مطالب مرتبط با کلیدواژه
۴۲۱.
۴۲۲.
۴۲۳.
۴۲۴.
۴۲۵.
۴۲۶.
۴۲۷.
۴۲۸.
۴۲۹.
۴۳۰.
۴۳۱.
۴۳۲.
۴۳۳.
۴۳۴.
۴۳۵.
۴۳۶.
۴۳۷.
۴۳۸.
۴۳۹.
۴۴۰.
هویت
در میان آفریده های خداوند متعال، انسان بارزترین آن هاست. آیاتی که درباره نشانه های قدرت الهی است، از انسان آغاز می شود. «من آیاته ان خلقکم من تراب ثم اذا انتم بشر تنتشرون». در اسلام، انسان ها دعوت به شناخت اصالت وجودی خود شده اند. از طرف دیگر خودشناسی، مقدمه خداشناسی است. اگر انسان خود را خوب بشناسد، خدای خود را نیز بهتر می شناسد. رشد هویت در انسان بدون رشد خودآگاهی امکان پذیر نیست. انسان ها دارای ارزش های بالقوه هستند، که اگر به فعلیت برسند، او را به مقام انسان واقعی می رساند. در این راستا، دین و تعالیم مذهبی راه گشا هستند و به انسان در جهت رسیدن به کمال و تعالی و دستیابی به مقام والای انسان کامل کمک می کنند. ما نیز به عنوان یک مسلمان در جامعه ایران، متأثر از آموزه های دینی هستیم. به نوعی می توان گفت که هویت ایرانی و اسلامی یکی است. برای مصون ماندن از بحران هویت، پایبندی به دین ضرورت دارد. تعالیم ادیان آسمانی مخصوصاً دین مبین اسلام درزمینه هویت پذیری بسیار غنی است. زیربنای هویت از هر نوع و با هر عنوانی که باشد، دین و مذهب است و بحران های هویتی در صورت بی توجهی یا کم توجهی به مباحث دینی پیش می آید. با توجه به مطرح شدن مباحثی چون عصر جهانی شدن و تهدید هویت ملی و دینی؛ ضرورت اهتمام بیشتر مسئولین به بحث هویت یابی احساس می گردد. پژوهش حاضر با رویکرد بررسی نقش دین در هویت انسان صورت گرفته است. این پژوهش از نوع توصیفی بوده و برای جمع آوری اطلاعات از روش کتابخانه ای استفاده شده است.
آموزش مهارت های زندگی به نوجوانان
تغییرات جسمانی و روانی نوجوانان در این سنین، رفتارهای انها را تحت تاثیر قرار می دهد. بسیاری از ویژگی های هیجان طلبی نوجوانان ریشه در هویت جویی انها دارد. با وارد شدن به دوره نوجوانی، انها باید نقش های اجتماعی جدیدی را بپذیرند و هویت جدیدی را برای خود بیابند تا بتوانند شخصیت خود را شکل دهند. با تلاش برای دستیابی به نقش های اجتماعی، باید در جستجوی خود پنداره جدیدی برای خود باشند.
آموزش مهارت های زندگی به نوجوانان
تغییرات جسمانی و روانی نوجوانان در این سنین، رفتارهای آن ها را تحت تأثیر قرار می دهد. بسیاری از ویژگی های هیجان طلبی نوجوانان ریشه در هویت جویی آن ها دارد. با وارد شدن به دوره نوجوانی، آن ها باید نقش های اجتماعی جدیدی را بپذیرند و هویت جدیدی را برای خود بیابند تا بتوانند شخصیت خود را شکل دهند. با تلاش برای دستیابی به نقش های اجتماعی، باید در جستجوی خود پنداره جدیدی برای خود باشند.
هویت ایرانی در ایلات خمسه با تکیه بر ایل عرب(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
جامعه ایرانی، در مدت زمان طولانی، از مجموعه ای از ایلات در کنار جوامع یکجانشین و شهرنشین تشکیل شده بود که هر چند قدرت در دست ایلات بود ولی فرهنگ و تمدن ایرانی به عنوان فرهنگ غالب و مستمر در جریان بود. اعراب فارس در شمار یکی از ایلات اتحادیه ایلات خمسه بودند که در تحولات قدرت در جنوب ایران، به ویژه از دوره قاجار به بعد، نقش داشتند. تداوم سکونت این ایل در فلات ایران باعث شد تا خود را جزئی از ایلات ایرانی بدانند و متأثر از روابط متقابل با دیگر ایلات ساکن در فلات ایران و جوامع شهرنشین، رسوم کهن ایرانی را برپای دارند و با وجود تفاوت های قومی، هویت خود را جزئی از هویت ملی ایرانی بدانند. این پژوهش درصدد است تا مؤلفه های هویت ایرانی شکل گرفته در ایلات عرب فارس را بررسی کند. در این پژوهش در صدد پاسخ به این سؤالات هستیم که نسبت ایل عرب خمسه با هویت و فرهنگ ایرانی چگونه است؟ هویت و فرهنگ ایرانی چگونه در این ایل شکل گرفته است و مؤلفه های آن چیست؟ یافته های پژوهش بیانگر این است که این قوم به لحاظ جغرافیای محل سکونت و ساکن بودن در قلب تمدن ایرانی و همچنین همجواری با ایلات و اقوام ایرانی، هویت و خلق و خوی ایرانی یافته اند و ویژگی های فرهنگی، رسوم ایرانی کهن و مؤلفه های هویت ایرانی در میان این طایفه دیده می شود. روش انجام این پژوهش توصیفی تحلیلی، با تکیه بر منابع کتابخانه ای و نیز بررسی میدانی و انجام مصاحبه های شفاهی است.
