مطالب مرتبط با کلیدواژه

درس پژوهی


۴۱.

طراحی الگوی ارزیابی عملکرد اعضای هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان

نویسنده:
منبع: مطالعات آموزشی و آموزشگاهی دوره نهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۲۴) 253 - 284

کلیدواژه‌ها: توانمندسازی درس پژوهی دوره ابتدایی معلمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۰ تعداد دانلود : ۲۷۲
پژوهش حاضر به منظور طراحی الگوی ارزیابی عملکرد اعضای هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان انجام گرفت. پژوهش با رویکرد آمیخته اکتشافی اجرا شد. مشارکت کنندگان در بخش کیفی 13 نفر از مدرسان و اعضای هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان و سایر دانشگاه های مرتبط با حوزه تربیت معلم بودند که با روش هدفمند انتخاب شدند. نمونه آماری در بخش کمی 260 نفر از مدرسان تربیت معلم بودند که با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها در بخش کیفی مصاحبه های نیمه ساختاریافته، و در بخش کمی پرسشنامه محقق ساخته بود. تحلیل داده های بخش کیفی با روش تحلیل محتوا و در بخش کمی تحلیل عاملی تأییدی با نرم افزار Smart PLS برای اعتبارسنجی الگوی پژوهش انجام گرفت. با تحلیل محتوای مصاحبه ها، چهار مؤلفه دانش حرفه ای، مهارت حرفه ای، اخلاق حرفه ای و ویژگی های شخصیتی برای ارزیابی عملکرد استادان دانشگاه فرهنگیان شناسایی شد. همچنین، یافته های تحلیل عاملی تأییدی نشان داد همه گویه های دانش حرفه ای، مهارت حرفه ای، اخلاق حرفه ای و ویژگی های شخصیتی، به جز گویه قدرت نقد و تحلیل در دانش حرفه ای و صراحت در گفتار و رفتار در ویژگی های شخصیتی، واریانس نمرات مؤلفه های شناسایی شده را به خوبی تبیین می کنند. بنابراین، می توان گفت مؤلفه های چهارگانه شناسایی شده برای ارزیابی عملکرد اعضای هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان مناسب اند.
۴۲.

کاوش سطوح، پیامدها و عوامل تسهیل کننده توانمندسازی معلمان مبتنی بر درس پژوهی و آزمون نقش میانجی عوامل تسهیل کننده: گزارش یک پژوهش آمیخته(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تربیتی سال شانزدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۶۷ 137 - 160

کلیدواژه‌ها: درس پژوهی توانمندسازی معلمان دوره ابتدایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۵ تعداد دانلود : ۱۶۸
هدف این مطالعه کشف سطوح، پیامدها و عوامل تسهیل کننده توانمندسازی مبتنی بر درس پژوهی به شیوه کیفی و بررسی نقش میانجی عوامل تسهیل کننده در تأثیرگذاری سطوح بر پیامدهای توانمندسازی به شیوه کمّی بوده است. در بخش کیفی با استفاده از راهبردهای نمونه گیری هدفمند، از بین دستورالعمل های آموزش و پرورش، مبانی نظری و پیشینه عملی و مصاحبه با صاحب نظران(13نفر)، اقدام به استخراج متون مرتبط گردید. سپس با تحلیل محتوای استقرایی متون سطوح، پیامدها و تسهیل کننده های توانمندسازی مشخص گردید. در بخش اول کمّی پژوهش، داده-های کیفی به پرسشنامه تبدیل گردید و روایی صوری و محتوایی آن با استفاده نظر صاحبنظران تأیید گردید و با توزیع آن در بین676 نفر از معلمان دوره ابتدایی، روایی سازه، آن نیز با استفاده از روش تحلیل عاملی تأئیدی محاسبه گردید. در قسمت دوم کمّی برای تعیین نقش میانجی عوامل تسهیل کننده، پرسشنامه ی استاندارد شده در بین 223 نفر از معلمان مجری درس پژوهی، سرگروه های آموزشی، کارشناسان اداری و برخی از صاحب نظران شرکت-کننده در بخش کیفی پژوهش توزیع گردید که همگی به صورت نمونه گیری قضاوتی انتخاب شده بودند. نتایج معادلات ساختاری نشان داد که اثر متغیرهای پیش بین(سطوح توانمندسازی و تسهیل کننده ها)بر متغیر وابسته(پیامدها) مثبت و معنادار (05/0 ≥P)بود. برازش کلی مدل با استفاده از معیارGOF در حد قوی(۵۸۳/0) بوده و نقش میانجی عوامل تسهیل کننده با استفاده از آزمون سوبل(18/9) به طور کامل تأیید گردید. نتیجه آزمونVAF نشان داد که متغیر میانجی، شدت اثر متوسط در مدل دارد.
۴۳.

ایجاد خلاقیت در خلق قطعه ی ادبی با استفاده از رویکردهای نوین آموزشی

نویسنده:
منبع: تدریس پژوهی سال نهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ 199 - 173

