جزء نیازهای دارای اهمیت این گروه بوده است. در گروه ناشنوایان و کم شنوایان نیز برگزاری برنامه های گروهی و اردوهای تفریحی، وجود مترجمان آشنا به زبان اشاره در کتابخانه و برگزاری کلاس های آشنایی با زبان اشاره از جمله مهم ترین نیازها بوده است. اصالت/ارزش: تاکنون پژوهشی در داخل کشور در این حجم از نظرِ گستردگی جامعه موردبررسی و در نظر گرفتن نیازهای سه گروه از معلولان (معلولان جسمی-حرکتی، نابینایان و کم بینایان، ناشنوایان و کم شنوایان) انجام نگرفته است. کتابخانه های عمومی می توانند با در نظر گرفتن نیازهای گروه های مختلف معلولان، با ارائه خدمات مناسب به معلولان، در زمینه توانمندسازی آنان و فراهم کردن دسترسی برابر به اطلاعات و در نتیجه کمک به فراهم کردن شرایط زندگی بهتر برای آنان مساعدت کنند.

نظام مفهومی ذهن بشر که اندیشه و عمل انسان بر آن استوار است، ماهیتاً استعاری است و ریشه در نظام مفهومی زبان دارد. بنابراین، از استعاره به عنوان مقوله ای مهم در مطالعات زبانی یاد می شود. پژوهش حاضر به بررسی الگوی بدن مندی استعاره های مفهومی در نابینایان مطلق مادرزاد در مقایسه با همتایان بینایشان بر مبنای معنی شناسی شناختی در چارچوب استعاره های مفهومی از دیدگاه لیکاف و جانسون (1980) پرداخته است. ماهیت انجام این پژوهش که از نوع کمی کیفی (آمیخته) بوده به صورت مقایسه ای بین دو گروه از افراد نابینا و همتایان بینا انجام شده است؛ بدین ترتیب که 48 آزمودنی بینا و نابینای زن و مرد با تحصیلات دیپلم و لیسانس در سنین 18 28 سال مورد ارزیابی قرار گرفته اند و از آن ها خواسته شده 30 واژه منتخب را بر مبنای راهکارهای ریسی بیتی و پگی (1991) توصیف کنند. بر این اساس، در ابتدا طرح واره های ذهنی به عنوان قلمرو مبدأ در نگاشت های استعاری و سپس، استعاره های مفهومی استفاده شده توسط آن ها مورد بررسی قرار گرفته است. بررسی های صورت گرفته نشان می دهد که نابینایان باتوجه به فقدان حس بینایی به عنوان مهم ترین حس ، از توصیفات واژگانی بیشتر و به مراتب طرح واره های ذهنی و استعاره های مفهومی بیشتری نسبت به همتایان بینایشان استفاده می کنند، به طوری که آزمودنی های نابینای زن لیسانس با بیشترین استفاده از طرح واره های ذهنی و استعاره های مفهومی گزارش شده اند.

دانش آموزان نابینا، یکی از گروه های دانش آموزان با نیازهای ویژه هستند که برای دستیابی به بیشترین توان بالقوه خود به آموزش ویژه و خدمات وابسته نیاز دارد. هدف از انجام این مقاله نوشتن درباره ویژگی های خط بریل و استفاده از آن در مدارس ایران و مشکلاتی که عزیزان روشن دلمان با ان رو به رو هستند. مشکلاتی که دانش آموزان ما با آنها رو به رو هستند در مقابل دانش آموزان نابینا و یا کم بینا بسیار کمتراست. این مشکلات شامل اطلاعات کم معلمان ، مشکل رفت و امد ،همکاری نکردن والدین وحالا مشکل فضای مجازی می باشد که در این مقاله به طور کلی به آن می پردازیم. فرسودگی و ارزش تکلیف تحصیلی از جمله مهم ترین متغیرهای حوزه تحصیلی می باشند. فرسودگی تحصیلی به احساس خستگی در انجام تکالیف مدرسه و مطالعه، ونیز نگرش بدبینانه به تحصیل و مطالب درسی و احساس بی کفایتی تحصیلی اشاره دارد. ارزش تکلیف ادراک فرد از تکالیف و اهمیت آن است که شامل مؤلفه های علاقه، اهمیت و مفید بودن است. تحقیقات نشان داده اند که این دو متغیر می توانند پیامدهای تحصیلی را تحت تاثیر قرار دهند.