تحلیلی بر ساختارهای هویتی میدان در تجمعات انقلاب اسلامی (نمونه موردی: میدان شهدایِ مشهد)
حوزههای تخصصی:
میدان های شهری نقشی مهم در شکل گیری تجمعات سیاسی و اجتماعی داشته اند. توسعه و مدرنیته موجب شده است تا ساختار فضاهای شهری ازجمله میدان ها به شکل بنیادین تغییر کند. شهرها از زمان شکل گیری تاکنون شاخصه های هویتیِ ویژه ای داشته اند که طی سالیان متمادی به وجود آمده اند؛ از اسامی خیابان ها گرفته تا شکل گیری میدان ها و بناها، همه نشانه هایی از هویت شهری اند. میدان شاه مشهد که پس اَز پیروزی انقلاب اسلامی به میدان شهدا تغییر نام پیدا کرد، ازجمله میدان های شهری است که از زمان ساخت تاکنون شاهد تغییرات ساختاری و هویتی فراوانی بوده است. برگزاری تجمعات و مراسم های ملی در این میدان چه قبل از انقلاب و چه پس از انقلاب سبب اهمیت ویژه این میدان شده است. ازبین رفتن هویت تاریخی این میدان براثر تغییرات انجام شده در معماری آن موجب شد تا در این مقاله به تحلیل کارکردهای هویتی این میدان و هم چنین مهم ترین وقایع تاریخی شکل گرفته در آن پرداخته شود.
بررسی لقب گذاری دانش آموزان مشگین شهراز دیدگاه زبان شناسی اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
در پژوهش حاضر، القاب دانش آموزان دختر و پسر دبیرستان های شهرستان مشگین شهر با اتخاذ رویکرد زبان شناسی اجتماعی بررسی و تحلیل شده است. القابْ آن دسته از نام های غیررسمی و ثانویه اند که افزون بر نام اصلی و قانونی فرد به وی داده می شود. در این پژوهش، با استفاده از پرسش نامه، القاب شصت دختر و شصت پسر دبیرستانی گرد آوری شد که، از این تعداد، درحدود347 لقب استخراج گردید. ازاین میان (52درصد)، 181 لقب برای پسران و 166 لقب (48درصد) ویژه دختران بود. در مرحله بعد، با استفاده از ابزارهای آمار توصیفی، داده ها بررسی شدند و القاب ازنظرِ زبان به کاررفته در تولیدشان، به چهار دستهزبان های ترکی، فارسی، عربی و سایر تقسیم شدند که، در این مؤلفه، گروه پسران (درصد46.69) از زبان ترکی برای لقب دهی به طور گسترده استفاده کرده بودند و گروه دختران(52.40درصد) زبان فارسی را به طرز چشمگیری به کار گرفته بودند. ازمنظر هویت مورد اشاره القاب، آن ها به انواع هویت محلی، ملی و فراملی دسته بندی شدند که، در این مؤلفه نیز، بیشترین القابِ (42.54درصد) گروه پسران مربوط به هویت محلی و بیشترین القاب (46.38درصد) گروه دختران مربوط به هویت ملی بود. همچنین، دلایل لقب گذاری به زیردسته های تحقیر، تحبیب، طنز و بی دلیل دسته بندی شدند که در هردو گروه دختر و پسر، دلیلِ تحقیر بیشترین کاربرد (70.16درصد گروه پسران و 53.61درصد گروه دختران) را داشت. درنهایت، گفتمان ورای القابْ به گفتمان های روزمره، رسانه ای، تابو و مذهبی دسته بندی شدند که نتایجْ نشان داد شمار بسیارِ القاب دانش آموزان پسر و دختر به ترتیب به گفتمان های روزمره و رسانه ای مربوط می شود؛ حال آنکه در دو گفتمان دیگر، در گروه پسران، گفتمان تابو و سپس مذهبی پیشتاز بود و درگروه دختران عکس این ترتیب دیده شد. در تمام مؤلفه های مذکور، متغیرِ جنسیت و مقادیرِ آن مؤلفه ارتباط معناداری با یکدیگر داشتند.