کلیدواژه‌ها: درس پژوهی کلاس معکوس خلاقیت ادبی قطعه ی ادبی نگارش خلّاق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۸ تعداد دانلود : ۱۷۶
پژوهش حاضر به منظور مقایسه ی تاثیر دو مدل خلاقانه ی تدریس بر افزایش خلاقیت ادبی دانشجومعلمان دانشگاه فرهنگیان نگاشته شده است. این پژوهش با انتخاب یکی از انواع ادبی خلاقانه یعنی قطعه ی ادبی که در سرفصل درس نگارش خلاق دانشجویان علوم تربیتی این دانشگاه قرار دارد، به مقایسه ی تاثیر آموزش به روش کلاس معکوس و درس پژوهی بر خلاقیت ادبی فراگیران در نگاشتن قطعه ی ادبی دست زده است. جامعه ی آماری این پژوهش دانشجومعلمان دانشگاه فرهنگیان مازندران و نمونه ی آماری شامل دو گروه 35 نفره ی همگن شده از دانشجومعلمان علوم تربیتی ورودی 96 این دانشگاه هستند. پژوهش حاضر به روش شبه آزمایشی انجام شده است. در این پژوهش ابتدا به تهیه ی مدلی پرداخته شد که ابعاد مختلف خلاقیت را در مولفه های گوناگون قطعه ی ادبی مورد بررسی قرارداد؛ سپس در گروه اول قطعه ی ادبی به روش درس پژوهی و در گروه دیگر به روش کلاس معکوس تدریس شد. بر اساس مدل تهیه شده، نوشته های فراگیران مورد تحلیل محتوا قرارگرفت و نتایج هر دو گروه با یکدیگر مقایسه شد. نتایج این تحقیق نشان داد از بین این دو گروه، میانگین نمرات حاصل شده در گروه درس پژوهی به طور معناداری بالاتر از گروه کلاس معکوس بوده است و این بالاتر بودن سطح نمرات در هر چهار عنصر خلاقیت و در اکثر مولفه های قطعه ی ادبی در گروه درس پژوهی مشهود بوده است. بنابراین می توان نتیجه گرفت روش های خلاقانه ی تدریس برای محتوای مشابه، نتایج مشابهی در بر نخواهند داشت و انتخاب مناسب ترین روش برای تدریس دروس مختلف نیازمند تجربه و پژوهش های دقیق علمی است.
۴۴.

واکاوی درس پژوهی با رویکرد تربیت معلم فکور در برنامه درسی دانشگاه فرهنگیان و ارائه مدل مفهومی آن

نویسنده:
منبع: پژوهش در تربیت معلم دوره پنجم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۱۱) 87-117

کلیدواژه‌ها: درس پژوهی معلم فکور برنامه درسی دانشگاه فرهنگیان روش توصیفی - تحلیلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۷ تعداد دانلود : ۲۲۶
توسعه حرفه ای معلمان به عنوان یک فعالیت مستمر، بیش از هر چیز وابسته به حضور فعال و خودانگیخته معلم است. دانشگاه فرهنگیان که تربیت معلم فکور را بنیادی ترین هدف خود قرار داده، با بازنگری اساسی برنامه کارورزی، به تأمل و ابزارها و شیوه های پرورش آن، توجه و تأکید فراوان نموده است. بر این اساس، هدف پژوهش «واکاوی درس پژوهی با رویکرد تربیت معلم فکور در برنامه درسی دانشگاه فرهنگیان و ارائه مدل مفهومی آن» و روش پژوهش، کیفی از نوع توصیفی-تحلیلی بوده است. جامعه پژوهش شامل کلیه دانشجومعلمان دوره کارشناسی و استادان درس پژوهی دانشگاه فرهنگیان است. از این جامعه براساس نمونه گیری هدفمند، با 30 نفر از دانشجویان و 15 نفر از استادان دانشگاه فرهنگیان، مصاحبه نیمه ساختاریافته به عمل آمد. متن مصاحبه ها در نرم افزار MAX.QDA 2010 کدگذاری و با روش پیشنهادیKrippendorff (2013)  تجزیه وتحلیل شد. یافته های تحلیل طی سه مرحله کدگذاری باز، محوری و گزینشی در قالب مدل مفهومی، با محوریت مقوله اصلی «درس پژوهی با رویکرد تربیت معلم فکور»، شرایط علی (منطق برنامه درسی و مؤلفه های آن)، شرایط زمینه ای (دانشگاه، وزارت آموزش وپرورش و ادارات تابعه، مدارس)، شرایط واسطه ای (ویژگی های فردی استادان، معلمان راهنما و دانشجومعلمان، عوامل اجتماعی و سازمانی)، راهبردها (برنامه ریزی جامع و همه جانبه دانشگاه و وزارت آموزش و پرورش) و پیامدها (رشد من حرفه ای) را منعکس نمود. درس پژوهی به عنوان یکی از دروس تخصصی و الزامی برنامه درسی دانشگاه فرهنگیان، از دو جنبه «تمرین کار تیمی» و «آموزش و تمرین برای حل مسائل پیش روی کلاس درس» برای رشد حرفه ای دانشجومعلمان حایز اهمیت است. این نتایج در صورتی حاصل می شود که  میزان تأثیر اجرای مطلوب درس پژوهی، همواره واکاوی شده تا بررسی پیامدهای آن، بتواند راهگشای بیشتر برنامه ریزان درسی برای تربیت معلم فکور باشد. یافته های حاضر به عنوان چارچوبی مفهومی برای طراحی و تدوین شرایط مناسب تربیت معلم فکور برمبنای چرخه درس پژوهی می تواند مورد استفاده قرار گیرد.
۴۵.

