هویت دینی و ملی

هویت در جامعه مدرن سیالیت، درهم آمیختگی و بی ثباتی زیادی دارد. این سیالیت و بی ثباتی در اغلب موارد ناشی از رسانه های جهانی؛ یعنی رسانه های مدرن ارتباطی و اطلاعاتی است. هدف اصلی در تحقیق حاضر، مطالعه تأثیر رسانه های نوین جهانی شدن بر هویت دینی و ملی جوانان و نوجوانان و چالش های آن محسوب می شود. این کار یک مطالعه پیمایشی بوده و جمع آوری داده ها با استفاده از پرسش نامه انجام شده است. جامعة آماری این تحقیق جوانان و نوجوانان شهر تبریز بودند که بالغ بر ۴۵۴۵۸۹ نفر هستند. از این تعداد، براساس فرمول کوکران، ۴۰۰ نفر برای مطالعه انتخاب شدند. روش نمونه گیری تحقیق، نمونه گیری خوشه ای و تصادفی بوده است. برای تجریه وتحلیل داده ها از نرم افزارSPSS نسخه ۲۱ استفاده شده است. یافته ها نشان می دهد کسانی که از اینترنت، ماهواره و موبایل استفاده می کنند، هویت دینی و ملی آن ها ضعیف تر از کسانی است که از این رسانه ها استفاده نمی کنند. رسانه های نوین؛ یعنی اینترنت، ماهواره و موبایل تأثیر منفی و معنی داری بر میزان پای بندی به مؤلفه های هویت ملی جوانان و نوجوانان دارند. در این میان، تأثیر میزان استفاده از شبکه های ماهواره ای بر میزان پای بندی به هویت دینی معنی دار و منفی بوده است و بقیه رسانه ها تأثیر معنی داری ندارند.

آموزش و پرورش علاوه بر محتوای برنامه درسی، از راه شبکه های مستحکم و پایدار اجتماعی، جوّ و فضای تربیتی در محیط های آموزشی و مشارکت در فعالیت های فوق برنامه در ایجادِ دیگرفهمی و بسط جهت گیری های شناختی، عاطفی و کنشی دانش آموزان اثرگذار است. تحقیق حاضر با بهره گیری از ادبیات نظری و تجربی مرتبط به بررسی تجربی تأثیر و نقش آموزش و پرورش بر هویت دینی و ملی دانش آموزان مقطع متوسطه پرداخته است. برای بررسی رابطه مذکور از یک نمونه353 نفره از دانش آموزان مقطع متوسطه شهر بانه استفاده شده است. روش تحقیق به صورت پیمایشی و با استفاده از پرسشنامه انجام گرفته است. نتایج نشان می دهد که جهت گیری دینی و ملی معلمان، عضویت در تشکل های دانش آموزی، مشارکت در فعالیت های فوق برنامه، تعامل با اولیای مدرسه، یادگیری تعاملی، سنوات تحصیل، رشد هویت های دینی و ملی را در جهت مثبت پیش بینی می کند. در میان متغیرهای مستقل، متغیر «جهت گیری دینی و ملی معلمان» از بیش ترین قدرت پیش بینی معنادار و مثبتِ هویت های دینی و ملی برخوردار است و در مجموع بیش از 60/0 از تغییرات هویت های دینی و ملی دانش آموزان با متغیرهای یاد شده قابل فهم و پیش بینی است.

سابقه و هدف: مسئله هویت دینی و ملی جوانان با توجه به درصد بالای جمعیت و نقش سازنده آنان در سرنوشت آینده کشور، اهمیت دوچندانی دارد. مدرسه به دلیل الگوگیری دانش آموزان از دیگران، نقش بسزایی در شکل گیری هویت دارد و هویت ملی و دینی در دانش آموزان می تواند نقش مهمی در عملکرد آنان ایفا کند. هدف از این پژوهش بررسی رابطه هویت ملی و دینی با افسردگی و کیفیت زندگی در دانش آموزان بود. روش کار: پژوهش حاضر از نوع همبستگی و توصیفی است. جامعه آماری پژوهش تمامی دانش آموزان مقطع تحصیلی متوسطه اول شهرستان بوکان بودند که به روش نمونه گیری دردسترس 525 نفر از آنان برای نمونه انتخاب شدند. داده ها با استفاده از پرسش نامه های هویت ملی و هویت دینی احدی و پرسش نامه های کیفیت زندگی و افسردگی کودک و نوجوان (CADS) جمع آوری شد. برای تحلیل داده ها نیز از آمار توصیفی میانگین و انحراف استاندارد و ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه استفاده شد. در این پژوهش همه موارد اخلاقی رعایت شده است و مؤلفان مقاله هیچ گونه تضاد منافعی گزارش نکرده اند. یافته ها: نتایج همبستگی پیرسون نشان داد که هویت ملی با نمره کلی کیفیت زندگی، سلامت روانی، سلامت جسمانی و کیفیت محیط زندگی رابطه مثبت؛ و با افسردگی رابطه منفی و معنادار داشت؛ اما هویت دینی با افسردگی رابطه منفی و معنادار و با نمره کلی کیفیت زندگی و خرده مقیاس های سلامت روانی، سلامت جسمانی و روابط اجتماعی رابطه مثبت و معنادار داشت و فقط با کیفیت محیط زندگی رابطه معنادار نداشت. نتایج رگرسیون نیز نشان داد که هویت ملی و دینی پیش بینی کننده های معتبری برای کیفیت زندگی و افسردگی در دانش آموزان هستند. نتیجه گیری: هویت ملی و دینی متغیّرهای مهمی برای سلامت روان و بالابردن کیفیت زندگی هستند. بنابراین لازم است صاحبان امر در آموزش و پرورش در برنامه ریزی درسی و تحصیلی آنها را مدنظر قرار دهند.