هویت، فردیت و نمایش امر بدنی در داستان های یکی بود و یکی نبود جمال زاده(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
بنا به پس زدگی فردیت در جهان قدیم، بدن و امر بدنی به مثابه عنصری هویت ساز در نظم نشانگانی متون ادبی کلاسیک فارسی نقش چندانی ندارد؛ در مقابل با فراهم آمدن پشتوانه های اجتماعی و فرهنگی در جهان معاصر، بازنمایی هویت سوژه های ادبی با تکیه بر بدن و ملزومات آن رایج شد. در این نوشتار بازنمایی بدن محورانه هویت سوژه - ابژه های داستانی مجموعه یکی بود و یکی نبود جما ل زاده از منظر«بدن به مثابه موضوعی نمادین- جامعه شناختی»، با تکیه بر آرای تورستین وبلن 1 و پی یر بوردیو 2 دلالت یابی، تحلیل و تفسیر شده است. نتایج نشان می دهد که در روایت پردازی رئالیستی راویِ جما ل زاده از سوژه- ابژه های مذکور، سه طبقه بازنمایی شده است: الف) طبقه بالا دستی که با انواع سرمایه فرهنگی همچون سواد، زبان، لباس و فاصله بدنی نیز انواع مصرف نمایشی، اقتدار خود را به نمایش می گذارد و هم زمان با انواع طنز و گروتسک از آن ها اقتدارزدایی می شود. ب) طبقه فرودست با سرمایه فرهنگی دریغ شده و غیرمتظاهرانه ای که در زبان، لباس نیز خود کم بینی ای در فاصله بدنی آنان با دیگران مشاهده می شود. ج) دسته ای دیگر به مثابه طبقه محذوف یا خاموش، خلاف دو طبقه قبلی، بیشتر از سامان یابی بر مبنای سرمایه فرهنگی و انواع سلیقه و مصرف، بر اساس جنسیت طبقه بندی شده است. همین طبقه بندی، سلیقه و مصرف آن ها را متأثر کرده است. چنین روایت پردازی ای ضمن هم سویی با بافت اجتماعی- فرهنگی و بازنمایی فردیت سوژه ها بر مبنای امر بدنی، از یک سو از تشخّصِ متورم گفتمان های غالب، اقتدارزدایی می کند واز سویی دیگر تشخص بدنیِ به حاشیه رفته صداهای خاموش را یادآوری می کند .
روند نام گذاری فرزندان در شهر مهاباد از دیدگاه زبان شناسی اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
این مقاله جهت بررسی سیر تحول نام گذاری در دوره ای 12 ساله ، در شهر مهاباد تهیه و تدوین گشته است. بدین منظور، 4682 نام متولدین سال های ۱۳۷۴ الی 1385 از مدارس این شهر گردآوری شد. نام ها از منظر هویت، در چهار گروه هویتی دسته بندی شدند. داده ها در هر یک از گروه های هویتی هم به صورت کلی و هم به تفکیک جنسیت با روش های آمار توصیفی و آزمون استنباطی مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته های تحقیق نشان داد که نام های برگرفته از هویت ملی بالاترین فراوانی را داشته و پس از آن نام های مذهبی قرار دارند. نام های کردی سومین گروه از نظر فراوانی بوده و پس از آن، نام های برآمده از هویت فراملی قرار دارند. با این وجود، بررسی سیر تحول نام ها نشان داد نام های با هویت ملی و هویت مذهبی، در هر دو جنس، در طول این دوره زمانی روندی کاهشی داشته اند. پژوهش همچنین نشان می دهد گرایش به نام های با هویت کردی، در هر دو جنس سیری افزایشی داشته و گرایش به استفاده از نام های فراملی در نام گذاری دختران، افزایش و در نام گذاری فرزندان پسر، روندی کاهشی در پیش گرفته است. در خصوص نام های با هویت کردی و ملی که به زیرمقوله نام های کهن، مشاهیر، طبیعت و مفهومی تقسیم شد، مشاهده گردید گرایش به استفاده از نام های کهن، در این دو گروه هویتی، برای هر دو جنس افزایش یافته است.
نقش دلبستگی به مکان در هویت بخشی به رودخانه های درون شهرها
حوزههای تخصصی:
شهرها به عنوان مکان زندگی و فعالیت انسان، نه تنها بخش مهمی از محیط می باشند بلکه علاوه بر تاثیر گذاری بر محیط زیست، باعث بهبود کیفیت زندگی، احساسات و ایجاد حس دلبستگی به مکان می گردند و از آنجا که ادراک مکانی نتیجه تعامل انسان با عناصر درون محیط است، وجود رودخانه هم می تواند به عنوان یک عنصر طبیعی در شهر، در هویت مندی آن تاثیر به سزایی داشته باشد. این پژوهش با انگیزه توجه به اهمیت دلبستگی و ابعاد آن با تبیین شاخص های دلبستگی به مکان، نقش آن را در ایجاد مطلوبیت و هویت رودخانه کارون بررسی می کند. پژوهش مذکور با روش مطالعه نمونه موردی و مطالعات میدانی و مصاحبه حضوری با شهروندان اهوازی و گردشگران و بازدیدکنندگان از پارک ساحلی رودخانه کارون و تحلیل آن با استفاده از آمارهای توصیفی و استنباطی انجام شده است. امید است نتایج تحقیق بتواند عوامل موثر بر ایجاد دلبستگی به رودخانه به عنوان یک مکان هویت مند برای ساکنین و گردشگران این شهر را تبیین نماید.