تجارب زیسته معلمان از نحوه اجرای طرح های درس پژوهی و اقدام پژوهی در مدارس ابتدایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: راهبردهای نوین تربیت معلمان سال ششم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱۲

کلیدواژه‌ها: اقدام پژوهی درس پژوهی فرصت ها چالش ها معلمان ابتدایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۸ تعداد دانلود : ۲۷۱
هدف اصلی این پژوهش، فهم تجربه زیسته معلمان از نحوه اجرای طرح های درس پژوهی و اقدام پژوهی و فرصت ها و چالش های آن می باشد. برای این منظور از روش پژوهش پدیدارشناسی استفاده شد. 19 تن از معلمان منتخب استانی یا کشوری این دو طرح در مدارس ابتدایی شهر مشهد به عنوان مطلعان کلیدی با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. جهت گردآوری داده ها از مصاحبه نیمه ساخت یافته استفاده شد. بر اساس نتایج به دست آمده، طرح های درس پژوهی و اقدام پژوهی طی یک فرایند رسمی و نظام مند از بالا به پایین از طریق بخشنامه ها و شیوه نامه های آموزشی به مدارس ابلاغ شده و معلمان تحت نظارت و حمایت مدیر مدرسه طی یک برنامه زمانی معین، اقدام به اجرای آن نموده و نتایج ارزیابی آن در قالب یک جشنواره اعلام می شود. معلمان اغلب باانگیزه های درونی و بیرونی متفاوت در چنین طرح های شرکت می نمایند. مهم ترین فرصت های قابل بهره برداری از این دو طرح عبارت اند از: خلق روش های تدریس نو، تجربه گردانی و اشتراک دانش معلمان، بهبود تدریس، پرورش توان پژوهشگری، توسعه حرفه ای و رشد اخلاقی معلمان، و بهبود یادگیری دانش آموزان. از مهم ترین چالش های آن نیز می توان به تعدد قوانین اداری، ضعف داوری و بازخورد نتایج، عدم استفاده از نتایج پژوهش ها، ضعف برنامه های توانمندسازی معلمان، اثرات منفی ماهیت جشنواره ای طرح ها، عدم حمایت مالی، کمبود زمان، تنوع طرح ها و فرسودگی معلمان و عدم تناسب تقدیرها با میزان سختی کار اشاره نمود. چنین به نظر می رسد اجرای این طرح ها به عنوان فرصتهای یادگیری حرفه ای معلمان به شدت نیازمند همراهی و حمایت مدیران در مراتب مختلف آموزش و پرورش به ویژه مدیران مدارس می باشد.
۴۶.

واکاوی تأثیر آموزش هنر دستی به شیوه درس پژوهی بر عزت نفس دانش آموزان آسیب دیده بینایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تدریس پژوهی سال دهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ 181 - 163

کلیدواژه‌ها: آموزش هنر دستی آسیب دیده بینایی آموزش بافتنی درس پژوهی عزت نفس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۹ تعداد دانلود : ۱۹۲
نابینایان با توجه به شرایط خاص جسمانی قادر به انجام بعضی از مهارت های هنری نیستند و آموزش به آنها نیز به دلیل نقص بینایی بسیار پیچیده می-نماید. از سوی دیگر داشتن چنین مهارت هایی برای جلوگیری از انزوا و افسردگی و نیز جهت پر کردن اوقات فراغت، افزایش اعتماد به نفس، افزایش روابط اجتماعی و ایجاد اشتغال و .. ضروری به نظر می رسد. این پژوهش با هدف بررسی تأثیر آموزش هنر دستی (بافتنی با دومیل) به شیوه درس پژوهی برعزت نفس دانش آموزان آسیب دیده بینایی اجرا شد. روش این پژوهش شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون بود. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی دانش آموزان دختر نابینا و کم بینای استان یزد به تعداد 69 دختر بودند. از این تعداد 30 نفر بصورت نمونه گیری در دسترس انتخاب گردید و در دو گروه آزمایش و گواه (هر گروه 15 نفر) قرار گرفتند. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه عزت نفس کوپر اسمیت بود. نتایج تحلیل کواریانس یکراهه نشان داد که بین میانگین نمرات عزت نفس دو گروه در مرحله پس آزمون، پس از حذف اثر پیش آزمون (میانگین تعدیل شده) تفاوت معناداری مشاهده می شود (p<0/001) و میانگین تعدیل شده نمرات پس آزمون عزت نفس در گروه آزمایش، بالاتر از میانگین تعدیل شده نمرات پس آزمون عزت نفس در گروه گواه است. بر طبق نتایج این پژوهش می توان ادعا نمود که در چارچوب محدودیت های طرح آزمایشی، آموزش هنر بافتنی به شیوه درس پژوهی بر افزایش عزت نفس دانش آموزان دارای آسیب بینایی تأثیر داشته است.
۴۷.

واکاوی تجارب زیسته دانشجومعلمان دبیری دانشگاه فرهنگیان از پیامدهای درس پژوهی: مطالعه کیفی (مطالعه موردی دانشجویان گروه علوم اجتماعی پردیس شهید باهنر بیرجند)

نویسنده:
منبع: پژوهش در آموزش مطالعات اجتماعی دوره چهارم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۱۳) 79 - 104
تعداد بازدید : ۱۷۱ تعداد دانلود : ۱۵۴
دانشجومعلمان دانشگاه فرهنگیان زمان تحصیل در درس پژوهش و توسعه حرفه ای ۳: درس پژوهی و کارورزی ضمن آشنایی با درس پژوهی، اقدام به انجام درس پژوهی می کنند. لذا در این پژوهش تجارب زیسته دانشجومعلمان دبیری دانشگاه فرهنگیان خراسان جنوبی در سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ از پیامدهای درس پژوهی به شیوه کیفی و از نوع پدیدارشناسی بررسی شد. با توجه به ماهیت پژوهش از روش نمونه گیری هدفمند از نوع معیار استفاده شد که با مصاحبه ۱۳ دانشجومعلم دبیری، داده های اخذشده به اشباع رسید. برای تجزیه وتحلیل داده ها جمع آوری شده، از روش تجزیه وتحلیل کلایزی و از نرم افزار MAXQDA12 به عنوان ابزار تحلیل داده ها استفاده شد. یافته ها در قالب ۶ مضمون اصلی افزایش ارتباطات، ایجاد فرصت و موقعیت یادگیری، یادگیری از راه تجربه، مهارت های طراحی آموزشی، حل مشکلات فرآیند یاددهی-یادگیری، تغییر در باور و رفتار معلمان ارائه گردید که هرکدام از این مضامین اصلی دارای چندین مضمون فرعی است. به طورکلی دانشجومعلمان بر این باور بودند که انجام درس پژوهی باعث افزایش صلاحیت های آن ها در ابعاد مختلف شده است؛ بنابراین انجام و اجرای درس پژوهی ضمن توسعه حرفه ای معلمان و دانشجومعلمان، سبب تغییر رویکرد آن ها نسبت به تدریس آن ها شده و موجبات اثربخشی تدریس آن ها را فراهم می آورد.
۴۸.