بازخوانی نقش مناظر آیینی در هویت بخشی به شهرهای ایرانی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
باغ نظر سال پانزدهم آبان ۱۳۹۷ شماره ۶۵
5-12
حوزههای تخصصی:
بیان مسأله: از دیرباز فضاهای آیینی نقش مهمی در شکل دهی به منظر شهرها و پایه های اعتقادی و فرهنگی جوامع بشری ایفا می کرده اند. به گونه ای که برخی از تاریخ دانان یکی از علل اصلی تشکیل شهر را معطوف به عملکرد آیینی و معنوی آن می دانند. فضاهای آیینی به واسطه تجربه مشارکت و هم حسی فضایی یکی از قوی ترین تجربه های فضای جمعی هستند که در فرهنگ ما ایرانیان با داشتن مناسبات نزدیک با عوامل طبیعی چون آب و درخت و بهره مندی از ماهیت جمعی و آیینی، کیفیت مثبت محیطی را برای تقویت تعاملات و روابط اجتماعی فراهم کرده و به تبع آن امکان شکل گیری ذهنیت واحد ساکنان از شهرشان را ایجادکرده اند. با آغاز دوران اسلامی مناظر آیینی به شیوه ای خاص در منظر شهرهای ایرانی تداوم یافته و زمینه ساز شکل گیری تحولاتی در کالبد شهرها، حیات اجتماعی شان، ادراکات شهروندان از آنها و به طور کلی هویت شهر ایرانی شدند. هدف: هدف اصلی در پژوهش حاضر واکاوی چرایی و چگونگی تأثیر مناظر آیینی بر هویت شهرهای ایرانی، به واسطه ادغام محتوای شکلی (طبیعی) و ذهنی (اجتماعی) مشترک آنها است. روش تحقیق: ابتدا به منظور تبیین چرایی و علت اثرگذاری مناظر آیینی، الگوی شکلی و معنایی مشترکِ طبیعت گرایانه و اجتماعی این مناظر مورد مطالعه قرار گرفته و اثرگذاری آنها بر هویت شهرها به صورت نقاط عطف اجتماعی و معنایی بررسی شد. سپس برای مشخص ساختن نحوه و چگونگی این تأثیرگذاری، مطابق با مفهوم سازمان فضایی شهر که مفهومی ذهنی و مبتنی بر ارتباطات دو جزء اصلی مرکزیت و کل های کوچک (محلات) است، حوزه اثرگذاری این مناظر بر هویت شهر در سه سطح مرکزیت شهر در شهرهای آیینی (کلان)، شبکه ای از مراکز محلات آیینی در سطح شهر (میانی) و مرکز محلات آیینیِ مستقل (خرد) مورد بررسی قرار گرفت. نتیجه گیری: در بسیاری از شهرهای ایرانی، الگوی شکلی مشابه مناظرآیینی، سبب توسعه شهر و محلات آن در اطراف آنها شده و سپس با دارا بودن مشخصه ها و آثار ذهنی مشترک ناشی از ماهیت آیینی، اجتماعی و معنایی شان نقش برجسته ای را در زمینه ادراک منظر توسط ساکنین در محلات و شهرها بر عهده گرفته اند و به بخشی از وجه ممیزه شکلی و ذهنی شهر تبدیل شده اند.