بررسی رویکرد درس پژوهی بر تسهیل یادگیری؛ مطالعه موردی: درس «برگی از تاریخ زمین » کتاب علوم تجربی ابتدایی

نویسنده:
منبع: مطالعات بین رشته ای در آموزش سال اول زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱ 103-123
تعداد بازدید : ۱۶۶ تعداد دانلود : ۱۲۱
هدف کلی پژوهش حاضر، تسهیل یادگیری درس«برگی از تاریخ زمین» کتاب علوم تجربی پایه پنجم ابتدایی است. این پژوهش از نوع کیفی با رویکرد درس پژوهی مشارکتی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش حاضر 12 دانش آموز دختر پایه پنجم دبستان باران شهرستان جوانرود ( روستا زلان) در استان کرمانشاه هستند. داده های این پژوهش به کمک مصاحبه نیمه ساختارمند و مشاهده توسط اعضای تیم درس پژوهی در دو مرحله، نقد، بررسی و جمع آوری گردید تا داده ها به اشباع نظری برسند.اعضای تیم در دو مرحله در قالب دو تدریس اوّل و دوم به بررسی طرح درس و اجرای آن پرداختند. در ابتدای کار اعضای گروه ، درس برگی از تاریخ زمین را انتخاب نمودند و در طیّ جلسات متعدّد به ارزیابی طرح درس اوّلیّه و اجرای آن پرداختند، سپس با توجّه به نقد تدریس اوّل به تبیین طرح درس دوم و اجرای آن اقدام نمودند. فرایند تجزیه و تحلیل داده ها توسط کدگذاری های باز، محوری و انتخابی انجام شد. 122 کدباز حاصل شد که در مرحلهدوم پس از حذف و ادغام این کدها، 15 کد محوری حاصل و در نهایت با دسته بندی کدهای محوری در مقوله های کلی تر 3 کد گزینشی با عنوان های: مدیریت فضا و ابزار آموزشی، دانش پداگوژی، مهارت های روانشناختی حاصل شد.نتایج حاصل از کدگذاری های باز و دسته بندی آنها در کدهای محوری نشان داد، عوامل مختلفی چون : روش تدریس فعّال، مشارکت و تعامل، ،مهارت برقراری ارتباط، ، خلاقیّت و نوآوری و ...در تسهیل یادگیری درس تاثیر گذار هستند.
۴۹.

بازنمایی تجارب معلمان از فرصت ها و چالش های فرایند درس پژوهی (مورد مطالعه: معلمان ابتدایی شهرستان بجستان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم تربیتی سال ۲۹ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ 169 - 188
تعداد بازدید : ۱۲۴ تعداد دانلود : ۸۲
پژوهش حاضر با هدف بازنمایی تجارب زیسته معلمان از فرصت ها و چالش های فرایند درس پژوهی در سال تحصیلی 1400 انجام شد. این پژوهش از نظر هدف توسعه ای و از نظر روش کیفی با رویکرد پدیدارشناسی می باشد. شیوه گرد آوری اطلاعات استفاده از مصاحبه های نیمه ساختمند بود. بر این اساس از بین معلمان مقطع ابتدایی شهرستان بجستان 11 نفر بر اساس معیارهای ورود به پژوهش انتخاب شدند. به منظور تحلیل داده های مصاحبه از روش کلایزی استفاده شد. جهت اعتبازسازی یافته ها، از ملاک های اعتبار و قابلیت اطمینان استفاده شد. برای بررسی اعتبار، اطلاعات هر مصاحبه پس از تحلیل در اختیار شرکت کنندگان قرار گرفت و بر اساس نظرات آنان اصلاحات لازم اعمال شد. یافته های پژوهش پس از استخراج موضوعی و طبقه بندی آنها، شامل دو مقوله اصلی (فرصت ها و چالش ها) و 12 مقوله فرعی بدست آمد. مقوله های فرعی فرصت های درس پژوهی شامل ایجاد مهارت تفکر واگرا، دستیابی به اهداف آموزشی تعیین شده، توانمندسازی حرفه ای، اشتراک اختیارات و تجارب، نهادینه شدن روحیه حل مسئله و پژوهش، بهسازی فرایند تدریس، بهبود فرایند پیشرفت تحصیلی دانش آموزان و مقوله های فرعی چالش های درس پژوهی شامل دانش و اطلاعات در زمینه درس پژوهی، انگیزه شرکت، عدم تقدیر مناسب، محدودیت های اجرایی و سختی هماهنگی کارهای گروهی بدست آمده است.
۵۰.

نقش درس پژوهی بر تفکر انتقادی و توسعه ی حرفه ای معلمان

نویسنده:
منبع: پژوهش های معاصر در علوم و تحقیقات سال چهارم آبان ۱۴۰۱ شماره ۴۰ 1 - 7
تعداد بازدید : ۱۲۸ تعداد دانلود : ۲۲۷
درس پژوهی رویکردی همکاری محور به توسعه حرفه ای معلمان است، که از کشور ژاپن منشاء گرفته است زمانی که این رویکرد اولین بار در اواخر دهه ی 1990 در ایالات متحده معرفی شد، به سرعت توجه مربیان و کارشناسان آموزش آمریکا را به خود جلب کرد، زیرا تصور بر این بود که این رویکرد یک نوآوری مؤثر و قابل اقتباس می باشد.این رویکرد براساس مکان،کار محور،مبتنی بر یادگیری دانش آموز،بر پایه ی همکاری و پژوهش مداری می باشد. پژوهشهای بین المللی اخیر در زمینه توسعه حرفه ای معلمان، روشنگر جهت گیریهای متفاوتی از اقدامات معمول در این حوزه است. این پژوهشها بیشتر بر مدرسه و کلاس درس استوار است و می کوشد معلمان را بیش از پیش در تصمیم گیریهای مربوط به شیوه های بهبود کیفیت آموزشی مدارس مشارکت دهد.این آموزش به معلمان کمک می کند تا به هنگام کسب صلاحیتهای حرفه ای در حین کار به بازسازی فکری خویش و دانش آموزان در فرایند یاددهی - یادگیری توجه جدی مبذول دارند. باید ضرورت پرداختن به درس پژوهش و به طور کلی ایجاد فرهنگ عامی معلم پژوهنده را از تربیت معلم و به صورتی در هم تنیده در همه دروس و برنامه ها آغاز نمود و در جریان رشد حرفه ای آن را تداوم بخشید.
۵۱.

درس پژوهی، رویکردی نوین در توسعه حرفه ای معلمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم تربیتی سال ۲۲ بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱ 39 - 66

کلیدواژه‌ها: توسعه حرفه ای معلمان درس پژوهی نظریه داده بنیاد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۰ تعداد دانلود : ۱۳۲
هدف از انجام این پژوهش، دستیابی به تجارب معلمان شرکت کننده در گروه های درس پژوهی مدارس بود. این پژوهش به شیوه کیفی و با استفاده از روش نظریه داده بنیاد انجام شد. داده ها از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته گردآوری شدند و نمونه گیری هدفمند تا رسیدن به نقطه اشباع ادامه یافت. تحلیل نتایج نشان داد از نظر معلمان شرکت کننده، درس پژوهی در سه حوزه دانش، مهارت و نگرش توانسته به توسعه حرفه ای آن ها کمک کند. دانش شامل: دانش محتوایی، دانش تدریس، و دانش درس پژوهشی؛ مهارت شامل: مهارت های فکری، مهارت تدریس، و مهارت درس پژوهی؛ و نگرش شامل: تمایل به همکاری، تمایل به مذاکره، کسب رضایت درونی، و ایجاد انگیزه و علاقه بود. براساس نتایج حاصل از این پژوهش، پیشنهاد می شود معلمان از درس پژوهی جهت توسعه حرفه ای خود و حل مسائل فرایند یاددهی یادگیری استفاده کرده و در گروه های درس پژوهی مدارس، مشارکت فعال داشته باشند.
۵۲.

شناسایی ابعاد و مؤلفه های کاربرد درس پژوهی درس ریاضی در مدارس ابتدایی عادی استان مازندران به منظور ارائه یک مدل مفهومی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم تربیتی سال ۲۵ پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ 47 - 70

کلیدواژه‌ها: درس پژوهی درس ریاضی مدارس ابتدایی عادی استان مازندران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۴ تعداد دانلود : ۱۲۶
این پژوهش با هدف شناسایی ابعاد و مؤلفه های کاربرد درس پژوهی درس ریاضی در مدارس ابتدایی استان مازندران به منظور ارائه مدل مفهومی انجام شده است. روش مورد استفاده در این پژوهش، روشی آمیخته اکتشافی متوالی بوده است. جامعه تحقیق شامل صاحب نظران حوزه درس پژوهی، کلیه معلمان ریاضی و مدیران مدارس ابتدایی استان مازندران به تعداد 10700 نفر بوده است. روش نمونه گیری در بخش کیفی، روش موارد مطلوب شامل 16 نفر و در بخش کمی تصادفی ساده شامل 370 نفر بود. ابزار جمع آوری داده ها مصاحبه های عمیق و اکتشافی و پرسشنامه محقق ساخته (85 سؤالی) استخراج شده از مصاحبه ها بوده است. روش تجزیه وتحلیل داده ها در مرحله کیفی روش برخاسته از داده ها و در مرحله کمی تحلیل عاملی اکتشافی، تأییدی و آزمون فریدمن می باشد. یافته ها نشان داد که ابعاد درس پژوهی، شامل جنبه انسانی، جنبه ساختاری، جنبه فرهنگی، جنبه مدیریتی و جنبه پداگوژیکی است. همچنین نتایج آزمون فریدمن نشان داد که از نظر پاسخگویان حاضر در این تحقیق اولویت اول مربوط به جنبه پداگوژیکی، اولویت دوم مربوط به جنبه فرهنگی، اولویت سوم مربوط به جنبه ساختاری، اولویت چهارم مربوط به جنبه انسانی و اولویت پنجم مربوط به جنبه مدیریتی است.
۵۳.