ارزیابی فرایند طراحی یک مرکز شهری شهروندگرا؛ جزیره نیو هلند، سن پترزبورگ(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
منظر دوره ۹ زمستان ۱۳۹۶ شماره ۴۱
36 - 45
حوزههای تخصصی:
شهر توریستی سن پترزبورگ برای پیش برد همزمان دو هدف مهم توسعه گردشگری و اجتماعی تلاش بسیاری داشته است. بر همین اساس، اقدامات لازم توسط مسئولان جهت توسعه شهر در ابعاد خرد و کلان صورت پذیرفته است. توسعه گردشگری در این شهر تاریخی سبب شده مکان های شهری که باید پاسخگوی نیازهای مردم شهر باشند، توسط گردشگران اشباع شوند. از طرفی میدان کاخ1 (مرکز قدیمی شهر)، به مرور زمان نیازهای اجتماعی شهروندان را برآورده نکرده و به مرکز توریستی شهر بدل شد. اگر شکل گیری مراکز شهری با نیاز های شهروندان مطابقت نداشته باشد، در طی زمان متروک شده و مردم فضای دیگری را جایگزین خواهند کرد. مدیران و مسئولان این شهر در راستای ساخت یک مرکز شهری جدید با کاربری های چندمنظوره، سه بار طراحی جزیره نیو هلند2 را به شرکت های طراحی معروف جهان واگذار کردند. بنابراین جزیره نیو هلند، مرکز جدید شهر سن پترزبورگ، دارای پیشینه تاریخی خاص و مراحل متنوع طراحی است، که در نهایت بسیار موفق عمل کرده و مورد استقبال مردم قرار گرفته است. در این نوشتار به بررسی و مقایسه تجربه های طراحی و احیای جزیره نیو هلند پرداخته خواهد شد که بعد از بارها طراحی توسط شرکت های موفق جهان، به دلیل عدم تطابق با خواست شهروندان اجرا نشد و در نهایت مدیران شهری با مشاهده نحوه برخورد مردم با سایت به سیاست گذاری جدیدی دست یافتند. این پروژه توسط شرکت West8 در سال 2014 و مبتنی بر خواسته های مردم و نظرات قابل توجه تیم طراحی به اجرا درآمد. این تجربه می تواند یک الگوی بسیار مناسب برای روند توسعه شهرهای سنتی ایران باشد. بنابراین می توان با اتخاذ سیاست های شهروندگرایانه از اغتشاش و نابودی هویت شهرها جلوگیری و به ایجاد فعالیت های اجتماعی در شهر کمک کرد.
مطالعه ارتباط رسانه های جهانی اینترنت، موبایل و ماهواره با میزان پایبندی جوانان به هویت ملی و دینی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
هویت در جامعه مدرن سیالیت، درهم آمیختگی و بی ثباتی زیادی دارد. این سیالیت و بی ثباتی در اغلب موارد ناشی از رسانه های جهانی؛ یعنی رسانه های مدرن ارتباطی و اطلاعاتی است. هدف اصلی در تحقیق حاضر، مطالعه تأثیر رسانه های نوین جهانی شدن بر هویت دینی و ملی جوانان و نوجوانان و چالش های آن محسوب می شود. این کار یک مطالعه پیمایشی بوده و جمع آوری داده ها با استفاده از پرسش نامه انجام شده است. جامعة آماری این تحقیق جوانان و نوجوانان شهر تبریز بودند که بالغ بر ۴۵۴۵۸۹ نفر هستند. از این تعداد، براساس فرمول کوکران، ۴۰۰ نفر برای مطالعه انتخاب شدند. روش نمونه گیری تحقیق، نمونه گیری خوشه ای و تصادفی بوده است. برای تجریه وتحلیل داده ها از نرم افزارSPSS نسخه ۲۱ استفاده شده است. یافته ها نشان می دهد کسانی که از اینترنت، ماهواره و موبایل استفاده می کنند، هویت دینی و ملی آن ها ضعیف تر از کسانی است که از این رسانه ها استفاده نمی کنند. رسانه های نوین؛ یعنی اینترنت، ماهواره و موبایل تأثیر منفی و معنی داری بر میزان پای بندی به مؤلفه های هویت ملی جوانان و نوجوانان دارند. در این میان، تأثیر میزان استفاده از شبکه های ماهواره ای بر میزان پای بندی به هویت دینی معنی دار و منفی بوده است و بقیه رسانه ها تأثیر معنی داری ندارند.
جنسیت و شهر: مطالعه ی مصرف گرایی و بازتعریف هویت زنان (مورد مطالعه :زنان دهه های50، 60 و 70 شهر اصفهان)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
در دهه های اخیر، در اثر گسترش مدرنیته در عرصه ی جهانی، تحولاتی در زمینه های فرهنگی و ساختاری روی داده که سبب گرایش زنان به بازتعریف هویت اجتماعی شان شده است. در این میان مصرف گرایی مفهومی است که با انتخابی شدن زندگی روزمره معنا می یابد و این امر در بازتعریف هویت زنان تأثیر فراوانی داشته است. در پژوهش حاضر عواملی که زنان را به تأمل در هویت های سنتی، مقاومت در برابر کلیشه های جنسیتی و بازتعریف هویت اجتماعی قادر می سازد مورد مطالعه قرارگرفته است. روش تحقیق مورد استفاده روش کمّی از سنخ پیمایشی؛ جامعه ی آماری زنان دهه های50، 60 و70 شهر اصفهان و روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای بوده است. نتایج این پیمایش نشان می دهد که در جامعه ی مورد مطالعه، تحصیلات هیچ رابطه ای با میزان مصرف گرایی ندارد حال آنکه بین بازتعریف هویت زنان و مصرف گرایی و بین دو متغیر پایگاه اقتصادی اجتماعی و مصرف گرایی رابطه وجود دارد. همچنین بین مصرف گرایی و وضعیت تأهل همبستگی وجود دارد اما این همبستگی پایین بوده و می توان استدلال کرد که تأهل افراد نمی تواند تأثیر چندانی بر میزان مصرف گرایی زنان داشته باشد. از دیگر نتایج به دست آمده می توان به تفاوت میزان مصرف گرایی زنان بر حسب دهه ی تولد اشاره داشت. نتایج تحقیق نشان می دهد که حداقل بین دو گروه زنان دهه های50 و 60 در میزان مصرف گرایی تفاوت معناداری وجود دارد.