اثربخشی درس پژوهی بر خودکارآمدی تصوری معلمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دست آوردهای روان شناختی سال ۲۱ پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۲ (پیاپی ۱۲) 145 - 168

کلیدواژه‌ها: درس پژوهی خودکارآمدی خودکارآمدی تصوری معلمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۰ تعداد دانلود : ۱۲۵
این پژوهش به منظور مطالعه اثربخشی روش درس پژوهی بر خودکارآمدی تصوری معلمان انجام گرفته است. درس پژوهی روشی نوین و برخاسته از آموزش و پرورش ژاپن است که شامل طراحی، تدریس، مشاهده، ارزشیابی و بازنگری مشارکتی گروهی از معلمان در کلاس درس می شود. خودکارآمدی تصوری یکی از مؤلفه های مهم نظریه بندوراست. این تحقیق به شیوه پیش آزمون– پس آزمون با گروه کنترل انجام گرفت. جامعه آماری شامل معلمان کلاس سوم مدارس ابتدایی پسرانه نواحی چهارگانه شهرستان قم بود و نمونه شامل 24 معلم از 8 مدرسه می شد که به طور تصادفی ساده انتخاب و در گروه های آزمایشی (12 نفر) و کنترل (12 نفر) جایگزین شدند. ابزار جمع آوری داده ها فرم بلند مقیاس احساس کارآمدی معلمان تشانن– موران و هوی بود. پس از اجرای پیش آزمون و برگزاری پنج جلسه آموزش برای گروه آزمایشی و یک جلسه هماهنگی برای گروه کنترل، درس پژوهی به مدت 12 هفته و در 12 موضوع درسی ریاضی در گروه آزمایشی اجرا و در نهایت پس آزمون اجرا و نمرات اختلاف با استفاده از آزمون تجزیه و تحلیل واریانس تحلیل شد. نتایج نشان داد که درس پژوهی موجب تقویت خودکارآمدی تصوری معلمان در عوامل مدیریت کلاس درس، فعال کردن دانش آموزان و استفاده از راهبردهای آموزشی می شود.
۵۴.

چگونگی تدریس درس«جنگ جهانی دوم و جهان پس از آن» با روش «پرس و جو»: رویکرد درس پژوهی

نویسنده:
منبع: پژوهش در آموزش تاریخ دوره سوم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۱۲) 38 - 52

کلیدواژه‌ها: درس پژوهی روش پرس وجو جنگ جهانی دوم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۴ تعداد دانلود : ۱۹۱
درس پژوهی یک رویکرد ساختار مند مطالعه توسعه و بهبود آموزش و یادگیری است به بیان دیگر یک چرخه پژوهشگری درباره یادگیری دانش آموزان است که به منظور یادگیری معلمان و اصلاح و بهبود آموزش اجرا می شود. روش تحقیق و آموزش درس پژوهی میتواند به عنوان ابزاری کارآمد جهت ایجاد توانایی مذکور در معلمان شود. پژوهش حاضر یک نمونه درس پژوهی است که در آن سعی بر انتقال تجربه گروه درس پژوهی خود به دیگر همکاران و دانشجو معلمان است.  متن حاضر درباره چگونگی تدریس درس عصر شکوفایی از کتاب درسی پایه دوازدهم انسانی به روش مناظره است. پس از کسب اطلاعات لازم در مورد درس مذکور، روش تدریس مناظره، اجرای دو طرح درس و اجرا و تدریس ودریافت بازخوردها و نقدهای گروه درس پژوهی، این درس پژوهی آماده و تدریس شد. نتایج به دست آمده پس از انجام فرایند درس پژوهی نشان داد که انجام این فرایند باعث  افزایش فعالیت دانش آموزان در کلاس درس شده است و دراجرای مجدد آگاهی دانش آموزان در مبحث  نسبت به اجرای شماره 1 افزایش داشته است وهمچنین این فرایند منجر به توسعه دانش حرفه ای معلمان شرکت کننده در تیم  درس پژوهی شده است. این مقاله می تواند مبنایی برای انجام درس پژوهی برای دانشجو معلمان و دبیران دانشگاه فرهنگیان باشد
۵۵.

طراحی مدلی برای توسعه فرهنگ پژوهش سازمانی در آموزش و پرورش (مورد مطالعه: معلمان دوره ابتدایی شهر شیراز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم تربیتی سال ۳۰ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ 189 - 210

کلیدواژه‌ها: اقدام پژوهی درس پژوهی برنامه درسی شایستگی پژوهشی معلم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۰ تعداد دانلود : ۲۷۸
پژوهش حاضر با هدف ارایه مدلی برای توسعه فرهنگ پژوهش سازمانی در میان معلمان دوره ابتدایی انجام شد. روش پژوهش، از نوع آمیخته اکتشافی متوالی در دو بخش کیفی و کمی صورت گرفت. در بخش کیفی از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته با 14 نفر از پژوهشگران و صاحب نظران که به شیوه نمونه گیری هدفمند و با تکنیک ملاک محور انتخاب شده بودند، ابعاد و مؤلفه های مدل شناسایی شد. در بخش کمی، جامعه آماری پژوهش کلیه معلمان دوره ابتدایی چهار ناحیه آموزش و پرورش شهر شیراز در سال تحصیلی 1399 به تعداد 6022 نفر بودند که تعداد 361 نفر بر اساس فرمول کوکران و به روش نمونه گیری تصادفی ساده به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش در بخش کیفی، مصاحبه باز با مشارکت کنندگان و بررسی اسناد بالادستی و در بخش کمی، پرسشنامه محقق ساخته بر اساس یافته های بخش کیفی بود. برای تایید روایی محتوا از دیدگاه اساتید و برای بررسی روایی سازه از تحلیل عاملی تاییدی استفاده شد. پایایی ابزار نیز به شیوه پایایی ترکیبی محاسبه گردید. تحلیل داده های بخش کیفی به روش تحلیل تفسیری از نوع مضمون و تحلیل داده های بخش کمی با آزمون های تی تک نمونه ای، تحلیل عاملی تاییدی و معادلات ساختاری به کمک نرم افزارهای SPSS 26 وLizrel 8  صورت گرفت. یافته های بخش کیفی نشان داد پنج عامل (فردی، سازمانی، فراسازمانی، برنامه ای و اطلاعاتی) با پانزده مؤلفه در طراحی مدل منظور گردیده است. نتایج بخش کمی نیز نشان داد که عوامل اطلاعاتی و برنامه ای از نظر اهمیت از دید معلمان بالاتر از سایر عوامل می باشند. همچنین برازندگی مدل تایید شد.
۵۶.

تجربیات زیستۀ معلمان دورۀ ابتدایی از فرصت های اجرای درس پژوهی (مطالعه موردی: آموزش و پرورش ناحیه 1 شهر بندر عباس)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: راهبردهای نوین تربیت معلمان سال ۸ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۱۶ 26 - 1

کلیدواژه‌ها: تجارب زیسته درس پژوهی فرصت های اجرایی معلمان دوره ی ابتدایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۷ تعداد دانلود : ۱۲۵
یکی از الگوهای نوینی که برای بالندگی حرفه ای معلمان مورد توجه قرار گرفته، درس پژوهی است. این پژوهش با هدف شناسایی فرصت های قبل، حین و بعد از اجرای درس پژوهی مدارس ابتدایی شهرستان بندرعباس به انجام رسید. جامعه ی موردمطالعه ، کلیه ی معلمان مدارس ابتدایی آموزش و پرورش ناحیه 1 شهر بندرعباس بود که تعداد 20 مصاحبه نیمه ساختاریافته با نمونه گیری هدف مند صورت گرفت. برای تحلیل داده ها، از روش تحلیل استقرایی با نظام کدگذاری استفاده شد. یافته ها و نتایج پژوهش نشان داد، سه مقوله ی فرصت تبادل تجربه، فرصت افزایش سطح دانشی و فرصت تغییر بینش حرفه ای به عنوان فرصت های قبل از درگیری عملی با درس پژوهی و سه مقوله ی ایجاد انگیزه برای افزایش بهره وری و بکارگیری یافته های مفید در کلاس، فرصت توسعه ی روحیه ی مسئولیت پذیری در کار گروهی و تغییر فرهنگ نظام یاددهی-یادگیری از انفرادی به گروهی به عنوان فرصت های حین و بعد از درگیری عملی با درس پژوهی احصا گردید.
۵۷.

بررسی و مقایسۀ سبک نگارش فارسی اول، دوم و سوم دبستان با رویکرد درس پژوهی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: راهبردهای نوین تربیت معلمان سال ۸ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۱۶ 140 - 115

کلیدواژه‌ها: درس پژوهی فارسی متن سبک تنوع سبکی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۹ تعداد دانلود : ۱۰۲
درس پژوهی الگویی ژاپنی برای پرورش حرفه ای معلمان است. آنان در جلسات مربوطه گرد هم می آیند و درباره مسائل و موضوعات آموزشی و ساختار و محتوای کتاب درسی تبادل نظر می کنند، اصلاحات و تغییرات را بررسی کرده و برای تدریس بهتر آماده می شوند. مسأله این پژوهش ناشناختگی و پیچیدگی متون درسی کتاب های فارسی اول، دوم و سوم دبستان است؛ راه حل نیز بررسی و تحلیل سبک های آن است. نوع پژوهش اکتشافی، رویکرد آن کیفی کمی و روش آن توصیفی تحلیلی است. جامعه آماری و نمونه شامل تمام درس های سه کتاب مذکور به جز تمرینات است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که فارسی دوم از تنوع سبکی بیشتری برخوردار است، فارسی اول بیانگرایانه تر، روایی تر و توصیفی تر است، فارسی سوم از دوتای دیگر تمثیلی تر است. فارسی نیز دوم و سوم داستانی تر است. سبک پرسشی، سببی، تحلیلی، مقایسه ای توضیحی و مثالی مصداقی در هر سه کتاب نیز بسیار پایین است. از این یافته ها می توان این گونه استنباط کرد که کتاب های مذکور از ماهیت فلسفی زیادی برخوردار نیستند. دلیل دیگر آن است که در سبک روایی که در کتاب های مذکور برجسته است نیز عنصر سببیت و واقعیت مندی داستانی وجود ندارد.
۵۸.

بررسی درس پژوهی و تأثیر آن در بهبود یادگیری درس تساوی کسر ریاضی سوم ابتدایی

نویسنده:
منبع: مطالعات بین رشته ای در آموزش سال ۲ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ 31 - 40

کلیدواژه‌ها: درس پژوهی توسعه حرفه ای تامل های حرفه ای ریاضی ابتدایی کار پژوهشی تساوی کسر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۴ تعداد دانلود : ۱۱۷
هدف پژوهش کیفی حاضر،که با رویکرد مشارکتی انجام شده، تسهیل درس تساوی کسرها کتاب ریاضی پایه سوم ابتدایی است . جامعه آماری پژوهش حاضر ۲۳ دانش آموز دختر ابتدایی دبستان شهید فهمیده واقع در شهرستان بیستون استان کرمانشاه می باشد. داده های پژوهش حاضر به کمک مصاحبه نیمه ساختار مند و مشاهده مستقیم توسط اعضای تیم در دو مرحله نقد بررسی و جمع آوری گردید تا داده ها به اشباع نظر برسد . با توجه به بررسی های انجام شده که از سوی تیم صورت گرفت نقاط ضعف و قوتی در تدریس اول و اجرای آن توسط مجری بیان شد و پس از تجدید نظر و اصلاح نقاط ضعف و بکارگیری پیشنهادات بیان شده تدریس دوم درس با رویکرد مشارکتی فعال و روش ساختن گرایی اجرا شد . این تغییرات نشان دهنده تاثیرگذاری نقدهای اعضای تیم و تصحیح اجرای معلم بود این روشها و اصلاحاتی که انجام گرفت با توجه به تدریس اول و نقد و بررسی هایی بود که توسط اعضای تیم به طرح درس و اجرای آن وارد شد. بر اساس بررسی هایی که صورت گرفت تعداد ۸۵ کد باز و تعداد۱۶ کد محوری و ۷ کد گزینشی حاصل شد یافته ها نشان داد که عوامل مهارت های ارتباطی، ایجاد انگیزه ،مهارت کلامی و غیرکلامی، مدیریت زمان ،استفاده از روش های نوین تدریس کلاس داری، کاربردی کردن یافته ها، مهارت آموزشی، فضای آموزشی و مهارت های انسانی و ادراکی و فنی در تاثیر یادگیری درس فوق الذکر تاثیر گذار است
۵۹.