درک معنا و تجربه مادرانه زنان از جدایی: مطالعه ای پدیدارشناسی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
علوم اجتماعی (علامه طباطبایی) بهار ۱۳۹۷ شماره ۸۰
89-108
حوزههای تخصصی:
بررسی شیوع جدایی و افزایش خانواده های تک سرپرست علاوه بر مطالعه ساختاری و عینی نیاز به بررسی ذهنیت عاملان با تأکید بر جنسیت نیز دارد. زنان سرپرست خانوار به دلیل همراه داشتن فرزندان شرایط ویژه ای را در دو حالت اتفاق جدایی و مواجهه با پیامدهای آن تجربه می کنند. تا پیش ازاین فرض بر آن بوده است که فرزندان عامل مهمی در نگهداشت زندگی های تأهلی هستند، اما تصویر حاضر از وضعیت جدایی زنان و مردان و شکل گیری خانواده های تک سرپرست معنای دیگری را به ذهن می رساند. پژوهش حاضر در پی جستجوی معنای جدایی و تغییرات زمینه ای – ذهنی آن از منظر مادران با محوریت هویت مادری صورت گرفته است. این مطالعه پدیدارشناسی به شیوه کیفی انجام گرفته و ابزار گردآوری اطلاعات آن مصاحبه نیمه ساخت یافته با بیست نفر از مادرانی است که تجربه جدایی داشته اند. تحلیل اطلاعات حاصل به شیوه کولایزی انجام و نتیجه حاصل شده آن که جدایی در پی تغییر ذهنیت زنان نسبت به حیات خانوادگی، اهمیت یافتن هویت انسانی زنانه و توجه به به زیستی فرزندان صورت می گیرد. زندگی زناشویی ناخوشایند و ناتوان از تأمین نیازهای زنان، آنان را به سمت رهایی از این وضعیت رنج آور مزمن می راند. تهدید پیوسته هسته شخصیتی زنان و تخریب اعتماد و عزت نفس آنان سبب می شود که در پی راهی جهت خروج از این وضعیت قرار گیرند. در این مسیر فرزندان همچنان عامل مهمی در زندگی زنان باقی می مانند اما نه به عنوان عامل نگهدارنده آنان در شرایط ناخوشایند، بلکه به عنوان عامل ترمیم هویتی. به زیستی فرزندان محرکی قوی در حذف پدر از زندگی خانوادگی و تشکیل خانواده های زن سرپرست است.
رابطه میان میزان و نوع حضور در فضای مجازی با دلبستگی به مکان در میان دانش آموزان دوره اول و دوم متوسطه(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
پژوهش حاضر بررسی رابطه میان میزان و نوع حضور در فضای مجازی با دلبستگی به مکان در کاربران پرمصرف و کم مصرف فضای مجازی دبیرستان های شهر تهران را در دستور کار خویش قرار داده است. این پژوهش، بر اساس روش «پیمایش»، و ابزار اندازه گیری آن پرسشنامه است. جامعه آماری را کلیه دانش آموزان دختر و پسر دوره اول و دوم شهر تهران (غیرانتفاعی و دولتی) در سال تحصیلی 1396-1395 تشکیل دادند که تعداد کمی آنها 8750 نفر بود. همچنین با توجه به گستردگی شهر تهران از روش نمونه گیری خوشه ای استفاده شد و تهران به پنج منطقه شمال، جنوب، شرق، غرب و مرکز تقسیم بندی و انتخاب نمونه به روش تصادفی ساده با استفاده از فرمول کوکران انجام، و بر این اساس، تعداد نمونه برای انجام پژوهش 384 نفر تعیین شد. آنچه به عنوان نتیجه تحقیق استنتاج می شود، این نکته است که حضور در فضای مجازی و استفاده از آن، به خصوص در کلان شهرهای در حال گذار جهان سومی، چه با انگیزه های حرفه ای چه با انگیزه های فراغتی باشد، چه مداوم و پیوسته باشد و چه حاشیه ای و مقطعی، بنا به ویژگی ها، خصوصیات، امکانات و کارکردهای خاص این فضا، تأثیرات عمیقی بر جنبه های متفاوت هویت و به تبع آن، بر دلبستگی مکان در میان کاربران ایرانی گذاشته است. نتایج نشان می دهد که بین میزان و نوع استفاده از فضای مجازی با دلبستگی به مکان رابطه وجود دارد و هر چه استفاده از فضای مجازی و اینترنت و پذیرش فرهنگ غربی بیشتر باشد، ابعاد دلبستگی مکان کمتر است.