تبیین راهبردهای توسعه درس پژوهی در برنامه ریزی استراتژیک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات مدیریت راهبردی سال ۱۴ بهار ۱۴۰۲ شماره ۵۳ 231 - 255

کلیدواژه‌ها: درس پژوهی ارزیابی راهبردی استراتژی توسعه درس پژوهی تکنیک SWOT تکنیک QSPM

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۲ تعداد دانلود : ۹۸
یکی از موضوعات مهمی که امروزه در حوزه به سازی آموزش مدارس مورد توجه محافل علمی و اجرایی قرار گرفته است، موضوع درس پژوهی می باشد. این پژوهش در راستای اهمیت این موضوع در نظام آموزش و پرورش کشور، درصدد است تا با بهره گیری از مفاهیم برنامه ریزی راهبردی به ارزیابی درس پژوهی در مدارس پرداخته و راهبردهای توسعه درس پژوهی را تبیین نماید. روش تحقیق این پژوهش روش آمیخته است. جامعه آماری آن نیز کلیه خبرگان برنامه درس پژوهی مدارس استان قم بود. در تحلیل یافته ها از  ماتریس ارزیابی عوامل داخلی، ماتریس ارزیابی عوامل خارجی، تکنیک SWOT، تکنیک QSPM و ماتریس داخلی - خارجی (IE) استفاده شد. امتیاز 549/2 در ماتریس ارزیابی عوامل داخلی و نیز امتیاز ۵۸۹/۲ در ماتریس ارزیابی عوامل خارجی بیانگر آن است که گرچه وضعیت درس پژوهی تا حدی بهتر از متوسط بوده، و لیکن هنوز نقاط ضعف و تهدیدها می تواند مانعی سر راه توسعه درس پژوهی در نظام آموزش و پرورش باشد. پس از اجرای فنون مذکور، یازده راهبرد شناسایی شد که با استفاده از ماتریس QSPM مورد اولویت بندی قرار گرفت. برای تعیین اولویت بندی کلان راهبردهای درس پژوهی نیز از ماتریس داخلی- خارجی استفاده شد. نتایج، حاکی از آن بود که گرچه راهبردهای تهاجمی  اهمیت بالایی دارند ولی با توجه به جایگاه راهبردی در میانه ماتریس، لازم است همه چهارگونه کلان راهبردهای درس پژوهی مورد تاکید قرار گیرند. در نهایت باید گفت که برنامه درس پژوهی در ایران با چالش های متعددی روبرو است که کاربست راهبردهای ارائه شده می تواند گام مؤثری باشد.
۶۰.

اثربخشی آموزش درس پژوهی بر صلاحیت های حرفه ای معلمان دوره ابتدایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تدریس پژوهی سال ۱۱ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ 16 - 1

کلیدواژه‌ها: درس پژوهی صلاحیت های حرفه ای معلمان معلمان ابتدایی مدارس ابتدایی تدریس اثربخش آموزش و پرورش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵ تعداد دانلود : ۷۶
هدف: هدف این پژوهش بررسی اثربخشی آموزش درس پژوهی بر صلاحیت های حرفه ای معلمان دوره ابتدایی بود. روش: نوع پژوهش حاضر نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون پس آزمون پیگیری با گروه گواه بود. با روش نمونه گیری در دس ترس تعداد30 نفر انتخاب و به ش یوه تصادفی س ازی در دو گروه مساوی 30 نفری جایگزین شدند گروه آزمایشی مداخله آموزش درس پژوهی به  معلمان دوره ابتدایی و آزمودنی های گروه کنترل تا پایان مرحله پیگیری مداخله ای دریافت نکردند. گردآوری داده ها با کمک پرسشنامه استاندارد صلاحیت های حرفه ای انجام شد. همچنین تحلیل  داده های پژوهش با از استفاده از تحلیل کوواریانس بین گروهی انجام شد. یافته ها: بعد از مقایسه داده های بدست آمده در پیش آزمون و پس آزمون بین دو گروه آزمایش و کنترل و با انجام آزمون تحلیل کواریانس بین گروهی، نتایج نشان داد بین نمرات کل صلاحیت های حرفه ای معلمان گروه آزمایش و کنترل پس از اجرای دوره آموزشی درس پژوهی، نسبت به گروهی که آموزش درس پژوهی ندیده اند تفاوت معناداری وجود داشته است بنابراین آموزش درس پژوهی، صلاحیت حرفه ای معلمان آموزش دیده را در سطح معناداری افزایش داده است. همچنین نمره صلاحیت حرفه ای در معلمانی که آموزش درس پژوهی را دریافت کرده اند، بهبود بیشتری پیدا کرده است. نتیجه: از آنجا که آموزش درس پژوهی بر صلاحیت حرفه ای معلمان تأثیر دارد، توصیه می شود به آموزش درس پژوهی برای رشد و تقویت صلاحیت حرفه ای معلمان توجه گردد. بنابراین برای بهبود کیفیت تدریس و یادگیری در مدارس ابتدایی، لازم است تا معلمان به شاخص های صلاحیت حرفه ای خود توجه کنند و با استفاده از درس پژوهی به مطالعه، تحلیل و بهبود برنامه های تدریس خود بپردازند.