الهیات اجتماعی و تمدن اسلامی (بررسی آرای محمد فتح الله گولن درباره تمدن اسلامی)(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
نقد و نظر سال بیست و دوم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۴ (پیاپی ۸۸)
28 - 59
حوزههای تخصصی:
فتح الله گولن از جمله نظریه پردازان الهیات اجتماعی است که عمده ترین نظریه های وی بر نوع کاربرد اسلام در وضعیت مدرن متمرکز است. وی بر مقوله هایی مانند خدمت، کار، آموزش و در مجموع ساخت جهان اجتماعی بر اساس مفاهیم اسلامی تأکید می ورزد. از همین رو، قرائت وی از اسلام در مقابل قرائت اسلام سیاسی قرار می گیرد، زیرا وی اجرایی شدن اسلام را امری اجتماعی و فارغ از مسیر دولت ساماندهی می کند. در نوشتار حاضر تلاش می شود با استفاده از مباحث نظری مطالعات تمدنی، اندیشه های فتح الله گولن بررسی گردد. گولن از جمله متفکرانی است که داعیه دار نظریه پردازی درباره تمدن اسلامی است. وی می کوشد برای مواجهه تمدنی جهان اسلام با مدرنیته غربی نسخه ای ارائه دهد که ضمن حفظ هویت تمدن اسلامی و کارامدی برای حل مسائل موجود در جهان اسلام، کمترین منازعه و اختلاف میان جهان اسلام و غرب را در پی داشته باشد تا در پرتو آن سعادت دنیوی و اخروی را در کنار هم تأمین کند. تفاوت گولن با بسیاری از اندیشمندان مسلمان در نحوه ورود وی به عرصه عمل و کنش اجتماعی است و به همین دلیل، وی هم اندیشمندی مسلمان و هم رهبری اجتماعی است که تلاش دارد اندیشه های خود را در جمع میان اسلام و مدرنیته در مقام عمل به آزمون بگذارد.
معناشناسی «وجود» در فلسفه سهروردی (تأملی در نظریه اصالت ماهیت سهروردی از منظری سمانتیکی)(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
پژوهش های عقلی نوین سال اول بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱
85 - 107
حوزههای تخصصی:
مقاله پیش رو تلاشی معناشناسانه برای کشف معنایی است که سهروردی از لفظ «وجود» درمی یافته است، تا از این رهگذر بخشی از ریشه های باور به «اعتباریّت وجود» شناخته شود و با روشن شدن ماهیت اعتقاد به «اصالت ماهیت» مرزهای افتراق آن با «اصالت وجود» نمایان گردد. در این مقاله پس از تحریر دلایل شش گانه سهروردی بر اعتباریت وجود، به تحلیل آن دلایل پرداخته و نشان داده ایم سهروردی وجود را «مفهومی ذهنی» و «وصفی عرضی» می فهمیده و لازمه منطقی چنین فهمی، حکم به اعتباریت وجود است. سپس آشکار ساخته ایم که امر اصیل در فلسفه سهروردی «ماهیت محقق خارجی» است. اما ابن سینا و ملاصدرا نیز با اعتباریت چنان وجودی و عینیت چنین ماهیتی مخالف نیستند. پس نزاع اصالت وجود یا ماهیت بر سر چیست؟ پاسخ این است که ما در ذهن دو مفهوم داریم: ماهیت، که موضوع هلیات بسیط است؛ و وجود، که محمول آن ها می باشد. مسئله اصالت این است که آن چه در متن واقع است فرد بالذات کدام یک از این دو است؟ سهروردی می گوید: ماهیت، اصالت وجودی ها می گویند: وجود. هم چنین به روش معناشناسانه نشان داده ایم که منظور سهروردی از «وجود صرف»، واقعیت تجردی است که با اصالت ماهیت سازگار است. به این ترتیب، اتهام تناقض گویی که ملاصدرا بر او وارد می سازد، رفع خواهد شد.
هویت، قدرت و امنیت در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران: یک چارچوب نظری(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
بررسی ادبیات نظری موجود در حوزه سیاست خارجی نشان می دهد که اغلب مطالعات انجام شده بر یکی از عوامل هویت، قدرت و یا امنیت در شکل دهی به تصمیمات و رفتارهای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران تأکید کرده اند. از این رو مقاله حاضر در راستای برطرف کردن خلأهای تحقیقی موجود یک چارچوب نظری جدید را ارائه می دهد. در این چارچوب نظری ادعای اصلی مقاله این است که هر سه عامل هویت، قدرت و امنیت به صورت تعاملی و همبسته نقش تعیین کننده ای در تمامی تصمیمات سیاست خارجی ج.ا.ایران ایفا می کنند اما نوع و نحوه ارتباط آن ها در گذر زمان و موقعیت های مختلف، نتیجه ملاحظات و اولویت هایی است که در تصمیم گیری سیاست خارجی رقم خورده است. مفروض این مقاله این است که هیچ یک از مفاهیم هویت، قدرت و امنیت به تنهایی شکل دهنده سیاست خارجی نیست، بلکه در موقعیت های مختلف هریک از آن ها می تواند منبع و ابزار یا هدف باشد که برخورداری از هر یک از آنها به مثابه ابزار برای رسیدن به دو دیگر به مثابه هدف لازم است. با توجه به ادعا و مفروض فوق این سؤال مطرح می شود که که چگونه عوامل هویت، قدرت و امنیت در شکل دهی به سیاست خارجی ج.ا.ایران در گذر زمان و در موقعیت های مختلف نمود و استمرار یافته اند؟ فرضیه مقاله در پاسخ به این پرسش عبارت است از این که سیاست خارجی ج.ا.ایران برآمده از تعامل دائمی، همزمان و در حال تغییر هویت، قدرت و امنیت است که نوع و نحوه ارتباط و ترتیب اهمیت اثرگذاری آن ها تابع نظام اعتقادی و سیاسی داخلی و موقعیت بین المللی کشور است. در راستای غنای نظری ادبیات موجود تلاش مقاله حاضر بر آن است که چارچوب نظری خود را برای فهم و تبیین سیاست خارجی ج.ا.ایران ارائه دهد.
هویت فرهنگی انقلاب اسلامی ایران؛ فرصت ها و چالش ها، چشم انداز آینده(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات انقلاب اسلامی سال پانزدهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۵۲
137-158
حوزههای تخصصی:
مهم ترین چالش جهان اسلام در دوره معاصر، چالش فکری و فرهنگی متاثر از هجوم آموزه ها و ارزش های تمدن غرب و متعاقب آن بروز بحران هویت است. در چنین شرایطی وقوع انقلاب اسلامی برپایه مبانی اصیل اسلامی، هویت فرهنگی جدیدی که از آن می توان با عنوان «هویت اسلامی انسانی » ی اد کرد را به ارمغان آورد و نقطه عطف تاریخی و سرآغاز دوران جدید از حکومت اسلامی در تاریخ جهان اسلام شد و مفاهیم ناب الهی – انسانی در چارچوب آموزه های دین مبین اسلام احیاء گردید. تاثیرگذاری انقلاب اسلامی در جهان اسلام از زوایای مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. پژوهش حاضر تلاش دارد پیوندهای هویتی انقلاب اسلامی با تحولات معاصرجهان اسلام را تحلیل و اثبات نماید هویت خواهی که از عوامل شکل گیری انقلاب اسلامی بود؛ به دلیل ظرفیت فرهنگی ایجاد شده و غنای محتوایی، موجب احیای هویت در جهان اسلام گشت. لذا با پیوند دو مقوله هویت و فرهنگ، رفتارها، کنش و واکنش های جوامع اسلامی را بر اساس هویت فرهنگی ایجاد شده توسط انقلاب اسلامی مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و بر همین اساس ضمن احصاء فرصت ها و چالش های پیش آمده، به ترسیم چشم انداز آینده پرداخته می شود."
شهروندی و دموکراسی در فضای مجازی از واقعیّت تا فراواقعیّت(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات قدرت نرم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۸
8 - 35
حوزههای تخصصی:
انسان در عصر حاضر با ورود به دنیای مجازی با پدیده های بسیار متفاوتی در عرصه گوناگون زندگی مواجه شده است.ورود به این دنیای متفاوت مفهوم سنّتی دولت که با مرزهای جغرافیایی همراستا بود، دچار ابهام شده و به تبع آن شهروندی و دموکراسی در تعاریف خود با ابهام کارکردی روبرو شده اند. می توان دو دیدگاه کلّی را درباره این که آیا اینترنت، دموکراسی و به تبع آن حقوق شهروندی را تقویت می کند؟ دیدگاه خوشبینانه بر این باور است که اینترنت مقیاس و سرعت اطلاعات را افزایش می دهد و نظارت و کنترل بیشتری را به روی رژیم اطلاعاتی در اختیار کاربرانِ اطلاعات می گذارد، از این رو تعهّد برای اطلاعاتِ نامحدود، تعهّد برای یک دموکراسی و حقوق شهروندی بهتری است. دیدگاه دیگر، استدلال هایی در رابطه با ناکارایی اینترنت در سیاست و حوزه شهروندی دارد، دیدگاهی که معتقد است اینترنت با توجه به عناصر هویّتی از قبیل جنسیّت، نژاد، وضعیّت اجتماعی افراد و نابرابری های فضایی و جغرافیایی تبعیض ساز است و نهایتاً این که، فضای اینترنت تحت نفوذ شدید منافع اقتصادی سرمایه داری است و از این رو نابرابری در حالِ افزایشی را نسبت به دنیای واقعی نشان می دهد. این پژوهش با استفاده از رویکرد تحلیلی توصیفی درصدد بررسی انتقادی اینترنت و رابطه آن با شهروندی و دموکراسی است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که این مفاهیم در فضای مجازی چندان تحت تأثیر این فضا نیستند و بالعکس بیشتر متأثر از فضای واقعی و تحت تأثیر گفتمان دولت مدرن قرار دارند.